Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Lvant tal-Ewropa
ssolL-Organizzazzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti għall-Edukazzjoni, ix-Xjenza u l-Kultura (UNESCO) iddeżinjat 100 Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fil-Lvant tal-Ewropa, li hawnhekk tirreferi għall-eks pajjiżi tal-Blokk tal-Lvant mingħajr l-istati Baltiċi (li jinsabu fil-lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fit-Tramuntana tal-Ewropa) jew l-eks Jugoslavja u l-Albanija (li jinsabu fil-lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fin-Nofsinhar tal-Ewropa) jew il-partijiet tal-Ġermanja li fl-imgħoddi kienu jagħmlu parti mill-Ġermanja tal-Lvant (li huma inklużi fil-lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Punent tal-Ewropa): ir-Russja, il-Belarussja, il-Polonja, iċ-Ċekja, is-Slovakkja, l-Ungerija, l-Ukrajna, il-Moldova, ir-Rumanija u l-Bulgarija. Il-pajjiżi tal-Kawkasu b'pożizzjoni unika, fosthom l-Armenja, il-Georgia u l-Ażerbajġan mhumiex inklużi hawnhekk iżda fil-lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Punent tal-Asja, filwaqt li l-Każakistan huwa inkluż fl-Asja Ċentrali.[1][2]
Ir-Russja għandha l-ikbar ammont ta' Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fil-Lvant tal-Ewropa bi 23 mit-32 sit tal-pajjiż fil-Lvant tal-Ewropa.[3] Tnejn minnhom huma siti transfruntiera ma' pajjiż ieħor filwaqt li tmien siti huma kondiviżi bejn diversi pajjiżi u wħud minnhom jinsabu parzjalment fit-Tramuntana jew fil-Punent tal-Ewropa: l-Istmu Kuronjan (il-Litwanja u r-Russja), il-Foresti Antiki u Primordjali tal-Fagu tal-Karpazji u ta' Reġjuni Oħra tal-Ewropa (il-Ġermanja, is-Slovakkja, l-Ukrajna, l-Albanija, l-Awstrija, il-Belġju, il-Bulgarija, il-Kroazja, l-Italja, ir-Rumanija, is-Slovenja u Spanja), Belovezhskaya Pushcha / il-Foresta ta' Białowieża (il-Polonja u l-Belarussja), il-Pajsaġġ Kulturali ta' Fertö / Neusiedlersee (l-Awstrija u l-Ungerija), il-Park ta' Muskau / il-Park ta' Mużakowski (il-Ġermanja u l-Polonja), l-Ark Ġeodetiku ta' Struve (għaxar pajjiżi fit-Tramuntana u fil-Lvant tal-Ewropa), u r-Reġjun tal-Estrazzjoni tal-Minerali ta' Erzgebirge/Krušnohoří (iċ-Ċekja u l-Ġermanja). Il-Moldova għandha biss komponent mis-sit transnazzjonali tal-Ark Ġeodetiku ta' Struve. L-ewwel siti mir-reġjun tniżżlu fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1978, meta ċ-Ċentru Storiku ta' Krakovja u l-Minjiera tal-Melħ ta' Wieliczka, it-tnejn li huma fil-Polonja, intgħażlu fost l-ewwel siti tal-lista.
Kull sena, il-Kumitat tal-Wirt Dinji tal-UNESCO jista' jiddeżinja siti ġodda fil-lista, jew ineħħi s-siti li ma jissodisfawx iktar il-kriterji tal-għażla tal-UNESCO. L-UNESCO tiddeżinja s-siti abbażi ta' għaxar kriterji tal-għażla; kull sit irid jissodisfa mill-inqas wieħed mill-għaxar kriterji. Il-kriterji (i) sa (vi) huma kulturali, filwaqt li l-kriterji (vii) sa (x) huma naturali. Is-siti "mħallta" huma siti li jissodisfaw kriterji bħala sit kulturali u bħala sit naturali.[4][5]
Il-Kumitat tal-Wirt Dinji jista' jispeċifika wkoll li sit jinsab fil-periklu, u jikkwota "kundizzjonijiet li jheddu l-istess karatteristiċi tal-għażla tal-UNESCO li wasslu biex is-sit jitniżżel fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO".[6] Attwalment, fil-Lvant tal-Ewropa ma hemm l-ebda sit li tniżżel bħala sit fil-periklu; żewġ siti, il-Minjiera tal-Melħ ta' Wieliczka u r-Riżerva Naturali ta' Srebarna, kienu mniżżla bħala fil-periklu fl-imgħoddi iżda mbagħad tneħħew.[7]
Siti ta' Wirt Dinji
[immodifika | immodifika s-sors]NB: * Siti transnazzjonali (bl-asterisk)
Sit | Stampa | Post | Kriterji tal-Għażla | Erja f'ettari (akri) | Sena tad-deżinjazzjoni | Deskrizzjoni |
---|---|---|---|---|---|---|
Foresta ta' Białowieza* | il-Provinċji ta' Brest u ta' Grodno, il-Belarussja, u d-Distrett ta' Podlaskie, il-Polonja
52°30′N 23°35′E |
naturali: (vii) | 92,669 (228,990) | 1979 | Il-Foresta ta' Białowieża hija kumpless forestali kbir, li jinkludi foresti primordjali estensivi, fil-fruntiera bejn il-Polonja (il-Park Nazzjonali ta' Białowieża) u l-Belarussja (il-Park Nazzjonali ta’ Belovezhskaya Pushcha). Hija eżempju tal-ekoreġjun terrestri b'foresti mħallta fl-Ewropa Ċentrali, u fiha firxa ta' ħabitats mhux forestali assoċjati, inkluż mergħat imxarrbin, widien tax-xmajjar, u artijiet mistagħdra oħra. Iż-żona tospita l-ikbar popolazzjoni fis-selvaġġ ta' biżonti Ewropej, kif ukoll lupi, linċi, u lontri. Il-parti Pollakka tas-sit kienet l-ewwel li żdiedet fil-lista fl-1979. Il-parti fil-Belarussja żdiedet fil-lista fl-1992, filwaqt li fl-2014 saret estensjoni kbira taż-żona protetta.[8] | |
Ark Ġeodetiku ta' Struve* | in-Norveġja, l-Iżvezja, il-Finlandja, ir-Russja, l-Estonja, il-Latvja, il-Litwanja, il-Belarussja, il-Moldova, l-Ukrajna | kulturali: (ii), (iii) u (vi) | — | 2005 | L-Ark Ġeodetiku ta' Struve huwa serje ta' punti ta' triangulazzjoni, mifruxa fuq distanza ta' iżjed minn 2,820 kilometru minn Hammerfest fin-Norveġja sal-Baħar l-Iswed. Il-punti ġew stabbiliti fi stħarriġ mill-astronomu Friedrich Georg Wilhelm Struve li kien l-ewwel wieħed li wettaq kejl bir-reqqa ta' segment twil tal-meridjan – u miegħu anke d-daqs u l-għamla tad-Dinja. Oriġinarjament, kien hemm 165 punt b'kollox. Is-Sit ta' Wirt Dinji jinkludi 34 punt f'għaxar pajjiżi (mit-Tramuntana għan-Nofsinhar: in-Norveġja, l-Iżvezja, il-Finlandja, ir-Russja, l-Estonja, il-Latvja, il-Litwanja, il-Belarussja, il-Moldova, l-Ukrajna; fl-istampa hemm il-monument tal-punt ta' Tupiški).[9] | |
Kumpless tal-Kastell ta' Mir | Mir, il-Provinċja ta' Grodno, il-Belarussja
53°27′4″N 26°28′22″E |
kulturali: (ii), (iv) | — | 2000 | Il-Kastell ta' Mir jinsab f'żona bi storja turbolenti, li influwenzat l-iżvilupp tiegħu. Il-kostruzzjoni bdiet fl-aħħar tas-seklu 15, bi stil Gotiku. Iktar 'il quddiem saru rikostruzzjonijiet b'influwenzi Rinaxximentali u Barokki. Ġarrab ħsarat estensivi matul il-Gwerer ta' Napuljun u ġie rrestawrat fl-aħħar tas-seklu 19.[10] | |
Kumpless Arkitettoniku, Residenzjali u Kulturali tal-Familja Radziwill f'Nesvizh | Nesvizh, il-Provinċja ta' Minsk, il-Belarussja
53°27′4″N 26°28′22″E |
kulturali: (ii), (iv) u (vi) | — | 2005 | Il-Kastell ta' Nesvizh kien ir-residenza tal-familja Radziwiłł, li bniet u ħadet ħsieb il-manutenzjoni tal-kastell mis-seklu 16 sal-1939. Il-membri tal-familja Radziwiłł kienu patruni tax-xjenzi u tal-arti u stiednu lil artisti, artiġjani u arkitetti fir-raħal ta' Nesvizh. Dawn l-interazzjonijiet għenu biex jiġu trażmessi x-xejriet min-Nofsinhar u mill-Punent tal-Ewropa għall-Ewropa Ċentrali u għal-Lvant tal-Ewropa. Il-kumpless jinkludi l-kastell residenzjali u l-mawżolew-knisja ta' Corpus Christi, flimkien mal-pajsaġġ tal-madwar.[11] | |
Knisja ta' Boyana | Sofija, il-Bulgarija
42°39′0″N 23°16′0″E |
kulturali: (ii), (iii) | 0.68 (1.7) | 1979 | Il-Knisja Ortodossa Bulgara ta' Boyana fil-periferija ta' Sofija hija kumpless ta' tliet binjiet. L-ewwel parti nbniet fis-seklu 10, it-tieni fis-seklu 13, u t-tielet fil-bidu tas-seklu 19. Affreski mal-ħitan tal-knisja li jmorru lura għall-perjodi kollha tal-imgħoddi ġew ippreservati sħaħ jew bħala frammenti u ġew irrestawrati bir-reqqa fis-seklu 21. L-affreski minn nofs is-seklu 13 li ġew ikkummissjonati minn Kaloyan Sebastocrator jitqies li għandhom l-aqwa valur artistiku fil-kumpless.[12] | |
Kavallier ta' Madara | il-Provinċja ta' Shumen, il-Bulgarija
43°18′0″N 27°9′0″E |
kulturali: (i), (iii) | 1.20 (3.0) | 1979 | Il-Kavallier ta' Madara huwa riljiev fuq il-blat li juri kavallier riekeb żiemel, jittrijonfa fuq iljun, u akkumpanjat minn għasfur u kelb. Ġie mnaqqax fuq irdum għoli 100 metru (330 pied), f'għoli ta' 23 metru (75 pied), qrib il-villaġġ ta' Madara. Imur lura għall-bidu tas-seklu 8, meta Madara kien sit sagru tal-Ewwel Imperu Bulgaru. Qrib ir-riljiev, hemm kitbiet imnaqqxin bil-Grieg Medjevali, li jiddeskrivi l-avvenimenti tal-istat Bulgaru bikri u tal-khan tiegħu.[13] | |
Qabar Traċjan ta' Kazanlak | il-Provinċja ta' Stara Zagora, il-Bulgarija
42°37′0″N 25°24′0″E |
kulturali: (i), (iii), (iv) | 0.02 (0.049) | 1979 | Il-qabar imur lura għall-perjodu Ellenistiku, fi tmiem is-seklu 4 Q.K. Huwa qabar b'għamla ta' miġbħa (tholos), b'kuritur dejjaq u b'kompartiment funebri ġej għat-tond. L-affreski fil-qabar juru l-kultura u r-riti funebri Traċjani. Il-qabar huwa parti minn nekropoli ikbar, li tinsab qrib il-belt Traċjana ta' Seuthopolis, il-belt kapitali tar-Re Seuthes III. Ġie skopert mill-ġdid fl-1944, u l-affreski tiegħu kienu tassew ippreservati tajjeb.[14] | |
Knejjes Imħaffrin fil-Blat ta' Ivanovo | il-Provinċja ta' Ruse, il-Bulgarija
43°43′0″N 25°58′0″E |
kulturali: (ii), (iii) | 172 (430) | 1979 | Fis-seklu 12, l-eremiti bdew iħaffru l-knejjes, iċ-ċelel u l-monasteri fl-irdumijiet 'il fuq mix-xmara Rusenski Lom, ħdejn il-villaġġ ta' Ivanovo. L-affreski tas-seklu 14, matul it-Tieni Imperu Bulgaru, huma fost l-ifjen eżempji tal-istil Paleologali u jirrappreżentaw tbegħid mill-ikonografija Biżantina ta' qabel, bħala kompożizzjoni u l-motivi.[15] | |
Monasteru ta' Rila | il-Provinċja ta' Kyustendil, il-Bulgarija
42°7′0″N 23°24′0″E |
kulturali: (vi) | 11 (27) | 1983 | Il-monasteru ġie stabbilit fis-seklu 10 minn San Ġwann ta' Rila u kien ċentru kulturali u spiritwali importanti tal-Bulgarija tul is-sekli. Kien partikolarment importanti bħala ċentru Kristjan matul it-tmexxija Ottomana fil-Bulgarija. Il-monasteru nqered min-nirien fil-bidu tas-seklu 19 u reġa' ġie kostruwit mill-1834 sal-1862, fi żmien ir-Rinaxximent Nazzjonali Bulgaru.[16] | |
Belt Antika ta' Nessebar | il-Provinċja ta' Burgas, il-Bulgarija
42°39′22″N 27°43′48″E |
kulturali: (iii), (iv) | 27 (67) | 1983 | Il-belt kostali ta' Nessebar bdiet bħala insedjament Traċjan u saret kolonja Griega tal-Baħar l-Iswed fis-seklu 6 Q.K. Il-biċċa l-kbira tal-fdalijiet tagħha jmorru lura għall-perjodu Ellenistiku, fosthom l-akropoli u t-tempju ta' Apollo. Il-belt kienet ċentru Kristjan Biżantin importanti fil-Medju Evu; fost il-fdalijiet ta' dan il-perjodu hemm bażilika u fortizza. Fis-seklu 19 inbnew djar tal-injam bl-istil tar-Rinaxximent Nazzjonali Bulgaru.[17] | |
