Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Karibew

Petit Piton, Saint Lucia.

L-Organizzazzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti għall-Edukazzjoni, ix-Xjenza u l-Kultura (UNESCO) iddeżinjat 20 Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fil-Karibew. Dawn is-siti jinsabu fi 11-il pajjiż (magħrufa wkoll bħala "stati li huma partijiet għall-Konvenzjoni tal-Wirt Dinji"): Kuba, Saint Lucia, Barbados, Saint Kitts u Nevis, l-Istati Uniti (Puerto Rico), in-Netherlands (Curaçao), Franza (Martinique), il-Ġamajka, il-Haiti, Dominica, ir-Repubblika Dominicana, u Antigua u Barbuda. L-ewwel żewġ siti mir-reġjun li ġew inklużi fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO kienu ċ-Ċentru Storiku ta' Havana u l-Fortifikazzjonijiet tagħha u l-Park Nazzjonali Storiku – Ċittadella, Sans Souci, Ramiers, fl-1982.

Kull sena, il-Kumitat tal-Wirt Dinji tal-UNESCO jista' jiddeżinja siti ġodda fil-lista, jew ineħħi s-siti li ma jissodisfawx iktar il-kriterji tal-għażla tal-UNESCO. L-UNESCO tiddeżinja s-siti abbażi ta' għaxar kriterji tal-għażla; kull sit irid jissodisfa mill-inqas wieħed mill-għaxar kriterji. Il-kriterji (i) sa (vi) huma kulturali, filwaqt li l-kriterji (vii) sa (x) huma naturali. Is-siti "mħallta" huma siti li jissodisfaw kriterji bħala sit kulturali u bħala sit naturali.

Il-Kumitat tal-Wirt Dinji jista' jispeċifika wkoll li sit jinsab fil-periklu, u jikkwota "kundizzjonijiet li jheddu l-istess karatteristiċi tal-għażla tal-UNESCO li wasslu biex is-sit jitniżżel fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO".

Siti ta' Wirt Dinji

NB: * Siti transnazzjonali (bl-asterisk)

