Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fl-Istati Għarab

Din hija Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fl-Istati Għarab,[1] fil-Punent tal-Asja u fit-Tramuntana tal-Afrika, li jokkupaw medda estiża mill-Oċean Atlantiku fil-Punent sal-Baħar tal-Arabja fil-Lvant, u mill-Baħar tal-Mediterran. Fost l-Istati Għarab insibu l-Alġerija, il-Bahrain, l-Eġittu, l-Iraq, il-Ġordan, il-Libanu, il-Libja, il-Mauritania, il-Marokk, l-Oman, il-Palestina, Ġerusalemm (il-Palestina/Iżrael), il-Qatar, l-Arabja Sawdija, is-Sudan, is-Sirja, it-Tuneżija, l-Emirati Għarab Magħquda u l-Jemen.
Is-Siti ta' Wirt Dinji tal-Organizzazzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti għall-Edukazzjoni, ix-Xjenza u l-Kultura (UNESCO) huma postijiet b'importanza kulturali jew naturali, kif deskritt fil-Konvenzjoni tal-Wirt Dinji tal-UNESCO, li ġiet stabbilita fl-1972.[2] Il-wirt kulturali jikkonsisti minn monumenti (bħal xogħlijiet arkitettoniċi, skulturi monumentali, jew inċiżjonijiet), gruppi ta' binjiet, u siti (fosthom siti arkeoloġiċi). Il-wirt naturali jinkludi karatteristiċi naturali (li jikkonsistu minn formazzjonijiet fiżiċi u bijoloġiċi), ġeoloġiċi u fiżjografiċi (inkluż il-ħabitats ta' speċijiet mhedda ta' annimali u pjanti), u siti naturali li huma importanti mill-puntdivista tax-xjenza, tal-konservazzjoni jew tas-sbuħija naturali.[3]
Siti ta' Wirt Dinji
[immodifika | immodifika s-sors]Is-Siti ta' Wirt Dinji tal-Organizzazzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti għall-Edukazzjoni, ix-Xjenza u l-Kultura (UNESCO) huma postijiet b'importanza kulturali jew naturali, kif deskritt fil-Konvenzjoni tal-Wirt Dinji tal-UNESCO, li ġiet stabbilita fl-1972.[4][5]
NB: * Siti transnazzjonali (bl-ikħal)
Sit | Stampa | Post | Kriterji tal-Għażla | Erja f'ettari (akri) | Sena tad-deżinjazzjoni | Deskrizzjoni |
---|---|---|---|---|---|---|
Al Qal'a ta' Beni Hammad | ![]() |
Provinċja ta' M'sila,
l-Alġerija35°48′50″N 04°47′36″E |
kulturali:
(iii) |
150 (370) | 1980 | F'pajsaġġ muntanjuż ta' sbuħija straordinarja, il-fdalijiet tal-ewwel belt kapitali tal-emiri Ħammadidi, stabbilita fl-1007 u mġarrfa fl-1152, jagħtu stampa awtentika ta' belt Musulmana ffortifikata. Il-moskea għandha sala tat-talb bi 13-il korsija u tmien niċeċ li hija waħda mill-ikbar fl-Alġerija. Il-Forti (Al Qal'a) ta' Beni Hammad tinsab qrib ir-raħal ta' Maadid (magħruf ukoll bħala Maadhid), li jinsab madwar 225 kilometru (140 mil) fix-Xlokk tal- Alġier.[6] |
Djémila | ![]() |
Provinċja ta' Sétif,
l-Alġerija36°19′14″N 5°44′12″E |
kulturali:
(iii)(iv) |
31 (77) | 1982 | Djémila (qabel magħruf bħala Cuicul) kien raħal Ruman f'pajsaġġ muntanjuż, li jinkludi forum, tempji, bażiliki, arkati trijonfali, binjiet reliġjużi u strutturi oħra, kollha kemm huma adattati għall-pożizzjoni ta' 900 metru (3,000 pied) 'il fuq mil-livell tal-baħar.[7] |
