Lviv
| Lviv | |||
|---|---|---|---|
 Ukrajna | |||
 | |||
| |||
| Amministrazzjoni | |||
| Stat sovran | Ukrajna | ||
| Oblast of Ukraine | Oblast ta' Lviv | ||
| Raion of Ukraine | Raion ta' Lviv | ||
| Hromada | Komunità tal-Belt ta' Lviv | ||
| Kap tal-Gvern | Andriy Sadovyi | ||
| Isem uffiċjali |
Львів Lwów Lviv Lemberg Lwów Lwów Лемберг Lemberg Lwów L' vov | ||
| Ismijiet oriġinali | Львів | ||
| Kodiċi postali |
79000–79490 | ||
| Ġeografija | |||
| Koordinati | 49°50′33″N 24°01′56″E / 49.8425°N 24.0322°EKoordinati: 49°50′33″N 24°01′56″E / 49.8425°N 24.0322°E | ||
  Lviv Lviv (Ukraine) | |||
 | |||
| Superfiċjenti | 182 kilometru kwadru | ||
| Għoli | 296 m | ||
| Fruntieri ma' | Raion ta' Lviv | ||
| Demografija | |||
| Popolazzjoni | 724,314 abitanti (1 Jannar 2020) | ||
| Informazzjoni oħra | |||
| Fondazzjoni | 1256 (Gregorian) | ||
| Kodiċi tat-telefon |
322 | ||
| Żona tal-Ħin | UTC+2u UTC+3 | ||
| bliet ġemellati |
Vilnius, Łódź (en)  , Samarkanda, Wrocław, Banja Luka (en) , Corning (en) , Freiburg im Breisgau, Kutaisi (en) , Novi Sad (en) , Whitstable (en) , Winnipeg (en) , Varsavja, Krakovja, Lublin (en) , Przemyśl (en) , Rzeszów (en) , Eskilstuna Municipality (en) , Budapest, Rishon LeZion (en) , Rochdale (en) , Enköping Municipality (en) , Tbilisi (en) , Plovdiv, Chengdu (en) u Parma (en) | ||
| city-adm.lviv.ua | |||
Lviv (bl-Ukren: Львів [lʲʋiu̯]) hija l-ikbar belt fil-Punent tal-Ukrajna u s-sitt l-ikbar belt fl-Ukrajna kollha, b'popolazzjoni ta' 717,510 ruħ (skont stima fl-2021).[1] Lviv hija waħda miċ-ċentri kulturali prinċipali tal-Ukrajna.
Imsemmija hekk biex tagħti ġieħ lil Leo, l-ikbar iben ta' Danjel, ir-Re ta' Rutenja, Lviv kienet il-belt kapitali tar-Renju ta' Galizja–Volhynia mill-1272 sal-1349[2], meta nħakmet mir-Re Casimir III l-Kbir tal-Polonja. Mill-1434, saret il-kapitali reġjonali tal-Vojvodat ta' Rutenja fir-Renju tal-Polonja. Fl-1772, wara l-Ewwel Qsim tal-Polonja, il-belt saret il-kapitali tar-Renju tal-Asburgi ta' Galizja u Lodomerja. Fl-1918, għal żmien qasir, kienet il-kapitali tar-Repubblika tal-Poplu tal-Punent tal-Ukrajna. Bejn l-Ewwel Gwerra Dinjija u t-Tieni Gwerra Dinjija, il-belt kienet iċ-ċentru tal-Vojvodat ta' Lwów fit-Tieni Repubblika Pollakka.
Wara l-invażjoni tal-Polonja min-naħa tal-Ġermaniżi u tas-Sovjetiċi fl-1939, Lviv saret parti mill-Unjoni Sovjetika, u fl-1944-1946 kien hemm skambju ta' popolazzjonijiet bejn il-Polonja u l-Ukrajna Sovjetika. Fl-1991, il-belt saret parti mill-Ukrajna indipendenti.
