Dikjarazzjoni tal-Indipendenza tal-Ukrajna

Minn Wikipedija, l-enċiklopedija l-ħielsa
Id-Dikjarazzjoni tal-Indipendenza tal-Ukrajna tal-1991

L-Att dwar id-Dikjarazzjoni tal-Indipendenza tal-Ukrajna (bl-Ukren: Акт проголошення незалежності України, b'ittri Rumani: Akt proholoshennya nezalezhnosti Ukrayiny) ġie adottat mill-Parlament Ukren fl-24 ta' Awwissu 1991.[1] L-Att reġa' stabbilixxa l-indipendenza statali tal-Ukrajna.[2]

Adozzjoni[immodifika | immodifika s-sors]

L-Att ġie adottat wara t-tentattiv ta' kolp ta' stat fl-Unjoni Sovjetika fid-19 ta' Awwissu, meta mexxejja Komunisti akkaniti ppruvaw jerġgħu jistabbilixxu l-kontroll tal-partit Komunista ċentrali fir-rigward tal-Unjoni Sovjetika. B'rispons għal dan (matul sessjoni straordinarja taħraq ta' 11-il siegħa), il-Parlament Sovjetiku Suprem tal-SSR Ukrena, f'sessjoni speċjali li saret is-Sibt, approvat b'maġġoranza wiesgħa l-Att dwar id-Dikjarazzjoni tal-Indipendenza tal-Ukrajna. L-Att għadda b'321 vot favur, żewġ voti kontra, u sitt astenzjonijiet (minn total ta' 360 votant).[3] Il-biċċa l-kbira tat-test tfassal matul il-lejl tat-23 u tal-24 ta' Awwissu, l-iktar minn Levko Lukyanenko, Serhiy Holovatyi, Mykhailo Horyn, Ivan Zayets u Vyacheslav Chornovil.[4]

Il-Partit Komunista tal-Ukrajna (CPU), wara li ġie persważ minn wara l-kwinti mill-membru tal-partit u l-President tal-Parlament Sovjet Suprem Leonid Kravchuk, ħass li kellu jappoġġa l-Att sabiex jiddistanzja ruħu mill-kolp ta' stat. L-Ewwel Segretarju tas-CPU Stanislav Hurenko argumenta li "jkun diżastru" jekk is-CPU ma jonqos milli jappoġġa l-indipendenza. Il-membri tas-CPU kienu fuq ix-xwiek wara li semgħu bl-aħbar li l-eks mexxej tal-partit Vladimir Ivashkokien ġie arrestat f'Moska, is-subordinazzjoni mill-ġdid tal-Armata Sovjetika taħt il-mexxejja tal-SFSR Russa u l-għeluq tal-istabbilimenti tal-Kumitat Ċentrali tal-Partit Komunista.[4]

Il-faċċata tal-gazzetta parlamentari Holos Ukrayiny bit-test tad-dikjarazzjoni stampat fin-nofs t'isfel (is-27 ta' Awwissu 1991)

Fl-istess jum (l-24 ta' Awwissu), il-Parlament sejjaħ referendum dwar l-appoġġ għad-Dikjarazzjoni tal-Indipendenza. Il-proposta għas-sejħa tar-referendum nazzjonali waslet b'mod konġunt mill-mexxejja tal-oppożizzjoni Ihor Yukhnovsky u Dmytro Pavlychko. Il-Parlament ivvota wkoll favur il-ħolqien ta' gwardja nazzjonali tal-Ukrajna u bdil fil-ġurisdizzjoni biex il-forzi armati kollha li jinsabu fuq territorju Ukren isiru tal-Ukrajna stess.[3]

Għajr folla storbjuża li nġabret fil-binja tal-Parlament, it-toroq ta' Kiev kienu kwieti dakinhar, bi ftit sinjali ta' ċelebrazzjoni fil-beraħ.[3]

