Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Punent tal-Ewropa

Is-saqaf tal-mużajk tal-koppla tal-Katidral ta' Aachen, l-ewwel Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO mill-Punent tal-Ewropa.

L-Organizzazzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti għall-Edukazzjoni, ix-Xjenza u l-Kultura (UNESCO) iddeżinjat 184 Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fil-Punent tal-Ewropa (inkluż it-territorji ekstra-Ewropej). Dawn is-siti jinsabu f'disa' pajjiżi (magħrufa wkoll bħala "stati li huma partijiet għall-Konvenzjoni tal-Wirt Dinji"); il-Ġermanja u Franza għandhom l-ikbar ammont, bi 52 rispettivament, filwaqt li Liechtenstein, Monaco u d-Dipendenzi tal-Kuruna Brittanika tal-Isle of Man, Guernsey u Jersey ma għandhom l-ebda sit. Hemm tlettax-il sit li huma transnazzjonali u b'hekk huma kondiviżi bejn stati tal-Punent tal-Ewropa u oħrajn li mhumiex. L-ewwel sit mir-reġjun li ġie inkluż fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO kien il-Katidral ta' Aachen fil-Ġermanja fl-1978, is-sena meta tfasslet il-lista.

Kull sena, il-Kumitat tal-Wirt Dinji tal-UNESCO jista' jiddeżinja siti ġodda fil-lista, jew ineħħi s-siti li ma jissodisfawx iktar il-kriterji tal-għażla tal-UNESCO. L-UNESCO tiddeżinja s-siti abbażi ta' għaxar kriterji tal-għażla; kull sit irid jissodisfa mill-inqas wieħed mill-għaxar kriterji. Il-kriterji (i) sa (vi) huma kulturali, filwaqt li l-kriterji (vii) sa (x) huma naturali. Is-siti "mħallta" huma siti li jissodisfaw kriterji bħala sit kulturali u bħala sit naturali.

Il-Kumitat tal-Wirt Dinji jista' jispeċifika wkoll li sit jinsab fil-periklu, u jikkwota "kundizzjonijiet li jheddu l-istess karatteristiċi tal-għażla tal-UNESCO li wasslu biex is-sit jitniżżel fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO". Attwalment, l-ebda sit fil-Punent tal-Ewropa ma tniżżel bħala sit fil-periklu, għalkemm żewġ siti fil-Ġermanja u sit fl-Ingilterra kienu mniżżlin bħala siti fil-periklu fl-imgħoddi: il-Katidral ta' Köln tniżżel bħala sit fil-periklu fl-2004 minħabba l-kostruzzjoni ta' diversi binjiet għoljin madwaru, iżda tneħħa mil-lista tas-siti fil-periklu fl-2006. Is-sit tal-Wied ta' Elbe fi Dresden tniżżel fl-2006 bit-tama li l-kostruzzjoni tal-Pont ta' Waldschlösschen b'erba' karriġjati minn naħa għall-oħra tal-wied ma jinbeniex. Meta l-kostruzzjoni baqgħet għaddejja kif kien ippjanat, dan is-sit sar it-tieni sit li tneħħa mil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-2009, l-ewwel kien is-Santwarju tal-Għażżiel Għarab tal-Oman li tneħħa sentejn qabel. Il-Belt Merkantili Marittima ta' Liverpool tniżżlet fil-lista fl-2004, ġiet immarkata bħala sit fil-periklu fl-2012 minħabba l-iżviluppi ppjanati fiż-żona protetta, u tneħħiet mil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-2021 meta l-pjanijiet tal-iżvilupp baqgħu għaddejjin.

Siti ta' Wirt Dinji

Il-lista ta' hawn taħt tuża definizzjoni kulturali tal-Punent tal-Ewropa (li tinkludi l-Irlanda u r-Renju Unit, kuntrarjament għad-definizzjoni tad-Diviżjoni tal-Istatistika tan-Nazzjonijiet Uniti). Tħalli barra wkoll tmien siti ekstra-Ewropej li jinsabu f'Curaçao (in-Netherlands), l-Artijiet u l-Ibħra Awstrali Franċiżi (Franza), il-Polineżja Franċiża (Franza), New Caledonia (Franza), il-Gżira ta' Reunion (Franza), il-Gżira ta' Gough (ir-Renju Unit), il-Gżira ta' Henderson (ir-Renju Unit), u Bermuda (ir-Renju Unit). Dawn is-siti huma inklużi fil-listi tas-Siti ta' Wirt Dinji fl-Afrika, fl-Amerki u fl-Oċeanja.

NB: * Siti transnazzjonali (bl-asterisk)

Sit	Stampa	Post	Kriterji tal-Għażla	Erja f'ettari (akri)	Sena tad-deżinjazzjoni	Deskrizzjoni
Katidral ta' Aachen		GermanyAachen, il-Ġermanja 50°46′28″N 6°5′4″E	kulturali:GerAac (i), (ii), (iv), (vi)	0.2 (0.49)	1978	Il-Katidral ta' Aachen huwa kapulavur ikoniku tal-arkitettura li ispira bosta kopji tiegħu fil-Ġermanja kollha fis-sekli ta' wara li nbena. Il-katidral sar l-ewwel struttura li qatt inbniet bil-volti minn żmien il-qedem. Il-belt innifisha kienet marbuta mill-qrib ma' Karlu Manju waqt it-tnissel tal-katidral, u għalhekk sar il-post fejn indifen meta miet fit-814 W.K.
Abbazija u Altenmünster ta' Lorsch		GermanyLorsch, il-Ġermanja 49°39′13.284″N 8°34′6.888″E	kulturali:GerLor (iii), (iv)	3.34 (8.3)	1991	L-abbazija u d-daħla jew it-"Torhall" huma ta' żmien Karlu Manju. L-iskulturi u l-pitturi notevoli ta' żmien Karlu Manju għadhom f'kundizzjoni tajba.
Abbazija ta' Saint-Savin-sur-Gartempe		Vienne, Franza 46°33′53″N 0°51′58″E	kulturali: (i), (iii)	7004161000000000000♠1.61 (4.0)	1983	Spiss imsejħa bħala l- "Kappella Sistina Rumaneska", il-knisja fiha affreski tas-sekli 11 u 12 ippreservati tajjeb ħafna.
Katidral ta' Amiens		Amiens, Franza 49°53′42″N 2°18′6″E	kulturali: (i), (ii)	7004154000000000000♠1.54 (3.8)	1981	Il-Katidral ta' Amiens huwa magħruf bħala wieħed mill-knejjes Gotiċi klassiċi tas-seklu 13. Wara nirien devastanti li ħakmu l-knisja fl-1218, għaddew kważi 200 sena sħaħ ta' kostruzzjoni qabel ma l-knisja ħadet is-sura attwali tagħha fl-1401.
Foresti Antiki u Primordjali tal-Fagu tal-Karpazji u ta' Reġjuni Oħra tal-Ewropa*		diversi siti fl-Albanija, fl-Awstrija, fil-Belġju, fil-Bulgarija, fil-Kroazja, fil-Ġermanja, fl-Italja, fir-Rumanija, fis-Slovakkja, fis-Slovenja, fl-Ukrajna u fi Spanja 49°5′10″N 22°32′10″E	naturali: (ix)	92,023 (227,390)	2017	Il-Foresti Primordjali tal-Fagu tal-Karpazji jintużaw biex jiġi studjat it-tifrix tas-siġar tal-fagu (Fagus sylvatica) fl-Emisferu tat-Tramuntana f'varjetà ta' ambjenti u l-ambjent fil-foresti. Is-sit tniżżel għall-ewwel darba fl-2007 b'komponenti mis-Slovakkja u mill-Ukrajna. Ġie estiż fl-2011, fl-2017, u fl-2021 biex jiġu inklużi l-foresti f'total ta' 18-il pajjiż.
Kumpless Arkeoloġiku tal-Fruntiera ta' Hedeby u ta' Danevirke		Schleswig, Schleswig-Holstein, il-Ġermanja 54°29′28″N 9°33′55″E	kulturali: (iii), (iv)	7006227550000000000♠227.55 (562.3)	2018	Hedeby kien insedjament importanti tal-Vikingi Daniżi u tal-Varangjani Żvediżi. Jitqies bħala belt Medjevali bikrija fit-Tramuntana tal-Ewropa u kien post kummerċjali importanti u ċentru prinċipali għall-kummerċ fuq distanza twila bejn l-Iskandinavja, il-Punent tal-Ewropa, ir-reġjun tal-Baħar tat-Tramuntana u l-Istati Baltiċi. Danevirke hija fortifikazzjoni tal-Medju Evu Bikri u Aħħari fit-Tramuntana ta' Schleswig-Holstein. Tikkonsisti minn ħitan tat-tajn u tal-ħamrija bi ħniedaq, ħajt tal-brikks, żewġ kastelli Medjevali bil-ħitan u fruntiera tal-baħar.
Brú na Bóinne – Kumpless Arkeoloġiku tal-Lilwa tax-Xmara Boyne		Meath, l-Irlanda 53°41′30.012″N 6°27′0″W	kulturali:(i), (iii), (iv)	770 (1,900)	1993	Is-sit huwa kumpless ta' oqbra bil-passaġġi, ħaġriet weqfin, henges u strutturi preistoriċi oħra tan-Neolitiku, uħud minnhom li jmorru lura saħansitra għall-35 seklu Q.K. – it-32 seklu Q.K. Is-sit inbena b'sofistikazzjoni u b'għarfien tax-xjenza u tal-astronomija, xi ħaġa li toħroġ fid-dieher fil-passaġġ tal-qabar ta' Newgrange. Is-sit jirrappreżenta l-ikbar konċentrazzjoni ta' arti megalitika preistorika fl-Ewropa.
Ix-Xogħol Arkitettoniku ta' Le Corbusier, Kontribut Straordinarju għall-Moviment tal-Moderniżmu*		l-Arġentina, il-Belġju, Franza, il-Ġermanja, l-Indja, il-Ġappun u l-Iżvizzera 46°28′06″N 6°49′46″E	kulturali: (i), (ii), (vi)		2016	Dan is-Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO huwa magħmul minn 17-il binja ta' Le Corbusier fl-Arġentina, fil-Belġju, fi Franza, fil-Ġermanja, fl-Indja, fil-Ġappun u fl-Iżvizzera.
Arles, Monumenti Rumani u Rumaneski		Bouches-du-Rhône, Franza 43°40′40″N 4°37′51″E	kulturali: (ii), (iv)	7005650000000000000♠65 (160)	1981	Il-belt, li oriġinarjament inbniet fis-seklu 6 Q.K. minn insedjaturi mill-Greċja, ġiet immudellata mill-ġdid mir-Rumani u bil-mod il-mod kibret f'metropoli importanti, kemm politikament kif ukoll reliġjożament. Madankollu, sal-480, Arles inħakmet mill-Barbari u l-istatus tagħha batta sas-seklu 9 W.K., meta Boso stabbilixxa dak li iktar 'il quddiem sar ir-Renju ta' Bourgogne-Arles, u l-belt reġgħet kisbet l-importanza li kellha.
Bauhaus u s-Siti tal-Moviment f'Weimar, f'Dessau u f'Bernau		Weimar, Dessau u Bernau, il-Ġermanja 50°58′29″N 11°19′46″E	kulturali: (ii), (iv), (vi)	7004816000000000000♠8.16 (20.2)	1996	Stabbilit fl-1919 f'Weimar, il-Moviment tal-Bauhaus kien l-iżjed skola tal-arti influwenti tas-seklu 20. Il-binjiet iddisinjati mill-arkitetti tal-Bauhaus huma rappreżentanti fundamentali tal-Moderniżmu Klassiku. Is-Sit ta' Wirt Dinji jinkludi l-binjiet tal-Moviment tal-Bauhaus f'Weimar u l-Haus am Horn, Weimar; il-binja tal-Bauhaus f'Dessau, il-Meisterhäuser (fejn kien jgħix il-persunal superjuri) u l-Laubenganghäuser (id-"Djar b'Aċċess mill-Gallarija"); u l-Iskola tat-Trade Union tal-ADGB f'Bernau bei Berlin.
Kampnari tal-Belġju u ta' Franza*		il-Belġju u Franza 50°10′28″N 3°13′53″E	kulturali: (ii), (iv)	0 !—	1999	Dan is-sit jinkludi total ta' 56 kampnar ta' knejjes u torri ta' binjiet ċiviċi, li nbnew bejn is-seklu 11 u s-seklu 17 bi stili arkitettoniċi differenti: Rumanesk, Gotiku, Rinaxximentali, u Barokk. Dawn kienu simbolu tal-ġid u tal-influwenza tal-irħula. Fl-1999, 32 kampnar fil-Belġju ġew elenkati oriġinarjament, u fl-2005, is-sit tkabbar biex jiġu inklużi l-kampnari fi Franza u l-kampnar f'Gembloux fil-Belġju.
Kunvent Benedittin ta' San Ġwann f'Müstair		Müstair, l-Iżvizzera 46°37′46″N 10°26′52″E	kulturali: (iii)	7007203600000000000♠2,036 (5,030)	1983	Il-Kunvent ta' Müstair huwa monasteru Kristjan tal-perjodu Karolinġju, u ġie stabbilit għall-ħabta tas-775. Il-knisja tospita l-aqwa sensiela ta' affreski figurattivi fl-Iżvizzera, li ġew impittra fl-ewwel nofs tas-seklu 9. Xi affreski ġew impittrin fuq xulxin iżda ġew restawrati fis-seklu 20. Mis-seklu 12, il-kunvent intuża bħala ċentru reliġjuż għas-sorijiet Benedittini.
Bergpark Wilhelmshöhe		Kassel, il-Ġermanja51°18′57″N 9°23′35″E	kulturali:GerKas (iii), (iv)	7006559000000000000♠559 (1,380)	2013	Il-Bergpark Wilhelmshöhe huwa l-ikbar park Ewropew fl-għoljiet, u t-tieni l-ikbar park fuq xaqliba muntanjuża fid-dinja. L-impjant tal-ilma flimkien mal-istatwa enormi ta' Erkole fil-quċċata jikkostitwixxu espressjoni tal-ideali tal-Monarkija assolutista, filwaqt li l-kumpless huwa xhieda notevoli tal-estetika tal-perjodu Barokk u dak Romantiku.
Residenzi tal-Moderniżmu f'Berlin		Berlin, il-Ġermanja 52°26′54″N 13°26′59.9″E	kulturali:GerBer2 (ii), (iv)	7005880000000000000♠88 (220)	2008	Is-sit jikkonsisti minn sitt residenzi mill-1910 sal-1933. Huwa eżempju tal-moviment tar-riformi li kkontribwixxa għat-titjib tal-abitazzjonijiet u tal-kundizzjonijiet tal-għajxien għan-nies b'introjtu baxx. Ir-residenzi jesponu għadd ta' disinni, tiżjin u konfigurazzjonijiet ġodda. It-tagħlimiet meħuda hawnhekk ġew applikati fuq proġetti oħra madwar id-dinja. Uħud mill-arkitetti notevoli ta' dawn l-abitazzjonijiet kienu Bruno Taut, Martin Wagner u Walter Gropius.