Riżerva Naturali ta' Srebarna | il-Provinċja ta' Silistra, il-Bulgarija
44°6′51.98″N 27°4′41.02″E |
naturali: (x) | 638 (1,580) | 1983 | Il-Lag ta' Srebarna u l-artijiet mistagħdra tal-madwar qrib ix-xmara Danubju huma ħabitats importanti għall-għasafar, bħala post tat-tnissil, bħala post ta' mistrieħ fix-xitwa, jew bħala waqfa tul rotta migratorja. Fiż-żona ġew irreġistrati 178 speċi, fosthom diversi speċijiet mhedda globalment jew fil-periklu. Il-lag jospita l-ikbar kolonja ta' pellikan tad-Dalmazja fil-Bulgarija. Fl-2008 saret modifika ċkejna fiż-żona ta' lqugħ tas-sit.[18] | |
Park Nazzjonali ta' Pirin | il-Provinċja ta' Blagoevgrad, il-Bulgarija
41°40′0″N 23°30′0″E |
naturali: (vii), (viii), (ix) | 38,350 (94,800) | 1983 | Il-park nazzjonali fil-Muntanji ta' Pirin jinkludu tipi differenti ta' ħabitats tal-muntanji, li jvarjaw mill-foresti tas-siġar taż-żnuber, il-mergħat Alpini, u l-muntanji għoljin, bl-ogħla quċċata li tlaħħaq l-2,914-il metru (9,560 pied). Jospita bosta speċijiet ta' pjanti u ta' annimali, inkluż l-ors kannella u l-lupu. Il-konfini tas-sit ġew estiżi fl-2010.[19] | |
Qabar Traċjan ta' Sveshtari | il-Provinċja ta' Razgrad, il-Bulgarija
43°40′0.01″N 26°40′0.01″E |
kulturali: (i), (iii) | 648 (1,600) | 1985 | Il-qabar Traċjan imur lura għas-seklu 3 Q.K. u ġie skopert mill-ġdid fl-1982. It-tiżjin tiegħu ġie ppreservat tajjeb ħafna u l-qabar huwa eżempju rari tal-arkitettura Traċjana. Jirrappreżenta l-arti lokali tal-Geti, ispirati mill-Elleniżmu. Karatteristika prominenti tal-qabar huma l-10 karjatidi nofshom nisa u nofshom pjanti.[20] | |
Foresti Antiki u Primordjali tal-Fagu tal-Karpazji u ta' Reġjuni Oħra tal-Ewropa* | diversi siti f'12-il pajjiż
49°5′10″N 22°32′10″E |
naturali: (ix) | 92,023 (227,390) | 2017 | Il-Foresti Primordjali tal-Fagu tal-Karpazji jintużaw biex jiġi studjat it-tifrix tas-siġar tal-fagu (Fagus sylvatica) fl-Emisferu tat-Tramuntana f'varjetà ta' ambjenti u l-ambjent fil-foresti. Is-sit tniżżel għall-ewwel darba fl-2007 b'komponenti mis-Slovakkja u mill-Ukrajna. Ġie estiż fl-2011, fl-2017 meta żdiedu d-disa' siti fi ħdan il-Park Nazzjonali tal-Balkani Ċentrali, u fl-2021 biex jiġu inklużi l-foresti f'total ta' 18-il pajjiż.[21] | |
Ċentru Storiku ta' Praga | Praga, iċ-Ċekja
50°5′23″N 14°25′10″E |
kulturali: (ii), (iv), (vi) | 866 (2,140) | 1992 | Praga, li tinsab max-xtut tax-xmara Vltava, ilha belt Ewropea importanti mill-Medju Evu. Matul ir-renju ta' Karlu IV, l-Imperatur Ruman Sagru (1346-1378), inbnew diversi monumenti bi stil Gotiku, inkluż il-Kastell ta' Praga, il-Katidral ta' San Vitus, u l-Pont ta' Karlu. L-Università ta' Praga, waħda mill-eqdem universitajiet fl-Ewropa, ġiet stabbilita fl-1348, u wasslet biex Praga tkun waħda miċ-ċentri ewlenin tat-tagħlim. Il-Park ta' Průhonice, li jinsab barra Praga, żdied fl-2010 bħala kapulavur tal-arkitettura pajsaġġistika tal-ġonna ta' importanza dinjija. Fl-2012 saret modifika minuri tas-Sit ta' Wirt Dinji.[22] | |
Ċentru Storiku ta' Český Krumlov | ir-Reġjun tan-Nofsinhar tal-Boemja, iċ-Ċekja
48°49′0″N 14°19′0″E |
kulturali: (iv) | 52 (130) | 1992 | Il-belt ta' Český Krumlov inbniet madwar il-Kastell tas-seklu 13 bl-istess isem tal-belt, fuq lilwa tax-xmara Vltava. Il-kastell inbena bi stil Gotiku, u iktar 'il quddiem żdiedu elementi Gotiċi, Rinaxximentali u Barokki aħħarin. Il-belt tippreserva l-konfigurazzjoni tat-toroq ta' żmien il-Medju Evu, filwaqt li l-faċċati tad-djar għandhom tiżjin bi stili Rinaxximentali u Barokki. Il-belt ma ġietx affettwata mill-industrijalizzazzjoni fis-seklu 19.[23] | |
Ċentru Storiku ta' Telč | ir-Reġjun ta' Vysočina, iċ-Ċekja
49°34′49″N 15°56′31″E |
kulturali: (i), (iv) | 36 (89) | 1992 | Ir-raħal ta' Telč x'aktarx li ġie stabbilit f'nofs is-seklu 14 bħala insedjament ippjanat f'żona li qabel kienet miksija foresti, sabiex tiġi eżerċitata influwenza politika u ekonomika fuq ir-reġjun kollu. Iċ-ċentru tar-raħal huwa ddominat minn kastell Rinaxximentali li nbena fuq prekursur Gotiku. Il-pjazza tas-suq triangolari hija mdawra bi djar Rinaxximentali u Barokki li huma kkollegati b'portiċi kontinwi u li għandhom varjetà wiesgħa ta' faċċati.[24] | |
Knisja tal-Pellegrinaġġ ta’ San Ġwann ta’ Nepomuk f'Zelená Hora | ir-Reġjun ta' Vysočina, iċ-Ċekja
49°34′49″N 15°56′31″E |
kulturali: (iv) | 0.64 (1.6) | 1994 | Il-Knisja tal-Pellegrinaġġ ta' San Ġwann ta' Nepomuk inbniet bejn l-1719 u l-1727, wara l-kanonizzazzjoni tal-qaddis San Ġwann ta' Nepomuk. Ġiet iddisinjata minn Jan Santini Aichel bi stil tassew oriġinali. Mill-perspettiva arkitettonika, tikkombina t-tradizzjonijiet Gotiċi u Barokki. Il-knisja nbniet fuq pjanta b'għamla ta' stilla u hija kkaratterizzata b'mod prominenti min-numru ħamsa fil-konfigurazzjoni u fil-proporzjonijiet, peress li n-numru huwa simbolu tal-ħames virtuwijiet tal-qaddis.[25][26] | |
Kutná Hora: Ċentru Storiku tar-Raħal flimkien mal-Knisja ta' Santa Barbara u l-Katidral tal-Madonna ta' Sedlec | ir-Reġjun tal-Boemja Ċentrali, iċ-Ċekja
49°11′0″N 15°27′0″E |
kulturali: (ii), (iv) | 62 (150) | 1995 | Fl-aħħar tas-seklu 13 ġew skoperti depożiti kbar tal-fidda fiż-żona, u dan wassal għall-iżvilupp u għall-prosperità ta' Kutná Hora. Fis-seklu 14 ir-raħal sar belt irjali. Iċ-ċentru storiku tar-raħal għadu jippreserva l-pjanta Medjevali tiegħu. Iż-żewġ binjiet importanti fir-raħal huma l-Knisja ta' Santa Barbara, bi stil Gotiku, imżejna b'affreski tal-ħajja ta' kuljum fir-raħal tax-xogħol tal-minjieri, u l-Katidral tal-Madonna ta' Sedlec, eks monasteru taċ-Ċisterċensi li ġie rinnovat bi stil Barokk fis-seklu 18.[27] | |
Pajsaġġ Kulturali ta' Lednice-Valtice | ir-Reġjun tan-Nofsinhar tal-Moravja, iċ-Ċekja
48°46′33″N 16°46′30″E |
kulturali: (i), (ii), (iv) | 14,320 (35,400) | 1996 | Il-pajsaġġ ta' Lednice-Valtice huwa wieħed mill-ikbar pajsaġġi artifiċjali fl-Ewropa, u jkopri 200 kilometru kwadru. Id-Duki ta' Liechtenstein, li kellhom is-sjieda tal-proprjetà, ittrasformawha f'pajsaġġ kulturali bejn is-sekli 17 u 20. Bnew diversi djar fil-kampanja, vilel, knejjes, u binjiet oħra bi stil Barokk u Neoklassiku, kif ukoll network ta' toroq, mogħdijiet xeniċi, u mogħdijiet fil-foresti. Il-ġonna u l-parks ġew influwenzati mal-ġonna pajsaġġistiċi Ingliżi.[28] | |
Ġonna u Kastell ta' Kroměříž | ir-Reġjun ta' Zlín, iċ-Ċekja
49°18′0″N 17°22′38″E |
kulturali: (ii), (iv) | 75 (190) | 1998 | Il-Kastell fi Kroměříž inbena fis-sekli 17 u 18 bi stil Barokk bikri u ntuża bħala r-residenza tal-arċisqof ta' Olomouc. Il-Ġnien Rikreattiv (fir-ritratt), li ġie stabbilit fl-1665-1675, huwa eżempju rari ta' ġnien Barokk li baqa' relattivament intatt. Dan influwenza l-iżvilupp ta' ġonna oħra fl-Ewropa Ċentrali. Il-Ġnien tal-Kastell fih binjiet bi stil Neoklassiku u bi stil Imperjali Franċiż.[29][30] | |
Villaġġ Storiku ta' Holašovice | ir-Reġjun tan-Nofsinhar tal-Boemja, iċ-Ċekja
48°57′35″N 14°15′10″E |
kulturali: (ii), (iv) | 11 (27) | 1998 | Holašovice huwa eżempju ppreservat sew ta' villaġġ tradizzjonali mill-Ewropa Ċentrali. Id-djar agrikoli mis-sekli 18 u 19 għandhom faċċati b'tiżhin bl-istukko bi stil li huwa magħruf bħala Barokk Folkloristiku tan-Nofsinhar tal-Boemja.[31] | |
Kastell ta' Litomyšl | ir-Reġjun ta' Pardubice, iċ-Ċekja
49°52′25″N 16°18′52″E |
kulturali: (ii), (iv) | — | 1999 | Il-Kastell ta' Litomyšl inbena bħala residenza fil-kampanja fit-tieni nofs tas-seklu 16, bi stil Rinaxximentali. Huwa binja ta' tliet sulari maqsuma f'erbgħa partijiet, u waħda mill-partijiet tal-binja tikkonsisti minn portiku ta' żewġ sulari. Il-faċċata hija mżejna bit-teknika tas-sgraffito. Fuq ġewwa l-kastell huwa mżejjen bi stil Barokk. Ġew ippreservati wkoll firxa ta' binjiet anċillari.[32] | |
Kolonna tat-Trinità Mqaddsa f'Olomouc | ir-Reġjun ta' Olomouc, iċ-Ċekja
49°35′55″N 17°16′10″E |
kulturali: (i), (iv) | 0.02 (0.049) | 2000 | Il-Kolonna tat-Trinità Mqaddsa nbniet fiċ-ċentru storiku tar-raħal ta' Olomouc fil-bidu tas-seklu 18, bi stil reġjonali msejjaħ il-Barokk ta' Olomouc. Il-kolonna kienet turija ta’ gratitudni għal tmiem il-pesta, u hija l-ikbar waħda fl-Ewropa, b'għoli ta' 35 metru (115-il pied). Ġiet iddisinjata minn Václav Render u bosta mill-iskulturi tagħha, li jirrappreżentaw temi reliġjużi, huma opri ta' Ondřej Zahner. Il-monument jinkludi kappella fil-bażi tal-kolonna.[33][34] | |
Villa Tugendhat f'Brno | ir-Reġjun tan-Nofsinhar tal-Moravja, iċ-Ċekja
49°12′26″N 16°36′58″E |
kulturali: (ii), (iv) | 0.73 (1.8) | 2001 | Il-Villa Tugendhat f'Brno ġiet iddisinjata mill-arkitett Ġermaniż Ludwig Mies van der Rohe fis-snin 20 tas-seklu 20 għal Grete u Frits Tugendhat, li kienu membri ta' familja industrijali sinjura minn Brno. Il-villa hija eżempju tal-Istil Internazzjonali tal-arkitettura. Mies van der Rohe ddisinja wkoll l-għamara u l-ġnien tal-villa.[35] | |
Kwartier Lhudi u l-Bażilika ta' San Prokupju f'Třebíč | ir-Reġjun ta' Vysočina, iċ-Ċekja
49°13′2″N 15°52′44″E |
kulturali: (ii), (iii) | 5.73 (14.2) | 2003 | Ir-raħal ta' Třebíč jinsab max-xtut tax-xmara Jihlava. Il-Bażilika ta' San Prokopju nbniet fil-bidu tas-seklu 13, oriġinarjament bħala parti minn monastru Benedittin. Il-Kwartier Lhudi huwa eżempju ppreservat sew ta' getto Lhudi li jmur lura għall-Medju Evu. Binja tipika għandha struttura ta' kondominju, b'postijiet tax-xogħol manwali fil-livell tat-triq u s-sulari ta' fuq għal użu residenzjali. Iż-żewġ fażijiet taċ-ċimiterju Lhudi jmorru lura għas-sekli 15 u 19.[36] | |
Reġjun tal-Estrazzjoni tal-Minerali ta' Erzgebirge/Krušnohoří* | ir-Reġjun tat-Tramuntana tal-Boemja, iċ-Ċekja, u Sachsen, il-Ġermanja
50°24′23″N 12°50′14″E |
kulturali: (ii), (iii), (iv) | 6,766 (16,720) | 2019 | Il-Muntanji Minerarji tar-reġjun huma mifruxa lejn ix-Xlokk tal-Ġermanja u l-Majjistral taċ-Ċekja. Ir-reġjun kien sors importanti ta' metalli mis-seklu 12, fosthom fidda (speċjalment fis-sekli 15 u 16), landa, kobalt, u uranju wkoll fl-aħħar tas-sekli 19 u 20. Il-pajsaġġ kulturali tar-reġjun issawwar bl-innovazzjonijiet tal-estrazzjoni u tat-tidwib fil-qasam tax-xogħol fil-minjieri.[37] | |