Kasbah tal-Alġier | ![]() |
il-Provinċja tal-Alġier,
l-Alġerija36°47′00″N 3°03′37″E |
kulturali:
(ii)(v) |
50 (120) | 1982 | Il-Kasbah tal-Alġier hija belt Iżlamika unika mal-kosta Mediterranja. Fiha l-fdalijiet ta' ċittadella, moskej Medjevali u palazzi Ottomani.[8] |
Wied ta' M'zab | ![]() |
Provinċja ta' Ghardaïa,
l-Alġerija32°29′00″N 3°41′00″E |
kulturali:
(ii)(iii)(v) |
4,000 (9,900) | 1982 | Il-ħabitat uman tradizzjonali intatt inbena madwar ħames ksour tal-Wied ta' M'zab fis-seklu 10 mill-Ibaditi.[9] |
Tassili n'Ajjer | ![]() |
Provinċji ta' Illizi u Tamanrasset,
l-Alġerija25°30′00″N 9°00′00″E |
imħallat:
(i)(iii)(vii)(viii) |
7,200,000 (18,000,000) | 1982 | Tassili n'Ajjer huwa promontorju vast fit-tarf tas-Saħara li fih iktar minn 15,000 inċizjoni fl-għerien li jirreġistraw it-tibdil fil-klima, il-migrazzjonijiet tal-annimali, u l-evoluzzjoni tal-ħajja umana, u li jmorru lura għas-6,000 Q.K. għall-ewwel sekli W.K. Is-sit huwa magħruf ukoll għall-formazzjonijiet tal-ġebel ramli msawra bl-erożjoni.[10] |
Timgad | ![]() |
Provinċja ta' Batna,
l-Alġerija35°27′00″N 6°38′00″E |
kulturali:
(ii)(iii)(iv) |
91 (220) | 1982 | Stabbilita mill-Imperatur Trajanu fil-100 W.K. bħala kolonja militari, Timgad hija kkaratterizzata minn toroq cardo u decumanus, li jikkostitwixxu eżempju tipiku tal-ippjanar tal-bliet Rumani.[11] |
Tipasa | Provinċja ta' Tipaza,
l-Alġerija 36°32′00″N 2°22′00″E |
kulturali:
(iii)(iv) |
52 (130) | 1982 | Tipasa, li qabel kienet ċentru kummerċjali Kartaġiniż, inħakmet mir-Rumani u ġiet ikkonvertita f'bażi militari. Is-sit joħroġ fid-dieher ukoll influwenzi Paleo-Kristjani u Biżantini.[12] | |
Tumbati Funebri ta' Dilmun | ![]() |
Governorat tat-Tramuntana, | kulturali:
(iii)(iv) |
168.45 (416.2) | 2019 | It-Tumbati Funebri ta' Dilmun jinsabu fin-naħa tal-Punent tal-Gżira ta' Bahrain u jmorru lura għal żmien Dilmun u l-kultura ta' Umm al-Nar. Inbnew bejn l-2050 u l-1750 Q.K. u jinkludu 21 sit arkeoloġiku b'iktar minn 11,000 tumbata funebri u 17-il tumbata rjali mibnija bħala torrijiet funebri ta' żewġ sulari.[13] |
Qal'at al-Bahrain – Port Antik u Kapitali ta' Dilmun | ![]() |
Governorat tat-Tramuntana, | kulturali:
(ii)(iii)(iv) |
32 (79) | 2005 | Qal'at al-Bahrain kienet il-belt kapitali taċ-ċivilizzazzjoni ta' Dilmun, u hija xhieda tal-okkupazzjoni umana kontinwa mill-ħabta tal-2300 Q.K. sal-preżent. Fil-quċċata tas-sit hemm forti Portugiż.[14] |
Ħsad tal-Perli fil-Bahrain, xhieda tal-ekonomija ta' gżira | ![]() |
il-Bahrain | kulturali:
(iii) |
35,087 (86,700) | 2012 | Is-sit jikkonsisti minn binjiet f'Muharraq, meded tal-gajdri, segment tal-kosta u fortizza, u huwa xhieda tat-tradizzjoni tal-ħsad tal-gajdri li kien jiddomina fil-Golf tal-Arabja mis-seklu 2 sal-bidu tas-seklu 20, meta l-introduzzjoni tal-kultivazzjoni tal-perli mill-Ġappun irriżultat fil-qerda tal-ekonomija tal-ħsad tal-perli fil-Bahrain.[15] |