Pajsaġġ Industrijali ta' Blaenavon		Torfaen,  Wales, ir-Renju Unit 51°46′35″N 3°5′17″W	kulturali: (iii), (iv)	7007329000000000000♠3,290 (8,100)	2000	Fis-seklu 19, Wales kienet l-ikbar produttur ta' ħadid u faħam fid-dinja. Blaenavon huwa eżempju ta' pajsaġġ maħluq mill-proċessi industrijali assoċjati mal-produzzjoni ta' dawn il-materjali. Is-sit jinkludi barrieri, binjiet pubbliċi, djar tal-ħaddiema u linja ferrovjarja.
Palazz ta' Blenheim		Woodstock, l-Ingilterra, ir-Renju Unit 51°50′31″N 1°21′41″W	kulturali: (ii), (iv)	0 !—	1987	Il-Palazz ta' Blenheim, ir-residenza ta' John Churchill, l-Ewwel Duka ta' Marlborough, ġiet iddisinjata mill-arkitetti John Vanbrugh u Nicholas Hawksmoor. Il-park assoċjat ġie ppjanat minn Capability Brown. Il-palazz iċċelebra r-rebħa kontra l-Franċiżi u huwa sinifikanti għall-istabbiliment tal-arkitettura Romantika Ingliża bħala entità separata mill-arkitettura Klassika Franċiża.
Bordeaux, Port tal-Qamar		Gironde, Franza 44°50′20″N 0°34′20″E	kulturali: (ii), (iv)	7007173100000000000♠1,731 (4,280)	2007	Bordeaux hija belt portwali rinomata mad-dinja kollha għall-industrija tal-inbid tagħha. Bordeaux hija wkoll taħlita koerenti ta' xejriet arkitettoniċi Klassiċi u Neoklassiċi li joħorġu fid-dieher it-trasformazzjoni urbana mis-seklu 18 'il quddiem.
Katidral ta' Bourges		Bourges, Franza 47°4′56″N 2°23′54″E	kulturali: (i), (iv)	7003850000000000000♠0.85 (2.1)	1992	Il-katidral oriġinarjament inbena biex tiġi kkonfermata l-awtorità tal-arċidjoċesi u mbagħad reġa' nbena minħabba n-nirien. Il-katidral għandu disinn simplistiku, iżda jitqies bħala attrazzjoni unika tal-belt. Uħud mid-djar Medjevali għadhom jeżistu madwar il-knisja.
Canal du Midi		in-Nofsinhar ta' Franza 43°36′41″N 1°24′59″E	kulturali:FraSou1 (i), (ii), (iv), (vi)	7007117200000000000♠1,172 (2,900)	1996	Imsejjaħ "waħda mill-ikbar kisbiet tal-inġinerija tal-era moderna", il-Canal du Midi huwa twil 360 kilometru (220 mil) u huwa r-riżultat ta' proġetti tas-seklu 17 biex il-Baħar Mediterran jiġi kkollegat mal-Oċean Atlantiku, u b'hekk twittiet it-triq għar-Rivoluzzjoni Industrijali. Il-ħalliq Pierre-Paul Riquet għamel enfasi kbira fuq l-estetika tal-mogħdija tal-ilma sabiex tintegra tajjeb mal-ambjent ta' madwarha.
Katidral ta' Canterbury, l-Abbazija ta' Santu Wistin, u l-Knisja ta' San Martin		Canterbury, Kent, l-Ingilterra, ir-Renju Unit 51°16′48″N 1°4′59″E	kulturali: (i), (ii), (vi)	7005180000000000000♠18 (44)	1988	Il-Knisja ta' San Martin hija l-eqdem knisja fl-Ingilterra. Il-knisja u l-Abbazija ta' Santu Wistin ġew stabbiliti matul l-istadji bikrin tal-introduzzjoni tal-Kristjaneżmu fost l-Anglo-Sassoni. Il-katidral għandu arkitettura Rumaneska u Gotika, u huwa s-sede tal-Knisja tal-Ingilterra.
Kumpless Karolinġju tal-Abbazija ta' Corvey		Höxter, il-Ġermanja 51°46′41.1″N 9°24′34.1″E	kulturali:GerEss (ii), (iii), (iv)	7005120000000000000♠12 (30)	2014	Il-Kumpless Karolinġju tal-Abbazija ta' Corvey inbena bejn it-822 u t-885 W.K. f'ambjent rurali ppreservat. Il-Westwerk hija l-unika struttura eżistenti li tmur lura għal żmien Karlu Manju, filwaqt li l-kumpless imperjali tal-abbazija huwa ppreservat bħala l-fdalijiet arkeoloġiċi li ġew parzjalment skavati għalissa. Il-Westwerk ta' Corvey jirrappreżenta waħda mill-iżjed espressjonijiet uniċi importanti ta' żmien Karlu Manju.
Kastelli u Swar tal-Irħula tar-Re Dwardu f'Gwynedd		Conwy, Gżejra ta' Anglesey u Gwynedd, Wales, ir-Renju Unit 53°8′23″N 4°16′37″W	kulturali: (i), (iii), (iv)	7004600000000000000♠6 (15)	1986	Matul ir-renju ta' Dwardu I tal-Ingilterra (1272-1307), sensiela ta' kastelli nbnew f'Wales bl-iskop li tiġi kkontrollata l-popolazzjoni lokali u jiġu stabbiliti kolonji Ingliżi f'Wales. Is-Sit ta' Wirt Dinji jkopri bosta kastelli, fosthom dawk ta' Beaumaris, Caernarfon, Conwy u Harlech. Il-kastelli ta' Dwardu I jitqiesu bħala l-quċċata tal-arkitettura militari mill-istoriċi militari.
Kastelli ta' Augustusburg u Falkenlust fi Brühl		GermanyBrühl, il-Ġermanja 50°49′30.1″N 6°54′35.2″E	kulturali:GerBru (ii), (iv)	7005890000000000000♠89 (220)	1984	Il-Kastell ta' Augustusburg, ir-residenza tal-prinċpijiet-arċisqfijiet ta' Köln, u l-loġġa tal-kaċċa ta' Falkenlust huma żewġ eżempji tal-arkitettura tar-Rokokò Bikri Ġermaniż.
Katidral ta' Reims, l-Eks Abbazija ta' Saint-Remi, u l-Palazz ta' Tau, Reims		Reims, Franza 49°15′12″N 4°1′58″E	kulturali: (i), (ii), (vi)	7004416000000000000♠4.16 (10.3)	1991	Il-Katidral ta' Notre-Dame f'Reims huwa wieħed mill-kapulavuri tal-arti Gotika. L-eks abbazija għad għandha n-navata mill-isbaħ tagħha tas-seklu 9, fejn jingħad li hemm il-fdalijiet tal-Arċisqof St Rémi (440-533), li stabbilixxa l-Unzjoni Sagra tar-rejiet ta' Franza. L-eks palazz arċiveskovali, magħruf bħala l-Palazz ta' Tau, li kellu rwol importanti fiċ-ċerimonji reliġjużi, inbena kważi għalkollox fis-seklu 17.
Causses u Cévennes, Pajsaġġ Kulturali Agro-Pastorali Mediterran		in-Nofsinhar ta' Franza 44°13′13″N 3°28′23″E	kulturali:FraSou2 (iii), (v)	7009302319000000000♠302,319 (747,050)	2011	Dan is-sit fin-Nofsinhar ta' Franza ċentrali, joħroġ fid-dieher ir-rabta bejn il-biedja lokali u l-ambjent. Ir-reġjun huwa muntanjuż b'bosta widien dojoq. Il-bdiewa lokali kellhom jadattaw biex jipproduċu l-ikel f'dan il-pajsaġġ diffiċli. Il-widien tal-Causses ġew żviluppata u kkontrollati mill-abbaziji l-kbar, diġà mis-seklu 11. Mont Lozère huwa wieħed mill-aħħar postijiet fejn it-transumanza (ragħa nomadiku) fis-sajf għadha tiġi pprattikata b'mod tradizzjonali.
Għerien u l-Arti tal-Era Glaċjali fil-Jura tas-Swabja		Widien ta' Ach u ta' Lone, il-Ġermanja 48°23′16″N 9°45′56″E 48°32′56″N 10°10′32″E	kulturali:GerBru (iii)	7006462100000000000♠462.1 (1,142)	2017	Il-bnedmin moderni waslu għall-ewwel darba fl-Ewropa 43,000 sena ilu matul l-aħħar era glaċjali. Waħda miż-żoni li insedjaw kienet iż-żona tal-Jura tas-Swabja fin-Nofsinhar tal-Ġermanja. Skavati mis-snin 60 tas-seklu 19, sitt għerien żvelaw oġġetti li jmorru lura bejn 43,000 sa 33,000 sena ilu.
Għoljiet, Djar u Kantini ta' Champagne		Marne, Franza 49°04′39″N 3°56′46″E	kulturali: (iii), (iv), (vi)	7007110100000000000♠1,101 (2,720)	2015	Dan is-sit jinkludi l-vinji storiċi ta' Hautvillers, Aÿ u Mareuil-sur-Aÿ, l-Għolja ta' Saint-Nicaise f'Reims u Avenue de Champagne u l-Forti Chabrol f'Épernay, fejn ġie żviluppat il-metodu tal-produzzjoni tax-xampanja.
Katidral ta' Chartres		Chartres, Franza 48°26′51″N 1°29′14″E	kulturali: (i), (ii), (iv)	7004106000000000000♠1.06 (2.6)	1979	Il-katidral inbeda fl-1145 u reġa' nbena fl-1194 wara li nħakem min-nirien. Huwa kapulavur tal-arti Gotika Franċiża. L-iskulturi huma tas-seklu 12 u t-twieqi bil-ħġieġ ikkulurit huma tas-sekli 12 u 13.
Chaine des Puys – arena tettonika ta' Limagne		Auvergne-Rhône-Alpes, Franza 45.5°N 2.8°E / 45.5; 2.8 (Chaîne des Puys)	naturali: (viii)	7008242230000000000♠24,223 (59,860)	2018	Sit importanti ġeoloġikament li juri l-proċess tettoniku tat-trikkib tal-plakek kontinentali.
La Chaux-de-Fonds / Le Locle, l-Ippjanar tal-Irħula tal-Produzzjoni tal-Arloġġi		Kanton ta' Neuchâtel, l-Iżvizzera 47°6′14″N 6°49′58″E	kulturali: (iv)	7006284000000000000♠284 (700)	2009	Iż-żewġ irħula jinsabu fil-Muntanji Żvizzeri ta' Jura. Minħabba l-art agrikola batuta, l-irħula ffokaw fuq il-produzzjoni tal-arloġġi. Wara n-nirien li ħakmu l-irħula fis-seklu 19, iż-żewġ irħula ġew rikostruwiti biex isostnu din l-industrija unika. Il-produzzjoni artiġjanali ta' industrija bid-djar rurali żviluppat fl-industrija tal-fabbriki tal-aħħar tas-seklu 19 u l-bidu tas-seklu 20. Ir-raħal ta' La Chaux-de-Fonds, bid-diviżjoni tax-xogħol fl-industrija tal-produzzjoni tal-arloġġi, ġiet studjata minn Karl Marx bħala "raħal enormi tal-fabbriki" fil-ktieb tiegħu Das Kapital.
Abbazija taċ-Ċisterċensi ta' Fontenay		Marmagne, Côte-d'Or, Franza 47°38′22″N 4°23′21″E	kulturali: (iv)	7004576999999999999♠5.77 (14.3)	1981	Il-monasteru ġie stabbilit minn San Bernard fl-1119. L-abbazija nbniet b'tali mod li tkun awtosuffiċjenti u iżolata mid-dinja ta' barra. Minbarra l-knisja u l-kwartieri tal-patrijiet, kien hemm forn tal-ħami u forn għall-produzzjoni tal-ħadid sabiex tassew tkun indipendenti għalkollox.
Belt ta' Bath		Bath, Somerset, l-Ingilterra, ir-Renju Unit 51°22′53″N 2°21′31″W	kulturali: (ii), (iv)	7007290000000000000♠2,900 (7,200)	1987	Stabbilita mir-Rumani bħala spa, ċentru importanti tal-industrija tas-suf fil-perjodu Medjevali, u raħal bi spa fis-seklu 18, Bath għandha storja varjata. Il-belt ippreservat il-fdalijiet Rumani u l-arkitettura Palladjana tagħha.
Belt ta' Graz – iċ-Ċentru Storiku u l-Palazz ta' Eggenberg		Styria, l-Awstrija 47°4′27″N 15°23′30″E	kulturali: (ii), (iv)	0 !—	1999	Fergħa tal-familja Asburga għexet fi Graz għal sekli sħaħ. L-Asburgi u nobbli lokali oħra sebbħu u kabru l-belt ta' Graz tul is-sekli, u ttrasformawha f'belt b'binjiet grandjużi b'għadd ta' stili.
Belt tal-Lussemburgu: il-Kwartieri Antiki u l-Fortifikazzjonijiet tagħha		il-Belt tal-Lussemburgu, il-Lussemburgu 49°36′36″N 6°7′59.988″E	kulturali: (iv)	7005300000000000000♠30 (74)	1994	Il-Belt tal-Lussemburgu żviluppat madwar fortizza li nbniet fis-seklu 10 fuq blata kważi inaċċessibbli. Minħabba l-pożizzjoni strateġika tagħha, għaddiet minn taħt idejn diversi setgħat Ewropej kbar diversi drabi, u l-fortifikazzjonijiet ġew immodernizzati u msaħħa b'mod kostanti. Kienet waħda mill-ikbar fortizzi fl-Ewropa. Il-fortifikazzjonijiet prinċipali jmorru lura mis-seklu 16 sal-1867, meta ġew parzjalment imġarrfa.
Weimar Klassika		GermanyThüringen, il-Ġermanja 50°58′39″N 11°19′42.996″E	kulturali: (iii), (vi)	0 !—	1998	Weimar saret ċentru kulturali fl-aħħar tas-seklu 18 u fil-bidu tas-seklu 19. Fost il-bosta artisti u kittieba, il-belt ospitat lil Goethe u lil Schiller. Matul dan il-perjodu nbnew bosta binjiet u parks eleganti f'Weimar.
Climats u terroirs ta' Bourgogne		Côte-d'Or, Franza 47°03′29″N 4°51′52″E	kulturali: (iii), (v)	7008132190000000000♠13,219 (32,660)	2015	Eżempju straordinarju ta' kultivazzjoni tal-għeneb u ta' produzzjoni tal-inbid żviluppati matul il-Medju Evu Aħħari.
Knisja Kolleġjali, Kastell u Ċentru Storiku ta' Quedlinburg		GermanyHarz, il-Ġermanja 51°46′59.988″N 11°9′0″E	kulturali:GerHar (iv)	7005900000000000000♠90 (220)	1994	Il-preservazzjoni taċ-ċentru storiku ta' Quedlinberg tippermetti lit-turisti jaraw id-djar bl-oqfsa tal-injam tas-sekli 16 u 17 u jimxu tul it-toroq Medjevali, filwaqt li jgawdu l-kastell u l-katidral Rumanesk, fejn indifnu Enriku I u martu.