Pajsaġġ għat-Tnissil u għat-Taħriġ taż-Żwiemel tal-Karozzini Ċerimonjali f'Kladruby nad Labem | ir-Reġjun ta' Pardubice, iċ-Ċekja | kulturali: (iv), (v) | — | 2019 | Il-faċilità tat-tnissil u tat-taħriġ taż-żwiemel f'Kladruby nad Labem ġiet stabbilita fl-1579. Tinsab fil-mergħa tax-xmara Labe fil-fdalijiet ta' foresta qrib ix-xmara. Il-faċilità tnissel iż-żwiemel tar-razza Kladruber li kienu jintużaw matul iċ-ċerimonji fil-Qorti Asburga. Il-faċilità hija eżempju ta' ferme ornée, jiġifieri faċilità dekorattiva speċjalizzata li nbniet bl-użu tal-prinċipji tal-arkitettura pajsaġġistika Franċiża u Ingliża.[38] | |
Irħula Kbar bi Spa fl-Ewropa* | ir-Reġjun ta' Karlovy Vary, iċ-Ċekja | kulturali: (ii), (iii),(iv), (vi) | — | 2021 | L-Irħula Kbar bi Spa fl-Ewropa huwa sit magħmul minn 11-il raħal bi spa f'seba' pajjiżi Ewropej fejn l-ilmijiet minerali kienu jintużaw għal skopijiet ta' fejqan u terapewtiċi qabel l-iżvilupp tal-mediċina industrijali fis-seklu 19.[39] | |
Raħal Storiku ta' Banská Štiavnica u l-Monumenti Tekniċi Qribu | ir-Reġjun ta' Banská Bystrica, is-Slovakkja
48°27′40″N 18°54′0″E |
kulturali: (iv), (v) | 20,632 (50,980) | 1993 | Banská Štiavnica huwa l-eqdem raħal tax-xogħol tal-estrazzjoni fis-Slovakkja. Filwaqt li l-attivitajiet tal-estrazzjoni fl-inħawi diġà kienu jsiru fi Żmien il-Bronż, ir-raħal innifsu ġie stabbilit fis-seklu 13. Id-depożiti rikki ta' minerali polimetalliċi, li fihom ukoll id-deheb u l-fidda, ġabu ħafna ġid lir-raħal, li rriżulta fil-kostruzzjoni ta' diversi binjiet rappreżentattivi, fosthom palazzi, knejjes u kastelli. Fl-1762 ġiet stabbilita l-ewwel Akkademja tax-Xogħol fil-Minjieri u l-Forestrija fl-Ewropa. L-attivitajiet tal-estrazzjoni majnaw fis-seklu 19 minħabba li tnaqqru d-depożiti tal-minerali.[40][41] | |
Levoča, Spišský Hrad u l-Monumenti Kulturali Assoċjati | ir-Reġjuni ta' Prešov u Košice, is-Slovakkja
48°59′58″N 20°46′3″E |
kulturali: (iv) | 1,351 (3,340) | 1993 | Il-Kastell ta' Spiš huwa wieħed mill-ikbar kastelli fir-reġjun u jinkludi binjiet Rumaneski u Gotiċi ppreservati sew mis-sekli 13 u 14. Fl-2009, is-sit ġie estiż biex jinkludi r-raħal ta' Levoča, flimkien mal-Bażilika ta' San Ġakbu tiegħu tas-seklu 14, fejn hemm l-artal Gotiku Aħħari tal-Mastru Pawlu, kif ukoll is-siti assoċjati f'Spišské Podhradie, Spišská Kapitula u Žehra, li jinkludu kumplessi urbani tal-istess perjodu.[42] | |
Vlkolínec | ir-Reġjun ta' Žilina, is-Slovakkja
49°2′0″N 19°17′0″E |
kulturali: (iv), (v) | 4.90 (12.1) | 1993 | Vlkolínec jirrappreżenta insedjament rurali Ewropew tradizzjonali f'żona muntanjuża, u huwa l-iżjed kumpless ippreservat tajjeb ta' dik ix-xorta fir-reġjun. Il-villaġġ fih 43 dar tradizzjonali tal-injam, knisja b'kampnar u skola, li fil-biċċa l-kbira jmorru lura għas-seklu 19.[43] | |
Għerien Karstiċi ta' Aggtelek u tas-Slovakkja* | ir-Reġjun ta' Košice, is-Slovakkja, u t-Tramuntana tal-Ungerija
48°28′33″N 20°29′13″E |
naturali: (viii) | 56,651 (139,990) | 1995 | Is-sit huwa magħmul minn 712-il għar fl-Ungerija u fis-Slovakkja. Dawn jirrappreżentaw żona karstika tipika b'sistema miti. Is-sedimenti u l-fossili fl-għerien juru rekords ġeoloġiċi tal-kundizzjonijiet klimatiċi tropikali u sottotropikali fil-Kretaċju Aħħari u fit-Terzjarju Bikri, kif ukoll tal-glaċjazzjonijiet fil-Plejstoċen. Fis-sena 2000, l-Għar tas-Silġ ta' Dobšiná fis-Slovakkja ġie miżjud bħala estensjoni tas-sit. Fl-2008 saret modifika tal-konfini tas-sit fl-Ungerija.[44][45] | |
Riżerva Ikkonservata tar-Raħal ta' Bardejov | ir-Reġjun ta' Prešov, is-Slovakkja
49°17′36″N 21°16′45″E |
kulturali: (iii), (iv) | — | 2000 | Ir-raħal ta' Bardejov jinsab qrib rotta kummerċjali importanti lejn il-Polonja tul il-Karpazji. Il-pjanta tal-belt tmur lura għas-sekli 13 u 14 u kienet tinkludi fortifikazzjonijiet avvanzati għall-istandards kontemporanji. Id-djar tal-borgeżija tas-seklu 15 u l-Bażilika Gotika ta' San Giles jokkupaw il-pjazza prinċipali tar-raħal. Bardejov jinkludi wkoll kwartier Lhudi żgħir tas-seklu 18.[46] | |
Knejjes tal-Injam tal-Karpazji Slovakki | Reġjuni ta' Košice, ta' Banská ta' Bystrica, Žilina u ta' Prešov, is-Slovakkja
49°20′10″N 19°33′30″E |
kulturali: (iii), (iv) | 2.56 (6.3) | 2008 | Dan is-sit huwa magħmul minn tmien knejjes tal-injam li nbnew fil-Karpazji Slovakki bejn is-sekli 16 u 18, li huma eżempji rappreżentattivi tal-arkitettura reliġjuża tal-injam fl-inħawi, fejn il-komunitajiet ta' tliet reliġjonijiet differenti jgħixu flimkien mingħajr ġlied. Żewġ knejjes huma Kattoliċi Rumani, tliet knejjes huma Protestanti, u tliet knejjes huma Griegi Ortodossi. Ir-ritratt huwa tal-knisja tal-injam ta' Hronsek.[47] | |
Fruntieri Rumani tad-Danubju (is-Segment tal-Punent)* | ir-Reġjuni ta' Bratislava u ta' Nitra, is-Slovakkja | kulturali: (ii), (iii), (iv) | — | 2021 | Il-Fruntieri Rumani tad-Danubju huma network ta' fortifikazzjonijiet tul ix-xmara Danubju, li kienu jipproteġu l-fruntieri tal-Imperu Ruman. Is-sit huwa kondiviż mal-Ġermanja u mal-Awstrija. Sitt siti f'żewġ postijiet huma ta' kampijiet militari Celemantia u Gerulata (ir-ritratt huwa tal-fdalijiet ta' dan tal-aħħar) jinsabu fis-Slovakkja.[48] | |
Kiev: il-Katidral ta' Santa Sofija u Binjiet Monastiċi Relatati | Kiev, l-Ukrajna
50°27′9″N 30°31′1″E |
kulturali: (i), (ii), (iii), (iv) | 29 (72) | 1990 | Il-Katidral ta' Santa Sofija nbena fis-seklu 11, ftit wara l-Kristjanizzazzjoni tar-Rus ta' Kiev. Il-mużajk u l-affreski ta' dak il-perjodu ġew ippreservati fuq ġewwa. Il-binjiet monastiċi ta' madwar il-katidral inbnew fis-sekli 17 u 18 bi stil Barokk Ukren. Il-Lavra ta' Pechersk ta' Kiev huwa kumpless monastiku li żviluppa mis-sekli 11 sa 19. Jinkludi knejjes, monasteru, u għerien fejn indifnu l-qaddisin. Kien ċentru importanti tal-Knisja Ortodossa tal-Lvant. Il-Knisja tas-Salvatur f'Berestove, biswit il- Lavra, żdiedet mas-sit fl-2005.[49] | |
Ċentru Storiku ta' Lviv | Lviv, l-Ukrajna
49°50′30″N 24°1′55″E |
kulturali: (ii), (v) | 120 (300) | 1998 | Il-belt ta' Lviv ġiet stabbilita fl-aħħar tal-Medju Evu u għadha tippreserva t-topografija Medjevali tagħha. Il-belt issawret mill-interazzjonijiet tal-komunitajiet differenti li għexu hemmhekk matul is-sekli, inkluż diversi gruppi Kristjani, Musulmani, u Lhud. L-arkitettura tal-belt tirrappreżenta fużjoni ta' stili mil-Lvant tal-Ewropa b'influwenzi mill-Italja u mill-Ġermanja. Diversi binjiet mill-perjodi Rinaxximentali u Barokki ġew ippreservati.[50] | |
Residenza tal-Metropolitani ta' Bukovina u tad-Dalmazja | Chernivtsi, l-Ukrajna
48°17′48″N 25°55′29″E |
kulturali: (ii), (iii), (iv) | 8.00 (19.8) | 2011 | Ir-Residenza tal-Metropolitani ta' Bukovina u tad-Dalmazja nbniet għall-Isqof Metropolitan tal-Knisja Ortodossa tal-Lvant fl-aħħar tas-seklu 19, meta r-reġjun kien taħt it-tmexxija Awstro-Ungarika. Ġiet iddisinjata mill-arkitett Ċek Josef Hlávka. Il-kumpless inbena bi stil storiku u jgħaqqad flimkien karatteristiċi tal-arkitettura Biżantina, Gotika u Barokka. Il-kumpless intuża bħala r-residenza tal-isqof sat-Tieni Gwerra Dinjija. Fl-1955, il-proprjetà ġiet ittrasferita lill-Università ta' Chernivtsi.[51] | |
Belt Antika ta' Chersonesus Tawrika u l-Chora tagħha | Sevastopol, l-Ukrajna
44°36′39″N 33°29′29″E |
kulturali: (ii), (iv) | 259 (640) | 2013 | Il-belt antika ġiet stabbilita mill-Griegi Doriċi fis-seklu 5 Q.K. tul il-kosta tal-Baħar l-Iswed. Fis-sekli ta' wara, fil-belt kien hemm interazzjonijiet bejn komunitajiet Griegi, Rumani u Biżantini fir-reġjun tal-Baħar l-Iswed. Ġiet abbandunata fis-seklu 15. Iż-żona madwar il-belt kienet importanti minħabba l-produzzjoni tal-inbid tagħha, u l-fdalijiet tal- vinji antiki ġew ippreservati sew.[52] | |
Tserkva tal-Injam tal-Karpazji fil-Polonja u fl-Ukrajna | Oblasts ta' Ivano-Frankivsk, Lviv u Zakarpattia, l-Ukrajna
49°32′2″N 21°1′56″E |
kulturali: (iii), (iv) | — | 2013 | Dan is-sit jinkludi 16-il tserkva (knisja tal-injam) fil-Karpazji, li nofshom jinsabu fl-Ukrajna. Il-knejjes inbnew bejn is-sekli 16 u 19 mill-komunitajiet Ortodossi tal-Lvant u Kattoliċi Griegi. Id-disinni huma bbażati fuq it-tradizzjonijiet ekkleżjastiċi Ortodossi b'influwenzi lokali. Fihom torrijiet tal-kampnari tal-injam, ikonostażi, u tiżjin polikromatiku fuq ġewwa, kif ukoll btieħi tal-knejjes, binjiet ta' lqugħ u ċimiterji. Fir-ritratt tidher il-Knisja tat-Trinità Mqaddsa f'Zhovkva.[53] | |
Ċentru Storiku ta' Krakovja | Krakovja, Makroreġjun tan-Nofsinhar, il-Polonja
50°4′0″N 19°57′35″E |
kulturali: (iv) | 150 (370) | 1978 | Il-belt ta' Krakovja, stabbilita fl-1257, hija l-belt kapitali l-antika tal-Polonja. Iċ-ċentru storiku jinkorpora tliet raggruppamenti urbani, il-belt Medjevali ta' Krakovja, il-kumpless tal-Għolja ta' Wawel (ir-residenza rjali flimkien mal-Katidral ta' Wawel fejn indifnu diversi rejiet tal-Polonja), u r-raħal ta' Kazimierz, inkluż is-subborg ta' Stradom, li ssawwar mir-residenti Kattoliċi u Lhud. Krakovja kienet belt tal-arti u tal-artiġjanat, f'salib it-toroq bejn il-Lvant u l-Punent. Il-belt ippreservat livell għoli ta' integrità u tinkludi binjiet u karatteristiċi fi stili mir-Rumanesk bikri sal-Moderniżmu. Fl-2010 saret modifika minuri fiż-żona ta' lqugħ tas-sit.[54] | |
Minjieri Rjali tal-Melħ ta' Wieliczka u ta' Bochnia | il-Makroreġjun tan-Nofsinhar, il-Polonja
49°58′45″N 20°3′50″E |
kulturali: (iv) | 969 (2,390) | 1978 | Iż-żoni madwar Wieliczka u Bochnia fihom depożiti tal-melħ tal-blat, li ilu jiġi estratt mis-seklu 13. Mijiet ta' kilometri ta' mini fiż-żewġ minjieri fihom ukoll opri tal-arti, bħal skulturi mnaqqxin fil-melħ u kappelli taħt l-art. Il-minjieri joħorġu fid-dieher l-iżvilupp tat-teknoloġiji tax-xogħol fil-minjieri fl-Ewropa. Il-Minjiera tal-Melħ ta' Wieliczka għall-ewwel tniżżlet waħedha fl- 1978. Ħdax-il sena wara, żdiedet fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji fil-periklu minħabba t-theddidiet tal-umdità fil-konfront tal-iskulturi. Wara programm ta' konservazzjoni bl-installazzjoni ta' tagħmir effiċjenti ta' deumidifikazzjoni fil-minjiera, tneħħiet mil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji fil-periklu fl-1998. Fl-2008 saret modifika minuri fiż-żona ta' lqugħ tas-sit. Il-Minjiera tal-Melħ ta' Bochnia żdiedet fl-2013.[55][56] | |