Fil-jiem ta' wara, għaddew ukoll għadd ta' riżoluzzjonijiet u digrieti li wasslu għan-nazzjonalizzazzjoni tal-proprjetà kollha tas-CPU u t-trasferiment tagħha lill-kunsilli lokali u lill-Parlament Sovjetiku Suprem, il-ħruġ ta' maħfra għall-priġunieri politiċi kollha, is-sospensjoni tal-attivitajiet kollha tas-CPU u l-iffriżar tal-assi u tal-kontijiet bankarji tas-CPU soġġetti għal investigazzjonijiet uffiċjali pendenti fir-rigward tal-kollaborazzjoni possibbli ma' dawk li kienu wara l-kolp ta' stat bl-appoġġ ta' Moska, l-istabbiliment ta' kumitat ta' inkjesta li jħares lejn l-imġiba tal-uffiċjali matul il-kolp ta' stat, u l-istabbiliment ta' kumitat dwar kwistjonijiet militari b'rabta mal-ħolqien ta' Ministeru għad-Difiża tal-Ukrajna.[3]

Fis-26 ta' Awwissu 1991, ir-Rappreżentant Permanenti tal-SSR Ukrena tan-Nazzjonijiet Uniti (l-SSR Ukrena kienet membru fundatur tan-Nazzjonijiet Uniti), Hennadiy Udovenko, informa lill-uffiċċju tas-Segretarju Ġenerali tan-Nazzjonijiet Uniti li l-missjoni permanenti tiegħu fl-assemblea internazzjonali uffiċjalment kienet se tiġi ddeżinjata bħala rappreżentanza tal-Ukrajna. Dakinhar stess, il-kumitat eżekuttiv ta' Kiev ivvota wkoll biex jitneħħew il-monumenti kollha tal-eroj Komunisti mill-postijiet pubbliċi, inkluż il-monument ta' Lenin fil-pjazza ċentrali tar-Rivoluzzjoni ta' Ottubru. Il-kumitat iddeċieda li l-pjazza l-kbira kellha tingħata l-isem ġdid ta' Pjazza Maidan tal-Indipendenza (bl-Ukren: Maidan Nezalezhnosti), l-istess bħall-istazzjon ċentrali tal-metro ta' taħtha.[3]

Jumejn wara, iktar minn 200,000 resident ta' Lviv u tal-Oblast ta' Lviv iddikjaraw li kienu lesti jaqdu d-dmir tagħhom fil-gwardja nazzjonali.

Fir-refendum dwar l-indipendenza tal-1 ta' Diċembru 1991, il-poplu tal-Ukrajna esprima appoġġ sod u wiesa' għall-Att dwar id-Dikjarazzjoni tal-Indipendenza, b'iżjed minn 90 % li vvutaw favur, u 82 % tal-elettorat li ħa sehem. Ir-referendum seħħ fl-istess jum tal-ewwel elezzjoni Presidenzjali diretta tal-Ukrajna; is-sitt kandidati Presidenzjali kollha appoġġaw l-indipendenza u għamlu kampanja favur l-"iva". L-eżitu tar-referendum temm kwalunkwe ċans realistiku li l-Unjoni Sovjetika tibqa' magħquda anke fuq skala limitata; l-Ukrajna kienet ilha t-tieni biss wara r-Russja bħala qawwa ekonomika u politika.

Ġimgħa wara l-elezzjoni, il-President elett ġdid Leonid Kravchuk ingħaqad mal-kontropartijiet Russi u Belarussi tiegħu (Boris Yeltsin u Stanislav Shushkevich, rispettivament) fl-iffirmar tal-Ftehimiet ta' Belavezha, li ddikjaraw li l-Unjoni Sovjetika ma baqgħet teżisti iktar. L-Unjoni Sovjetika xoljiet uffiċjalment fis-26 ta' Diċembru.[5]

Mill-1992 'l hawn, l-24 ta' Awwissu jiġi ċċelebrat fl-Ukrajna bħala Jum l-Indipendenza.[6]

Rikonoxximent internazzjonali[immodifika | immodifika s-sors]

Il-Polonja u l-Kanada kienu l-ewwel pajjiżi li rrikonoxxew l-indipendenza tal-Ukrajna, it-tnejn li huma fit-2 ta' Diċembru 1991.[7] Fl-istess jum (it-2 ta' Diċembru), ġie rrapportat matul ix-xandira ta' tard filgħaxija tal-programm televiżiv tal-aħbarijiet Vesti li l-President tal-SFSR Russa, Boris Yeltsin, kien irrikonoxxa l-indipendenza tal-Ukrajna.[8]