Katidral ta' Köln		GermanyKöln, il-Ġermanja 50°56′28″N 6°57′26″E	kulturali:GerCol (i), (ii), (iv)	0 !—	1996	Għalkemm ix-xogħol tal-kostruzzjoni tal-Katidral ta' Köln beda fl-1248, il-katidral baqa' ma tlestiex sa żmien il-Prussjani, li temmew il-kostruzzjoni fl-1880. Ġie bbumbardjat sew fit-Tieni Gwerra Dinjija, iżda permezz tar-restawr irnexxielu jsir l-iżjed attrazzjoni li jżuruha nies fil-Ġermanja, b'saħansitra 6.5 miljun viżitatur fis-sena mill-2011.
Abbazija ta' Sankt Gallen		Sankt Gallen, l-Iżvizzera 47°25′24″N 9°22′40″E	kulturali: (ii), (iv)	0 !—	1983	L-Abbazija Karolinġja ta' Sankt Gallen ġiet stabbilita fis-seklu 8 u ġiet sekolarizzata fl-1805. Kienet wieħed mill-iżjed monasteri importanti fl-Ewropa. Il-librerija tagħha hija waħda mill-eqdem u l-iżjed rikki fid-dinja u fiha għadd ta' manuskritti prezzjużi, bħall-Pjanta ta' Sankt Gallen. Partijiet mill-binja ġew rikostruwiti bl-istil Barokk fis-seklu 18.
Pajsaġġ tax-Xogħol fil-Minjieri ta' Cornwall u l-Punent ta' Devon		il-Lbiċ tal-Ingilterra, ir-Renju Unit 50°8′10″N 5°23′1″W	kulturali:UniSouCor (ii), (iii), (iv)	7008197190000000000♠19,719 (48,730)	2006	L-estrazzjoni tal-landa u tar-ram f'Devon u f'Cornwall kienet fl-aqwa tagħha fis-sekli 18 u 19, meta kienu jiġu prodotti żewġ terzi tar-ram dinji. It-tekniki u t-teknoloġija involuti fl-estrazzjoni fil-fond żviluppati f'Devon u f'Cornwall intużaw mad-dinja kollha.
Grotta Mpittra ta' Pont d’Arc, magħrufa bħala Grotte Chauvet-Pont d’Arc, Ardèche		Vallon-Pont-d'Arc, Franza 44°23′20″N 4°24′59″E	kulturali:FraDec (i), (iii)	7004900000000000000♠9 (22)	2014	L-iżjed tpinġijiet figurattivi antiki u ppreservati sew fid-dinja.
Linji tal-Ilma Difensivi Olandiżi		Amsterdam, in-Netherlands 52°22′28″N 4°53′35″E	kulturali:NetAmsDef (ii), (iv), (v)	7008149530000000000♠14,953 (36,950)	1996	Il-linja difensiva ta' Amsterdam inbniet bejn l-1883 u l-1920. Il-fortifikazzjoni hija bbażata fuq il-prinċipju tal-kontroll tal-ilmijiet madwar il-belt. Tinkludi network ta' 45 forti armat u tista' tgħerreq il-polders temporanjament. In-network huwa estiż fuq 135 kilometru (84 mil) madwar Amsterdam. Is-sit oriġinarjament ġie elenkat bħala l-Linja Difensiva ta' Amsterdam fl-1996. Fl-2021, is-sit ġie estiż sabiex jiġu inklużi l-istrutturi difensivi f'total ta' 9 postijiet u ngħata l-isem ġdid ta' Linji tal-Ilma Difensivi Olandiżi.
Fabbriki tal-Wied ta' Derwent		Wied ta' Derwent, Derbyshire, l-Ingilterra, ir-Renju Unit 53°1′44″N 1°29′17″W	kulturali:UniDer (ii), (iv)	7007122900000000000♠1,229 (3,040)	2001	Il-Fabbriki tal-Wied ta' Derwent kienu l-post fejn twieldet is-sistema tal-fabbriki; l-innovazzjonijiet fil-wied, inkluż l-iżvilupp tad-djar tal-ħaddiema – bħal fi Cromford – u l-magni bħal dik tal-għażil, kienu importanti fir-Rivoluzzjoni Industrijali. Il-Fabbriki tal-Wied ta' Derwent influwenzaw l-Amerka ta' Fuq u l-Ewropa.
Kosta ta' Dorset u tal-Lvant ta' Devon		Dorset u Devon, l-Ingilterra, ir-Renju Unit 50°42′20″N 2°59′23.6″W	naturali:UniEasDev (viii)	7007255000000000000♠2,550 (6,300)	2001	L-irdumijiet tal-kosta ta' Dorset u tal-Lvant ta' Devon huma sit importanti għall-fossili u jipprovdu rekord kontinwu tal-ħajja fuq l-art u fil-baħar fl-inħawi minn 185 miljun sena ilu.
Droogmakerij de Beemster (il-Polder ta' Beemster)		Beemster, it-Tramuntana tal-Olanda, in-Netherlands52°32′56″N 4°54′40″E	kulturali: (i), (ii), (iv)	0 !—	1999	Il-Polder ta' Beemster huwa l-ewwel polder li nħoloq bl-irkupru tal-art minn lag. Id-drenaġġ sar fl-1612, u dan sar possibbli bis-saħħa tal-avvanzi fit-teknoloġija tal-imtieħen. Il-polder ġie stabbilit bi pjanta ġeometrika, skont il-prinċipji tal-ippjanar Rinaxximentali. Il-pjanta bażika hija rettangolari, 180 metru (590 pied) b'900 metru (3,000 pied). In-network tat-toroq u tal-mogħdijiet tal-ilma huwa orjentat mit-Tramuntana għan-Nofsinhar u mil-Lvant għall-Punent. Il-polder għadu jintuża għall-agrikoltura.
Kastell u Katidral ta' Durham		Durham, il-Kontea ta' Durham, l-Ingilterra, ir-Renju Unit 54°46′29″N 1°34′34″W	kulturali:UniDur (ii), (iv), (vi)	7004878999999999999♠8.79 (21.7)	1986	Il-Katidral ta' Durham huwa "l-ikbar u l-ifjen" eżempju ta' arkitettura Normanna fl-Ingilterra u l-volti tal-katidral kienu parti mill-istabbilment tal-arkitettura Gotika. Il-katidral jospita r-relikwi ta' San Cuthbert u San Bede. Il-kastell tan-Normanni kien ir-residenza tal-prinċpijiet-isqfijiet ta' Durham.
Lake District		Cumbria, l-Ingilterra, Ir-Renju Unit 54°28′36″N 3°4′57″W	kulturali: ii, v, vi	7009229205190000000♠229,205.19 (566,378.4)	2017	Famuż għall-pajsaġġ xeniku ta' muntanji, lagi, djar, ġonna u parks, il-Lake District ġie ċċelebrat permezz tal-arti viżiva pittoreska u Romantika u tal-letteratura mis-seklu 18 'il quddiem.
Belt Episkopali ta' Albi		Tarn, Franza 43°55′42″N 2°8′33″E	kulturali: (iv), (v)	7005190000000000000♠19 (47)	2010	Albi ġiet stabbilita bħala belt agrikola msaħħa bil-fortifikazzjonijiet u gradwalment inbidlet għal bixra iktar Rinaxximentali klassika li għadha teżisti bħala xhieda ta' żewġ eri fl-istorja tal-bniedem.
Reġjun tal-Estrazzjoni tal-Minerali ta' Erzgebirge/Krušnohoří*		GermanySachsen, il-Ġermanja u r-Repubblika Ċeka 50°24′23″N 12°50′14″E	kulturali:GeOre (ii), (iii), (iv)	7007676605700000000♠6,766.057 (16,719.29)	2019	Il-muntanji fix-Xlokk tal-Ġermanja u fil-Majjistral taċ-Ċekja kienu sors tal-metalli, fosthom il-fidda, il-landa u l-uranju mill-bidu tas-seklu 12. Il-pajsaġġ kulturali tar-reġjun issawwar bl-innovazzjonijiet tal-estrazzjoni u tat-tidwib.
Fabbrika ta' Fagus f'Alfeld		GermanyAlfeld, il-Ġermanja 51°59′1″N 9°48′40″E	kulturali:GerAlf (ii), (iv)	7004188000000000000♠1.88 (4.6)	2011	Mibnija minn Walter Gropius fl-1910, il-fabbrika ddisinjata għall-manifattura tal-forom tal-injam għall-produzzjoni taż-żraben kienet rinomata għar-ridefinizzjoni tal-valuri dekorattivi ta' dak iż-żmien, b'mod partikolari fl-użu mifrux tal-ħġieġ biex il-binja tkun iktar omoġenja, bħala prekursur għax-xogħlijiet li ġew wara mill-Moviment tal-Bauhaus.
Pajsaġġ Kulturali ta' Fertő / Neusiedlersee*		Burgenland, l-Awstrija u l-Kontea ta' Győr-Moson-Sopron, l-Ungerija 47°43′9.4″N 16°43′21.8″E	kulturali: (v)	7005520000000000000♠52 (130)	2001	Iż-żona ta' Fertő/Neusiedlersee ġiet okkupata minn popli differenti għal tmien millenji. In-network oriġinali tal-irħula u tal-villaġġi jmur lura għas-sekli 12 u 13. Inbnew seba' palazzi fis-sekli 18 u 19. Is-sit huwa kondiviż mal-Ungerija.
Béguinages Fjammingi		Fjandri, il-Belġju 51°1′52″N 4°28′26″E	kulturali: (ii), (iii), (iv)	7005600000000000000♠60 (150)	1998	Il-Béguinages (bil-Franċiż) jew il-begijnhoven (bl-Olandiż) huma ġabra ta' binjiet żgħar li kienu jintużaw mill-Beguines. Dawn kienu diversi għaqdiet lajċi tal-Knisja Kattolika Rumana, stabbiliti fis-seklu 13 fil-Pajjiżi l-Baxxi, inkluż nisa reliġjużi li riedu jaqdu lil Alla mingħajr ma jirtiraw mid-dinja. Il-lista tinkludi 13-il béguinages: Bruges, Dendermonde, Diest, Ghent (Klein Begijnhof, Groot Begijnhof), Hoogstraten, Kortrijk, Leuven (Groot Begijnhof), Lier, Mechelen (Groot Begijnhof), Sint-Truiden, Tongeren u Turnhout.
Pont ta' Forth		Edinburgu, Inchgarvie u Fife, l-Iskozja, ir-Renju Unit 56°0′3″N 3°23′23″W	kulturali:UniFor (i), (iv)	7004750000000000000♠7.5 (19)	2015	Il-Pont ta' Forth huwa pont ferrovjarju fuq il-Firth of Forth fil-Lvant tal-Iskozja, 9 mili (14-il kilometru) fil-Punent taċ-ċentru ta' Edinburgu. Jitqies bħala struttura ikonika u simbolu tal-Iskozja. Ġie ddisinjat mill-inġinieri Ingliżi Sir John Fowler u Sir Benjamin Baker u nbena minn Sir William Arrol minn Glasgow li bena wkoll Tower Bridge f'Londra.
Fortifikazzjonijiet ta' Vauban		diversi siti fi Franza 50°16′57″N 2°45′32″E	kulturali: (i), (ii), (iv)	7007115300000000000♠1,153 (2,850)	2008	Dan is-sit ikopri 12-il grupp ta' binjiet iffortifikati fi Franza ddisinjati minn Sébastien Le Prestre de Vauban, li ħadem taħt Lwiġi XIV fis-seklu 17.
L-Erba' Liftijiet tal-Canal du Centre u l-Ambjent tal-Madwar tagħhom, La Louvière u Le Roeulx		La Louvière, il-Belġju 50°28′52″N 4°8′14″E	kulturali: (iii), (iv)	7005670000000000000♠67 (170)	1998	Il-liftijiet tal-Canal du Centre antik huma sensiela ta' erba' liftijiet idrawliċi tad-dgħajjes qrib ir-raħal ta' La Louvière fil-wied industrijali tal-Wallonja. Tul medda partikolari ta' 7 kilometri (4.3 mili) tal-Canal du Centre, li jikkollega l-baċiri tax-xmajjar Meuse u Scheldt, il-livell tal-ilma jogħla b'66.2 metru (217-il pied). Sabiex tingħeleb din id-differenza, il-lift ta' 15.4-il metru f'Houdeng-Goegnies infetaħ fl-1888, u t-tliet liftijiet l-oħra, kollha kemm huma b'għoli ta' 16.93-il metru (55.5 pied), infetħu fl-1917.
Fruntieri tal-Imperu Ruman*		GermanyCentral Lowlands, it-Tramuntana tal-Ingilterra, ir-Renju Unit, u n-Nofsinhar tal-Ġermanja 54°59′33.4″N 2°36′3.6″W	kulturali:GerCen(ii), (iii), (iv)	7006527000000000000♠527 (1,300)	1987	Il-Ħajt ta' Adrijanu nbena fil-122 W.K. u l-Ħajt ta' Anton inbena fil-142 W.K. biex l-Imperu Ruman jiġi difiż mill-"barbari". Dan is-Sit ta' Wirt Dinji qabel kien jinkludi l-Ħajt ta' Adrijanu biss, iżda iktar 'il quddiem ġie estiż biex jinkludi l-Fruntieri tal-Imperu Ruman fis-seklu 2 W.K., inkluż il-Ħajt ta' Anton fit-Tramuntana u l-Ħajt ta' Trajanu fil-Lvant tal-Ewropa.
Renju tal-Ġonna ta' Dessau-Wörlitz		Sachsen-Anhalt, il-Ġermanja51°50′33″N 12°25′14.988″E	kulturali:GerSax1 (ii), (iv)	7008145000000000000♠14,500 (36,000)	2000	Ir-Renju tal-Ġonna ta' Dessau-Wörlitz huwa eżempju straordinarju tal-applikazzjoni tal-prinċipji filosofiċi tal-Illuminiżmu fid-disinn ta' pajsaġġ li jintegra l-arti, l-edukazzjoni u l-ekonomija b'mod kumplessiv armonjuż.
Mogħdija tal-Ġgant u l-Kosta tal-Mogħdija tal-Ġgant		il-Kontea ta' Antrim, l-Irlanda ta' Fuq, ir-Renju Unit 55°15′0″N 6°29′7″W	naturali:UniCouAnt (vii), (viii)	7005700000000000000♠70 (170)	1986	Il-mogħdija hija magħmula minn 40,000 kolonna tal-bażalt li jibqgħu ħerġin 'il barra lejn il-baħar. Inħolqot minn attività vulkanika fil-perjodu Terzjarju. Kienet ispirazzjoni għal-leġġendi u kienet is-sit tal-iżvilupp fil-ġeoloġija matul dawn l-aħħar 300 sena.
Grand-Place, Brussell		Brussell, il-Belġju 50°50′48.048″N 4°21′9″E	kulturali: (ii), (iv)	7004148000000000000♠1.48 (3.7)	1998	Il-Grand Place hija l-pjazza ċentrali ta' Brussell. Hija mdawra bil-binjiet tax-xirkiet, il-Muniċipju tal-belt, u l-Binja tal-Furnar. Il-pjazza hija l-iżjed destinazzjoni turistika u l-iżjed attrazzjoni importanti fi Brussell. Il-qisien tagħha huma 68 metru b'110 metri (223 pied bi 361 pied).