Auschwitz-Birkenau, il-Kampijiet ta' Konċentrament u ta' Sterminju Nażisti Ġermaniżi (1940-1945) | il-Makroreġjun tan-Nofsinhar, il-Polonja
50°4′0″N 19°21′0″E |
kulturali: (vi) | — | 1979 | Auschwitz kien network ta' kampijiet ta' konċentrament u ta' sterminju Nażisti li nbnew u ġew operati mit-Tielet Reich f'żoni Pollakki annessi mill-Ġermanja Nażista matul it-Tieni Gwerra Dinjija. Kien l-ikbar wieħed fost il-kampijiet ta' konċentrament Ġermaniżi. Is-Sit ta' Wirt Dinji jkopri lil Auschwitz I (il-kamp ewlieni), Auschwitz II-Birkenau (il-kamp ta' sterminju), u qabar tal-massa.[57]
Is-sit oriġinarjament kien imsejjaħ "Kamp ta' Konċentrament ta' Auschwitz", iżda fuq talba tal-Polonja l-isem inbidel għal "Auschwitz- Birkenau" bis-sottotitlu ta' "Kampijiet ta' Konċentrament u ta' Sterminju Nażisti Ġermaniżi (1940-1945)".[58] | |
Ċentru Storiku ta' Varsavja | Varsavja, il-Makroreġjun ta' Mazowieckie, il-Polonja
52°15′59″N 21°0′42″E |
kulturali: (i), (vi) | 26 (64) | 1980 | Varsavja, il-belt kapitali tal-Polonja, inqerdet apposta mit-truppi Nażisti wara r-Rewwixta ta' Varsavja fl-1944. Iżjed minn 85 % taċ-ċentru storiku ġie meqrud. Wara l-gwerra saret kampanja ta' restawr ta' ħames snin, u wasslet għar-restawr metikoluż taċ-ċentru storiku. Il-proċess ta' rikostruzzjoni kompla fis-snin 60 tas-seklu 20 u ntemm bil-ftuħ tal-Kastell Irjali għall-viżitaturi fl-1984.[59] | |
Ċentru Storiku ta' Zamość | il-Makroreġjun tal-Lvant - Lublin, il-Polonja
50°43′0″N 23°16′0″E |
kulturali: (iv) | 75 (190) | 1992 | Zamość ġie stabbilit fis-seklu 16 minn Jan Zamoyski. Iddisinjat mill-arkitett Bernardo Morando minn Padova, huwa eżempju perfett ta' raħal tal-aħħar tar-Rinaxximent. Il-konfigurazzjoni oriġinali tar-raħal ġiet ippreservata, flimkien mal-fortifikazzjonijiet u diversi binjiet li jikkombinaw l-influwenzi arkitettoniċi mill-Italja ma' dawk tal-Ewropa Ċentrali.[60] | |
Kastell tal-Ordni Tewtonika f'Malbork | il-Makroreġjun tat-Tramuntana - Pomorskie, il-Polonja
54°2′30″N 19°2′0″E |
kulturali: (ii), (iii), (iv) | 18 (44) | 1997 | Il-Kastell ta' Malbork inbena mill-Kavallieri Tewtoniċi, ordni reliġjuża Kattolika Rumana Ġermaniża ta' dawk li wettqu l-Kruċjati, wara li s-sede tal-Gran Mastru ġiet ittrasferita lejn Malbork minn Venezja fl-1309. Il-kastell huwa eżempju klassiku ta' kastell Medjevali tal-brikks bi stil Gotiku. Ġarrab xi ħsarat matul it-Tieni Gwerra Dinjija iżda iktar 'il quddiem ġie rrestawrat bir-reqqa.[61] | |
Raħal Medjevali ta' Toruń | il-Makroreġjun tat-Tramuntana - Kujawsko-Pomorskie, il-Polonja
53°0′36″N 18°37′10″E |
kulturali: (ii), (iv) | 48 (120) | 1997 | Toruń ġie stabbilit mill-Kavallieri Tewtoniċi li bnew kastell hemmhekk f'nofs is-seklu 13 bħala bażi għall-evanġelizzazzjoni tal-Prussja. Iktar 'il quddiem kien membru tal-Lega Anseatika u ċentru kummerċjali importanti bejn iż-żona Baltika u l-Lvant tal-Ewropa. Ir-raħal Medjevali ġie ppreservat sew, inkluż diversi djar importanti tal-brikks bi stil Gotiku, bħad-dar tal-matematiku u tal-astronomu Nicolaus Copernicus.[62] | |
Kalwaria Zebrzydowska: il-Park Pajsaġġistiku u Arkitettoniku Manjerist u l-Park tal-Pellegrinaġġ | il-Makroreġjun tan-Nofsinhar, il-Polonja
49°52′0″N 19°40′0″E |
kulturali: (ii), (iv) | — | 1999 | Il-kumpless reliġjuż (kalvarju) ġie stabbilit mill-vojvodat ta' Krakovja Mikołaj Zebrzydowski fil-bidu tas-seklu 17. Jikkonsisti minn monasteru u għadd ta' knejjes, kappelli u santwarji li nbnew bl-istil Manjerist. Huwa eżempju straordinarju ta' santwarji kalvarju fil-perjodu tal-Kontroriformazzjoni. Prattikament baqa' kif kien mill-kostruzzjoni tiegħu, u għadu jintuża bħala sit attiv tal-pellegrinaġġi fis-seklu 21.[63] | |
Knejjes tal-Paċi f'Jawor u fi Swidnica | il-Makroreġjun tan-Nofsinhar - Śląskie, il-Polonja
51°3′15″N 16°11′45″E |
kulturali: (ii), (iv), (vi) | 0.23 (0.57) | 2001 | Il-Knejjes tal-Paċi f'Jawor u fi Świdnica fis-Silesja ngħataw isem it-Trattat tal-Paċi ta' Westfalen tal-1648, li ppermetta lil-Luterani fl-inħawi Kattoliċi Rumani tas-Silesja jibnu tliet knejjes Evanġeliċi tal-injam u t-tafal 'il barra mis-swar tal-belt. Barra minn hekk, kundizzjonijiet oħra tal-bini kienu jiddettaw li l-knejjes ma jkollhomx torri u li l-kostruzzjoni titlesta fi żmien sena. It-tielet knisja nbniet f'Głogów fl-1652, iżda nħarqet seklu wara.[64] | |
Knejjes tal-Injam tan-Nofsinhar ta’ Małopolskie | il-Makroreġjun tan-Nofsinhar - Małopolskie, il-Polonja
49°45′0″N 21°14′0″E |
kulturali: (iii), (iv) | 8.26 (20.4) | 2003 | Is-sitt knejjes (il-Knisja ta’ San Nikola u l-Arkanġlu Mikiel (Binarowa), il-Knisja tal-Qaddisin Kollha (Blizne), il-Knisja tal-Arkanġlu Mikiel (Dębno), il-Knisja tat-Tlugħ is-Sema tal-Madonna (Haczów), il-Knisja ta’ San Anard (Lipnica Murowana), il-Knisja ta’ San Filep u San Ġakbu (Sękowa)) jirrappreżentaw l-eqdem knejjes tal-injam u l-iżjed ippreservati tajjeb fir-reġjun. Inbnew bi stil Gotiku, iżda huma differenti mill-binjiet tal-ġebel jew tal-brikks kontemporanji fil-bliet. Dawn il-knejjes ġew sponsorjati minn familji nobbli u huma mżejnin b'mod rikk fuq ġewwa.[65] | |
Park ta' Muskau/Mużakowski* | Bad Muskau, il-Ġermanja / Mużakowski, il-Polonja | kulturali: (i), (iv) |
348 (860) | 2004 | Dan il-park jinsab max-xmara Neisse u fil-fruntiera bejn il-Polonja u l-Ġermanja. Inħoloq mill-Prinċep Hermann von Puckler-Muskau mill-1815 sal-1844. Iddisinjat bħala "pittura bil-pjanti", uża l-pjanti lokali biex jittejjeb il-pajsaġġ eżistenti. Il-park huwa mifrux fir-raħal ta' Bad Muskau flimkien ma' parks u spazji ħodor oħra. Is-sit fih ukoll kastell rikostruwit, pontijiet u arboretum.[66] | |
Sala taċ-Ċentenarju | Wroclaw, il-Makroreġjun tan-Nofsinhar - Śląskie, il-Polonja
51°6′25″N 17°4′37″E |
kulturali: (i), (ii), (iv) |
37 (91) | 2006 | Is-Sala taċ-Ċentenarju hija binja Modernista bikrija magħmula bil-konkos rinfurzat. Ġiet iddisinjata minn Max Berg bħala post multifunzjonali biex isservi bħala sala tal-wirjiet jew assemblea u biex tospita avvenimenti sportivi, kunċerti, u spettakli teatrali. Meta nbniet fl-1911-1913, is-sala kellha l-ikbar koppla tal-konkos rinfurzat fid-dinja. Serviet bħala punt ta' referenza għal binjiet li nbnew iktar 'il quddiem b'dan il-materjal.[67] | |
Minjiera taċ-Ċomb, tal-Fidda u taż-Żingu ta' Tarnowskie Góry u s-Sistema ta' Ġestjoni tal-Ilma Tagħha ta' Taħt l-Art | il-Makroreġjun tan-Nofsinhar - Śląskie, il-Polonja | kulturali: (i), (ii), (iv) |
— | 2017 | Din il-minjiera storika taċ-ċomb, tal-fidda u taż-żingu tinsab f'Tarnowskie Góry. Minħabba li tinsab fuq promontorju, kellha problemi sostanzjali bid-drenaġġ tal-ilma meta mqabbla ma' minjieri oħra li jinsabu f'żoni muntanjużi. F'iżjed minn 300 sena ta' tħaddim tal-minjiera, intużaw tekniki differenti biex jitneħħa l-ilma mill-mini tagħha, inkluż pompi mħaddma bl-istim fis-seklu 19.[68] | |
Reġjun Preistoriku tal-Estrazzjoni taż-Żnied bl-Istrixxi ta' Krzemionki | il-Makroreġjun Ċentrali - Świętokrzyskie, il-Polonja
50°58′4.7″N 21°30′8.3″E |
kulturali: (iii), (iv) | 342.2 (846) | 2019 | Krzemionki jinkludi erba' minjieri taż-żnied bl-istrixxi min-Neolitiku sa Żmien il-Bronż Bikri (madwar it-3900 sal-1600 Q.K.). Iż-żnied kien jintuża l-iktar għall-mannari. Instabu iktar minn 4,000 xaft u fossa, kif ukoll postijiet fejn kien jinħadem iż-żnied. B'hekk Krzemionki jħaddan waħda mill-iżjed sistemi tal-estrazzjoni u tal-ipproċessar taż-żnied preistoriċi komprensivi taħt l-art identifikati sa issa.[69] | |
Budapest, inkluż ix-Xtut tad-Danubju, il-Kwartier tal-Kastell ta' Buda u Triq Andrássy | Budapest, l-Ungerija
47°28′57″N 19°4′14″E |
kulturali: (ii), (iv) | 473 (1,170) | 1987 | Budapest inħolqot bl-unifikazzjoni ta' tliet bliet, Buda, Pest u Óbuda, fis-seklu 19. Il-Kastell ta' Buda nbena fis-seklu 13 mir-Re Béla IV tal-Ungerija. Il-Kwartier tal-Kastell fih binjiet Gotiċi u Barokki. Min-naħa l-oħra l-binjiet f'Pest huma tal-istil tal-Istoriċiżmu u l-Art Nouveau. Triq Andrássy, li żdiedet b'estensjoni tas-sit fl-2002, inbniet fl-aħħar tas-seklu 19 u mmarkat it-trasformazzjoni ta' Budapest f'metropoli moderna. Il-Linja Ferrovjarja ta' Taħt l-Art tal-Millenju li tgħaddi taħt it-triq kienet l-ewwel linja ferrovjarja taħt l-art fl-Ewropa kontinentali u ilha operattiva mill-1896.[70] | |
Il-Villaġġ Antik ta' Hollókő u l-inħawi ta' madwaru | Kontea ta' Nógrád, l-Ungerija
47°59′40″N 19°31′45″E |
kulturali: (v) | 145 (360) | 1987 | Hollókő huwa villaġġ tradizzjonali tal-poplu Palóc, li huwa sottogrupp tal-Ungeriżi. Żviluppa l-iktar matul is-sekli 17 u 18, u ġie ppreservat apposta bħala eżempju ħaj tal-ħajja rurali qabel ir-rivoluzzjoni agrikola tas-seklu 20.[71] | |
Abbazija Benedittina Millenarja ta' Pannonhalma u l-Ambjent Naturali tagħha | Pannonhalma, Kontea ta' Győr-Moson-Sopron, l-Ungerija
47°33′32″N 17°47′4″E |
kulturali: (iv), (vi) | 47 (120) | 1996 | Il-patrijiet Benedittini stabbilew l-abbazija fid-996. Kellha rwol ewlieni fid-diffużjoni tal-Kristjaneżmu fl-Ungerija u fl-Ewropa Ċentrali. Il-kumpless tal-monasteru għadda minn diversi trasformazzjonijiet matul is-sekli. L-iżjed binjiet eżistenti antiki jmorru lura għas-seklu 13, b'żidiet iktar 'il quddiem bl-istil Gotiku, Barokk u Romantiku. Il-Monument Millenarju nbena fuq għolja ċentrali fl-1896, biex ifakkar l-elf anniversarju tal-ħakma Ungeriża.[72] | |
Park Nazzjonali ta' Hortobágy – il-Puszta | Kontej ta' Borsod-Abaúj-Zemplén, ta' Heves, ta' Hajdú-Bihar u ta' Jász-Nagykun-Szolnok, l-Ungerija
47°35′40″N 21°9′24″E |
kulturali: (iv), (v) | — | 1999 | Il-Park Nazzjonali ta' Hortobágy huwa żona vasta ta' pjanuri u ta' artijiet mistagħdra fil-Pjanura Ungeriża l-Kbira. Iż-żona ntużat minn rgħajja nomadiċi għal millenji sħaħ, u l-eqdem tumbati funebri jew kurgan li nstabu jmorru lura għall-2000 Q.K. Lejn l-aħħar tas-seklu 9 W.K., l-Ungeriżi waslu fil-Baċir tal-Karpazji u insedjaw iż-żona. Madankollu, l-insedjamenti għebu mis-seklu 14 'il quddiem. Fiż-żminijiet moderni, iż-żona ma għandha kważi l-ebda resident permanenti, iżda tintuża għar-ragħa fl-istaġun tas-sajf. Fost il-ftit strutturi magħmula mill-bniedem fuq il-pjanuri hemm il-Pont tad-Disa' Ħnejjiet, li nbena fl-ewwel nofs tas-seklu 19.[73] | |