Lviv taqdi r-rwol ta' ċentru amministrattiv tal-Oblast u tar-Raoin ta' Lviv u kellha l-istatus ta' belt ta' importanza ta' oblast qabel dik id-deżinjazzjoni ġiet abolita fl-2020.[3] Il-belt għandha f'idejha wkoll l-amministrazzjoni tal-hromada urbana ta' Lviv.[4]
Lviv kienet iċ-ċentru tar-reġjuni storiċi Komunisti ta' Rutenja u tal-Galizja. Iċ-ċentru storiku fil-qalba tal-belt, bil-binjiet antiki u t-toroq biċ-ċagħaq tiegħu, ma tantx ġarrab ħsarat estensivi mill-okkupazzjonijiet Sovjetiċi u Ġermaniżi matul it-Tieni Gwerra Dinjija. Il-belt għandha bosta industriji u istituzzjonijiet tal-edukazzjoni għolja bħall-Università ta' Lviv u l-Istitut Politekniku ta' Lviv. Lviv tilqa' wkoll bosta istituzzjonijiet kulturali, inkluż orkestra filarmonika u t-Teatru tal-Opri u taż-Żfin Klassiku ta' Lviv.[5] Iċ-ċentru storiku tal-belt tniżżel fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1998.[6]
Ismijiet[immodifika | immodifika s-sors]
Minbarra isimha bl-Ukren, u l-isem antik tar-Rutenja ta' Lwihorod[7]/Lvihorod[8], il-belt hija magħrufa wkoll b'diversi ismijiet oħra b'lingwi differenti: bil-Pollakk Lwów; bil-Ġermaniż: Lemberg[9]; bil-Yiddish: לעמבערג Lemberg jew לעמבעריק Lèmberik; bir-Russu: Львов L'vov; bl-Ungeriż: Ilyvó; bis-Serbo-Kroat: Lavov; bir-Rumen: Liov; bil-Latin: Leopolis (li tfisser "belt tal-iljuni", mill-Grieg Antik λέων + πόλις léōn + pólis); bit-Taljan: Leopoli[10]; bit-Tatar tal-Krimea: İlbav; bl-Armen Medju: Իլով Ilov; bl-Armen-Kipchak: Իլօվ Ilôv; u b'għadd ta' ismijiet oħra.[11]
Simboli[immodifika | immodifika s-sors]
L-istemma, il-pavaljun tal-Kunsill Lokali ta' Lviv u l-logo huma s-simboli approvati uffiċjalment ta' Lviv. L-ismijiet jew l-immaġnijiet ta' monumenti arkitettoniċi u storiċi jitqiesu wkoll is-simboli tal-belt skont l-Istatut ta' Lviv.[12]
L-istemma moderna ta' Lviv hija bbażata fuq l-istemma mis-siġill tal-belt minn nofs is-seklu 14— daħla tal-ġebel bi tliet torrijiet, u fil-fetħa tad-daħla jidħol iljun tad-deheb. L-istemma l-kbira ta' Lviv hija tarka bl-istemma tal-belt, b'kuruna tal-fidda bi tliet truf, miżmuma minn iljun u ġellied antik.
Il-bandiera ta' Lviv hija kwadra u blu bl-emblema tal-belt u triangoli sofor u blu fit-truf.
Il-logo ta' Lviv hija immaġni ta' ħames torrijiet ikkuluriti f'Lviv u l-islogan "Lviv — miftuħa għad-dinja" taħthom.[13] Il-frażi bil-Latin Semper fidelis (Dejjem leali) intużat bħala motto fuq l-istemma preċedenti tal-1936-1939, iżda ma baqgħetx tintuża iktar wara t-Tieni Gwerra Dinjija.
Ġeografija[immodifika | immodifika s-sors]
Lviv tinsab fit-tarf tal-art fil-għoli ta' Roztochia, madwar 70 kilometru fil-Lvant tal-fruntiera Pollakka u 160 kilometru fit-Tramuntana tal-muntanji Karpazji tal-Lvant. L-altitudni medja ta' Lviv hija 296 metru (971 pied) 'il fuq mil-livell tal-baħar. L-ogħla punt tagħha huwa l-Vysokyi Zamok (il-Kastell Għoli), 409 metru (1,342 pied) 'il fuq mil-livell tal-baħar. Dan il-kastell għandu veduta mill-isbaħ taċ-ċentru storiku tal-belt bl-arkitettura raffinata u l-knejjes bil-koppli ħodor distintivi tiegħu.