Sit	Stampa	Post	Kriterji tal-Għażla	Erja f'ettari (akri)	Sena tad-deżinjazzjoni	Deskrizzjoni
Ċentru Storiku ta' Havana u l-Fortifikazzjonijiet tal-Belt		La Habana, Kuba	kulturali: (iv), (v)	—	1982	Havana ġiet stabbilita fl-1519 mill-kolonjalisti Spanjoli, u żviluppat f'wieħed miċ-ċentri primarji tal-bini tal-bastimenti fil-Karibew sas-seklu 17. Iċ-ċentru storiku nbena bi stil Barokk u Neo-Klassiku. Fost l-attrazzjonijiet storiċi tal-belt hemm La Cabaña, il-Katidral ta' Havana u t-Teatru l-Kbir ta' Havana.
Trinidad u l-Wied tal-Inġenji		Sancti Spíritus, Kuba	kulturali: (iv), (v)	—	1988	Il-belt ta' Trinidad ġiet stabbilita fil-bidu tas-seklu 16. Fl-1518, Hernán Cortés beda l-ispedizzjoni tiegħu biex jaħkem il-Messiku mill-port ta' Trinidad. Il-belt kienet prosperuża matul il-perjodu kolonjali kollu, l-iktar bis-saħħa tas-suċċess tal-industrija lokali taz-zokkor. Il-Wied de los Ingenios fil-qrib kien l-oriġini tal-industrija Kubana taz-zokkor, li feġġet fis-seklu 18. F'dan il-wied hemm bosta impjanti tal-kannamiela, kif ukoll ranches tal-bhejjem u pjantaġġuni tat-tabakk.
Kastell ta' San Pedro de la Roca, Santiago de Cuba		Santiago de Cuba, Kuba	kulturali: (iv), (v)	—	1997	Il-forti l-kbir inbena biex jiddefendi l-port importanti ta' Santiago de Cuba. Id-disinn tal-fortifikazzjoni kien ibbażat fuq l-arkitettura Taljana u Rinaxximentali. Il-kumpless ta' mħażen tal-porvli, bastjuni u batteriji huwa wieħed mill-iżjed kompluti u l-iżjed ippreservati fost il-fortifikazzjonijiet tad-difiża Spanjoli-Amerikani.
Park Nazzjonali ta' Desembarco del Granma		Granma, Kuba	naturali: (vii), (viii)	—	1999	Il-park nazzjonali ngħata isem il-jott li ttrasporta lil Fidel Castro, Raúl Castro, Che Guevara u 79 membru ieħor tal-Moviment tas-26 ta' Lulju lejn Kuba biex jegħlbu lil Fulgencio Batista. Il-park għandu topografija karstika unika u jinkludi karatteristiċi bħal art imtarrġa, irdumijiet u kaskati.
Wied ta' Viñales		Pinar del Río, Kuba	kulturali: (iv)	—	1999	Il-villaġġ ta' Viñales ġie stabbilit fl-1875 wara t-tkabbir tal-kultivazzjoni tat-tabakk fil-wied tal-madwar. Il-Wied ta' Viñales għandu topografija karstika, arkitettura vernakolari, u metodi tradizzjonali ta' kultivazzjoni. Il-wied kien ukoll is-sit fejn seħħew diversi avvenimenti militari fil-Gwerra Kubana għall-Indipendenza u fir-Rivoluzzjoni Kubana.
Pajsaġġ Arkeoloġiku tal-Ewwel Pjantaġġuni tal-Kafè fix-Xlokk ta' Kuba		Santiago de Cuba u Guantánamo, Kuba	kulturali: (iii), (iv)	—	2000	Matul is-seklu 19 u l-bidu tas-seklu 20, il-Lvant ta' Kuba kien involut primarjament fil-kultivazzjoni tal-kafè. Il-fdalijiet tal-pjantaġġuni joħorġu fid-dieher it-tekniki li ntużaw fl-art imħarbta, kif ukoll l-importanza ekonomika u soċjali tas-sistema ta' pjantaġġuni f'Kuba u fil-Karibew.
Park Nazzjonali ta' Alejandro de Humboldt		Holguín u Guantánamo, Kuba	naturali: (ix), (x)	—	2001	Ix-xmajjar li joriġinaw fl-elevazzjonijiet għoljin huma fost l-ikbar tal-Karibew Insulari. Il-park fih firxa wiesgħa ta' formazzjonijiet ġeoloġiċi. Fih ukoll bosta speċijiet bijoloġiċi, inkluż 16-il speċi ta' pjanti endemiċi mit-28 li hemm f'Kuba, kif ukoll speċijiet ta' annimali bħas-solenodon Kuban fil-periklu ta' estinzjoni.
Ċentru Storiku ta' Cienfuegos		Cienfuegos, Kuba	kulturali: (ii), (v)	—	2005	Cienfuegos ġiet stabbilita fl-1819 bħala kolonja Spanjola, għalkemm l-ewwel abitanti tagħha kienu immigranti Franċiżi. Saret ċentru kummerċjali tal-kannamiela, tat-tabakk u tal-kafè bis-saħħa tal-pożizzjoni tagħha fil-Bajja ta' Cienfuegos. Minħabba l-istabbiliment tagħha fl-aħħar tal-perjodu kolonjali, l-arkitettura għandha influwenzi iktar moderni, fosthom ideat moderni tal-ippjanar urban.
Ċentru Storiku ta' Camagüey		Camagüey, Kuba	kulturali: (iv), (v)	—	2008	Camagüey hija fost l-ewwel seba' villaġġi stabbiliti mill-Ispanjoli f'Kuba, u ġiet insedjata għall-ewwel darba fl-1528. L-organizzazzjoni irregolari tal-belt tikkuntrasta mal-kostruzzjoni ordnata tipika tal-biċċa l-kbira tal-insedjamenti Spanjoli. Dan l-istil qisu ta' labirint kien influwenzat mill-ideat Medjevali Ewropej u mill-metodi tradizzjonali ta' kostruzzjoni tal-bennejja u l-ħaddiema immigranti bikrin.