Nekropoli Kristjana Bikrija ta' Pécs (Sopianae) | Pécs, l-Ungerija
46°4′28″N 18°13′40″E |
kulturali: (iii), (iv) | 3.76 (9.3) | 2000 | In-nekropoli Kristjana bikrija tar-raħal provinċjali Ruman ta' Sopianae, fejn illum hemm ir-raħal modern ta' Pécs, inbniet fis-seklu 4. L-oqbra nbnew taħt l-art u ġew imżejna b'mod rikk b'affreski b'temi Kristjani. Diversi oqbra kellhom kappelli ta' mafkar mibnija fuqhom.[74] | |
Pajsaġġ Kulturali ta' Fertö / Neusiedlersee* | l-Ungerija u l-Awstrija
47°43′9″N 16°43′22″E |
kulturali: (v) | 52 (130) | 2001 | Iż-żona tal-Lag ta' Fertö/Neusiedl ilha okkupata minn popli differenti għal tmien millenji. In-network oriġinali ta' rħula u ta' villaġġi jmur lura għas-sekli 12 u 13. Fis-sekli 18 u 19 inbnew diversi palazzi. Is-sit huwa kondiviż mal-Awstrija.[75] | |
Pajsaġġ Kulturali Storiku tar-Reġjun tal-Inbid ta' Tokaj | Kontea ta' Borsod-Abaúj-Zemplén, l-Ungerija
48°9′N 21°21′E |
kulturali: (iii), (v) | 13,255 (32,750) | 2002 | Ir-Reġjun tal-Inbid ta' Tokaj jinsab fl-għoljiet tal-Grigal tal-Ungerija. Formalment, ġie stabbilit fl-1737 minn Karlu VI, l-Imperatur Ruman Sagru, għalkemm id-dokumentazzjoni tal-produzzjoni tal-inbid tmur lura sal-1561. Huwa pajsaġġ kulturali marbut mal-produzzjoni tal-inbejjed Tokaji, b'vinji, b'azjendi tal-vitikultura, b'villaġġi, b'irħula żgħar u b'kantini tal-inbid.[76] | |
Delta tad-Danubju | Kontea ta' Tulcea, ir-Rumanija
45°5′N 29°30′E |
naturali: (vii), (x) | — | 1991 | Id-Delta tad-Danubju, il-ħalq jew il-bokka tax-xmara Danubju li tagħti għall-Baħar l-Iswed, hija l-ikbar art mistagħdra Ewropea. Tospita iktar minn 300 speċi ta' għasafar u 45 speċi ta' ħut tal-ilma ħelu, inkluż l-isturjuni li jinsabu fil-periklu ta' estinzjoni. Fost l-ispeċijiet ta' mammiferi nsibu l-viżun Ewropew, il-qattus selvaġġ Ewropew, il-lontra Ewrasjatika, u l-foka monaka mhedda.[77] | |
Villaġġi bil-Knejjes Iffortifikati f'Transilvanja | Kontej ta' Sibiu, Alba, Harghita, Brașov, u Mureș, ir-Rumanija
46°8′9″N 24°46′23″E |
kulturali: (iv) | 553 (1,370) | 1993 | Dan is-sit jinkludi seba' villaġġi bil-knejjes iffortifikati li nbnew bejn is-sekli 13 u 16 mis-Sassoni tat-Transilvanja. Il-mudell ta' insedjament u l-organizzazzjoni tal-villaġġi ġew ippreservati minn żmien il-Medju Evu. Sitt villaġġi (Câlnic, Dârjiu, Prejmer, Saschiz, Valea Viilor u Viscri) tniżżlu fin-nominazzjoni oriġinali fl-1993 filwaqt li l-villaġġ ta' Biertan (li tidher fir-ritratt fuq ix-xellug) żdiedet fl-1999.[78] | |
Monasteru ta' Horezu | Kontea ta' Vâlcea, ir-Rumanija
45°11′0″N 24°1′0″E |
kulturali: (ii) | 22 (54) | 1993 | Il-monasteru fir-raħal ta' Horezu ġie stabbilit fl-1690 minn Constantin Brâncoveanu, il-Prinċep tal-Wallakja. L-istil tal-monasteru huwa l-istil arkitettoniku ta' Brâncovenesc f'ġieħ il-prinċep. Dan is-sit jitqies mill-UNESCO bħala kapulavur ta' dan l-istil. Huwa magħruf għad-dettalji ornamentali rikki tiegħu u għall-pitturi mogħtija bħala wegħda. Fis-seklu 18, skola influwenti tal-pittura tal-ikoni u tal-affreski ġiet stabbilita fil-monasteru.[79] | |
Knejjes tal-Moldavja | Kontea ta' Suceava, ir-Rumanija
47°46′42″N 25°42′46″E |
kulturali: (i), (iv) | — | 1993 | Dan is-sit jinkludi tmien knejjes li nbnew fis-sekli 15 u 16. F'konformità mal-istil reġjonali ta' dak iż-żmien, il-faċċati tal-knejjes huma miksijin għalkollox bl-affreski ispirati mill-arti Biżantina. Il-pitturi juru temi Bibbliċi u huma ppreservati sew. Il-knejjes jinkludu l-Knisja tal-Qtugħ ir-Ras ta' San Ġwann il-Battista, il-Knisja-Monasteru tat-Tlugħ is-Sema tal-Madonna u ta' San Ġorġ tal-Umur, il-Knisja-Monasteru tat-Tħabbira ta' Moldovița, il-Knisja tas-Salib Imqaddes, il-Knisja-Monasteru ta' San Nikola ta' Probota, il-Monasteru l-Ġdid ta' San Ġwann, il-Knisja ta' San Ġorġ tal-eks Monasteru ta' Voroneț, u l-Knisja tal-Irxoxt tal-Monasteru ta' Sucevița (ritratt). Din tal-aħħar żdiedet mal-lista fl-2010.[80] | |
Ċentru Storiku ta' Sighișoara | Kontea ta' Mureș, ir-Rumanija
46°13′4″N 24°47′32″E |
kulturali: (iii), (v) | — | 1999 | Iċ-ċentru storiku tal-belt ta' Sighișoara jmur lura għas-seklu 12. Huwa eżempju ppreservat sew ta' raħal Medjevali ffortifikat żgħir imsawwar bl-interazzjonijiet ta' kulturi mill-Ewropa Ċentrali u mix-Xlokk tal-Ewropa Biżantina-Ortodossa. Ġie stabbilit mis-Sassoni tat-Transilvanja, komunità ta' merkanti u artiġjani Ġermaniżi. Għexu fir-reġjun għal iktar minn 850 sena, iżda minħabba l-immigrazzjoni fiż-żminijiet moderni, il-kultura tagħhom se tkun ippreservata biss permezz tal-monumenti arkitettoniċi.[81] | |
Knejjes tal-Injam ta' Maramureş | Kontea ta' Maramureș, ir-Rumanija
47°49′15″N 24°3′21″E |
kulturali: (iv) | — | 1999 | Dan is-sit jinkludi tmien knejjes mis-sekli 17 u 18 fil-Kontea ta' Maramureș. Il-knejjes tal-injam jikkombinaw influwenzi Ortodossi u Gotiċi fl-istili arkitettoniċi tagħhom. Uħud mill-karatteristiċi komuni tal-knejjes jinkludu torrijiet għoljin u rqaq tal-arloġġi u soqfa miksija bit-tavli ċatti tal-injam. Il-lista tinkludi l-Knisja tal-Preżentazzjoni tal-Madonna fit-Tempju f'Bârsana, il-Knisja ta' San Nikola (ritratt) f'Budești, il-Knisja ta' San Paraskeva f'Desești, il-Knisja tan-Natività tal-Madonna f'Ieud Deal, il-Knisja tal-Arkanġli Mqaddsa f'Plopiș, il-Knisja ta' San Paraskeva f'Poienile Izei, il-Knisja tal-Arkanġli Mqaddsa f'Rogoz, u l-Knisja tal-Arkanġli Mqaddsa f'Șurdești.[82] | |
Fortizzi ta' Dacia tal-Muntanji Orăștie | Kontej ta' Hunedoara u Alba, ir-Rumanija
45°37′23″N 23°18′43″E |
kulturali: (ii), (iii),(iv) | — | 1999 | Is-sitt fortizzi inklużi f'dan is-sit huma Sarmizegetusa, Costeşti-Cetăţuie, Costeşti-Blidaru, Luncani-Piatra Roşie, Bănița, u Căpâlna. Dawn inbnew bejn is-seklu 1 Q.K. u s-seklu 1 W.K. u ntużaw bħala protezzjoni mill-ħakma Rumana fil-gwerer bejn Ruma u Dacia. Huma eżempji rappreżentattivi ta' żewġ tipi karatteristiċi ta' fortijiet ta' Żmien il-Ħadid Aħħari fl-Ewropa, il-forti fil-quċċata ta' għolja u s-suċċessur tiegħu li evolva minnu, l-oppidum.[83] | |
Pajsaġġ Kulturali tal-Estrazzjoni ta' Roșia Montană | Kontea ta' Alba, ir-Rumanija | kulturali: (ii), (iii),(iv) | — | 2021 | Roșia Montană tinsab fil-parti tal-Punent tal-Karpazji Rumeni. L-inħawi tar-raħal huma rikki bid-depożiti ta' metalli prezzjużi u r-raħal ilu ċentru tal-estrazzjoni tad-deheb minn Żmien il-Bronż sas-seklu 21. Qabel l-iskoperta tal-Amerka, l-inħawi kienu s-sors ewlieni Ewropew tad-deheb. Fdalijiet importanti jmorru lura għal Żmien ir-Rumani, meta ġie stabbilit ir-raħal tal-estrazzjoni ta' Alburnus Maior. Fil-Medju Evu, l-estrazzjoni twettqet l-iktar minn familji ta' raħħala-minaturi, u din il-prattika preindustrijali baqgħet għaddejja san-nazzjonalizzazzjoni fl-1948. Wara li tniżżel bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO, is-sit tniżżel mill-ewwel fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji fil-Periklu minħabba t-theddid tal-pjanijiet ta' tkomplija tal-estrazzjoni.[84] | |
Ċentru Storiku ta' San Pietruburgu u Gruppi ta' Monumenti Relatati | San Pietruburgu, ir-Russja
59°57′0″N 30°19′6″E |
kulturali: (i), (ii), (iv), (vi) | — | 1990 | San Pietruburgu ġiet ikkonċepita mill-Ksar Pietru l-Kbir bħala l-belt kapitali l-ġdida u belt portwali max-xtut tax-xmara Neva, fil-Golf tal-Finlandja. Il-belt inbniet fil-bidu tas-seklu 18 fuq art ikkumplikata ta' mraġ, torbiera u blat. Is-Sit ta' Wirt Dinji jinkludi ċ-ċentru storiku tal-belt bl-arkitettura Barokka u Neoklassika tagħha, kif ukoll il-monumenti u l-palazzi tal-madwar, bħal dawk f'Pushkin u f'Petergof. Binjiet notevoli fil-belt jinkludu l-Palazz tax-Xitwa (fl-istampa, li issa jospitaw il-Mużew tal-Hermitage), il-Binja tal-Ammirall, u l-Palazz tal-Irħam. Fis-seklu 20, fil-belt seħħet ir-Rivoluzzjoni ta' Ottubru u l-Assedju ta' Leningrad matul it-Tieni Gwerra Dinjija.[85] | |
Kizhi Pogost | Karelia, ir-Russja
62°4′17″N 35°13′39″E |
kulturali: (i), (iv), (v) | — | 1990 | Il-kumpless arkitettoniku ta' Kizhi Pogost fuq il-Gżira ta' Kizhi fil-Lag ta' Onega jinkludi żewġ knejjes tal-injam tas-seklu 18 (il-Knisja tat-Trasfigurazzjoni u l-Knisja tal-Interċessjoni) u torri tal-arloġġ tas-1862. Dawn inbnew bi stil artistiku uniku u jirrappreżentaw l-apoġew tat-tekniki Russi tax-xogħol bl-injam. Għalkemm il-binjiet sarulhom xi tiswijiet minn żmien għal żmien, ma ġewx rikostruwiti b'mod sinifikanti.[86] | |
Kremlin ta' Moska u l-Pjazza Ħamra | Moska, ir-Russja
55°44′45″N 37°37′47″E |
kulturali: (i), (ii), (iv), (vi) | — | 1990 | Il-Kremlin ta' Moska huwa l-eqdem parti ta' Moska, li ssemma għall-ewwel darba fl-1147. Fis-seklu 13, intuża bħala s-sede tal-Gran Dukat ta' Moska u bħala ċentru reliġjuż. Is-swar u t-torrijiet inbnew fl-aħħar tas-seklu 15 u fil-bidu tas-seklu 16, flimkien mal-knejjes li ġew iddisinjati minn arkitetti Taljani mistiedna u li juru influwenzi tar-Rinaxximent Taljan. Il-Katidral tat-Tlugħ is-Sema tal-Madonna kien is-sit tal-inkurunazzjonijiet u l-Katidral tal-Arkanġlu ntuża bħala s-sit funebri tal-prinċpijiet u l-ksars Russi. Il-binjiet ċiviċi nbnew fis-sekli 18 u 19. Il-Pjazza Ħamra tinsab barra mill-ħitan tal-Kremlin. Il-Katidral ta' San Bażilju jinsab fit-tarf tal-Pjazza Ħamra (fl-istampa).[87] | |
Monumenti Storiċi f'Novgorod u fl-Inħawi | Oblast ta' Novgorod, ir-Russja
58°32′0″N 31°17′0″E |
kulturali: (ii), (iv), (vi) | — | 1992 | Novgorod kienet l-ewwel belt kapitali tar-Rus ta' Kiev fis-seklu 9 u l-belt kapitali tar-Repubblika ta' Novgorod mis-sekli 12 sa 15. Il-belt tinsab f'salib it-toroq tar-rotot kummerċjali li jikkollegaw it-Tramuntana tal-Ewropa mal-Asja Ċentrali u l-Imperu Biżantin. Il-belt kibret u saret wieħed mill-iżjed ċentri importanti tal-arti u tal-kultura Russa, kif ukoll ċentru spiritwali. Il-maġġoranza tal-monumenti ppreservati fil-belt, bħall-knejjes u l-monasteri, imorru lura għall-perjodu tar-Repubblika ta' Novgorod.[88] | |
Kumpless Kulturali u Storiku tal-Gżejjer Solovetsky | Oblast ta' Arkhangelsk, ir-Russja
65°5′0″N 35°40′0″E |