Golf ta' Porto: Calanche ta' Piana, Golf ta' Girolata, Riżerva ta' Scandola		Korsika, Franza 42°19′31″N 8°37′43.8″E	naturali:(vii), (viii), (x)	7008118000000000000♠11,800 (29,000)	1983	Il-Golf ta' Porto jagħmel parti mill-Park Reġjonali ta' Korsika, li jospita varjetà ta' speċijiet tal-baħar u għasafar, kif ukoll artijiet bl-arbuxxelli.
Pajsaġġ Kulturali ta' Hallstatt–Dachstein / Salzkammergut		Salzkammergut, l-Awstrija 47°33′34″N 13°38′47″E	kulturali: (iii), (iv)	7008284460000000000♠28,446 (70,290)	1997	L-estrazzjoni tad-depożiti tal-melħ, sfruttati mit-tieni millenju Q.K., wasslu għal prosperità fir-reġjun. Ir-raħal ta isem il-kultura ta' Hallstatt, soċjetà ta' Żmien il-Ħadid. Ir-reġjun huwa magħruf ukoll għall-ktajjen muntanjużi u għall-għerien. L-itwal għerien huma twal 81 kilometru.
Belt Anseatika ta' Lübeck		Schleswig-Holstein, il-Ġermanja 53°52′0″N 10°41′30″E	kulturali: (iv)	7005810000000000000♠81 (200)	1987	Lübeck kienet il-belt kapitali kummerċjali tal-Lega Anseatika influwenti, li kellha monopolju tal-kummerċ fil-biċċa l-kbira tat-Tramuntana tal-Ewropa. Għalkemm għoxrin fil-mija tal-belt inqerdet fit-Tieni Gwerra Dinjija, il-biċċa l-kbira tal-arkitettura tas-seklu 12 għadha intatta.
Qalba Neolitika tal-Gżejjer Orkney		Orkney, l-Iskozja, ir-Renju Unit 58°59′45.8″N 3°11′19″W	kulturali: (i), (ii), (iii), (iv)	7005150000000000000♠15 (37)	1999	Is-sit huwa ġabra ta' siti Neolitiċi bi skopijiet li jvarjaw minn abitazzjonijiet għal ċerimonji. Jinkludi l-insedjament ta' Skara Brae, il-qabar bil-kompartimenti ta' Maes Howe u ċ-ċrieki tal-ġebel ta' Stenness u Brodgar.
Ċentru Storiku ta' Avignon: Palazz Papali, Kumpless Episkopali u Pont ta' Avignon		Vaucluse, Franza 43°57′10″N 4°48′22″E	kulturali:(i), (ii), (iv)	7004820000000000000♠8.2 (20)	1995
Ċentru Storiku ta' Bruges		Bruges, il-Fjandri tal-Punent 51°12′32.076″N 3°13′30.972″E	kulturali:BelWes (ii), (iv), (vi)	7006410000000000000♠410 (1,000)	2000	Bruges hija l-belt kapitali u l-ikbar belt tal-provinċja tal-Fjandri tal-Punent fil-Majjistral tal-Belġju. Flimkien ma' bliet oħra bil-kanali fit-Tramuntana, bħal Amsterdam, xi kultant tiġi mlaqqma bħala "l-Venezja tat-Tramuntana". Bruges saret importanti ekonomikament bis-saħħa tal-port. Fl-imgħoddi kienet meqjusa minn uħud bħala "l-belt kummerċjali ewlenija" tad-dinja.
Ċentru Storiku tal-Belt ta' Salzburg		Salzburg, l-Awstrija 47°48′2″N 13°2′36″E	kulturali: (ii), (iv), (vi)	7006236000000000000♠236 (580)	1996	Salzburg kellha rwol kruċjali fl-interskambju bejn il-kulturi Taljani u Ġermaniżi, li rriżulta biex tkattru ż-żewġ kulturi bi skambju dejjiemi bejniethom, li huwa viżibbli speċjalment fl-arkitettura Barokka. Salzburg hija l-iprem eżempju ta' belt-stat ekkleżjastika Ewropea, li rriżultat f'bosta binjiet importanti, kemm sekolari kif ukoll reliġjużi, mill-perjodu Gotiku sas-seklu 20. Il-belt hija magħrufa wkoll għar-rabtiet tagħha mal-arti, speċjalment mal-kompożitur Wolfgang Amadeus Mozart.
Ċentru Storiku ta' Vjenna		Vjenna, l-Awstrija 48°13′0″N 16°22′59″E	kulturali: (ii), (iv), (vi)	7006371000000000000♠371 (920)	2001	Vjenna, il-belt kapitali tal-Imperu Asburgu, ilha rikonoxxuta bħala l-kapitali mużikali tal-Ewropa. Iċ-ċentru storiku huwa rikk b'kumplessi arkitettoniċi b'diversi stili, inkluż kastelli u ġonna Barokki, kif ukoll ir-Ringstraße tal-aħħar tas-seklu 19. Fl-2017, is-sit tniżżel fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fil-Periklu minħabba l-ippjanar ta' binjiet moderni għoljin ġodda.
Ċentri Storiċi ta' Stralsund u Wismar		Mecklenburg-Vorpommern, il-Ġermanja 54°18′9″N 13°5′7″E	kulturali: (ii), (iv)	7006168000000000000♠168 (420)	2002	Iż-żewġ bliet kienu ċentri kummerċjali ewlenin tal-Lega Anseatika fis-sekli 14 u 15. Imbagħad servew bħala ċentri difensivi u amministrattivi għall-Iżvezja mitejn sena wara, l-iktar matul il-Gwerra tat-Tletin Sena. L-istili arkitettoniċi ta' dawn iż-żewġ perjodi huma preżenti u huma ppreservati sew.
Belt Iffortifikata Storika ta' Carcassonne		Aude, Franza 43°12′38″N 2°21′32″E	kulturali: (ii), (iv)	7005110000000000000♠11 (27)	1997
Sit storiku ta' Lyon		Rhône, Franza 45°46′2″N 4°50′0″E	kulturali: (ii), (iv)	7006427000000000000♠427 (1,060)	1998
Impjant tal-Ippompjar bl-Istim ta' Wouda		Lemmer, in-Netherlands 52°50′45″N 5°40′44″E	kulturali: (i), (ii), (iv)	7004732000000000000♠7.32 (18.1)	1998	L-Impjant tal-Ippompjar bl-Istim ta' Wouda huwa impjant li jaħdem bl-istim sabiex jipprevjeni l-għargħar fiż-żoni baxxi ta' Friesland. L-impjant beda jopera fl-1920. Meta nbena, kien l-ikbar impjant li jaħdem bl-istim u l-iżjed wieħed avvanzat teknoloġikament fid-dinja. L-impjant għadu jiffunzjona.
Fondoq ta' Ironbridge		Shropshire, l-Ingilterra, ir-Renju Unit 52°37′35″N 2°28′22″W	kulturali: (i), (ii), (iv), (vi)	0 !—	1986	Il-Fondoq ta' Ironbridge jinkludi l-minjieri, il-fabbriki, id-djar tal-ħaddiema, u l-infrastruttura tat-trasport li nħolqu fil-fondoq matul ir-Rivoluzzjoni Industrijali. L-iżvilupp tal-produzzjoni tal-kokk fl-inħawi għen biex tibda r-Rivoluzzjoni Industrijali. Il-pont tal-ħadid kien l-ewwel pont fid-dinja li nbena bil-ħadid u kien ferm influwenti arkitettonikament u teknoloġikament.
Osservatorju ta' Jodrell Bank		Cheshire, l-Ingilterra, ir-Renju Unit 53°14.5′N 2°18.7′W	kulturali: (i), (ii), (iv), (vi)	7005173800000000000♠17.38 (42.9)	2019	L-osservatorju jinsab f'żona rurali fil-Majjistral tal-Ingilterra, ħieles mir-radjuintereferenzi, u huwa wieħed mill-osservatorji ewlenin fid-dinja fil-qasam tar-radjuastronomija. Fil-bidu li beda jintuża, fl-1945, is-sit kien jospita r-riċerka dwar ir-raġġi kożmiċi individwati bl-eki tar-radar. Dan l-osservatorju, li għadu operattiv, jinkludi diversi radjuteleskopji u binjiet tax-xogħol, inkluż binjiet tal-inġinerija u l-Binja tal-Kontroll. L-Osservatorju ta' Jodrell Bank kellu impatt xjentifiku sostanzjali f'oqsma bħall-istudju tal-metjoriti u tal-qamar, l-iskoperta tal-kważars, l-ottika kwantistika, u l-intraċċar tal-inġenji spazjali. Dan il-kumpless teknoloġiku eċċezzjonali joħroġ fid-dieher it-tranżizzjoni mill-astronomija ottika tradizzjonali għar-radjuastronomija (is-snin 40 sas-snin 60 tas-seklu 20), li wasslet għal bidliet radikali fil-fehim tal-univers.
Ġurisdizzjoni ta' Saint-Émilion		Gironde, Franza 44°53′41″N 0°9′19″E	kulturali: (iii), (iv)	7007784700000000000♠7,847 (19,390)	1999	Il-kultivazzjoni tad-dwieli ddaħħlet fir-reġjun mir-Rumani għall-ħabta tas-27 Q.K. u saret parti b'saħħitha mill-ekonomija matul l-eluf ta' snin ta' wara, minkejja l-gwerer u l-bidliet fit-tmexxija. Il-vinji jokkupaw 67.5 % tal-komun kollu, u jakkumpanjaw lill-monumenti storiċi u lill-binjiet storiċi bħala xhieda tal-istorja monokulturali tal-komunità.
Network tal-Imtieħen f'Kinderdijk-Elshout		Alblasserdam u Nieuw-Lekkerland, in-Netherlands 51°52′57″N 4°38′58″E	kulturali: (i), (ii), (iv)	0 !—	1997	Dan is-sit huwa eżempju ta' pajsaġġ magħmul mill-bniedem permezz tad-drenaġġ tal-ilma mill-polders. Il-kostruzzjoni ta' impjanti idrawliċi bdiet fil-Medju Evu sabiex tinħoloq l-art għall-agrikoltura u għall-insedjamenti. Il-wirt teknoloġiku jinkludi kanali baxxi u għoljin tad-drenaġġ u tat-trasport għall-ilma żejjed tal-polders, meded tal-art irkuprati, digi, tliet impjanti tal-ippompjar, żewġ digi ta' skariku, żewġt idjar tal-Bord tal-Ilma, u 19-il mitħna tad-drenaġġ, li l-maġġoranza tagħhom inbnew bejn l-1738 u l-1740.
Vinji Mtarrġa ta' Lavaux		Vaud, l-Iżvizzera 46°29′31″N 6°44′46″E	kulturali:(iii), (iv), (v)	7007140800000000000♠1,408 (3,480)	2007	Il-Vinji Mtarrġa ta' Lavaux huma estiżi għal madwar 30 kilometru (19-il mil) tul ix-xtut tat-Tramuntana li jħarsu lejn in-Nofsinhar tal-Lag ta' Ġinevra mill-Kastell ta' Chillon sal-limiti tal-Lvant ta' Lausanne. Imorru lura għas-seklu 11, meta ż-żona kienet ikkontrollata mill-monasteri Benedittini u taċ-Ċisterċensi. L-inbid kien importanti għall-ekonomija lokali matul is-sekli. Iż-żona protetta tinkludi l-villaġġi, il-binjiet individwali, it-toroq u l-mogħdijiet bil-mixi.
Le Havre, il-Belt Rikostruwita minn Auguste Perret		Seine-Maritime, Franza 49°29′34″N 0°6′27″E	kulturali: (ii), (iv)	7006133000000000000♠133 (330)	2005	Il-belt ġiet rikostruwita bejn l-1945 u l-1964 mill-Atelier de Reconstruction du Havre d'Auguste Perret.
Il-Wied ta' Loire bejn Sully-sur-Loire u Chalonnes		il-Wied ta' Loire, Franza 47°23′56″N 0°42′10″E	kulturali: (i), (ii), (iv)	7008853940000000000♠85,394 (211,010)	2000	Pajsaġġ kulturali straordinarju ta' sbuħija kbira, li jinkludi l-irħula u l-villaġġi storiċi, il-monumenti arkitettoniċi kbar (ix-châteaux), u l-artijiet ikkultivati ffurmati wara bosta sekli ta' interazzjoni bejn il-popolazzjoni u l-ambjent fiżiku tagħhom, primarjament ix-xmara Loire stess.
Imfakar Luterani f'Eisleben u f'Wittenberg		Sachsen-Anhalt, il-Ġermanja 51°51′53″N 12°39′10″E	kulturali: (iv), (vi)	0 !—	1996	Dawn iż-żewġ irħula f'Sachsen-Anhalt huma assoċjati mal-ħajja ta' Martin Luteru u r-riformista sieħbu Melanchthon. Fost l-imfakar Luterani inklużi nsibu d-dar ta' Melanchthon f'Wittenberg, id-djar f'Eisleben fejn Luteru twieled fl-1483 u fejn miet fl-1546, il-kamra tiegħu f'Wittenberg, il-knisja lokali u l-knisja-kastell fejn fil-31 ta' Ottubru 1517, Luteru waħħal il-"95 Teżi" famużi tiegħu, li nedew ir-Riformazzjoni u era ġdida ta' storja politika u reliġjuża fid-dinja tal-Punent.
Siti Ewlenin tal-Estrazzjoni fil-Wallonja		il-Wallonja, il-Belġju 50°26′7″N 3°50′18″E	kulturali: (ii), (iv)	7006118000000000000♠118 (290)	2012	Matul ir-Rivoluzzjoni Industrijali fis-seklu 19, l-estrazzjoni u l-industriji tqal li kienu jiddependu fuq il-faħam kienu jiffurmaw parti ewlenija mill-ekonomija tal-Belġju. Il-biċċa l-kbira tal-estrazzjoni u tal-industrija kienu jseħħu fis-sillon industriel ("wied industrijali"), medda ta' art tul il-wisgħa tal-pajjiż fejn jinsabu bosta mill-ikbar bliet fil-Wallonja. Is-siti li huma parti mis-Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO jinsabu kollha fis-sillon industriel jew fil-qrib. L-attivitajiet tal-estrazzjoni fl-inħawi majnaw matul is-seklu 20, u llum il-ġurnata l-erba' minjieri elenkati ma għadhomx operattivi iżda huma miftuħa għall-viżitaturi bħala mużewijiet.
Djar Ewlenin ta' Victor Horta fi Brussell		Brussell, il-Belġju 50°49′41″N 4°21′44″E	kulturali: (i), (ii), (iv)	0 !—	2000	L-arkitett Victor Horta kien magħruf għall-ħolqien ta' binjiet bl-istil tal-Art Nouveau li kien moda fi żmienu. Erba' mill-iżjed xogħlijiet notevoli eżistenti tiegħu, Hôtel Tassel, Hôtel Solvay, Hôtel van Eetvelde u Maison & Atelier Horta, tniżżlu bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO.