Abu Mena† | Governorat ta' Lixandra, l-Eġittu | kulturali:
(iv) |
183 (450) | 1979 | Il-fdalijiet tal-eks belt Kristjana imqaddsa jinkludu knisja, battisterju, bażiliki, binjiet pubbliċi, toroq, monasteri, djar u studjos tax-xogħol. Dawn inbnew fuq il-qabar ta' Menas ta' Lixandra.[16] | |
Tebe Antika bin-Nekropoli tagħha | ![]() |
Governorat ta' Luxor, | kulturali:
(i)(iii)(vi) |
7,390 (18,300) | 1979 | L-eks belt kapitali tal-Eġittu u l-belt ta' Amun, Tebe fiha t-tempji u l-palazzi ta' Karnak u ta' Luxor, kif ukoll in-nekropoli fil-Wied tar-Rejiet u fil-Wied tal-Irġejjen, li huma xhieda tal-quċċata taċ-ċivilizzazzjoni Eġizzjana.[17] |
Belt Storika tal-Kajr | ![]() |
Governorat tal-Kajr, | kulturali:
(i)(v)(vi) |
524 (1,290) | 1979 | Il-Kajr huwa waħda mill-eqdem bliet Iżlamiċi fid-dinja. Iċ-ċentru storiku jinsab fil-qalba tal-belt urbana moderna tal-Kajr u jmur lura għas-seklu 10 u laħaq il-quċċata tiegħu fis-seklu 14. Fih moskej, madrasas, ħamams u funtani.[18] |
Memphis and its Necropolis – the Pyramid Fields from Giza to Dahshur | ![]() |
Governorat ta' Giza, | kulturali:
(i)(v)(vi) |
16,358.52 (40,422.8) | 1979 | Il-belt kapitali tar-Renju Antik tal-Eġittu għandha monumenti funebri straordinarji, inkluż oqbra tal-blat, mastaba mżejna, tempji u piramidi. Fi żmien il-qedem, il-Piramidi tal-Eġittu kienu jitqiesu bħala wieħed mis-Seba' Għeġubijiet tad-Dinja Antika.[19] |
Monumenti Nubjani minn Abu Simbel sa Philae | ![]() |
Governorat ta' Aswan, l-Eġittu | kulturali:
(i)(iii)(vi) |
374 (920) | 1979 | Il-komponenti ta' dan is-sit jinsabu tul ix-xmara Nil, u jinkludu monumenti bħat-Tempju ta' Ramesses II f'Abu Simbel u s-Santwarju ta' Isis f'Philae, li ġew salvati mill-għargħar tax-xmara Nasser, frott il-kostruzzjoni tad-Diga ta' Aswan.[20] |
Żona ta' Santa Katarina | ![]() |
Governorat tan-Nofsinhar tas-Sinaj, l-Eġittu 28°33′22″N 33°58′32″E / 28.55611°N 33.97556°E
|
kulturali:
(i)(iii)(iv)(vi) |
60,100 (149,000) | 2002 | Il-monasteru Ortodoss ta' Santa Katarina huwa fost l-eqdem monasteri Kristjani li għadu attiv. Imur lura għas-seklu 6 u jinsab qrib l-Għolja ta' Horeb, fejn skont it-Testment il-Qadim, Mosè ngħata t-Tavli tal-Kmandamenti. Ir-reġjun huwa sagru għall-Kristjani, għall-Musulmani u għal-Lhud.[21] |
Wadi Al-Hitan (Wied tal-Balieni) | ![]() |
Governorat ta' Faiyum, l-Eġittu | naturali:
(viii) |
20,015 (49,460) | 2005 | Wadi Al-Hitan jinsab fil-Punent tal-Eġittu u fih il-fdalijiet ta' fossili tal-Archaeoceti li issa huma estinti. Is-sit jippermetti l-immappjar tal-evoluzzjoni tal-balieni minn mammiferu tal-art għal mammiferu akkwatiku.[22] |
Ahwar tan-Nofsinhar tal-Iraq: Rifuġju ta' Bijodiversità u l-Pajsaġġ Relitt tal-Bliet tal-Mesopotamja | ![]() |