kulturali: (iv) | 28,834 (71,250) | 1992 | Sitt gżejjer fl-arċipelagu fil-Baħar Abjad ilhom abitati mis-seklu 5 Q.K. Monasteru ffortifikat ta' Solovetsky ġie stabbilit fis-snin 30 tas-seklu 15 u baqa' attiv sas-snin 20 tas-seklu 20 meta ġie kkonvertit f'ħabs taħt is-sistema tal-Gulag. Il-ħabs għalaq fl-1939 u l-kumpless minn dak iż-żmien irritorna għand il-knisja Ortodossa. Is-Sit ta' Wirt Dinji jinkludi l-kumpless tal-monasteru, eks villaġġ monastiku, ċelel monastiċi u eremitaġġi, siti preistoriċi, imfakar tal-ħabs, u l-pajsaġġ kulturali tal-madwar imsawwar min-nies li jgħixu fil-kundizzjonijiet diffiċli u fl-imbiegħed tat-Tramuntana.[89] | |
Monumenti Bojod ta' Vladimir u ta' Suzdal | Oblast ta' Vladimir, ir-Russja
56°9′0″N 40°25′0″E |
kulturali: (i), (ii), (iv) | — | 1992 | Vladimir u Suzdal kienu l-irħula prinċipali tal-Prinċipat ta' Vladimir u Suzdal fis-sekli 12 u 13. Is-Sit ta' Wirt Dinji jinkludi l-monumenti bi stil arkitettoniku uniku żviluppat fir-reġjun. Il-monumenti huma l-Katidral tat-Tlugħ is-Sema tal-Madonna, il-Katidral ta' San Dimitri, u d-Daħla tad-Deheb fi Vladimir, il-Kastell tal-Prinċep u l-Knisja tal-Interċessjoni max-xmara Nerl f'Bogolyubovo, il-Kremlin ta' Suzdal, il-Katidral tan-Natività, u l-Monasteru tas-Salvatur u San Ewtimju (fl-istampa) f'Suzdal, u l-Knisja ta' San Boris u San Gleb f'Kideksha.[90] | |
Kumpless Arkitettoniku tal-Lavra tat-Trinità ta' San Serġjo f'Sergiev Posad | Oblast ta' Moska, ir-Russja
56°18′37″N 38°7′52″E |
kulturali: (ii), (iv) | — | 1993 | Il-monasteru f'Sergiev Posad huwa l-iżjed monasteru u ċentru spiritwali Russu importanti tal-Knisja Ortodossa Russa, u huwa wkoll is-sede tal-Patriarka. Ġie stabbilit fl-1337 u żviluppa matul is-sekli. Il-Katidral tat-Trinità imur lura għall-1422 u fih l-iżjed ikona famuża ta' Andrei Rublev, It-Trinità. Il-Katidral tat-Tlugħ is-Sema tal-Madonna, mit-tieni nofs tas-seklu 16, fih il-qabar tal-Ksar Boris Godunov u tal-familja tiegħu. Il-kumpless huwa mdawwar b'ħitan difensivi ħoxnin li pproteġuh matul l-assedju Pollakk-Litwan tal-1610.[91] | |
Knisja tat-Tlugħ is-Sema, Kolomenskoye | Moska, ir-Russja
55°39′20″N 37°40′26″E |
kulturali: (ii) | — | 1994 | Il-Knisja tat-Tlugħ is-Sema nbniet fl-1532 sabiex tfakkar it-twelid tal-Ksar futur Ivan it-Terribbli. Il-knisja hija sinifikanti minħabba s-saqaf tal-ġebel tagħha b'għamla ta' tinda, karatteristika arkitettonika innovattiva fl-arkitettura Russa; tali soqfa qabel kienu nbnew fi strutturi tal-injam. Is-saqaf jitla' 'l fuq minn bażi ottagonali u fih diversi elementi dekorattivi msejħa kokoshniks. Il-knisja kellha influwenza qawwija fuq l-arkitettura tal-knejjes Russi sa nofs is-seklu 17.[92] | |
Foresti Verġni ta' Komi | Repubblika ta' Komi, ir-Russja
65°4′N 60°9′E |
naturali: (vii), (ix) | 3,280,000 (8,100,000) | 1995 | Il-foresti verġni ta' dan is-Sit ta' Wirt Dinji jkopru 32,000 kilometru kwadru (12,000 mil kwadru) fil-Muntanji tal-Ural. Jikkonsistu minn foresti boreali (tajga), tundra, u tundra Alpina. L-iżjed speċijiet ta' siġar komuni huma l-koniferi, is-siġar tal-luq, u betulli. Hemm ukoll torbieri estensivi.[93] | |
Kumpless Storiku u Arkitettoniku tal-Kremlin ta' Kazan | Tatarstan, ir-Russja
55°47′28″N 49°5′42″E |
kulturali: (ii), (iii), (iv) | — | 2000 | Il-Ksar Ivan it-Terribbli ħakem il-belt ta' Kazan mill-Kanat ta' Kazan (is-suċċessuri tal-Ġemgħa tad-Deheb) fl-1552 u bnew il-Kremlin fuq is-sit ta' fortizza tat-a Tatari. Il-binjiet fiċ-ċittadella, li l-biċċa l-kbira minnhom inbnew bejn is-sekli 16 u 19, jirriflettu l-interazzjoni tal-influwenzi Russi u Tatari, kif ukoll tal-fidi Kristjana u Musulmana. Il-Moskea ta' Kul Sharif hija struttura ġdida, li nbniet fis-seklu 21 fuq is-sit ta' moskea iktar bikrija.[94] | |
Kawkasu tal-Punent | Krasnodar Krai, ir-Russja
44°0′N 40°0′E |
naturali: (ix), (x) | 298,903 (738,610) | 1999 | Dan is-sit huwa magħmul minn seba' komponenti (inkluż ir-Riżerva Naturali tal-Kawkasu) fin-naħa tal-Punent tal-muntanji tal-Kawkasu, li jirrappreżentaw waħda mill-ftit żoni forestali muntanjużi li ma ġewx immodifikati b'mod sinifikanti mill-attivitajiet tal-bniedem. Fihom varjetà wiesgħa ta' ekosistemi minn artijiet fil-baxx għaż-żona sub-Alpina. Fihom diversi speċijiet ta' annimali u ta' pjanti u huma siti ta' introduzzjoni mill-ġdid ta' sottospeċijiet muntanjużi tal-biżont Ewropew.[95] | |
Kumpless tal-Monasteru ta' Ferapontov | Oblast ta' Vologda, ir-Russja
59°57′0″N 38°34′0″E |
kulturali: (i), (iv) | — | 2000 | Il-monasteru ġie stabbilit minn San Ferapont fl-1398 fl-art inospitabbli tat-Tramuntana tar-Russja. Il-binjiet imorru lura mis-seklu 15 sa 17, b'ħajt tal-ġebel li żdied fis-seklu 19. Il-monasteru huwa eżempju prim ta' komunità monastika Ortodossa Russa minn dak il-perjodu, u ġie ppreservat tajjeb ħafna. Il-Katidral tan-Natività tal-Madonna (li nbena fl-1490 minn mastri minn Rostov) għandu l-ħitan tiegħu minn ġewwa li huma mpittrin bl-affreski mill-mastru Dijoniżju.[96] | |
Istmu Kuronjan* | Neringa, Klaipeda, il-Litwanja u Kaliningrad, ir-Russja
55°16′28″N 20°57′45″E |
kulturali: (v) | — | 2000 | L-Istmu Kuronjan huwa għaram tar-ramel twil 98 kilometru (istmu tar-ramel) li jissepara l-Laguna Kuronjana mill-Baħar Baltiku, ilu abitat mill-preistorja. Attivitajiet intensivi ta' qtugħ tas-siġar fis-sekli 17 u 18 wasslu biex l-għaram tar-ramel iċċaqilqu lejn il-Laguna, u f'dan il-proċess difnu l-eqdem insedjamenti. Ix-xogħol ta' stabilizzazzjoni tad-duni beda fis-seklu 19 u għadu għaddej. Jinkludi l-bini ta' xifer protettiv tad-duni, kif ukoll it-tħawwil tas-siġer u tas-sies tax-xitel. Maż-żmien, uħud mill-villaġġi antiki tas-sajjieda ġew ittrasformati f'postijiet turistiċi, bil-fanali, il-mollijiet, il-knejjes, l-iskejjel u l-vilel li saru attrazzjonijiet turistiċi. Iż-żona hija importanti wkoll għall-flora u għall-fawna ta' fuq ir-ramel, u bħala sit tal-passa tal-għasafar. Il-parti tat-Tramuntana tal-Istmu tinsab fil-Litwanja, filwaqt li l-parti tan-Nofsinhar tinsab fl-Oblast ta' Kaliningrad, ir-Russja.[97] | |
Ċittadella, Belt Antika u Binjiet tal-Fortizza ta' Derbent | Dagestan, ir-Russja
42°3′11″N 48°17′50″E |
kulturali: (iii), (iv) | 9.70 (24.0) | 2003 | Derbent, l-eqdem belt fir-Russja, tinsab fi pjanura dejqa bejn il-Baħar Kaspju u l-muntanji tal-Kawkasu. Minħabba l-pożizzjoni strateġika tal-belt bejn l-Ewropa u l-Asja, diġà kienu nbnew strutturi difensivi fl-ewwel millenju Q.K. għall-kontroll tal-passaġġ. Żewġ ħitan paralleli nbnew fis-sekli 5 u 6 W.K. mill-Imperu tas-Sassanidi, u għad hemm fdalijiet tagħhom li għadhom jeżistu. Iċ-ċittadella u l-belt li żviluppaw bejn il-ħitan issawru mill-Għarab, mis-Seljuk, mill-Mongoli, mit-Timuridi u mis-Safavidi. Iż-żona sfat taħt il-kontroll tal-Imperu Russu fis-seklu 19 u gradwalment tilfet il-funzjoni militari tagħha.[98] | |
Kumpless tal-Kunvent ta' Novodevichy | Moska, ir-Russja
55°43′34″N 37°33′18″E |
kulturali: (i), (iv), (vi) | 5.18 (12.8) | 2004 | Il-monasteru ġie stabbilit fis-snin 20 tas-seklu 16. Il-kumpless inbena fis-sekli 16 u 17 bl-istil Barokk Muskovit, u huwa l-eżempju rappreżentattiv tal-istil li kien populari fir-reġjun f'dak il-perjodu. Kien marbut mill-qrib mal-familja rjali, bħala l-kunvent magħżul għan-nisa minn familji aristokratiċi u sinjuri li saru sorijiet, kif ukoll bħala s-sit funebri għan-nobbli. Il-kunvent huwa mdawwar bil-ħitan li meta nbnew kienu integrati fid-difiżi ta' Moska.[99] | |
Ċentru Storiku tal-Belt ta' Yaroslavl | Oblast ta' Yaroslavl, ir-Russja
57°39′10″N 39°52′34″E |
kulturali: (ii), (iv) | — | 2005 | Il-belt ta' Yaroslavl tinsab fil-konfluwenza tax-xmajjar Volga u Kotorosl. Ġiet stabbilita fis-seklu 11 bħala fortizza żgħira tal-injam, u żviluppat f'ċentru kummerċjali b'saħħtu wara li ġiet inkorporata fil-Gran Dukat ta' Moska fl-1463. Diversi knejjes mis-sekli 16 u 17 ġew ippreservati. Skont ir-riforma tal-ippjanar tal-belt tal-Imperatriċi Katerina l-Kbira fi tmiem is-seklu 18, iċ-ċentru ta' Yaroslavl ġie ddisinjat mill-ġdid bi stil Neoklassiku bi pjanta urbana radjali.[100] | |
Kumpless Storiku u Arkeoloġiku ta' Bolgar | Tatarstan, ir-Russja | kulturali: (ii), (vi) | — | 2014 | Bolgar kienet belt kapitali intermittenti tal-Volga tal-Bulgarija, stat tal-Bulgar bejn is-sekli 7 u 15. Wara l-invażjoni tal-Mongoli fis-seklu 13, saret il-belt kapitali bikrija tal-Ġemgħa tad-Deheb u baqgħet ċentru kummerċjali importanti matul il-Kanat ta' Kazan. L-istat adotta l-Iżlam bħala r-reliġjon uffiċjali fid-922 u Bolgar għadu sit tal-pellegrinaġġi tat-Tatari tal-Volga.[101] | |
Katidral u Monasteru tat-Tlugħ is-Sema tal-belt-gżira ta' Sviyazhsk | Tatarstan, ir-Russja
55°46′13″N 48°39′10″E |
kulturali: (ii), (iv) | — | 2017 | Il-belt-gżira, li tinsab fil-konfluwenza tax-xmajjar Volga, Sviyaga, u Shchuka, ġiet stabbilita fl-1551 minn Ivan it-Terribbli. Tinsab f'pożizzjoni strateġika f'salib it-toroq tar-rotta tal-Volga u tat-Triq tal-Ħarir, u kienet is-sit inizjali tal-konkwista tal-Kanat ta' Kazan min-naħa ta' Ivan. Il-kumpless tal-katidral u tal-monasteru nbena fis-seklu 16 u ġie rinnovat fis-seklu 18. L-affreski fil-katidral huma fost l-aqwa eżempji ta' pitturi Ortodossi Russi u ġew impittra b'fużjoni unika ta' stili minn reġjuni differenti tar-Russja.[102] | |
Knejjes tal-Iskola tal-Arkitettura ta' Pskov | Oblast ta' Pskov, ir-Russja
57°48′54.6″N 28°19′43.4″E |
kulturali: (ii) | 19.32 (47.7) | 2019 | Dan is-sit jinkludi għaxar knejjes jew monasteri u binjiet relatati fil-belt ta' Pskov. Dawn jirrappreżentaw ix-xogħol tal-Iskola ta' Pskov li nibet mit-tradizzjonijiet Biżantini u ta' Novgorod, b'fużjoni mat-tradizzjoni vernakolari lokali, u aġġustaw l-arkitettura għall-użu tar-riżorsi lokali. Il-knejjes imorru lura għas-seklu 12 sal-bidu tas-seklu 17, u l-quċċata ta' dan l-istil intlaħqet fis-sekli 15 u 16. L-arkitetti minn Pskov ħadmu fuq monumenti f'diversi bliet Russi, inkluż Moska, Kazan u Sviyazhsk. Il-Katidral ta' San Ġwann mis-seklu 12 jidher fl-istampa.[103] | |
