Aqbeż għall-kontentut

Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fit-Tramuntana tal-Asja u fl-Asja Ċentrali

Minn Wikipedija, l-enċiklopedija l-ħielsa
Il-Pjazza ta' Registan, Samarkanda, l-Użbekistan.

L-Organizzazzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti għall-Edukazzjoni, ix-Xjenza u l-Kultura (UNESCO) iddeżinjat 23 Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO f'sitt pajjiżi tat-Tramuntana tal-Asja u tal-Asja Ċentrali: il-Każakistan, il-Kirgistan, it-Taġikistan, it-Turkmenistan, l-Użbekistan u l-parti Asjatika tar-Russja. Il-parti Ewropea tar-Russja hija inkluża fil-Lvant tal-Ewropa.

Ir-Russja għandha l-ikbar ammont ta' Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO bi tmien siti, u tnejn minnhom huma siti transnazzjonali kondiviżi mal-Mongolja fil-Lvant tal-Asja. L-ewwel Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO li tniżżel mir-reġjun kien Itchan Kala fl-Użbekistan, fl-1990.

Kull sena, il-Kumitat tal-Wirt Dinji tal-UNESCO jista' jiddeżinja siti ġodda fil-lista, jew ineħħi s-siti li ma jissodisfawx iktar il-kriterji tal-għażla tal-UNESCO. L-UNESCO tiddeżinja s-siti abbażi ta' għaxar kriterji tal-għażla; kull sit irid jissodisfa mill-inqas wieħed mill-għaxar kriterji. Il-kriterji (i) sa (vi) huma kulturali, filwaqt li l-kriterji (vii) sa (x) huma naturali. Is-siti "mħallta" huma siti li jissodisfaw kriterji bħala sit kulturali u bħala sit naturali.[1][2] Fit-Tramuntana tal-Asja u fl-Asja Ċentrali hemm 11-il sit kulturali, tmien siti naturali u l-ebda sit imħallat. Is-siti kollha fir-Russja huma siti naturali, u bl-eċċezzjoni ta' Saryarka, is-siti kollha tal-Asja Ċentrali huma siti kulturali.

Il-Kumitat tal-Wirt Dinji jista' jispeċifika wkoll li sit jinsab fil-periklu, u jikkwota "kundizzjonijiet li jheddu l-istess karatteristiċi tal-għażla tal-UNESCO li wasslu biex is-sit jitniżżel fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO".[3] L-ebda sit minn dan ir-reġjun ma ddaħħal fil-lista tas-siti fil-periklu, iżda għadd ta' siti tqiesu biex jiddaħħlu.

Siti ta' Wirt Dinji

[immodifika | immodifika s-sors]

NB: * Siti transnazzjonali (bl-asterisk)