Fl-imgħoddi l-belt kienet imdawra bis-swar u kienet tinsab fl-għoljiet ta' qabel il-Kastell Għoli max-xtut tax-xmara Poltva. Fis-seklu 13, ix-xmara kienet tintuża għat-trasport tal-merkanzija. Fil-bidu tas-seklu 20, ix-xmara Poltva tgħattiet f'xi żoni fejn il-fluss tagħha jgħaddi minn ġol-belt; attwalment il-fluss tax-xmara jgħaddi direttament taħt it-triq ċentrali ta' Lviv imsejħa Triq il-Ħelsien (Prospect Svobody), u t-Teatru tal-Opri u taż-Żfin Klassiku ta' Lviv.
Klima[immodifika | immodifika s-sors]
Il-klima ta' Lviv hija kontinentali umduża (Dfb skont il-klassifikazzjoni klimatika ta' Köppen) bi xtiewi kesħin u bi sjuf sħan. It-temperaturi medji huma −3 °C (27 °F) f'Jannar u 18 °C (64 °F) f'Lulju. Il-preċipitazzjoni annwali medja hija 745 mm (29 pulzier) bi preċipitazzjoni massima fis-sajf. Il-medja ta' sigħat ta' xemx fis-sena f'Lviv hija madwar 1,804 sigħat.
| Data klimatika għal Lviv (1991-2020, temp. estremi mill-1936 sal-preżent) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Xahar | Jan | Fra | Mar | Apr | Mej | Ġun | Lul | Aww | Set | Ott | Nov | Diċ | Sena |
| Temp. għolja rekord °C (°F) | 13.8
(56.8) |
17.7
(63.9) |
22.4
(72.3) |
28.9
(84.0) |
32.2
(90.0) |
33.4
(92.1) |
36.3
(97.3) |
35.6
(96.1) |
34.5
(94.1) |
25.6
(78.1) |
21.6
(70.9) |
16.5
(61.7) |
36.3
(97.3) |
| Temp. għolja medja °C (°F) | 0.2
(32.4) |
2.0
(35.6) |
7.0
(44.6) |
14.5
(58.1) |
19.5
(67.1) |
23.0
(73.4) |
24.7
(76.5) |
24.5
(76.1) |
19.0
(66.2) |
13.2
(55.8) |
6.8
(44.2) |
1.5
(34.7) |
13.0
(55.4) |
| Temp. medja ta' kuljum °C (°F) | −2.7
(27.1) |
−1.5
(29.3) |
2.5
(36.5) |
9.0
(48.2) |
13.8
(56.8) |
17.3
(63.1) |
19.0
(66.2) |
18.5
(65.3) |
13.5
(56.3) |
8.4
(47.1) |
3.3
(37.9) |
−1.3
(29.7) |
8.3
(46.9) |
| Temp. baxxa medja °C (°F) | −5.7
(21.7) |
−4.8
(23.4) |
−1.4
(29.5) |
3.8
(38.8) |
8.4
(47.1) |
12.0
(53.6) |
13.7
(56.7) |
13.2
(55.8) |
8.7
(47.7) |
4.4
(39.9) |
0.4
(32.7) |
−4.1
(24.6) |
4.1
(39.4) |
| Temp. baxxa rekord °C (°F) | −28.5
(−19.3) |
−29.5
(−21.1) |
−25.0
(−13.0) |
−12.1
(10.2) |
−5.0
(23.0) |
0.5
(32.9) |
4.5
(40.1) |
2.6
(36.7) |
−3.0
(26.6) |
−13.2
(8.2) |
−17.6
(0.3) |
−25.6
(−14.1) |
−29.5
(−21.1) |
| Preċipitazzjoni medja f'mm (pulzieri) | 46
(1.8) |
48
(1.9) |
48
(1.9) |
52
(2.0) |
93
(3.7) |
86
(3.4) |
96
(3.8) |
73
(2.9) |
70
(2.8) |
57
(2.2) |
50
(2.0) |
50
(2.0) |
769
(30.3) |
| Fond medju estrem ta' borra f'cm (pulzieri) | 7
(2.8) |
9
(3.5) |
4
(1.6) |
0
(0) |
0
(0) |
0
(0) |
0
(0) |
0
(0) |
0
(0) |
0
(0) |
1
(0.4) |
4
(1.6) |
9
(3.5) |
| Medja ta' jiem bix-xita | 9 | 9 | 11 | 14 | 16 | 17 | 16 | 14 | 14 | 14 | 13 | 11 | 158 |
| Medja ta' jiem bil-borra | 17 | 17 | 11 | 3 | 0.1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 8 | 15 | 72 |