L-Istati Uniti għamlu l-istess fil-25 ta' Diċembru 1991.[9] F'dak ix-xahar, l-indipendenza tal-Ukrajna ġiet rikonoxxuta minn 68 Stat, u fl-1992 ġiet rikonoxxuta minn 64 Stat ieħor.[10]

F'Jannar 1992, il-President tal-Istati Uniti George H. W. Bush approva programm ta' appoġġ umanitarju Amerikan għall-Unjoni Sovjetika u għall-Ukrajna, taħt is-superviżjoni tas-Segretarju tad-Difiża.[11]

Kronoloġija tar-rikonoxximent internazzjonali tal-indipendenza tal-Ukrajna
Data Pajjiż
It-2 ta' Diċembru 1991 Il-Polonja
Il-Kanada
L-SFSR Russa
It-3 ta' Diċembru 1991 L-Ungerija
L-4 ta' Diċembru 1991 Il-Latvja
Il-Litwanja
Il-5 ta' Diċembru 1991 L-Arġentina
Il-Kroazja
Kuba
Iċ-Ċekoslovakkja
Id-9 ta' Diċembru 1991 L-Estonja
Il-11 ta' Diċembru 1991 Is-Slovenja
It-12 ta' Diċembru 1991 Il-Georgia
Is-16 ta' Diċembru 1991 Il-Bulgarija
It-Turkija
It-18 ta' Diċembru 1991 L-Armenja
Id-19 ta' Diċembru 1991 L-Iżvezja
L-20 ta' Diċembru 1991 Il-Kirgistan
It-Turkmenistan
It-23 ta' Diċembru 1991 Il-Każakistan
L-Iżvizzera
L-24 ta' Diċembru 1991 L-Afganistan
In-Norveġja
Il-25 ta' Diċembru 1991 L-Iran
Iżrael
Il-Messiku
It-Taġikistan
L-Istati Uniti
Il-Jugoslavja
Is-26 ta' Diċembru 1991 L-Awstralja
Il-Brażil
Il-Ġermanja
L-Indja
New Zealand
Il-Perù
L-Unjoni Sovjetika
Is-Sirja
It-Tajlandja
L-Urugwaj
Is-27 ta' Diċembru 1991 L-Alġerija
Il-Belarussja
Il-Kambodja
Iċ-Ċina
Ċipru
Franza
Ir-Repubblika tal-Moldova
Il-Vjetnam
It-28 ta' Diċembru 1991 L-Indoneżja
L-Italja
Il-Ġappun
Il-Ġordan
Id-29 ta' Diċembru 1991 Il-Bangladexx
It-30 ta' Diċembru 1991 Il-Finlandja
Il-Korea t'Isfel
Il-Libanu
Il-Marokk
Il-31 ta' Diċembru 1991 Il-Belġju
Id-Danimarka
Il-Greċja
Il-Lussemburgu
Ir-Renju tan-Netherlands
Il-Pakistan
Spanja
Ir-Renju Unit
L-1 ta' Jannar 1992 L-Iraq
It-2 ta' Jannar 1992 Ethiopia
Laos
L-Emirati Għarab Magħquda
It-3 ta' Jannar 1992 L-Eġittu
Il-Libja
Il-Panama
L-4 ta' Jannar 1992 L-Użbekistan
Il-5 ta' Jannar 1992 Il-Bahrain
Is-7 ta' Jannar 1992 Il-Portugall
It-8 ta' Jannar 1992 Ir-Rumanija
L-10 ta' Jannar 1992 Il-Guinea
Is-17 ta' Jannar 1992 Il-Mongolja
Id-19 ta' Jannar 1992 L-Iżlanda
It-22 ta' Jannar 1992 Il-Filippini
L-24 ta' Jannar 1992 Ir-Renju tan-Nepal
Is-6 ta' Frar 1992 L-Ażerbajġan
Il-11 ta' Frar 1992 Il-Botswana
L-14 ta' Frar 1992 L-Afrika t'Isfel
It-3 ta' Marzu 1992 Il-Malażja
L-4 ta' Marzu 1992 Il-Madagaskar
Is-7 ta' Mejju 1992 Ir-Rwanda
It-2 ta' Ġunju 1992 Is-Senegal
It-8 ta' Ġunju 1992 It-Tanżanija
It-23 ta' Lulju 1992 Il-Maċedonja