Sit Stampa Post Kriterji tal-Għażla Erja f'ettari (akri) Sena tad-deżinjazzjoni Deskrizzjoni
Mawżolew ta' Khoja Ahmed Yasawi A large brick mausoleum with blue domes Turkestan, il-Każakistan i, iii, iv (kulturali) 0.55 (1.4) 2003 Il-mawżolew iddedikat lill-mistiku Sufista tas-seklu 12 Ahmed Yasawi nbena bejn l-1389 u l-1405 matul it-tmexxija ta' Timur. Minkejja li l-mawżolew qatt ma tlesta kollu, xorta waħda huwa l-ikbar binja u l-iżjed waħda ppreservata tajjeb ta' żmien Timur. Il-mawżolew kien ukoll prototip għal binjiet suċċessivi ta' Timur, speċjalment fil-belt kapitali ta' Timur, Samarkanda.[4]
Petroglifiċi fil-Pajsaġġ Arkeoloġiku ta' Tamgaly Petroglyphs depicting animals Reġjun ta' Almaty, il-Każakistan iii (kulturali) 900 (2,200) 2004 Il-petroglifiċi tal-Fondoq ta' Tanbaly fil-muntanji ta' Chu-Ili fihom tinqix ta' bnedmin, annimali, u figuri reliġjużi. Dawn imorru lura għat-tieni nofs tat-tieni millenju Q.K. sal-bidu tas-seklu 20 u jagħtu ħjiel dwar il-ħajja tal-komunitajiet pastorali li kienu jgħixu fir-reġjun. Fiż-żona hemm ukoll għadd ta' oqbra, kurgan, u kompartimenti minn Żmien il-Bronż u l-Ħadid.[5]
Saryarka – Steppa u Lagi tat-Tramuntana tal-Każakistan Marshes and a lake Reġjun ta' Almaty, il-Każakistan ix, x (naturali) 450,344 (1,112,820) 2008 Saryarka tinkludi żewġ żoni, ir-Riżerva Naturali ta' Naurzum u r-Riżerva Naturali ta' Korgalzhyn (fir-ritratt), li jipproteġu l-isteppa, il-lagi u l-artijiet mistagħdra mhux mimsusa tal-Asja Ċentrali. Dawn il-ħabitats huma postijiet importanti għall-passa tat-tjur migratorji u jipprovdu kenn għal għadd kbir ta' speċijiet mhedda, fosthom il-grawwi tas-Siberja, il-pellikani tad-Dalmazja, l-ajkla ta' Pallas u s-sajga.[6]
Muntanja Sagra ta' Sulaiman-Too A mountain above a forest, a museum building at the side of the mountain Osh, il-Kirgistan ii, vi (kulturali) 112 (280) 2009 Il-Muntanja Sagra ta' Sulaiman-Too tinsab 'il fuq mill-Wied ta' Fergana f'salib it-toroq importanti tat-Toroq tal-Ħarir. Ilha tiġi meqjuma bħala muntanja sagra miż-żminijiet pre-Iżlamiċi u Iżlamiċi. Hemm bosta postijiet ta' qima max-xaqlibiet tal-muntanja, inkluż għerien bil-petroglifiċi ta' bnedmin, annimali, u figuri ġeometriċi. Hemm ukoll żewġ moskej tas-seklu 16.[7]
Sikhote-Alin Ċentrali Mountain scenery with forests and rivers Primorsky Krai, ir-Russja x (naturali) 1,553,928 (3,839,840) 2001 Dan is-sit jinkludi tliet komponenti fil-katina muntanjuża ta' Sikhote-Alin: ir-Riżerva Naturali ta' Sikhote-Alin, ir-Riżerva Żooloġika ta' Goralij, u l-Wied tax-xmara Bikin (miżjud bħala estensjoni fl-2018, fl-istampa). Il-foresti miti jirrappreżentaw punt ta' lqugħ uniku bejn it-tajga u s-subtropiċi, u jospitaw speċijiet bħat-tigra Siberjana, l-ors iswed tal-Himalayas, iċ-ċerv tal-misk Siberjan, il-ballottra Siberjana u ż-żibellin.[8]
Baċir tal-Lag ta' Uvs* Shallow lake with red plants and hills in the background ir-Russja u l-Mongolja ix, x (naturali) 898,064 (2,219,160) 2003 Dan is-sit transnazzjonali huwa magħmul minn seba' komponenti fir-Russja u ħames komponenti fil-Mongolja. Il-Baċir tal-Lag ta' Uvs huwa baċir endorejku bi drenaġġ fil-Lag ta' Uvs li huwa lag kbir, baxx u mielaħ ħafna. Il-baċir fih varjetà wiesgħa ta' ħabitats, inkluż artijiet mistagħdra, steppi, tipi differenti ta' foresti, ekosistemi tal-ilma ħelu u tal-ilma mielaħ, kif ukoll it-tundra muntanjuża. Iż-żona tospita diversi speċijiet ta' għasafar, leopardi tal-borra, il-gerbils tal-Mongolja, l-argali, u l-mogħoż tal-barr Siberjani.[9]
Muntanji tad-Deheb ta' Altai Plains and snow covered mountains Repubblika ta' Altai, ir-Russja x (naturali) 1,611,457 (3,982,000) 1998 Dan is-sit jinkludi r-Riżervi Naturali ta' Altai u ta' Katun, il-Lag ta' Teletskoye, il-Muntanja ta' Belukha, u l-Promontorju ta' Ukok. L-inħawi huma importanti fid-dawl tal-bijodiversità, b'żoni ta' veġetazzjoni f'altitudnijiet differenti li jvarjaw minn steppi, steppi forestali, foresti mħallta, għal veġetazzjoni sub-Alpina u Alpina. Fl-inħawi jgħixu wkoll il-leopardi tal-borra.[10]