Tarzna Navali ta' Antigua u s-Siti Arkeoloġiċi Relatati		Port Ingliż, Antigua, Antigua u Barbuda 17°00′30″N 61°45′52″W	kulturali: (ii), (iv)	7006255000000000000♠255 (630)	2016	Is-sit jikkonsisti minn grupp ta' strutturi u binjiet navali bi stil Ġorġjan u mdawrin bil-ħitan. L-ambjent naturali ta' din in-naħa tal-gżira ta' Antigua, b'bajjiet fondi u dojoq imdawra b'artijiet għoljin, kien jagħti kenn mill-uragani u kien ideali għat-tiswija tal-bastimenti. Il-kostruzzjoni tat-tarzna mill-forza navali Brittanika ma kinitx tkun possibbli mingħajr il-ħidma ta' ġenerazzjonijiet ta' skjavi Afrikani mill-aħħar tas-seklu 18. L-għan tas-sit kien li jipproteġi l-interessi ta' dawk li kienu qed ikabbru l-kannamiela fi żmien meta s-setgħat Ewropej kienu qed jikkompetu għall-kontroll tal-Lvant tal-Karibew.
Park Nazzjonali tal-Fortizza tal-Għolja ta' Brimstone		Saint Kitts, Saint Kitts u Nevis 17°20′49″N 62°50′14″W	kulturali: (iii), (iv)	—	1999	Il-fortizza nbniet matul is-sekli 17 u 18 minn skjavi Afrikani f'perjodu ta' tkabbir kolonjali Ewropew. Il-fortizza hija eżempju ppreservat sew ta' arkitettura militari Brittanika fil-Karibew.
Belt Kolonjali ta' Santo Domingo		Distrito Nacional, ir-Repubblika Dominicana 18°29′0″N 69°55′0″W	kulturali: (ii), (iv), (vi)	7005930000000000000♠93 (230)	1990	Santo Domingo ġiet stabbilita fl-1498 ftit wara l-wasla ta' Kristofru Kolombu fuq il-gżira u kellha l-ewwel katidral, sptar, dwana u università li nbnew fid-Dinja l-Ġdida. Il-pjanta tal-belt f'għamla ta' grilja saret mudell għal bliet kolonjali oħra fl-Amerki.
Żona Storika ta' Willemstad, iż-Żona Interna tal-Belt u l-Port, Curaçao		Willemstad, Curaçao, in-Netherlands	kulturali: (ii), (iv), (v)	—	1997	Willemstad ġiet stabbilita bħala insedjament kummerċjali mill-merkanti min-Netherlands fl-1634. Ir-raħal modern jikkonsisti minn diversi distretti storiċi, li jirriflettu t-taħlita ta' influwenzi kulturali Olandiżi, Spanjoli u Portugiżi, kif ukoll mill-Afrika u l-Karibew. Diversi djar storiċi nżebgħu b'kuluri jgħajtu, li hija tradizzjoni li tmur lura għall-bidu tas-seklu 19.
Ċentru Storiku ta' Bridgetown u l-Gwarniġjon		Bridgetown, Barbados 13°5′48″N 59°36′50″W	kulturali: (ii), (iii), (iv)	7006187000000000000♠187 (460)	2011	Bridgetown hija eżempju eċċellenti ta' insedjament kolonjali Brittaniku li nbena bejn is-sekli 17 u 19. Għad-differenza tal-insedjamenti Olandiżi u Spanjoli, il-belt ma ġietx stabbilita bi pjanta b'għamla ta' grilja, iżda minflok għandha disinn urban b'toroq iserpu.
Sit Nazzjonali Storiku ta' La Fortaleza u San Juan f'Puerto Rico		San Juan, Puerto Rico, l-Istati Uniti 18°28′0″N 66°7′30″W	kulturali: (vi)	7005330000000000000♠33 (82)	1983	Bejn is-sekli 16 u 20 inbnew sensiela ta' strutturi difensivi f'punt strateġiku fil-Baħar tal-Karibew sabiex jipproteġu l-belt u l-bajja ta' San Juan. Dawn l-istrutturi jirrappreżentaw wirja fina ta' arkitettura militari Ewropea adattata għas-siti tal-port fil-kontinent Amerikan.
Park Nazzjonali ta' Morne Trois Pitons		in-Nofsinhar u l-parti ċentrali tal-gżira ta' Dominica 15°16′N 61°17′W	naturali: (viii), (x)	7007685700000000000♠6,857 (16,940)	1997
Park Nazzjonali Storiku – Ċittadella, San Souci, Ramiers		Nord, il-Haiti 19°34′25″N 72°14′39″W	kulturali: (iv), (vi)	—	1982	Il-Palazz ta' Sans Souci kien ir-residenza rjali u nbena mir-Re Enriku I. Kien l-iżjed importanti mid-disa' palazzi mibnija mir-re, flimkien ma' ħmistax-il châteaux, bosta fortijiet, u diversi djar tas-sajf fl-għoxrin pjantaġġun tiegħu. Iċ-Ċittadella ta' Laferrière hija fortizza kbira fil-quċċata ta' muntanja fit-Tramuntana ta' Haiti, u hija l-ikbar fortizza fl-Amerki. Il-fortizza fil-quċċata tal-muntanja saret ikona nazzjonali tal-Haiti, u tidher fil-muniti, fil-bolol, u fil-posters tal-ministeru għat-turiżmu. Il-binjiet ta' Ramiers kienu fost l-ewwel monumenti li nbnew wara r-Rivoluzzjoni tal-Haiti.
Żona ta' Ġestjoni tal-Pitons		qrib Soufrière, Saint Lucia 13°48′26″N 61°4′13″W	naturali: (vii), (viii)	7007290900000000000♠2,909 (7,190)	2004
Muntanji Blu u John Crow		il-Ġamajka 18°04′39″N 76°34′16″W	imħallat: (iii), (vi), (x)	7008262520000000000♠26,252 (64,870)	2015	Il-park ikopri bejn wieħed u ieħor madwar 4.5 % tal-Ġamajka.
Żoni Vulkaniċi u Forestali ta' Martinique		Martinique, Franza	naturali: (vii), (viii), (ix), (x)	—	2023	It-topografija varjata tal-gżira toħloq firxa wiesgħa ta' bijoklimiu wasslet għall-iżvilupp ta' diversi ekosistemi forestali b'bosta pjanti varjati.