Test tal-Att tal-Indipendenza[immodifika | immodifika s-sors]

L-Att dwar id-Dikjarazzjoni tal-Indipendenza tal-Ukrajna

  • Fid-dawl tal-periklu mortali fl-Ukrajna b'rabta mal-kolp ta' stat fl-Unjoni Sovjetika fid-19 ta' Awwissu 1991,
  • Bi tkomplija tat-tradizzjoni ta' elf sena ta' żvilupp statali fl-Ukrajna,
  • Abbażi tad-dritt ta' awtodeterminazzjoni ta' nazzjoni f'konformità mal-Karta tan-Nazzjonijiet Uniti u dokumenti legali internazzjonali oħra, u
  • B'implimentazzjoni tad-Dikjarazzjoni tas-Sovranità tal-Istat tal-Ukrajna,

il-Verkhovna Rada tar-Repubblika Soċjalista Sovjetika Ukrena tiddikjara b'mod solenni

l-Indipendenza tal-Ukrajna u l-ħolqien ta' stat Ukren indipendenti – L-UKRAJNA.

It-territorju tal-Ukrajna ma jistax jinqasam u ma jistax jitkasbar.

Minn dan il-jum 'il quddiem, il-Kostituzzjoni u l-liġijiet tal-Ukrajna biss huma validi fuq it-territorju tal-Ukrajna.

Dan l-att isir effettiv fil-mument tal-approvazzjoni tiegħu.

— Il-Verkhovna Rada tal-Ukrajna, l-24 ta' Awwissu 1991 (traduzzjoni mhux uffiċjali)

Referenzi[immodifika | immodifika s-sors]

  1. ^ A History of Ukraine: The Land and Its Peoples by Paul Robert Magocsi, University of Toronto Press, 2010, ISBN 1442610212. pp. 722-723.
  2. ^ "Ukrainian Week" (PDF). web.archive.org. Arkivjat mill-oriġinal fl-2019-06-20. Miġbur 2022-03-31.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
  3. ^ a b ċ d e Historic vote for independence, The Ukrainian Weekly (l-1 ta' Settembru 1991).
  4. ^ a b A reform that ruined the Soviet Union, The Ukrainian Week (l-10 ta' Novembru 2018)
  5. ^ Historical Dictionary of the Russian Federation by Robert A. Saunders & Vlad Strukov, Scarecrow Press, 2010, ISBN 0810854759, p. 75.
  6. ^ Ukraine Intelligence & Security Activities and Operations Handbook, International Business Publications, 2009, ISBN 0739716611. p. 268.
  7. ^ Ukraine and Russia: The Post-Soviet Transition by Roman Solchanyk, Rowman & Littlefield, 2000, ISBN 0742510182. p. 100.
  8. ^ Clines, Francis X. (1991-12-03). "Ex-Communist Wins in Ukraine; Yeltsin Recognizes Independence" (bl-Ingliż). Miġbur 2022-03-31.
  9. ^ Clines, Francis X. (1991-12-03). "Ex-Communist Wins in Ukraine; Yeltsin Recognizes Independence" (bl-Ingliż). Miġbur 2022-03-31.
  10. ^ Clines, Francis X. (1991-12-03). "Ex-Communist Wins in Ukraine; Yeltsin Recognizes Independence" (bl-Ingliż). Miġbur 2022-03-31.
  11. ^ "Remarks at the International Conference on Humanitarian Assistance to the Former U.S.S.R | The American Presidency Project". web.archive.org. 2021-07-22. Arkivjat mill-oriġinal fl-2021-07-22. Miġbur 2022-03-31.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
Miksub minn "https://mt.wikipedia.org/w/index.php?title=Dikjarazzjoni_tal-Indipendenza_tal-Ukrajna&oldid=304238"