Teatru tal-Opri Margravjali ta' Bayreuth		GermanyBayreuth, il-Bavarja 49°56′40″N 11°34′43″E	kulturali:GerMar (i), (iv)	7003190000000000000♠0.19 (0.47)	2012	It-teatru tal-opri Barokk fir-raħal ta' Bayreuth inbena bejn l-1745 u l-1750. Huwa wieħed mill-ftit teatri eżistenti ta' dak il-perjodu fl-Ewropa u ġie rrestawrat b'mod estensiv.
Greenwich Marittima		Londra, l-Ingilterra, ir-Renju Unit 51°28′45″N 0°0′0″E	kulturali: (i), (ii), (iv), (vi)	7006110000000000000♠110 (270)	1997	Minbarra l-preżenza tal-ewwel eżempju ta' arkitettura Palladjana fl-Ingilterra, u opri ta' Christopher Wren u Inigo Jones, l-inħawi tas-sit huma sinifikanti għall-Osservatorju Rjali fejn żviluppa l-fehim tal-astronomija u tan-navigazzjoni.
Kumpless tal-Monasteru ta' Maulbronn		GermanyMaulbronn, il-Ġermanja 49°0′2.988″N 8°48′47.016″E	kulturali:GerMau (ii), (iv)	0 !—	1993	Il-Monasteru ta' Maulbronn jitqies bħala kumpless monastiku taċ-Ċisterċensi li huwa l-iżjed komplut u li huwa ppreservat l-aħjar fost il-kumplessi monastiċi Medjevali fit-Tramuntana tal-Alpi. Il-binjiet prinċipali nbnew bejn is-sekli 12 u 16, flimkien mal-ħitan tal-monasteru. Il-knisja tal-monasteru, l-iktar bi stil Gotiku Tranżizzjonali, għenet biex jinfirex l-istil Gotiku madwar it-Tramuntana tal-Ewropa u l-Ewropa Ċentrali. Il-monasteru kellu wkoll sistema elaborata tal-ġestjoni tal-ilma.
Sit tal-Fossili tal-Foss ta' Messel		GermanyMessel, il-Ġermanja 49°55′0.012″N 8°45′14.004″E	naturali:GerMes (viii)	7005420000000000000♠42 (100)	1995	Il-Foss ta' Messel huwa l-iżjed sit rikk fid-dinja għall-fehim tal-ambjent fl-Eoċen, bejn 57 miljun u 36 miljun sena ilu. B'mod partikolari, juri l-istadji bikrin tal-evoluzzjoni tal-mammiferi u jinkludi fossili ppreservati tajjeb ħafna ta' mammiferi. Uħud mill-iżjed skoperti notevoli jinkludu skeletri artikolati għalkollox u l-kontenut aħħari fl-istonku tal-annimali.
Minjieri ta' Rammelsberg, Ċentru Storiku ta' Goslar u s-Sistema tal-Ġestjoni tal-Ilma tal-Muntanji Superjuri tal-Harz		GermanyGoslar u l-Muntanji Superjuri tal-Harz, il-Ġermanja 51°49′12″N 10°20′24″E	kulturali:GerGos (i), (ii), (iii), (iv)	7007101000000000000♠1,010 (2,500)	1992	Is-sistema tal-ġestjoni tal-ilma tal-Muntanji Superjuri tal-Harz ġiet żviluppata tul perjodu ta' xi 800 sena sabiex tkun ta' għajnuna fit-tħaffir u fl-estrazzjoni tal-minerali. Il-minjieri u l-għadajjar tagħhom bdew taħt il-patrijiet Ċisterċensi fil-Medju Evu. Madankollu, il-biċċa l-kbira tax-xogħlijiet inbnew mill-aħħar tas-seklu 16 sas-seklu 19. Hija magħmula minn sistema kumplessa ħafna ta' għadajjar artifiċjali, kanali żgħar, mini u passaġġi taħt l-art għad-drenaġġ. Il-minjieri kienu sit ewlieni għall-innovazzjoni tax-xogħol tat-tħaffir u tal-estrazzjoni fid-dinja tal-Punent.
Gżira Monastika ta' Reichenau		GermanyBaden-Württemberg, il-Ġermanja 47°41′55.4″N 9°3′40.7″E	kulturali:GerBad (iii), (iv), (vi)	0 !—	2000	Is-sit jinkludi traċċi tal-monasteru Benedittin, stabbilit fis-724, li kellu influwenza spiritwali, intellettwali u artistika notevoli fir-reġjun kollu tal-madwar. Il-knejjes ta' Santa Marija u ta' San Mark, ta' San Pietru u ta' San Pawl, u ta' San Ġorġ, inbnew l-iktar bejn is-sekli 9 u 11. Il-pitturi u t-tiżjin tagħhom mal-ħitan juru attività artistika impressjonanti.
Mont Saint-Michel u l-Bajja tagħha		Manche, Franza 48°38′8″N 1°30′38″W	kulturali: (i), (iii), (vi)	7007655800000000000♠6,558 (16,210)	1979	Fuq gżejra tal-blat qalb ix-xtut tar-ramel esposti għall-marej qawwijin bejn in-Normandija u l-Bretagne hemm abbazija Benedittini bi stil Gotiku, flimkien mal-villaġġ żgħir li kiber mal-ħitan tagħha. Kemm l-abbazija kif ukoll il-villaġġ kellhom jegħlbu għadd ta' sfidi minħabba d-daqs ċkejken tal-gżejra tal-blat. L-abbazija nbniet bejn is-sekli 11 u 16 bħala proġett tekniku u artistiku mill-aqwa.
Monte San Giorgio*		Ticino, l-Italja u l-Iżvizzera 45°53′20″N 8°54′50″E	naturali: (viii)	7007320700000000000♠3,207 (7,920)	2010	Monte San Giorgio, faċċata tal-Lag ta' Lugano, jitqies bħala l-aqwa rekord ta' fossili tal-ħajja tal-baħar mill-Perjodu Triassiku (245-230 miljun sena ilu). F'dak il-perjodu, iż-żona kienet laguna tropikali, li kienet tiffjorixxi bir-rettili, bil-ħut, bil-bivalvi, bl-ammoniti, bl-ekinodermi, u bil-krustaċji. Il-fossili tal-annimali terrestri huma ppreservati wkoll, peress li l-laguna kienet qrib l-art. Il-parti tal-proprjetà fl-Iżvizzera ġiet elenkata fl-2003 u s-sit ġie estiż biex tiġi inkluża l-parti Taljana fl-2010.
Museumsinsel (il-Gżira tal-Mużewijiet), Berlin		GermanyBerlin, il-Ġermanja 52°31′11″N 13°23′55″E	kulturali:GerBer3 (ii), (iv)	7004860000000000000♠8.6 (21)	1999	Il-ħames mużewijiet tal-Gżira tal-Mużewijiet f'Berlin, li nbnew bejn l-1824 u l-1930, huma kollezzjoni magħquda iżda diversifikata ta' kollezzjonijiet u binjiet ta' mużewijiet. Kull mużew inbena biex ikun integrat mal-kollezzjoni u jirrappreżenta l-estetika taż-żminijiet differenti. Il-kollezzjonijiet jittraċċaw l-iżvilupp taċ-ċivilizzazzjonijiet tul iż-żminijiet.
Park ta' Muskau/Mużakowski*		Bad Muskau, il-Ġermanja / Mużakowski, il-Polonja 51°34′45.5″N 14°43′35.2″E	kulturali:GerUpp (i), (iv)	7006348000000000000♠348 (860)	2004	Dan il-park jinsab max-xmara Neisse u fil-fruntiera bejn il-Polonja u l-Ġermanja. Inħoloq mill-Prinċep Hermann von Puckler-Muskau mill-1815 sal-1844. Iddisinjat bħala "pittura bil-pjanti", uża l-pjanti lokali biex jittejjeb il-pajsaġġ eżistenti. Il-park huwa mifrux fir-raħal ta' Bad Muskau flimkien ma' parks u spazji ħodor oħra. Is-sit fih ukoll kastell rikostruwit, pontijiet u arboretum.
Katidral ta' Naumburg		GermanyNaumburg, il-Ġermanja 51°9′17″N 11°48′14″E	kulturali:GerNau (i), (ii)	7004182000000000000♠1.82 (4.5)	2018	Il-katidral huwa eks katidral tal-Veskovat ta' Naumburg-Zeitz. Il-binja tal-knisja, li l-biċċa l-kbira tagħha tmur lura għas-seklu 13, hija għeliem rinomat tar-Rumanesk Aħħari Ġermaniż.
Fabbrika ta' Van Nelle		Rotterdam, in-Netherlands 51°55′24″N 4°25′6″E	kulturali: (ii), (iv)	7004694000000000000♠6.94 (17.1)	2014	Il-fabbrika nbniet fis-snin 20 tas-seklu 20 bħala impjant tal-ipproċessar tal-ikel u tal-imballaġġ tal-kafè, tat-te u tat-tabakk. Ġiet iddisinjata minnLeendert van der Vlugt u tirrappreżenta kunċett ġdid ta' fabbrika, simbolu tal-kultura tal-Moderniżmu u tal-Funzjonaliżmu tal-perjodu bejn il-gwerer dinjin. Il-faċċati huma magħmulin mill-azzar u mill-ħadid, biex il-ħaddiema jkollhom kemm jista' jkun dawl binhar. L-attivitajiet industrijali fil-fabbrika waqfu għalkollox fis-snin 90 tas-seklu 20, u l-proprjetà issa hija ġestita minn sid ġdid.
Minjieri taż-Żnied Neolitiċi ta' Spiennes		Spiennes, il-Belġju 50°25′51″N 3°58′44″E	kulturali: (i), (iii), (iv)	7006172000000000000♠172 (430)	2000	Il-minjieri taż-żnied Neolitiċi ta' Spiennes huma l-ikbar minjieri Neolitiċi u l-iżjed bikrin tal-Ewropa, u jinsabu qrib il-villaġġ ta' Spiennes, fix-Xlokk ta' Mons, fil-Wallonja. Il-minjieri kienu attivi matul in-Neolitiku Nofsani u Aħħari (4300-2200 Q.K.).
New Lanark		New Lanark, in-Nofsinhar ta' Lanarkshire, l-Iskozja, ir-Renju Unit 55°39′48″N 3°46′59″W	kulturali:UniLanSco (ii), (iv), (vi)	7006146000000000000♠146 (360)	2001	Imqanqla mis-sistema tal-fabbriki ta' Richard Arkwright żviluppata fil-Wied ta' Derwent, il-komunità ta' New Lanark inħolqot sabiex jiġu pprovduti l-abitazzjonijiet lill-ħaddiema fil-fabbriki. Il-filantropu Robert Owen xtara s-sit u kkonvertih f'komunità mudell, li tipprovdi faċilitajiet pubbliċi u tal-edukazzjoni, u li tappoġġa r-riformi tal-fabbriki.
Baċir tax-Xogħol fil-Minjieri ta' Nord-Pas de Calais		Nord-Pas de Calais, Franza 50°27′45″N 3°32′46″E	kulturali: (ii), (iv), (vi)	7007394300000000000♠3,943 (9,740)	2012	Pajsaġġ industrijali notevoli msawwar fi tliet sekli ta' estrazzjoni tal-faħam.
Katidral ta' Notre-Dame f'Tournai		Tournai, il-Belġju 50°36′22″N 3°23′21″E	kulturali: (ii), (iv)	7003500000000000000♠0.5 (1.2)	2000	Il-Katidral tal-Madonna ta' Tournai huwa knisja Kattolika Rumana, fid-Djoċesi ta' Tournai. Beda jinbena fis-seklu 12 fuq pedamenti saħansitra iktar antiki, u jikkombina x-xogħol ta' tliet perjodi ta' disinn b'effett li tassew jispikka: in-natura tqila u severa tan-navata Rumaneska tikkuntrasta ferm max-xogħol Tranżizzjonali tat-transett u l-Gotiku żviluppat għalkollox tal-kor. It-transett huwa l-iżjed parti distintiva tal-binja, bir-raggruppament ta' ħames kampnari u bi truf apsidali (semiċirkolari).
Belt Antika ta' Bern		Bern, l-Iżvizzera 46°56′53″N 7°27′1″E	kulturali: (iii)	7008846840000000000♠84,684 (209,260)	1983	Bern ġiet stabbilita fis-seklu 12 fuq għolja mdawra mix-xmara Aare minn tliet naħat. Matul is-sekli, il-belt żviluppat skont kunċett tal-ippjanar eċċezzjonalment koerenti, u b'hekk żammet il-karattru oriġinali tagħha. Il-belt Medjevali esperjenzat l-introduzzjoni tal-funtani tal-ilma fis-seklu 16 u r-rinnovament u rikostruzzjoni tal-binjiet antiki fis-seklu 18.
Ċentru Storiku u Ġdid ta' Edinburgu		Edinburgu, l-Iskozja, ir-Renju Unit 55°57′0″N 3°13′0″W	kulturali: (ii), (iv)	0 !—	1995	Iċ-ċentru storiku antik ta' Edinburgu ġie stabbilit fil-Medju Evu, u ż-żona l-ġdida ġiet żviluppata fl-1767-1890. Hemm kuntrast bejn il-konfigurazzjoni tal-insedjamenti tal-Medju Evu u tal-perjodu modern. Il-konfigurazzjoni u l-arkitettura taż-żona l-ġdida, li d-disinjaturi tagħha kienu jinkludu lil William Chambers u lil William Playfair, influwenzaw id-disinn urban Ewropew fis-sekli 18 u 19.
Ċentru Storiku ta' Regensburg bl-iStadtamhof		GermanyRegensburg, il-Ġermanja 49°1′14″N 12°5′57″E	kulturali:GerBavReg(ii), (iii), (iv)	7006183000000000000♠183 (450)	2006	Din il-belt Medjevali fiha bosta binjiet notevoli li nbnew matul kważi żewġ millenji u jinkludu binjiet Rumani antiki, Rumaneski u Gotiċi. L-arkitettura tas-sekli 11 sa 13 ta' Regensburg ħolqot belt b'toroq dojoq u b'diversi binjiet għoljin. Tinkludi d-djar patrizjani u t-torrijiet Medjevali, għadd kbir ta' knejjes u monasteri, kif ukoll il-Pont tal-Ġebel tas-seklu 12. Regensburg kienet ċentru kummerċjali Ewropew fil-Medju Evu u ċentru politiku tal-Imperu Ruman Sagru li kkonverta għall-Protestantiżmu.
Palazz u Ġonna ta' Schönbrunn		Vjenna, l-Awstrija 48°11′12″N 16°18′48″E	kulturali: (i), (iv)	7006186000000000000♠186 (460)	1996	Il-Palazz ta' Schönbrunn kien ir-residenza tal-imperaturi Asburgi mis-seklu 18 sal-1918. Inbena bl-istil Rokokò bħala proġett unifikat waħdieni. Ġie ddisinjat mill-arkitetti Johann Bernhard Fischer von Erlach u Nicolaus Pacassi u huwa s-sit bl-iktar żu li ilu jopera b'mod kontinwu fid-dinja.