Pajsaġġi ta' Dauria* Rocky desert landscape Zabaykalsky Krai, ir-Russja u l-Mongolja ix, x (naturali) 912,624 (2,255,140) 2017 Dauria, jew Transbaikal, hija reġjun fil-Lvant tal-Lag ta' Baikal. Is-sit transnazzjonali jinkludi żoni tar-Riżerva Naturali ta' Daursky fir-Russja u tliet żoni fil-Mongolja, inkluż ir-Riżerva ta' Bijosfera ta' Daguur. Il-pajsaġġ jinkludi ekosistemi ta' steppi differenti, foresti, bwar tal-ħaxix, kif ukoll l-artijiet mistagħdra u lagi. Iż-żona hija importanti bħala sit għat-tibjit jew rotta tal-passa għal diversi speċijiet ta' għasafar, bħall-grawwa ta' għonqha bajda, u hija wkoll żona tal-migrazzjoni tal-gazzella tal-Mongolja.[11]
Lag ta' Baikal A rocky islet on the lake Oblast ta' Irkutsk, Buryatia, ir-Russja vii, viii, ix, x (naturali) 8,800,000 (22,000,000) 1996 B'fond ta' 1,700 metru (5,600 pied, il-Lag ta' Baikal huwa l-iżjed lag fond fid-dinja u fih madwar 20 % tal-ilma ħelu mhux iffriżat tad-dinja. Huwa wkoll l-eqdem lag fid-dinja, b'età ta' 25 miljun sena. Minħabba l-karatteristiċi tiegħu, fih jgħixu ġabra unika ta' flora u fawna tal-ilma ħelu, b'bosta speċijiet endemiċi.[12]
Promontorju ta' Putorana Landscape with forests, rivers, and mountains Krasnoyarsk Krai, ir-Russja vii, ix (naturali) 1,272,150 (3,143,600) 2010 Il-Promontorju ta' Putorana huwa l-iżjed parti fit-Tramuntana tal-Promontorju Ċentrali tas-Siberja. Ġeoloġikament, il-promontorju huwa magħmul primarjament mill-bażalt tat-Trappi Siberjani. Din iż-żona remota u l-biċċa l-kbira mhux mimsusa tinkludi diversi ekosistemi, bħat-tajga, it-tundra forestali, it-tundra, id-deżerti Artiċi, il-lagi u x-xmajjar. Il-veġetazzjoni timmarka l-punt ta' lqugħ bejn il-flora tal-Punent tas-Siberja u tal-Lvant tas-Siberja. Il-promontorju jinsab tul ir-rotta ewlenija tal-migrazzjoni tar-renni.[13]
Park Naturali tal-Pilastri ta' Lena Stone pillars overlooking a river Sakha, ir-Russja viii (naturali) 1,272,150 (3,143,600) 2012 Il-Pilastri ta' Lena huma formazzjoni naturali faċċata tax-xmara Lena. Il-pilastri, li huma għoljin sa 200 metru (660 pied), ġew iffurmati minn klima kontinentali iebsa bi xtiewi bierda, b'temperaturi ferm sew taħt iż-żero, u bi sjuf sħan, li rriżultaw f'azzjoni ta' ffriżar segwita minn waħda ta' tidwib li wessgħu d-diversi xquq bejn il-blat. Il-pilastri jikkonsistu minn blat Kambrijan u fihom fossili li jiddokumentaw id-differenzjazzjoni bikrija tal-ispeċijiet matul l-isplużjoni Kambrijana. Fl-2015 kien hemm modifika minuri fil-konfini tas-sit.[14]
Sistema Naturali tar-Riżerva tal-Gżira ta' Wrangel Polar landscape with a river and mountains Okrug Awtonomu ta' Chukotka, ir-Russja ix, x (naturali) ix, x (naturali) 2004 Il-Gżira ta' Wrangel tinsab fl-Oċean Artiku bejn il-Baħar ta' Chukchi u l-Baħar tal-Lvant tas-Siberja. Peress li ma kinitx miksija għalkollox bis-silġ matul il-glaċjazzjoni Kwaternarja, ippreservat għadd kbir ta' komunitajiet ta' pjanti li f'inħawi oħra ġew imfixla mis-silġ, u għad għandha l-ikbar bijodiversità fost il-gżejjer Artiċi kollha. Kienet ukoll il-post fejn huwa magħruf li kien hemm l-aħħar mammut sufi eżistenti fid-dinja. Apparti l-gżira prinċipali, is-sit jinkludi wkoll il-gżira iżgħar ta' Herald u l-ibħra tal-madwar. Iż-żona tospita għadd ta' għasafar tal-baħar, wiżż tal-borra, u kolonja kbira ta' walrus, u hija sit ewlieni tal-ikel għall-balieni griżi.[15]
Vulkani ta' Kamchatka A snow covered volcano Kamchatka Krai, ir-Russja vii, viii, ix, x (naturali) 3,830,200 (9,465,000) 1996 Il-Peniżola ta' Kamchatka fiha densità kbira ta' vulkani attivi u karatteristiċi vulkaniċi assoċjati, kif ukoll bosta glaċieri. Fl-inħawi jgħixu speċijiet bħal-lontra tal-baħar, l-ors kannella, l-ajkla tad-denb abjad u l-ajkla tal-baħar ta' Steller. Fix-xmajjar jirriproduċu speċijiet salmonidi. Il-konfini tas-sit ġew estiżi fl-2001 sabiex jiġu inklużi sitt inħawi b'kollox. Fl-istampa hemm il-vulkan ta' Klyuchevskaya Sopka.[16]
Sit Proto-Urban ta' Sarazm Panjakent, it-Taġikistan