Governorat ta' Dhi Qar, l-Iraq
31°33′44″N 47°39′28″E |
imħallat:
(iii)(v)(ix)(x) |
211,544 (522,740) | 2016 | Is-sit jinsab fin-Nofsinhar tal-Iraq u jinkludi tliet bliet ta' oriġini Sumera, fosthom Uruk, Ur u Eridu, flimkien ma' erba' artijiet mistagħdra fl-imraġ tal-Mesopotamja.[23] |
Babilonja | ![]() |
Governorat tal-Babilonja,
l-Iraq 32°32′31.09″N 44°25′15″E |
kulturali:
(iii)(vi) |
1,054.3 (2,605) | 2019 | Is-sit jinsab 85 kilometru fin-Nofsinhar ta' Bagdad u jinkludi l-fdalijiet tal-belt li bejn is-626 u l-539 Q.K., kienet il-belt kapitali tal-Imperu Neo-Babiloniż. Jinkludi villaġġi u żoni agrikoli madwar il-belt antika.[24] |
Ċittadella ta' Erbil | ![]() |
Governorat ta' Erbil, l-Iraq
36°11′28″N 44°00′33″E |
kulturali:
(iv) |
16 (40) | 2014 | Iċ-ċittadella ta' Erbil tinsab fil-quċċata ta' għolja fuq il-belt ta' Erbil u tikkorrispondi għall-belt antika ta' Arbela, li kienet ċentru politiku u reliġjuż Assirjan li jmur lura għal żmien l-Assirjani.[25] |
Hatra | ![]() |
Governorat ta' Nineveh,
l-Iraq 35°35′17″N 42°43′06″E |
kulturali:
(ii)(iii)(iv)(vi) |
324 (800) | 1985 | Il-belt iffortifikata Partika ta' Hatra irreżistiet attakki ripetuti mill-Imperu Ruman fis-seklu 2 W.K. L-arkitettura tagħha tirrifletti kemm influwenzi Ellenistiċi kif ukoll influwenzi Rumani.[26] |
Assur (Qal'at Sherqat) | ![]() |
Governorat ta' Saladin,
l-Iraq 35°27′32″N 43°15′35″E |
kulturali:
(iii)(iv) |
70 (170) | 2003 | Assur tinsab max-xmara Tigris u tmur lura għat-tielet millenju Q.K. Assur kienet l-ewwel kapitali tal-Imperu Assirjan u ċentru reliġjuż tal-Assirjani. Wara l-qerda tagħha mill-Babiloniżi, il-belt reġgħet ħadet il-ħajja għal żmien qasir matul il-perjodu tal-Partiċi.[27] |
Belt Arkeoloġika ta' Samarra | ![]() |
Governorat ta' Saladin,
l-Iraq 34°20′28″N 43°49′25″E |
kulturali:
(ii)(iii)(iv) |
15,058 (37,210) | 2007 | Il-belt Iżlamika ta' Samarra tinsab max-xmara Tigris u kienet il-kapitali tal-Kaliffat Abbasid. Fiha tnejn mill-ikbar moskej u bosta mill-ikbar palazzi fid-dinja Iżlamika. Barra minn hekk, hija l-ifjen eżempju ta' ppjanar tal-bliet ta' żmien l-Abbasidi.[28] |
As-Salt – Post it-Tolleranza u l-Ospitalità Urbana | Governorat ta' Balqa,
il-Ġordan 32°02′21″N 35°43′33″E |
kulturali: (ii)(iii) | 24.68 (61.0) | 2021 | Stabbilit fuq tliet għoljiet spazjati qrib xulxin fir-reġjun ta' Balqa, As-Salt kien l-insedjament prinċipali max-Xatt tal-Lvant tax-xmara Ġordan li serva bħala ċentru kummerċjali, kulturali u finanzjarju. Il-prosperità tiegħu wasslet għal influss ta' nies mir-reġjun li marru jgħixu f'As-Salt, u ħolqu belt distinta mibnija bil-ġebla tal-ġir safra u bi stili Neo-Kolonjali u tal-Art Nouveau Ewropej flimkien ma' stili tradizzjonali lokali.[29] | |
Sit tal-Magħmudija tal-"Betanija Lil Hinn mix-Xmara Ġordan" (Al-Maghtas) | Ix-xmara Ġordan.