Palazz u Park ta' Fontainebleau		Fontainebleau, Franza 48°24′7″N 2°41′53″E	kulturali: (ii), (vi)	7006144000000000000♠144 (360)	1981	Il-loġġa tal-kaċċa rjali Medjevali ta' Fontainebleau, li kienet tintuża mir-rejiet ta' Franza mis-seklu 12, ġiet ittrasformata, imkabbra u mżejna fis-seklu 16 minn François I, li ried jikkonvertiha f'"Ruma ġdida". Il-binja hija mdawra b'park enormi u żżewweġ flimkien elementi artistiċi Rinaxximentali u Franċiżi.
Palazz u Park ta' Versailles		Versailles, Franza 48°48′18″N 2°7′10″E	kulturali: (i), (ii), (vi)	7007107000000000000♠1,070 (2,600)	1979	Il-Palazz ta' Versailles kien ir-residenza prinċipali tar-rejiet Franċiżi minn żmien Lwiġi XIV sa żmien Lwiġi XVI. Ġie mżejjen minn diversi ġenerazzjonijiet ta' arkitetti, skulturi u arkitetti pajsaġġistiċi, u serva bħala mudell ta' residenza rjali ideali fl-Ewropa għal iżjed minn seklu.
Palazzi u Parks ta' Potsdam u Berlin		Berlin u Potsdam, il-Ġermanja 52°23′59″N 13°1′59″E	kulturali:GerBer4(i), (ii), (iv)	7007206400000000000♠2,064 (5,100)	1990	Dan is-sit fih 500 ettaru ta' parks u 150 binja li nbnew bejn l-1730 u l-1916. Huwa estiż fid-distrett ta' Berlin-Zehlendorf, bil-palazzi u l-parks tul ix-xtut tax-xmara Havel u l-Lag ta' Glienicke. Voltaire qagħad fil-Palazz ta' Sans-Souci, li nbena taħt Federiku II bejn l-1745 u l-1747.
Pariġi, ix-Xtut tax-Xmara Seine		Pariġi, Franza 48°51′30″N 2°17′39″E	kulturali: (i), (ii), (iv)	7006365000000000000♠365 (900)	1991	Ix-xmara Seine tgħaddi mill-qalba ta' Pariġi. Maż-żewġ naħat tax-xtut tax-xmara hemm bosta mill-attrazzjonijiet l-iktar famużi ta' Pariġi, inkluż il-Louvre, it-Torri Eiffel, Place de la Concorde, il-Katidral ta' Notre-Dame, is-Sainte Chapelle u l-Grand u l-Petit Palais. L-arkitettura u d-disinn ta' Haussmann bi pjazez u b'toroq wesgħin bis-siġar influwenzaw l-ippjanar tal-bliet tas-sekli 19 u 20 fid-dinja kollha.
Knisja tal-Pellegrinaġġi ta' Wies		GermanySteingaden, il-Ġermanja 47°40′52.6″N 10°54′0.5″E	kulturali:GerSte (i), (iii)	7003100000000000000♠0.1 (0.25)	1983	Il-Knisja ta' Wies (1745-1754) hija frott ix-xogħol tal-arkitett Dominikus Zimmermann u hija kapulavur tar-Rokokò Bavarjan.
Place Stanislas, Place de la Carrière u Place d'Alliance f'Nancy		Nancy, Franza 48°41′37″N 6°10′59″E	kulturali: (i), (iv)	7004700000000000000♠7 (17)	1983	Nancy hija l-eqdem eżempju ta' belt kapitali mibnija b'mod sħiħ u fuq prinċipji moderni. Inbniet bejn l-1752 u l-1756 minn tim brillanti mmexxi mill-arkitett Héré u hija famuża għal għadd armonjuż ta' spazji assjali li żviluppa, estiżi minn Place Stanislas sal-Palais du Gouvernement.
Kumpless ta' Plantin-Moretus		Anversa, il-Belġju 51°13′6″N 4°23′52″E	kulturali: (ii), (iii), (iv), (vi)	7003230000000000000♠0.23 (0.57)	2005	Il-Mużew ta' Plantin-Moretus huwa mużew f'Anversa dwar l-istampar bikri u modern inġenerali u l-istampaturi famużi Christophe Plantin u Jan Moretus b'mod partikolari. Il-binja hija l-eks residenza tagħhom u stabbiliment tal-istampar, l-Istamperija ta' Plantin, fil-Vrijdagmarkt (is-Suq tal-Ġimgħa).
Akkwedott u Kanal ta' Pontcysyllte		Trevor, Wrexham, Wales u Shropshire, l-Ingilterra, ir-Renju Unit 52°58′13″N 3°5′16″W	kulturali:UniWreWal (i), (ii), (iv)	7006105000000000000♠105 (260)	2009	L-akkwedott inbena għall-Kanal ta' Ellesmere fuq il-Wied ta' Dee. L-akkwedott tlesta matul ir-Rivoluzzjoni Industrijali u ġie ddisinjat mill-inġinier Skoċċiż Thomas Telford, bl-użu innovattiv tal-ħadid ferrobattut u fondut, li influwenza l-inġinerija ċivili madwar id-dinja.
Pont du Gard (akkwedott Ruman)		Vers-Pont-du-Gard, Franza 43°56′50″N 4°32′7″E	kulturali: (i), (iii), (iv)	7003330000000000000♠0.33 (0.82)	1985	Il-Pont du Gard inbena ftit qabel l-era Kristjana f'Ruma sabiex l-akkwedott ta' Nîmes (li hu twil kważi 50 kilometru (31 mil)) ikun jista' jaqsam ix-xmara Gard. L-arkitetti u l-inġinieri idrawliċi Rumani li ddisinjaw dan il-pont ħolqu kapulavur tekniku u artistiku. Il-pont huwa twil kważi 50 metru (160 pied) fuq tliet livelli; l-itwal minnhom huwa 275 metru (902 piedi).
Siti Preistoriċi bil-Puntali madwar l-Alpi*		l-Awstrija, Franza, il-Ġermanja, l-Italja, is-Slovenja u l-Iżvizzera 47°16′42″N 8°12′27″E	kulturali: (iv), (v)	7007396100000000000♠3,961 (9,790)	2011	Dan is-sit transnazzjonali (kondiviż bejn l-Awstrija, Franza, l-Italja, il-Ġermanja, is-Slovenja u l-Iżvizzera) fih 111-il sit individwali bil-fdalijiet ta' abitazzjonijiet preistoriċi bil-puntali ta' insedjamenti preistoriċi madwar l-Alpi, li nbnew mill-5000 sal-500 Q.K. f'xifer il-lagi, ix-xmajjar jew l-artijiet mistagħdra. Fihom minjiera ta' informazzjoni dwar il-ħajja u l-kummerċ fil-kulturi agrarji Neolitiċi u ta' Żmien il-Bronż fl-Ewropa Alpina.
Siti Preistoriċi u Għerien Impittra tal-Wied ta' Vézère		Lascaux, Franza 45°3′27″N 1°10′12″E	kulturali: (i), (iii)	0 !—	1979	Il-Wied ta' Vézère fih 147 sit preistoriku li jmorru lura għall-Paleolitiku u 25 għar imżejjen. L-iżjed skoperti interessanti huma l-għerien impittra, speċjalment dak ta' Lascaux. L-iskoperta tiegħu fl-1940 kienet ta' importanza kbira għall-istorja tal-arti preistorika. Ix-xeni tal-kaċċa juru xi 100 figura ta' annimali b'kuluri u b'dettalji notevoli.
Provins, ir-Raħal tal-Fieri Medjevali		Provins, Franza 48°33′35″N 3°17′56″E	kulturali: (ii), (iv)	7006108000000000000♠108 (270)	2001	Ir-raħal Medjevali ffortifikat ta' Provins jinsab fl-eks territorju tal-Kontijiet setgħana ta' Champagne. Kien ċentru ta' fieri internazzjonali u tal-industrija tas-suf. Ħafna partijiet mir-raħal inbnew speċjalment għall-fieri u għas-swieq.
Pirenej-Monte Perdido*		Hautes-Pyrénées, Franza u l-Provinċja ta' Huesca, Spanja 42°41′8″N 0°0′2″E	imħallat: (iii), (iv), (v), (vii), (viii)	7008306390000000000♠30,639 (75,710)	1997	Is-sit jinkludi l-katina muntanjuża tal-Pirinej tul il-fruntiera bejn Spanja u Franza. Il-parti Spanjola fiha tnejn mill-ikbar kanjons fl-Ewropa, filwaqt li n-naħa Franċiża fiha tliet cirques kbar. Dan huwa sit transnazzjonali kondiviż ma' Spanja.
Il-Linji tal-Kumpanija Ferrovjarja Retika fil-Pajsaġġi ta' Albula / Bernina*		Graubünden, l-Iżvizzera u Tirano, l-Italja 46°29′54″N 9°50′47″E	kulturali: (ii) (iv)	7009109386000000000♠109,386 (270,300)	2008	Il-linji tal-Kumpanija Ferrovjarja Retika fil-pajsaġġi ta' Albula u Bernina huma żewġ linji ferrovjarji storiċi li jaqsmu l-Alpi Żvizzeri. Inbnew fil-bidu tas-seklu 20 biex jipprovdu rottat rapida u faċli lejn bosta insedjamenti Alpini li qabel kienu iżolati. Sabiex il-linji ferrovjarji nbnew, kellhom jingħelbu sfidi tekniċi permezz ta' pontijiet, galleriji u mini. Is-sit huwa kondiviż mal-Iżvizzera.
Dar ta' Rietveld Schröder		Utrecht, in-Netherlands 52°5′7″N 5°8′50″E	kulturali: (i), (ii)	0 !—	2000	Id-Dar ta' Rietveld Schröder inbniet fl-1924. Ġiet ikkummissjonata minn Truus Schröder-Schräder u ġiet iddisinjata minn Gerrit Thomas Rietveld. Id-dar hija waħda mill-iżjed eżempji magħrufa tal-moviment De Stijl. Tesa' familja żgħira waħda u għandha arranġament spazjali intern flessibbli, li kien jippermetti li jsiru bidliet gradwali maż-żmien skont il-bidliet fil-funzjonijiet. Fis-snin 70 u 80 tas-seklu 20 ġiet irrestawrata bir-reqqa għall-istat oriġinali tagħha u minn dak iż-żmien 'l hawn ġiet ippreservata bħala mużew.
Monumenti Rumani, il-Katidral ta' San Pietru u l-Knisja tal-Madonna fi Trier		GermanyTrier, il-Ġermanja 49°45′0″N 6°37′59″E	kulturali:GerTri (i), (iii),(iv), (vi)	0 !—	1986	Il-kolonja Rumana fi Trier ġiet stabbilita fis-seklu 1 W.K. Kibret f'belt ewlenija u saret waħda mill-bliet kapitali tat-Tetrarkija fl-aħħar tas-seklu 3. Ħafna mill-istrutturi ta' żmien ir-Rumani għadhom preżenti fi Trier. Il-katidral huwa l-eqdem knisja fil-Ġermanja, peress li nbena fuq il-fdalijiet tal-binjiet Rumani ta' Massiminu ta' Trier fit-329-346.
Teatru Ruman u l-Madwar u l-"Arkata Trijonfali" ta' Orange		Orange, Franza 44°8′9″N 4°48′30″E	kulturali: (iii), (vi)	7004945000000000000♠9.45 (23.4)	1981	It-teatru antik ta' Orange huwa wieħed mill-iżjed ippreservati tajjeb fost it-teatri Rumani l-kbar madwar id-dinja. It-teratru għandu faċċata intatta ta' 103 metri (338 pied). L-arkata Rumana nbniet bejn l-10 W.K. u l-25 W.K. bħala arkata trijonfali matul ir-renju ta' Awgustu.
Rotot ta' Santiago de Compostela fi Franza		diversi siti madwar Franza 45°11′3″N 0°43′23″E	kulturali: (ii), (iv), (vi)	0 !—	1998	Is-sit jikkonsisti minn għadd ta' knejjes u sptarijiet li huma postijiet marbuta mal-pellegrinaġġ ta' San Ġakbu lejn Santiago de Compostela fil-Punent ta' Spanja.
Ġonna Botaniċi Rjali ta' Kew		Londra, l-Ingilterra, ir-Renju Unit 51°28′55″N 0°17′39″E	kulturali: (ii), (iii), (iv)	7006132000000000000♠132 (330)	2003	Maħluqa fl-1759, il-Ġonna ta' Kew influwenti ġew iddisinjati minn Charles Bridgeman, William Kent, Capability Brown, u William Chambers. Il-ġonna ntużaw għall-istudju tal-botanika u tal-ekoloġija u avvanzaw il-fehim tagħhom.
Mis-Salini l-Kbar ta' Salins-les-Bains għas-Salini Rjali ta' Arc-et-Senans, il-Produzzjoni tal-Melħ fis-Salini		Arc-et-Senans u Salins-les-Bains, Franza 46°56′15″N 5°52′35″E	kulturali: (i), (ii), (iv)	7005104800000000000♠10.48 (25.9)	1982	Dan is-sit jikkonsisti minn żewġ salini. Is-Salini Rjali ta' Arc-et-Senans inbnew fl-1775 matul ir-renju ta' Lwiġi XVI. Inbnew skont il-prinċipji tal-Illuminiżmu, b'organizzazzjoni u b'konfigurazzjoni razzjonali. Is-Salini l-Kbar ta' Salins-les-Bains kienu attivi għal mill-inqas 1,200 sena sal-1962. Dawn is-salini tal-aħħar għandhom gallerija taħt l-art mis-seklu 13 flimkien ma' pompa idrawlika u binja għall-bojler tas-seklu 19. Mill-1780 sal-1895, l-ilma mielaħ tas-salini kien jgħaddi minn 21 kilometru (13-il mil) ta' pajpijiet tal-injam biex jasal sas-Salini Rjali ta' Arc-et-Senans.
Saltaire		Saltaire, Shipley, il-Punent ta' Yorkshire, l-Ingilterra, ir-Renju Unit 53°50′21″N 1°47′18″W	kulturali:United Kingdom (ii), (iv)	7005200000000000000♠20 (49)	2001	Saltaire ġie stabbilit mis-sid tal-fabbrika Titus Salt bħala villaġġ mudell għall-ħaddiema tiegħu. Is-sit, li jinkludi l-Fabbrika ta' Salts, joħroġ fid-dieher binjiet pubbliċi għall-abitanti u kien eżempju tal-paternaliżmu tas-seklu 18.
Schokland u l-inħawi tal-madwar		Noordoostpolder, Flevoland, in-Netherlands 52°38′19″N 5°46′18″E	kulturali: (iii), (v)	1,306 (3,230)	1995	Schokland toħroġ fid-dieher kif in-nies tan-Netherlands kienu qed jitħabtu kontra l-baħar. Hija peniżola li kienet ġiet abitata fiż-żminijiet preistoriċi, saret gżira fis-seklu 15, sa ma nbelgħet għalkollox miz-Zuiderzee fl-1859. In-Noordoostpolder inħoloq fis-snin 40 tas-seklu 20 u b'konsegwenza ta' dan Schokland ġiet irkuprata.