39°30′28″N 67°27′37″E / 39.50778°N 67.46028°E / 39.50778; 67.46028 (Proto-urban site of Sarazm)

kulturali:

(ii), (iii)

16 (40) 2010 Sarazm, li tfisser "fejn tibda l-art", huwa sit arkeoloġiku li huwa xhieda tal-iżvilupp ta' insedjamenti umani fl-Asja Ċentrali, mir-raba' millenju Q.K. sal-aħħar tat-tielet millenju Q.K. Il-fdalijiet juru l-iżvilupp bikri tal-proto-urbanizzazzjoni f'dan ir-reġjun. Dan iċ-ċentru ta' insedjament, wieħed mill-eqdem fl-Asja Ċentrali, jinsab bejn reġjun muntanjuż adattat għat-trobbija tal-bhejjem mir-rgħajja nomadiċi, u wied kbir marbut mal-iżvilupp tal-agrikoltura u l-irrigazzjoni mill-ewwel popolazzjonijiet li insedjaw l-inħawi tar-reġjun. Sarazm joħroġ fid-dieher ukoll l-eżistenza ta' skambji kummerċjali u kulturali u ta' relazzjonijiet kummerċjali ma' popli differenti f'żona ġeografika estensiva, estiża mill-isteppi tal-Asja Ċentrali u t-Turkmenistan, sal-pjanura Iranjana, il-wied Indus u saħansitra sal-Oċean Indjan.[17]
Park Nazzjonali tat-Taġikistan (Muntanji Pamir) it-Taġikistan naturali:

(vii), (viii)

2,500,000 (6,200,000) 2013 Il-Park Nazzjonali tat-Taġikistan ikopri iktar minn 2.5 miljun ettaru fil-Lvant tal-pajjiż, fiċ-ċentru tal-hekk imsejħa "Għoqda tal-Muntanji Pamir", punt fejn jiltaqgħu l-ogħla ktajjen muntanjużi fil-kontinent Ewrasjatiku. Jikkonsisti minn promontorji għoljin fil-Lvant u minn qċaċet ippuntati fil-Punent, uħud minnhom ogħla minn 7,000 metru, u fih ikun hemm varjazzjonijiet staġonali estremi fit-temperaturi. L-itwal glaċier f'wied 'il barra mir-reġjun polari jinsab fost l-1,085 glaċier li huma parti minn dan il-park, li jinkludi wkoll 170 xmara u iktar minn 400 lag. Jikbru bosta speċijiet ta' flora kemm fir-reġjun tal-Lbiċ kif ukoll fir-reġjun tal-Asja Ċentrali tal-park, u jgħixu wkoll għasafar u mammiferi fil-mhedda nazzjonalment (in-nagħaġ Argali ta' Marco Polo, il-leopardi tal-borra, il-mogħoż tal-barr tas-Siberja u ħafna oħrajn). Il-park spiss ikun soġġett għal terremoti qawwijin, bil-kemm huwa abitat, u prattikament mhux affettwat mill-agrikoltura u minn insedjamenti umani permanenti. Joffri opportunità unika għall-istudju tal-plakek tettoniċi u tal-fenomeni tas-subduzzjoni.[18]
Kunya-Urgench Dashoguz Velayet, it-Turkmenistan kulturali:

(ii)(iii)

— 2005 [19]
Fortizzi Partiċi ta' Nisa Akhal Velayet, it-Turkmenistan kulturali:

(ii)(iii)

78 (190) 2007 [20]
Park Statali Storiku u Kulturali ta' "Merv Antika" Mary Velayet, it-Turkmenistan kulturali:

(ii)(iii)

353 (870) 1999 [21]
Ċentru Storiku ta' Bukhara Reġjun ta' Bukhara, l-Użbekistan 40°10′N 63°40′E kulturali:

(ii)(iv)(vi)

216 (530) 1993 [22]
Ċentru Storiku ta' Shahrisabz Reġjun ta' Qashqadaryo, l-Użbekistan

38°50′N 66°50′E

Kulturali:

(iii)(iv)

240 (590) 2000 [23]
Itchan Kala (Khiva) Reġjun ta' Xorazm, l-Użbekistan

41°20′N 61°0′E

Kulturali:

(iii)(iv)(v)

37.5 (93) 1990 [24]
Samarkanda – Salib it-Toroq tal-Kulturi Reġjun ta' Samarkanda, l-Użbekistan

39°50′N 66°15′E

Kulturali:

(i)(ii)(iv)

1,123 (2,770) 2001 [25]
Toroq tal-Ħarir: in-Network ta' Rotot tal-Kuritur ta' Chang'an-Tianshan* A brick minaret with missing top Chüy, il-Kirgistan, iċ-Ċina u l-Każakistan ii, iii, v, vi (kulturali) 42,668.16 (105,435.3) 2014 It-Toroq tal-Ħarir huma network antik ta' rotot kummerċjali li bdew jiffurmaw fis-seklu 2 Q.K. u baqgħu attivi sas-seklu 16. It-toroq kienu jikkollegaw is-soċjetajiet tal-Asja, is-Subkontinent Indjan, l-Asja Ċentrali, il-Punent tal-Asja u l-Lvant Qarib. Minbarra l-iskambju ta' merkanzija, ikkontribwew ukoll għat-tifrix ta' teknoloġiji, ideoloġiji u ta' reliġjonijiet, inkluż il-Buddiżmu, il-Kristjaneżmu Nestorjan, il-Manikeiżmu, iż-Żoroastrijaniżmu u l-Iżlam bikri. Diversi rħula u infrastruttura ta' sostenn inbnew tul ir-rotot. Dan is-Sit ta' Wirt Dinji jkopri l-kurituri minn Chang'an/Luoyang, il-bliet kapitali tad-dinastiji Han u Tang taċ-Ċina, sar-reġjun ta' Zhetysu tal-Asja Ċentrali, u huwa kondiviż maċ-Ċina u mal-Każakistan. Fil-Kirgistan hemm tliet komponenti u fl-istampa jidher wieħed minnhom: it-Torri ta' Burana f'Balasagun.[26]
Deżerti Bierda tax-Xitwa ta' Turan* Desert scene with some rocks l-Użbekistan, it-Turkmenistan u l-Każakistan Naturali: (ix), (x) — 2023 Dan is-sit transnazzjonali jirrappreżenta l-ekosistemi tad-deżerti tal-Asja Ċentrali bi klima kontinentali. Fid-deżerti jgħixu bosta speċijiet ta' pjanti, kif ukoll is-sajga u l-għażżiela.[27]
Toroq tal-Ħarir: il-Kuritur ta' Zarafshan-Karakum*
l-Użbekistan, it-Turkmenistan u t-Taġikistan Kulturali: (ii), (iii), (v) — 2023 [28]
Foresti Tugay tar-Riżerva Naturali ta' Tigrovaya Balka
it-Taġikistan naturali: (ix) — 2023 [29]
Monumenti tal-Ġebel taċ-Ċriev u s-Siti Relatati ta' Żmien il-Bronż Deer stone site near Mörön Khövsgöl, Arkhangai, il-Mongolja kulturali: (i), (iii) — 2023 Is-sit jinkludi tliet siti bil-ġebel taċ-ċriev, li huwa ġebel megalitiku li jmur lura għal Żmien il-Bronż u għal Żmien il-Ħadid Bikri u li kien jintuża għal prattiki ċerimonjali u funebri. Il-ġebel huwa magħmul minn blokok tal-granit u huwa mnaqqax b'figuri ta' ċriev, kif ukoll uċuħ umani, simboli, u annimali differenti. Sa issa ġew skoperti madwar 1,200 minn dan il-ġebel. F'dawn is-siti hemm ukoll monumenti msejħa khirgisüür u lapidi funebri.[30]