| Umdità relattiva medja (%) | 83.0 | 81.3 | 76.5 | 69.3 | 70.7 | 74.0 | 74.9 | 76.3 | 79.4 | 80.3 | 83.8 | 85.1 | 77.9 |
| Sigħat medji ta' xemx fix-xahar | 64 | 79 | 112 | 188 | 227 | 238 | 254 | 222 | 179 | 148 | 56 | 37 | 1,804 |
| Sors 1: Pogoda.ru.net[14], l-Organizzazzjoni Meteoroloġika Dinjija (l-umdità mill-1981–2010)[15] | |||||||||||||
| Sors 2: NOAA (xemx biss mill-1961–1990)[16] | |||||||||||||
Sit ta' Wirt Dinji[immodifika | immodifika s-sors]
Iċ-ċentru storiku ta' Lviv ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1998.[6]
Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' żewġ kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-kriterju (ii) "Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ"; u l-kriterju (v) "Eżempju straordinarju ta' insedjament uman tradizzjonali, ta' użu tal-art jew ta' użu tal-baħar, li jirrappreżenta kultura (jew kulturi), jew interazzjoni umana mal-ambjent, speċjalment meta jkun sar vulnerabbli minħabba l-impatt ta' bidla irreversibbli".[6]
Referenzi[immodifika | immodifika s-sors]
- ^ "Statistika Ukrajna" (PDF).
- ^ Perfecky, George A. (1973). The Galician-Volynian Chronicle. Munich: Wilhelm Fink Verlag. OCLC 902306.
- ^ "Те, чого ніколи не було в Україні: Уряд затвердив адмінтерустрій базового рівня, що забезпечить повсюдність місцевого самоврядування". web.archive.org. 2022-02-14. Miġbur 2022-04-02.
- ^ "Львівська територіальна громада - Склад громади". web.archive.org. 2022-01-15. Miġbur 2022-04-02.
- ^ "Meest-tour: Львів". web.archive.org. 2010-02-25. Miġbur 2022-04-02.
- ^ a b c Centre, UNESCO World Heritage. "L'viv – the Ensemble of the Historic Centre". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-02.
- ^ "Geograficzno-statystyczny Opis Królestwa Galicyi i Lodomeryi - Hipolit Stupnicki - Google Books". web.archive.org. 2020-08-05. Miġbur 2022-04-02.
- ^ "Beskrivelse over den ö Islandia veel Daniel Streyč: Fra polsk oversat af ... - Daniel Streyč - Google Books". web.archive.org. 2020-08-05. Miġbur 2022-04-02.
- ^ "Geograficzno-statystyczny Opis Królestwa Galicyi i Lodomeryi - Hipolit Stupnicki - Google Books". web.archive.org. 2021-08-31. Miġbur 2022-04-02.
- ^ "Geograficzno-statystyczny Opis Królestwa Galicyi i Lodomeryi - Hipolit Stupnicki - Google Books". web.archive.org. 2022-02-28. Miġbur 2022-04-02.
- ^ "Polona". web.archive.org. 2019-03-02. Miġbur 2022-04-02.
- ^ "Statut ta' Lviv" (PDF). web.archive.org. Miġbur 2022-04-02.
- ^ "Геральдика міста". web.archive.org. 2010-01-22. Miġbur 2022-04-02.
- ^ "Климат Львова - Погода и климат". web.archive.org. 2019-12-14. Miġbur 2022-04-02.
- ^ "WMO". web.archive.org. 2021-07-17. Miġbur 2022-04-02.
- ^ "NOAA". web.archive.org. 2021-10-29. Miġbur 2022-04-02.