Linja Ferrovjarja ta' Semmering		Gloggnitz, Semmering, Styria, l-Awstrija 47°38′56″N 15°49′41″E	kulturali: (ii), (iv)	156 (390)	1998	Il-linja ferrovjarja ta' Semmering inbniet bejn l-1848 u l-1854 u tkopri 41 kilometru ta' ktajjen muntanjużi. Dan il-proġett twettaq fil-bidu tal-perjodu tal-kostruzzjoni tal-linji ferrovjarji u kellu bżonn għadd ta' innovazzjonijiet. Il-mini, il-vijadotti u xogħlijiet oħra għadhom jintużaw sa żminijietna.
Kanali ta' Amsterdam tas-seklu 17 fis-Singelgracht		Amsterdam, in-Netherlands 52°21′54″N 4°53′16″E	kulturali: (i), (ii), (iv)	198 (490)	2010	Id-Distrett tal-Kanali ta' Amsterdam ġie ddisinjat fl-aħħar tas-seklu 16 u nbena fis-seklu 17, bħala belt portwali artifiċjali ġdida għalkollox. Il-kanali huma stabbiliti bħala arki konċentriċi, b'intersezzjonijiet ta' mogħdijiet tal-ilma u ta' toroq radjali. Il-maġġoranza tad-djar li nbnew fis-sekli 17 u 18 ġew ippreservati, filwaqt li l-istrutturi ċivili u idrawliċi antiki ġeneralment ġew sostitwiti. Fis-sekli 17 u 18, Amsterdam kienet meqjusa bħala mudell ta' referenza għal diversi proġetti madwar id-dinja.
Skellig Michael		il-Kontea ta' Kerry, l-Irlanda 51°46′19″N 10°32′19″W	kulturali: (iii), (iv)	22 (54)	1996	Il-monasteru Ċeltiku, li jinsab kważi fil-quċċata ta' gżira tal-blat b'għamla ta' piramida, x'aktarx li ġie stabbilit fis-seklu 7. Għal 600 sena kien ċentru tal-ħajja monastika għall-patrijiet Kristjani Irlandiżi. Minħabba li huwa tassew remot, qabel dan l-aħħar ma tantx kienu jżuruh viżitaturi, u għalhekk is-sit ġie ppreservat tajjeb ħafna. Il-kundizzjonijiet ferm spartani fil-monasteru juru l-istil ta' ħajja axxetiku pprattikat mill-Kristjani Irlandiżi bikrin. Il-patrijiet kienu jgħixu f'għorfiet tal-ġebel b'għamla ta' "xehda"(clocháns), li jinsabu fil-quċċata ta' rdumijiet kważi vertikali.
Speicherstadt u d-Distrett ta' Kontorhaus		Amburgu, il-Ġermanja 53°32′36″N 9°59′31″E	kulturali: (iv)	26 (64)	2015	L-iSpeicherstadt u d-distrett ta' Kontorhaus fil-qrib huma żewġ żoni urbani b'densità ta' bini fiċ-ċentru tal-belt portwali ta' Amburgu. L-iSpeicherstadt, oriġinarjament żviluppata fuq grupp ta' gżejjer dojoq fix-xmara Elbe bejn l-1885 u l-1927, ġiet parzjalment mibnija mill-ġdid mill-1949 sal-1967. Hija waħda mill-ikbar kumplessi storiċi koerenti ta' mħażen portwali fid-dinja.
Katidral ta' Speyer		GermanySpeyer, il-Ġermanja 49°19′0″N 8°26′35″E	kulturali:GerSpe (ii)	—	1981	Il-Katidral Rumanesk ta' Speyer ġie stabbilit minn Konrad II fl-1030 u ġie mmudellat mill-ġdid fl-aħħar tas-seklu 11. Kien wieħed mill-iżjed katidrali Rumaneski grandjużi fl-Imperu Ruman Sagru u l-post tad-dfin tal-imperaturi Ġermaniżi għal kważi 300 sena.
St. Kilda		St Kilda, l-Iskozja, ir-Renju Unit 57°49′2″N 8°34′36″W	imħallat:(iii), (v),(vii), (ix), (x)	24,201 (59,800)	1986	Għalkemm abitat għal iktar minn 2,000 sena, l-arċipelagu iżolat ta' St. Kilda ilu ma jkollu residenti permanenti mill-1930. Il-wirt uman tal-gżejjer jinkludi diversi karatteristiċi arkitettoniċi mill-perjodi storiċi u preistoriċi. St. Kilda huwa post tat-tnissil għal bosta speċijiet ta' għasafar tal-baħar importanti, inkluż l-ikbar kolonja ta' suli u sa 136,000 par ta' purċinelli tal-baħar.
Katidral ta' Santa Marija u l-Knisja ta' San Mikiel f'Hildesheim		GermanyHildesheim, il-Ġermanja 52°9′10.008″N 9°56′38.004″E	kulturali:GerHil (i), (ii), (iii)	0.58 (1.4)	1985	Is-sit jikkonsisti minn żewġ knejjes f'Hildesheim. Il-Knisja Rumaneska Ottonjana ta' San Mikiel inbniet bejn l-1010 u l-1020. Fuq ġewwa l-knisja mżejna b'saqaf tal-injam notevoli, xogħol impitter tal-istukko, u bil-Kolonna ta' Bernward. It-teżori tal-Katidral Rumanesk ta' Hildesheim jinkludu l-Bibien ta' Bernward, il-kandilabru ta' Hezilo, il-kandilabru ta' Azelin u teżori oħra.
Palazz ta' Stoclet		Brussell, il-Belġju 50°50′6″N 4°24′58″E	kulturali: (i), (ii)	7003860000000000000♠0.86 (2.1)	2009	Il-Palazz ta' Stoclet kien villa privata li nbniet mill-arkitett Josef Hoffmann bejn l-1905 u l-1911 fi Brussell, għall-bankier li kien iħobb l-arti, Adolphe Stoclet. Kienet waħda mill-iżjed djar privati lussużi u raffinati tas-seklu 20 u ġiet imżejna b'mod lussuż fuq ġewwa, inkluż b'xogħlijiet tal-artist Gustav Klimt.
Stonehenge, Avebury u Siti Assoċjati		Wiltshire, l-Ingilterra, ir-Renju Unit 51°10′44″N 1°49′31″W	kulturali: (i), (ii), (iii)	7007498500000000000♠4,985 (12,320)	1986	Is-siti Neolitiċi ta' Avebury u ta' Stonehenge huma tnejn mill-ikbar monumenti megalitiċi u l-iktar famużi fid-dinja. Huma marbuta mal-interazzjoni tal-bniedem mal-ambjent. L-iskop tal-monumenti megalitiċi ilu sors ta' spekulazzjoni, b'suġġerimenti li jvarjaw minn skopijiet ċerimonjali għall-interpretazzjoni kożmika. Is-"siti assoċjati" jinkludu Silbury Hill, Beckhampton Avenue, u West Kennet Avenue.
Strasburgu – Mill-Grande Île san-Neustadt		Strasburgu, Franza 48°34′53″N 7°43′48″E	kulturali: (i), (ii), (iv)	7006183000000000000♠183 (450)	1988	Il-Grande Ile (Gżira Kbira) hija ċ-ċentru storiku tal-belt kapitali tal-Alsace u tinkludi għadd ta' binjiet storiċi. Uħud mill-iktar notevoli jinkludu l-katidral, l-erba' knejjes antiki u l-Palais Rohan (l-eks residenza tal-prinċpijiet-isqfijiet).
Park Irjali ta' Studley inkluż il-Fdalijiet tal-Abbazija ta' Fountains		North Yorkshire, l-Ingilterra, ir-Renju Unit 54°6′58″N 1°34′23″W	kulturali: (i), (iv)	7006309000000000000♠309 (760)	1986	Qabel ix-Xoljiment tal-Monasteri f'nofs is-seklu 16, l-Abbazija ta' Fountains kienet waħda mill-ikbar abbaziji Ċisterċensi u l-iżjed rikki fir-Renju Unit u hija waħda mill-ftit li għadhom jeżistu mis-seklu 12. Il-ġnien li nħoloq wara, li jinkorpora l-abbazija, għadu jeżisti fil-biċċa l-kbira bid-disinn oriġinali tiegħu u influwenza d-disinn tal-ġonna fl-Ewropa.
Alpi Żvizzeri ta' Jungfrau-Aletsch		Kanton ta' Bern u Kanton ta' Valais, l-Iżvizzera, 46°30′0″N 8°1′59″E	naturali: (vii), (viii), (ix)	7008824000000000000♠82,400 (204,000)	2007	Dan is-sit jinkorpora waħda mill-ogħla żoni bil-glaċieri fl-Alpi, bi qċaċet bħal Eiger, Mönch, u Jungfrau. Jipprovdi rekord ġeomorfoloġiku tal-proċessi li sawru l-Alpi Għoljin, kif ukoll ħabitat għal diversità ta' annimali u ta' pjanti, li żviluppa f'suċċessjoni ta' avvenimenti wara li rtiraw il-glaċieri. Il-pajsaġġ kellu rwol importanti fl-iżvilupp tat-turiżmu Alpin u tat-tixbit, kif ukoll tal-letteratura u tal-arti. Oriġinarjament, dan is-sit ġie elenkat fl-2001, u fl-2007 il-konfini tas-sit twessgħu.
Arena Tettonika Żvizzera ta' Sardona		Glarus, Sankt Gallen u Graubünden, l-Iżvizzera 46°55′0″N 9°15′0″E	naturali: (viii)	7008328500000000000♠32,850 (81,200)	2008	L-Alpi ta' Glarus huma kkaratterizzati minn fenomenu ġeoloġiku ewlieni fejn il-blat l-iktar antik tela' fuq is-saffi iktar reċenti fil-proċess tal-formazzjoni tal-muntanji. Peress li din iż-żona hija aċċessibbli ferm, kellha rwol importanti fl-istudji tal-proċessi tettoniċi u tax-xjenzi ġeoloġiċi mis-seklu 18.
Tliet Kastelli, Ħajt Difensiv u s-Swar tar-Raħal Merkantili ta' Bellinzona		Bellinzona, l-Iżvizzera 46°11′35″N 9°1′21″E	kulturali: (iv)	7004500000000000000♠5 (12)	2000	Il-fortifikazzjonijiet ta' Bellinzona pproteġew id-daħla għall-wied ta' Ticino kif ukoll l-aċċess għal waħda mill-iżjed mogħdijiet muntanjużi importanti tal-Alpi, li twassal għat-Tramuntana tal-Italja. Il-biċċa l-kbira tal-fortifikazzjonijiet imorru lura għas-seklu 15, għalkemm xi partijiet imorru lura għal sekli sħaħ. Is-sit jinkludi żewġ kastelli, Castelgrande u Montebello, li huma kkollegati bi swar, u t-tielet kastell, Sasso Corbaro, li nbena fuq promontorju tal-blat iżolat. Is-sit jinsab f'qagħda eċċellenti ta' konservazzjoni.
Torri ta' Londra		Londra, l-Ingilterra, ir-Renju Unit 51°30′29″N 0°4′34″W	kulturali: (ii), (iv)	0 !—	1988	Mibdi minn William il-Konkwistatur fl-1066 matul il-konkwista Normana tal-Ingilterra, it-Torri ta' Londra huwa simbolu tal-poter u eżempju tal-arkitettura militari Normanna li kienet mifruxa mal-Ingilterra kollha. Permezz ta' żidiet minn Enriku III u Dwardu I fis-seklu 13, il-kastell sar wieħed mill-iżjed binjiet influwenti fl-Ingilterra.
Il-Muniċipju u l-Istatwa ta' Roland fil-Pjazza tas-Suq ta' Bremen		Bremen, il-Ġermanja 53°4′34″N 8°48′27″E	kulturali: (iii), (iv), (vi)	7003290000000000000♠0.29 (0.72)	2004	Is-sit jikkonsisti mill-muniċipju u mill-istatwa ta' Roland maġenbu. Il-muniċipju nbena fis-seklu 15 meta Bremen issieħbet fil-Lega Anseatika. Ġie rinnovat fis-seklu 17, u muniċipju ġdid inbena fil-qrib fil-bidu tas-seklu 20. Taħt l-Imperu Ruman Sagru, Bremen kellha awtonomija estensiva u b'hekk il-belt kibret u l-muniċipju kien iċ-ċentru tal-poter tagħha. Il-muniċipju l-antik u l-muniċipju l-ġdid ħelsuha ħafif waqt il-bumbardamenti tat-Tieni Gwerra Dinjija. L-istatwa ta' Roland inbniet fl-1404 u hija għolja 5.5 metri (18-il pied).
Raħal ta' Bamberg		Bamberg, il-Ġermanja 49°53′30″N 10°53′20″E	kulturali: (ii)(iv)	7006142000000000000♠142 (350)	1993	Fl-1007, Bamberg sar iċ-ċentru ta' djoċesi li kienet maħsuba biex tgħin il-Kristjaneżmu jinfirex fost is-Slavi. Matul is-seklu 12 l-Isqfijiet ta' Bamberg bdew programm ta' kostruzzjoni pubblika monumentali. L-arkitettura li żviluppat influwenzat il-kostruzzjoni fit-Tramuntana tal-Ġermanja u fl-Ungerija. Fis-seklu 18 sar iċ-ċentru tal-IIluminiżmu meta kittieba bħal Hegel u Hoffmann marru jgħixu hemmhekk.
Wied Superjuri tar-Renu Nofsani		GermanyRheinland-Pfalz u Hesse, il-Ġermanja 50°10′25″N 7°41′39″E	kulturali:GerRhi (ii), (iv), (v)	7008272500000000000♠27,250 (67,300)	2002	Medda ta' 65 kilometru (40 mil) tal-Wied Superjuri tar-Renu Nofsani fil-Ġermanja tospita bosta kastelli, irħula storiċi u vinji u kienet sors ta' ispirazzjoni għal bosta kittieba, artisti u kompożituri.
Vézelay, Knisja u Għolja		Vézelay, Franza 47°27′59″N 3°44′54″E	kulturali: (i), (vi)	7006183000000000000♠183 (450)	1979	L-abbazija Benedittina ta' Vézelay ilha teżisti mis-seklu 9 u ilha sit importanti tal-pellegrinaġġi minn dak iż-żmien. Bernard ta' Clairvaux ipprietka u qanqal il-folla biex tibda t-Tieni Kruċjata fl-1146 f'Vézelay. Il-mexxejja tat-Tielet Kruċjata Rikkardu l-Qalbieni u Filippu II ta' Franza nġabru fl-abbazija qabel ma marru għall-Kruċjata.
Fabbrika tal-Azzar ta' Völklingen		Völklingen, il-Ġermanja 49°14′40″N 6°50′59″E	kulturali: (ii), (iv)	7004600000000000000♠6 (15)	1994	Il-fabbrika tal-azzar li ngħalqet dan l-aħħar hija l-unika eżempju intatt fil-Punent tal-Ewropa u fl-Amerka ta' Fuq ta' fabbrika ta' din ix-xorta li nbniet fis-sekli 19 u 20.
Pajsaġġ Kulturali ta' Wachau		Wachau, l-Awstrija 48°21′52″N 15°26′3″E	kulturali: (ii), (iv)	7008183870000000000♠18,387 (45,440)	2000	Il-Wied ta' Wachau huwa twil 40 kilometru tul ix-xmara Danubju bejn Melk u Krems. Il-wied ġie insedjat fil-preistorja u kien reġjun importanti minn dak iż-żmien sa issa. Fih għadd ta' rħula, villaġġi, monasteri, kastelli u fdalijiet storiċi.