Petroglifiċi tal-Lag ta' Onega u l-Baħar Abjad | Karelia, ir-Russja | kulturali: (iii) | — | 2021 | Dan is-sit jinkludi 33 komponent bi petroglifiċi f'żewġ raggruppamenti. Il-petroglifiċi tal-Lag ta' Onega juru għasafar, annimali, figuri nofshom umani u nofshom annimali, kif ukoll għamliet ġeometriċi li x'aktarx jirrappreżentaw il-qamar u x-xemx. Il-petroglifiċi fil-Baħar Abjad jirrappreżentaw xeni tal-kaċċa u tat-tbaħħir, flimkien ma' tagħmir relatat, kif ukoll impronti tal-annimali u tas-saqajn tal-bnedmin. Dawn saru bejn 6,000 u 7,000 sena ilu u jagħtu ħjiel rigward il-ħajja tal-kulturi Neolitiċi tal-Fenno-Skandinavja.[104] | |
Osservatorji Astronomiċi tal-Università Federali ta' Kazan | Kazan, Tatarstan, ir-Russja | kulturali: (ii), (iv) | — | 2023 | Dan is-sit jinkludi żewġ osservatorji astronomiċi. L-osservatorju astronomiku tal-Università Federali ta' Kazan ġie stabbilit fil-bidu tas-seklu 19 u dak ta' Engelhardt (fl-istampa) ġie stabbilit fl-1901. Dawn l-osservatorji kienu jintużaw għall-immappjar tal-pożizzjonijiet tal-istilel u tal-oġġetti ċelestjali tas-Sistema Solari, kif ukoll għall-iżvilupp tal-istrumenti astronomiċi.[105] | |
Žatec u l-Pajsaġġ tal-Ħops ta' Saaz | Reġjun ta' Ústí nad Labem | kulturali: (iii), (iv), (v) | — | 2023 | Bis-saħħa tal-kundizzjonijiet favorevoli tat-temp, l-inħawi madwar ir-raħal ta' Žatec ilhom jintużaw għall-kultivazzjoni tal-ħops mill-Medju Evu. L-industrija tal-ħops kibret fis-seklu 19 u ġabel magħha ħafna prosperità għar-raħal. Diversi binjiet relatati jmorru lura għal dan il-perjodu, fosthom id-djar tat-tnixxif, is-swali tal-ippakkjar, u l-binjiet tal-ħżin, kif ukoll id-djar residenzjali.[106] | |
Pajsaġġ Kulturali tal-Lag ta' Kenozero | l-Oblast ta' Arkhangelsk | 2024 | iii (kulturali) | Il-park nazzjonali jinkorpora pajsaġġ kulturali li ssawwar mill-bdiewa tul is-sekli 12 u 16. Iż-żona hija miksija bit-taiga u hemm diversi lagi, l-ikbar tnejn huma l-Lag ta' Kenozero u l-Lag ta' Lyokshmozero. Hemm diversi knejjes tal-injam (il-Knisja ta' San Ġorġ tas-seklu 18 li tidher fl-istampa), kappelli, kurċifissi mqaddsa u għelieqi sagri.[107] | ||
Kumpless Monumentali ta' Brâncuși f'Târgu Jiu | Kontea ta' Gorj | 2024 | i, ii (kulturali) | Il-kumpless monumentali f'Târgu Jiu ġie ddisinjat mill-iskultur Rumen Constantin Brâncuși fl-1937 biex ifakkar dawk li mietu fl-Ewwel Gwerra Dinjija. Hemm tliet skulturi fi ħdan il-kumpless: Il-Mejda tas-Silenzju (Masa tăcerii), Id-Daħla tal-Bewsa (Poarta sărutului), u l-Kolonna bla Tmiem (Coloana fără sfârșit), li tidher fl-istampa. Fi ħdan il-kumpless monumentali, il-knisja Ortodossa antika ta' Targu-Jiu u d-djar minn Calea Eroilor huma inklużi fis-sit. | ||
Fruntieri Rumani ta' Dacia | diversi siti | 2024 | ii, iii, iv (kulturali) | Dan is-sit huwa magħmul mis-sezzjoni ta' Dacia tal-Fruntieri Rumani. B'tul ta' iktar minn 1,000 kilometru (620 mil), din kienet l-itwal fruntiera tal-art Rumana fl-Ewropa. Ġew identifikati madwar 100 forti, 50 fortifikazzjoni żgħar, u iktar minn 150 torri fir-Rumanija. Fl-istampa jidhru l-fdalijiet ta' Micia. |
Ara wkoll
[immodifika | immodifika s-sors]- Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Belarussja
- Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Bulgarija
- Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fiċ-Ċekja
- Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Moldova
- Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Polonja
- Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fir-Rumanija
- Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fir-Russja
- Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fis-Slovakkja
- Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fl-Ukrajna
- Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fl-Ungerija
Referenzi
[immodifika | immodifika s-sors]- ^ "Number of World Heritage Properties by region. UNESCO". web.archive.org (bl-Ingliż). Arkivjat mill-oriġinal fl-2011-05-14.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ "United Nations Statistics Division - Country and Region Codes". web.archive.org. 2002-06-25. Arkivjat mill-oriġinal fl-2002-06-25. Miġbur 2023-08-28.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ "UNESCO World Heritage Centre - World Heritage List Statistics". web.archive.org. 2021-12-05. Arkivjat mill-oriġinal fl-2021-12-05. Miġbur 2023-08-28.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ "UNESCO World Heritage Centre - The Criteria for Selection". web.archive.org. 2016-06-12. Arkivjat mill-oriġinal fl-2016-06-12. Miġbur 2022-03-17.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ "World Heritage List Nominations. UNESCO". web.archive.org (bl-Ingliż). Arkivjat mill-oriġinal fl-2010-06-27.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ "UNESCO World Heritage Centre - World Heritage in Danger". web.archive.org. 2021-01-13. Arkivjat mill-oriġinal fl-2021-01-13. Miġbur 2023-08-28.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "28 COM 15B.75 - Decision". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-01.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Białowieża Forest". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-13.
- ^ "Struve Geodetic Arc - UNESCO World Heritage Centre". web.archive.org. 2005-10-30. Arkivjat mill-oriġinal fl-2005-10-30. Miġbur 2023-08-24.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Mir Castle Complex". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-08-25.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Architectural, Residential and Cultural Complex of the Radziwill Family at Nesvizh". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-08-25.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Boyana Church". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-06-11.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Madara Rider". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-06-11.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Thracian Tomb of Kazanlak". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-06-11.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Rock-Hewn Churches of Ivanovo". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-06-11.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Rila Monastery". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-06-11.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Ancient City of Nessebar". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-06-11.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Srebarna Nature Reserve". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-06-11.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Pirin National Park". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-06-11.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Thracian Tomb of Sveshtari". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-06-11.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Ancient and Primeval Beech Forests of the Carpathians and Other Regions of Europe". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-13.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Historic Centre of Prague". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-14.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Historic Centre of Český Krumlov". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-14.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Historic Centre of Telč". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-14.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Pilgrimage Church of St John of Nepomuk at Zelená Hora". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-14.
- ^ "Vysočina: kraj s nejvyšším počtem památek UNESCO - Novinky.cz". www.novinky.cz. Miġbur 2022-04-14.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Kutná Hora: Historical Town Centre with the Church of St Barbara and the Cathedral of Our Lady at Sedlec". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-14.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Lednice-Valtice Cultural Landscape". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-14.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Gardens and Castle at Kroměříž". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-14.
- ^ "Archbishop's Chateau Kroměříž". Archbishop’s Chateau Kroměříž (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-14.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Holašovice Historic Village". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-14.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Litomyšl Castle". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-14.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Holy Trinity Column in Olomouc". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-14.
- ^ "Nomination dossier" (PDF).
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Tugendhat Villa in Brno". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-14.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Jewish Quarter and St Procopius' Basilica in Třebíč". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-14.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Erzgebirge/Krušnohoří Mining Region". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-14.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Landscape for Breeding and Training of Ceremonial Carriage Horses at Kladruby nad Labem". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-14.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "The Great Spa Towns of Europe". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-14.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Historic Town of Banská Štiavnica and the Technical Monuments in its Vicinity". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-04-01.
- ^ "Cities of Caral-Supe (Peru) and Levoča (Slovakia) added to UNESCO's World Heritage List - UNESCO World Heritage Centre". web.archive.org. 2021-02-10. Arkivjat mill-oriġinal fl-2021-02-10. Miġbur 2023-04-01.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Levoča, Spišský Hrad and the Associated Cultural Monuments". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-04-01.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Vlkolínec". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-04-01.