31°50′14″N 35°33′10″E |
kulturali:
(iii)(vi) |
294 (730) | 2015 | Al-Maghtas jinsab max-xmara Ġordan u jitqies bħala l-post fejn Ġesù ġie mgħammed minn Ġwanni l-Battista. Huwa sit ta' pellegrinaġġ Kristjan u fih il-fdalijiet ta' knejjes u kappelli Rumani u Biżantini, monasteru, għerien u vaski.[30] | |
Petra | ![]() |
Governorat ta' Ma'an,
il-Ġordan 30°19′50″N 35°26′36″E |
kulturali:
(i)(iii)(iv) |
26,171 (64670) | 1985 | Il-belt tan-Nabatej ta' Petra kienet ċentru kummerċjali ewlieni bejn l-Arabja, l-Eġittu u s-Sirja/il-Feniċja, famuża għall-arkitettura mħaffra fil-blat kif ukoll għas-sistemi tal-estrazzjoni u tal-inġinerija tal-ilma.[31] |
Quseir Amra | ![]() |
Governorat ta' Zarqa,
il-Ġordan 31°48′7″N 36°35′9″E |
kulturali:
(i)(iii)(iv) |
0.0445 (0.101) | 1985 | Il-kastell tad-deżert ta' Quseir Amra nbena fil-bidu tas-seklu 8, u ntuża kemm bħala fortizza kif ukoll bħala palazz rjali tal-Umajjad. Is-sit huwa magħruf ukoll għall-affreski estensivi tiegħu, li jikkostitwixxu eżempju importanti u uniku ta' arti Iżlamika bikrija.[32] |
Um er-Rasas (Kastrom Mefa'a) | Governorat ta' Madaba,
il-Ġordan 31°30′6″N 35°55′14″E |
kulturali:
(i)(iv)(vi) |
24 (59) | 2005 | Stabbilit bħala kamp militari Ruman, Um er-Rasas kiber u sar insedjament sas-seklu 5, li ġie abitat suċċessivament minn komunitajiet Kristjani u Iżlamiċi. Fil-biċċa l-kbira tiegħu s-sit għadu ma ġiex skavat u fih fdalijiet ta' fortifikazzjonijiet Rumani, ta' knejjes b'artijiet tal-mużajk ippreservati sew, u żewġ torrijiet stiliti.[33] | |
Żona Protetta ta' Wadi Rum | il-Ġordan
29°38′23″N 35°26′02″E |
imħallat:
(iii)(v)(vii) |
74,180 (183,300) | 2005 | Iż-Żona Protetta ta' Wadi Rum tinsab fin-Nofsinhar tal-Ġordan u fiha varjetà kbira ta' formazzjonijiet tal-art fid-deżert, inkluż widien tal-ġebel ramli, ħnejjiet naturali, fniedaq, irdumijiet, ċedimenti tal-art u għerien. Is-sit fih ukoll panewijiet estensivi tal-arti fuq il-blat, inċiżjonijiet u fdalijiet arkeoloġiċi, li jixhdu iktar 12,000 sena ta' abitazzjoni umana kontinwa.[34] | |
Anjar | ![]() |
Governorat ta' Beqaa,
il-Libanu 33°43′33″N 35°55′47″E |
kulturali:
(iii)(iv) |
— | 1984 | Stabbilita fil-bidu tas-seklu 8, il-belt ta' Anjar malajr ġiet abbandunata wara l-waqgħa tal-Kaliffat Umajjad, u tħallew fdalijiet ta' swar, torrijiet, palazzi, moskej u banjijiet, li jikkostitwixxu eżempju ta' ppjanar tal-bliet ta' żmien l-Umajjad.[35] |
Baalbek | ![]() |
Governorat ta' Baalbek-Hermel,
il-Libanu 34°00′25″N 36°12′18″E |
kulturali:
(i)(iv) |
— | 1984 | Magħrufa qabel bħala Heliopolis, il-belt tal-Feniċi ta' Baalbek fiha wħud mill-ikbar tempji Rumani u fost l-iktar ippreservati, inkluż it-Tempji ta' Ġove, ta' Venere u ta' Bacchus.[36] |
Byblos | ![]() |
Governorat tal-Għolja tal-Libanu,
il-Libanu 34°07′09″N 35°38′51″E |
kulturali:
(iii)(iv)(vi) |