Baħar ta' Wadden*		Medda li tmiss mad-Danimarka, mal-Ġermanja u man-Netherlands 53°31′43″N 8°33′22″E	naturali: (viii), (ix), (x)	7009968393000000000♠968,393 (2,392,950)	2009	Il-Baħar ta' Wadden jinkludi ż-Żona ta' Konservazzjoni tal-Baħar ta' Wadden fin-Netherlands, il-Parks Nazzjonali Ġermaniżi tal-Baħar ta' Wadden ta' Niedersachsen u ta' Schleswig-Holstein, u l-medda tad-Danimarka. Il-linja tal-kosta ġeneralment hija waħda ċatta u fiha artijiet bassasa, artijiet bit-tajn, imraġ u duni. Is-sit ikopri żewġ terzi tal-Baħar ta' Wadden u jospita bosta speċijiet ta' pjanti u ta' annimali. Fih jitnisslu sa 12-il miljun għasfur fis-sena u jappoġġa iktar minn 10 fil-mija tal-popolazzjoni ta' 29 speċi. Ġie estiż fl-2011 biex jinkludi l-Park Nazzjonali Ġermaniż tal-Baħar ta' Wadden ta' Amburgu u fl-2014 ġiet inkluża l-parti Daniża wkoll tal-Baħar ta' Wadden.
Kastell ta' Wartburg		Eisenach, il-Ġermanja 50°58′0″N 10°18′25″E	kulturali:(iii), (vi)	0 !—	1999	Il-Kastell ta' Wartburg jinsab fuq irdum ta' 410 metri (1,230 pied) fuq Eisenach. Tkabbar f'diversi sezzjonijiet u għad fadal uħud biss mis-sezzjonijiet Medjevali. Il-kastell inbena fis-seklu 19 għad-dehra attwali tiegħu. Martin Luteru ttraduċa t-Testment il-Ġdid bil-Ġermaniż meta kien eżiljat fil-Kastell ta' Wartburg.
Sistema tal-Ġestjoni tal-Ilma ta' Augsburg		Augsburg, il-Ġermanja 48°21′56″N 10°54′07″E	kulturali: (ii), (iv)	7006112000000000000♠112 (280)	2019	Is-sistemi tal-ġestjoni tal-ilma ta' Augsburg inbnew bejn is-seklu 14 u s-seklu 21. Network ta' kanali, torrijiet tal-ilma, tagħmir tal-ippompjar u stazzjonijiet idroelettriċi ilhom jipprovdu ilma tax-xorb u enerġija għall-belt għal sekli sħaħ.
Palazz ta' Westminster u l-Abbazija ta' Westminster inkluż il-Knisja ta' Santa Margarita		Londra, l-Ingilterra, ir-Renju Unit 51°29′59″N 0°7′43″W	kulturali: (i), (ii), (iv)	7005100000000000000♠10 (25)	1987	Is-sit ilu involut fl-amministrazzjoni tal-Ingilterra mis-seklu 11, u iktar 'il quddiem tar-Renju Unit. Mill-inkurunazzjoni ta' William il-Konkwistatur, il-monarki Ingliżi u Brittaniċi kollha ġew inkurunati fl-Abbazija ta' Westminster. Il-Palazz ta' Westminster, li jospita l-Parlament Brittaniku, huwa eżempju tal-arkitettura Gotika Vittorjana; il-Knisja ta' Santa Margerita hija l-knisja parrokkjali tal-palazz, u għalkemm hija eqdem mill-palazz u nbniet fis-seklu 11, imbagħad ġiet rikostruwita.
Residenza ta' Würzburg bil-Ġonna u l-Pjazza		Würzburg, il-Ġermanja 49°47′34″N 9°56′20″E	kulturali: (i), (iv)	7005150000000000000♠15 (37)	1981	Il-palazz Barokk kbir u lussuż inħoloq taħt il-patroċinju tal-prinċpijiet-isqfijiet Lothar Franz u Friedrich Carl von Schönborn. Huwa wieħed mill-ikbar palazzi fil-Ġermanja.
Kumpless Industrijali tal-Minjieri tal-Faħam ta' Zollverein		Essen, il-Ġermanja 51°29′29″N 7°2′46″E	kulturali: (ii), (iii)	0 !—	2001	Il-kumpless industrijali ta' Zollverein fin- Nordrhein-Westfalen jinkludi t-tagħmir kollu ta' minjiera storika tal-faħam li bdiet topera madwar 150 sena ilu. Uħud mill-binjiet tas-seklu 20 huma pjuttost notevoli.
L-Irħula Kbar bi Spa fl-Ewropa*		l-Awstrija, il-Belġju, iċ-Ċekja, Franza, il-Ġermanja, l-Italja u r-Renju Unit	kulturali: (ii), (iii)	0 !—	2021	L-Irħula Kbar bi Spa fl-Ewropa jinkludu 11-il raħal bi spa f'seba' pajjiżi Ewropej fejn l-ilmijiet minerali kienu jintużaw għall-fejqan u għal skopijiet terapewtiċi qabel l-iżvilupp tal-mediċini industrijali fis-seklu 19. Ir-raħal ta' Spa huwa l-komponent tal-Belġju.
Kolonji tal-Benevolenza*		in-Netherlands u Wortel, Anversa, il-Belġju	kulturali: (ii), (iv)	0 !—	2021	Wara l-Gwerer ta' Napuljun fl-Ewropa, sezzjonijiet kbar tal-popolazzjoni tal-Pajjiżi l-Baxxi spiċċaw ftaqru. Sabiex jiġu indirizzati l-kwistjonijiet soċjali, is-Soċjetà tal-Benevolenza ġiet stabbilita fl-1818 u, taħt is-superviżjoni ta' Johannes van den Bosch, inbnew seba' kolonji agrikoli għall-familji, għall-iltiema, għat-tallaba, u għall-persunal militari rtirat. Dan l-approċċ kien innovattiv b'kombinament ta' edukazzjoni, kura tas-saħħa u xogħol (sfurzat) sabiex tiġi żgurata l-awtosuffiċjenza tal-kolonja. Erba' kolonji tniżżlu fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO, tlieta fin-Netherlands u Wortel fil-Belġju.
Fanal ta' Cordouan		Nouvelle-Aquitaine, Franza	kulturali: (i), (iv)	0 !—	2021	Il-Fanal ta' Cordouan jirrappreżenta l-istadji l-kbar tal-istorja arkitettonika u teknoloġika tal-fanali.
Nizza, Raħal Turistiku tax-Xitwa tar-Rivjera Franċiża		Nizza, Provence-Alpes-Côte d'Azur, Franza	kulturali: (ii)	0 !—	2021	Nizza hija xhieda tal-evoluzzjoni tat-turiżmu tax-xitwa minħabba l-klima miti tal-belt u l-pożizzjoni tagħha qrib il-baħar u taħt l-Alpi.
Fruntieri Rumani Ġermaniċi t'Isfel*		il-Ġermanja u n-Netherlands	kulturali: (ii)(iii)(iv)	0 !—	2021	Il-Fruntieri Rumani Ġermaniċi T'Isfel (bil-Latin: limes ad Germaniam inferiorem, bl-Olandiż: Neder-Germaanse Limes, bil-Ġermaniż: Niedergermanischer Limes) huma l-eks fruntiera bejn il-provinċja Rumana ta' Germania Inferior u Germania Magna. Dawn il-fruntieri kienu jisseparaw dik il-parti tar-Rheinland fix-xellug tax-xmara Renu kif ukoll in-Netherlands, li kienu parti mill-Imperu Ruman, mir-reġjuni inqas ikkontrollati strettament fil-Lvant tar-Renu.
Kolonja tal-Artisti ta' Darmstadt, Mathildenhöhe		Mathildenhöhe, Darmstadt 49°52′36″N 8°40′00″E	kulturali:GerEss (ii), (iv)	0 !—	2021	Il-Kolonja tal-Artisti ta' Darmstadt f'Mathildenhöhe, l-ogħla elevazzjoni fuq il-belt ta' Darmstadt fil-Punent u ċ-ċentru tal-Ġermanja, ġiet stabbilita fl-1897 minn Ernst Ludwig, il-Gran Duka ta' Hesse, bħala ċentru għall-movimenti emerġenti ta' riforma fl-arkitettura, l-arti u l-artiġjanat. Il-binjiet tal-kolonja nħolqu mill-membri artisti tagħha bħala ambjenti tal-għajxien u tax-xogħol Modernist bikri ta' sperimentazzjoni. Il-kolonja tkabbret matul il-wirjiet internazzjonali suċċessivi fl-1901, fl-1904, fl-1908 u fl-1914. Illum il-ġurnata, toffri xhieda tal-arkitettura moderna bikrija, tal-ippjanar urban u tad-disinn tal-pajsaġġ urban, li kollha kemm ġew influwenzati mill-moviment tal-arti u tal-artiġjanat u mis-Seċessjoni ta' Vjenna. Is-sit jinkludi żewġ komponenti, magħmula minn 23 element, fosthom it-Torri tat-Tiġijiet (1908), is-Sala tal-Wirjiet (1908), l-Għalqa tal-Platani (1833, 1904-1914), il-Kappella Russa ta' Santa Marija Maddalena (1897-1899), il-Baċir tal-Ġilji, il-Mafkar ta' Gottfried Schwab (1905), il-Pergola u l-Ġnien (1914), il-Paviljun tal-Ġnien tat-"Tempju taċ-Ċinji" (1914), il-Funtana ta' Ernst Ludwig, u t-13-il dar u studjo tal-artisti li nbnew għall-Kolonja tal-Artisti ta' Darmstadt u għall-wirjiet internazzjonali. Grupp ta' Tlett Idjar, mibnija għall-wirja tal-1904, huma komponent addizzjonali.
Bliet ShUM ta' Speyer, Worms u Mainz		is-sit Lhudi ta' Speyer, il-Ġermanja 49°18′58″N 8°26′23″E iċ-ċimiterju Lhudi ta' Speyer, il-Ġermanja 49°37′47″N 8°21′19″E il-kumpless tas-Sinagoga ta' Worms, il-Ġermanja 49°38′01″N 8°21′58″E iċ-ċimiterju Lhudi antik ta' Mainz, il-Ġermanja 50°00′19″N 8°15′01″E	kulturali:GerEss (ii),(iii), (vi)	0 !—	2021	L-eks bliet tal-katidrali imperjali ta' Speyer, Worms u Mainz, fil-Wied Superjuri tar-Renu, jinkludi s-Sit Lhudi ta' Speyer, bl-istrutturi tas-sinagoga u l-parti tas-sinagoga aċċessibbli għan-nisa, il-fdalijiet arkeoloġiċi tal-yeshiva (skola reliġjuża), il-bitħa u l-mikveh (banju tar-ritwali) ta' taħt l-art, li ppreservaw il-kwalità arkitettonika għolja tagħhom. Dan is-Sit ta' Wirt Dinji jinkludi wkoll il-Kumpless tas-Sinagoga ta' Worms, bir-rikostruzzjoni fil-post tas-sinagoga tas-seklu 12 li saret wara l-gwerra u l-parti tas-sinagoga aċċessibbli għan-nisa tas-seklu 13, is-sala komunitarja (Dar ta' Rashi), u l-mikveh monumentali tas-seklu 12. Barra minn hekk, jinkludi wkoll iċ-Ċimiterju Lhudi Antik ta' Mainz. Dawn il-komponenti jirriflettu b'mod tanġibbli d-drawwiet distintivi tal-Lhud Ashkenaz u l-iżvilupp u l-insedjament tal-komunitajiet ShUM, b'mod partikolari bejn is-sekli 11 u 14. Il-binjiet ta' dan is-sit servew bħala prototipi għall-binjiet komunitarji u reliġjużi tal-Lhud li nbnew wara kif ukoll għaċ-ċimiterji fl-Ewropa. L-akronimu ShUM jirrappreżenta l-inizjali bl-Ebrajk ta' Speyer, Worms u Mainz.
Pajsaġġ tal-Lavanja tal-Majjistral ta' Wales		Gwynedd, Wales, ir-Renju Unit	kulturali: (ii), (v)	0 !—	2021	Is-sitt żoni ewlenin, li kollha jinsabu f'Gwynedd, huma: il-Barriera tal-Lavanja ta' Penrhyn u ta' Bethesda, il-Wied ta' Ogwen sal-Port ta' Penrhyn; il-Pajsaġġ Muntanjuż tal-Barriera tal-Lavanja ta' Dinorwig; il-Pajsaġġ tal-Barriera tal-Lavanja tal-Wied ta' Nantlle; il-Barrieri tal-Lavanja, il-Linji Ferrovjarji u l-Impjant ta' Gorseddau u tal-Prinċep ta' Wales; il-Minjieri u l-Barrieri tal-Lavanja ta' Ffestiniog, il-"belt tal-lavanja" u l-linji ferrovjarji sa Porthmadog; il-Barriera tal-Lavanja ta' Bryneglwys, il-Villaġġ ta' Abergynolwyn u l-Linja Ferrovjarja ta' Talyllyn.
Planetarju ta' Eisinga fi Franeker		Franeker, Friesland, in-Netherlands	kulturali: (iv)	0 !—	2023	Il-Planetarju Rjali ta' Eise Eisinga fi Franeker huwa l-eqdem planetarju li għadu jaħdem fid-dinja. Jinkludi mudell mekkaniku tas-Sistema Solari li nbena minn Eise Eisinga bejn l-1774 u l-1781 u li għadu operattiv għalkollox.
Siti Funebri u Mfakar tal-Ewwel Gwerra Dinjija (il-Front tal-Punent)*		diversi siti, il-Belġju u Franza	kulturali: (iii), (iv), (vi)	0 !—	2023
Wirt Lhudi Medjevali ta' Erfurt		Thuringia, il-Ġermanja	kulturali: (iv)	0 !—	2023	Dan is-sit huwa magħmul minn tliet binjiet marbuta mal-komunità Lhudija Medjevali ta' Erfurt. Is-Sinagoga Antika (fl-istampa) inbniet għall-ewwel darba fl-aħħar tas-seklu 11 u ġiet rikostruwita darbtejn. Il-binja kbira u prestiġjuża tal-ħabta tal-1270 kienet tinkorpora partijiet mill-istrutturi preċedenti. Wara pogrom fl-1349, il-binja ntużat għal skopijiet oħra sal-aħħar tas-seklu 20, meta l-funzjoni oriġinali tagħha ġiet skoperta mill-ġdid u saru r-rinnovazzjonijiet. Il-fdalijiet ta' mikveh, banju ritwali Lhudi tal-ħabta tal-1250, ġew skoperti fl-2007. It-tielet binja hija dar tal-ġebel lajka ta' nofs is-seklu 13.
Maison Carrée ta' Nîmes		Nîmes, Franza	kulturali: (iv)	0 !—	2023

Ara wkoll

• Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fl-Awstrija
• Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Belġju
• Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fi Franza
• Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Ġermanja
• Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Lussemburgu
• Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fin-Netherlands
• Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fl-Irlanda
• Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fl-Iżvizzera
• Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fir-Renju Unit