- ^ "UNESCO World Heritage Centre - Decision - 32COM 8B.48". web.archive.org. 2011-10-20. Arkivjat mill-oriġinal fl-2011-10-20. Miġbur 2023-04-01.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Caves of Aggtelek Karst and Slovak Karst". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-04-01.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Bardejov Town Conservation Reserve". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-04-01.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Wooden Churches of the Slovak part of the Carpathian Mountain Area". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-04-01.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Frontiers of the Roman Empire – The Danube Limes (Western Segment)". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-04-01.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Kyiv: Saint-Sophia Cathedral and Related Monastic Buildings, Kyiv-Pechersk Lavra". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-02.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "L'viv – the Ensemble of the Historic Centre". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-02.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Residence of Bukovinian and Dalmatian Metropolitans". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-02.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Ancient City of Tauric Chersonese and its Chora". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-02.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Wooden Tserkvas of the Carpathian Region in Poland and Ukraine". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-02.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Historic Centre of Kraków". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-13.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Wieliczka and Bochnia Royal Salt Mines". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-13.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "World Heritage Committee Removes Old City of Dubrovnik and Wieliczka Salt Mine from its List of Endangered Sites". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-13.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Auschwitz Birkenau German Nazi Concentration and Extermination Camp (1940-1945)". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-13.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "World Heritage Committee approves Auschwitz name change". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-13.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Historic Centre of Warsaw". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-13.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Old City of Zamość". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-13.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Castle of the Teutonic Order in Malbork". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-13.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Medieval Town of Toruń". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-13.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Kalwaria Zebrzydowska: the Mannerist Architectural and Park Landscape Complex and Pilgrimage Park". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-13.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Churches of Peace in Jawor and Świdnica". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-13.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Wooden Churches of Southern Małopolska". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-14.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Muskauer Park / Park Mużakowski". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-05-02.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Centennial Hall in Wrocław". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-14.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Tarnowskie Góry Lead-Silver-Zinc Mine and its Underground Water Management System". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-14.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Krzemionki Prehistoric Striped Flint Mining Region". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-14.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Budapest, including the Banks of the Danube, the Buda Castle Quarter and Andrássy Avenue". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-04-01.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Old Village of Hollókő and its Surroundings". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-04-01.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Millenary Benedictine Abbey of Pannonhalma and its Natural Environment". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-04-01.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Hortobágy National Park - the <i>Puszta</i>". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-04-01.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Early Christian Necropolis of Pécs (Sopianae)". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-04-01.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Fertö / Neusiedlersee Cultural Landscape". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-04-01.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Tokaj Wine Region Historic Cultural Landscape". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-04-01.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Danube Delta". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-06-16.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Villages with Fortified Churches in Transylvania". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-06-16.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Monastery of Horezu". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-06-16.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Churches of Moldavia". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-06-16.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Historic Centre of Sighişoara". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-06-16.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Wooden Churches of Maramureş". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-06-16.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Dacian Fortresses of the Orastie Mountains". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-06-16.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Roșia Montană Mining Landscape". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-06-16.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Historic Centre of Saint Petersburg and Related Groups of Monuments". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-01.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Kizhi Pogost". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-01.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Kremlin and Red Square, Moscow". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-01.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Historic Monuments of Novgorod and Surroundings". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-01.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Historic Monuments of Novgorod and Surroundings". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-01.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "White Monuments of Vladimir and Suzdal". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-01.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Architectural Ensemble of the Trinity Sergius Lavra in Sergiev Posad". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-01.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Church of the Ascension, Kolomenskoye". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-01.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Virgin Komi Forests". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-01.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Historic and Architectural Complex of the Kazan Kremlin". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-01.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Western Caucasus". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-01.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Ensemble of the Ferapontov Monastery". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-01.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Curonian Spit". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-24.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Citadel, Ancient City and Fortress Buildings of Derbent". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-01.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Ensemble of the Novodevichy Convent". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-01.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Historical Centre of the City of Yaroslavl". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-01.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Bolgar Historical and Archaeological Complex". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-01.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Assumption Cathedral and Monastery of the town-island of Sviyazhsk". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-01.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Churches of the Pskov School of Architecture". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-01.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Petroglyphs of Lake Onega and the White Sea". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-01.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Astronomical Observatories of Kazan Federal University". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-23.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Žatec and the Landscape of Saaz Hops". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-24.
- ^ "Cultural Landscape of Kenozero Lake". whc.unesco.org. Miġbur 2024-07-29.