— | 1984 | Abitata kontinwament min-Neolitiku, Byblos kienet waħda mill-eqdem bliet li oriġinat fi żmien il-Feniċi. Minn dak iż-żmien ġiet okkupata mill-Persjani, mir-Rumani, mill-ġellieda tal-Kruċjati u mill-Ottomani, li kollha kemm huma ħallew xi influwenza fuq l-arkitettura tagħha. Byblos kellha rwol sinifikanti fid-diffużjoni tal-alfabett tal-Feniċi.[37] |
Ouadi Qadisha (il-Wied Sagru) u l-Foresta taċ-Ċedri ta' Alla (Horsh Arz el-Rab) | ![]() |
Governorat tat-Tramuntana tal-Libanu,
il-Libanu 34°14′36″N 36°02′56″E |
kulturali:
(iii)(iv) |
— | 1998 | Il-Wied ta' Qadisha pprovda kenn għall-komunitajiet Kristjani mill-bidu tal-Kristjaneżmu, u ospita għadd kbir ta' monasteri u eremitaġġi. Il-Foresta taċ-Ċedri ta' Alla hija fost l-aħħar postijiet fejn għadhom jikbru s-siġar taċ-Cedrus libani, li minnhom storikament kienu jiġu prodotti wħud mill-iżjed materjali importanti għall-kostruzzjoni.[38] |
Fiera Internazzjonali ta' Rachid Karami f'Tripoli | ![]() |
Governorat tat-Tramuntana tal-Libanu,
il-Libanu 34°26′21″N 35°49′27″E |
kulturali:
(ii)(iv) |
— | 2022 | Il-Fiera Internazzjonali ta' Rachid Karameh f'Tripoli tinsab fit-Tramuntana tal-pajjiż u ġiet iddisinjata fl-1962 mill-arkitett Brażiljan Oscar Niemeyer fuq medda ta' 70 ettaru bejn iċ-ċentru storiku ta' Tripoli u l-port ta' Al Mina. Il-fiera kienet il-proġett ewlieni tal-politika tal-immodernizzar tal-Libanu fis-snin 60 tas-seklu 20.[39] |
Tyre | ![]() |
Governorat tan-Nofsinhar tal-Libanu, il-Libanu
33°16′19″N 35°11′40″E |
kulturali:
(iii)(vi) |
154 (380) | 1984 | Il-belt antika tal-Feniċi ta' Tyre kienet waħda mill-ewwel setgħat marittimi fil-Lvant tal-Mediterran u l-post fejn jingħad li ġiet skoperta ż-żebgħa vjola. Il-fdalijiet arkeoloġiċi eżistenti fil-biċċa l-kbira jmorru lura għal żmien ir-Rumani, fosthom banjijiet, arena, triq bil-kolonni, arkata trijonfali, akkwedott u ippodromu.[40] |
Sit Arkeoloġiku ta' Cyrene | ![]() |
Jabal al Akhdar,
il-Libja 32°49′30″N 21°51′30″E |
kulturali:
(ii)(iii)(vi) |
— | 1982 | L-eks kolonja Griega ta' Cyrene ġiet Rumanizzata u ttrasformata f'belt kapitali, sa ma nqerdet mit-terremot ta' Kreta tat-365 W.K. Il-fdalijiet ta' elf sena ilu baqgħu rinomati mis-seklu 18.[41] |
Sit Arkeoloġiku ta' Leptis Magna | ![]() |
Homs,
il-Libja 32°38′18″N 14°17′35″E |
kulturali:
(i)(ii)(iii) |
— | 1982 | Il-belt Rumana ta' Leptis Magna tkabbret mill-Imperatur Septimius Severus, li twieled hemmhekk. Fis-sit arkeoloġiku għad hemm monumenti pubbliċi, port, suq, imħażen, ħwienet u djar.[42] |
Sit Arkeoloġiku ta' Sabratha | Distrett ta' Zawiya,
il-Libja 32°48′19″N 12°29′06″E |
kulturali:
(iii) |
— | 1982 | Stabbilita bħala ċentru kummerċjali mill-Feniċi, Sabratha ġiet immexxija għal żmien qasir minn Masinissa tan-Numidja qabel ma ġiet Rumanizzata u rikostruwita fis-sekli 2 u 3 W.K.[43] | |
Raħal Antik ta' Ghadamès | ![]() |
Distrett ta' Nalut,