Ara wkoll

[immodifika | immodifika s-sors]

Referenzi

[immodifika | immodifika s-sors]
  1. ^ "UNESCO World Heritage Centre - The Criteria for Selection". web.archive.org. 2016-06-12. Arkivjat mill-oriġinal fl-2016-06-12. Miġbur 2022-03-17.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
  2. ^ "World Heritage List Nominations. UNESCO". web.archive.org (bl-Ingliż). Arkivjat mill-oriġinal fl-2010-06-27.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
  3. ^ "UNESCO World Heritage Centre - World Heritage in Danger". web.archive.org. 2021-01-13. Arkivjat mill-oriġinal fl-2021-01-13. Miġbur 2023-08-28.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
  4. ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Mausoleum of Khoja Ahmed Yasawi". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-16.
  5. ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Petroglyphs of the Archaeological Landscape of Tanbaly". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-16.
  6. ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Saryarka – Steppe and Lakes of Northern Kazakhstan". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-16.
  7. ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Sulaiman-Too Sacred Mountain". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-07.
  8. ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Central Sikhote-Alin". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-01.
  9. ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Uvs Nuur Basin". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-01.
  10. ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Golden Mountains of Altai". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-01.
  11. ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Landscapes of Dauria". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-01.
  12. ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Lake Baikal". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-01.
  13. ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Putorana Plateau". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-01.
  14. ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Lena Pillars Nature Park". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-01.
  15. ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Natural System of Wrangel Island Reserve". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-01.
  16. ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Volcanoes of Kamchatka". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-01.
  17. ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Proto-urban Site of Sarazm". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-07.
  18. ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Tajik National Park (Mountains of the Pamirs)". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-07.
  19. ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Kunya-Urgench". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-08-26.
  20. ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Parthian Fortresses of Nisa". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-08-26.
  21. ^ Centre, UNESCO World Heritage. "State Historical and Cultural Park “Ancient Merv”". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-08-26.
  22. ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Historic Centre of Bukhara". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-08-26.
  23. ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Historic Centre of Shakhrisyabz". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-08-26.
  24. ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Itchan Kala". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-08-26.
  25. ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Samarkand – Crossroad of Cultures". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-08-26.
  26. ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Silk Roads: the Routes Network of Chang'an-Tianshan Corridor". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-07.
  27. ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Cold Winter Deserts of Turan". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-23.
  28. ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Silk Roads: Zarafshan-Karakum Corridor". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-23.
  29. ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Tugay forests of the Tigrovaya Balka Nature Reserve". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-23.
  30. ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Deer Stone Monuments and Related Bronze Age Sites". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-23.
a • d • m
Listi ta' Siti ta' Wirt Dinji fl-Asja
Tramuntana tal-Asja u l-Asja Ċentrali Logo tal-UNESCO World Heritage
Punent tal-Asja
(inkluż l-Istati Għarab)
Lvant tal-Asja
Nofsinhar tal-Asja
Xlokk tal-Asja
a • d • m
Listi ta' Siti ta' Wirt Dinji
Postijiet
Relatati
Miksub minn "https://mt.wikipedia.org/w/index.php?title=Lista_ta%27_Siti_ta%27_Wirt_Dinji_fit-Tramuntana_tal-Asja_u_fl-Asja_Ċentrali&oldid=320042"