il-Libja 30°08′00″N 9°30′00″E |
kulturali:
(v) |
— | 1986 | Ghademes tinsab f'oażi u hija fost l-eqdem bliet pre-Saħarjani. Tirrappreżenta arkitettura tradizzjonali domestika b'diviżjoni vertikali tal-funzjonijiet.[44] |
Siti tal-arti fuq il-blat ta' Tadrart Acacus | ![]() |
Fezzan,
il-Libja 24°50′00″N 10°20′00″E |
kulturali:
(iii) |
— | 1985 | Il-katina muntanjuża ta' Tadrart Acacus fiha eluf ta' tpittir fl-għerien b'diversi stili, li jmorru lura għall-12,000 Q.K. sal-100 W.K., u li jirriflettu l-bidliet tal-flora u tal-fawna fir-reġjun, kif ukoll l-istili differenti ta' għajxien tal-popolazzjonijiet suċċessivi fis-Saħara.[45] |
Park Nazzjonali ta' Banc d'Arguin | ![]() |
bejn Nouakchott u Nouadhibou, il-Mauritania | naturali: (ix), (x) | — | 1989 | Fil-marġni tal-kosta Atlantika, il-park nazzjonali jinkludi l-għaram tar-ramel, l-artijiet bassasa kostali, il-gżejriet u l-ilmijiet baxxi tul il-kosta. Il-kuntrast bejn l-ambjent aħrax tad-deżert u l-bijodiversità taż-żona tal-baħar wassal għal pajsaġġ terrestri u tal-baħar ta' importanza naturali eċċezzjonali. Fix-xitwa, varjetà wiesgħa ta' għasafar ipassu u jieqfu jistrieħu fis-sit. Barra minn hekk, wieħed jista' jsib diversi speċijiet ta' fkieren tal-baħar u dniefel, li jintużaw mis-sajjieda biex jattiraw ġlejjeb ta' ħut.[46] |
Ksour Antiki ta' Ouadane, Chinguetti, Tichitt u Oualata | ![]() |
Ouadane, Chinguetti, Tichitt u Oualata, il-Mauritania | kulturali: (iii), (iv), (v) | — | 1996 | Stabbiliti fis-sekli 11 u 12 biex jaqdu lill-karovani li kien jaqsmu d-deżert tas-Saħara, dawn iċ-ċentri kummerċjali u reliġjużi saru punti ċentrali tal-kultura Iżlamika. Irnexxielhom jippreservaw in-nisġa urbana li evolviet bejn is-sekli 12 u 16. Tipikament, id-djar huma ffullati tul it-toroq dojoq madwar xi moskea b'minaret kwadru. Joħorġu fid-dieher stil ta' għajxien tradizzjonali ċċentrat fuq il-kultura nomadika tal-popolazzjonijiet t-Saħara tal-Punent.[47] |
Sit Arkeoloġiku ta' Volubilis | ![]() |
Fès-Meknès, il-Marokk
34°04′26″N 5°33′25″W |
kulturali: (ii)(iii)(iv)(vi) | 42 (100) | 1997 | Is-sit Ruman importanti ta' Volubilis ġie stabbilit fis-seklu 3 Q.K. bħala l-belt kapitali tal-Mawritanja, u iktar 'il quddiem saret il-belt kapitali tad-dinastija Idrisida. Kien fiha bosta binjiet, u l-fdalijiet estensivi tagħhom ġew ippreservati sal-lum.[48] |
Belt Storika ta' Meknes | ![]() |
Fès-Meknès, il-Marokk
33°53′00″N 5°33′30″W |
kulturali: (iv) | — | 1996 | L-eks belt kapitali tad-dinastija Alawita ġiet stabbilita fis-seklu 11 mill-Almoravidi u saret belt b'influwenza Spanjola-Għarbija Iberika matul is-sekli 17 u 18.[49] |
Ksar ta' Ait Ben Haddou | Drâa-Tafilalet, il-Marokk
31°02′50″N 7°07′44″W |
kulturali: (iv)(v) | 3 (7.4) | 1987 | Il-Ksar ta' Ait Ben Haddou huwa eżempju ta' ħabitat tradizzjonali pre-Saħarjan fin-Nofsinhar tal-Marokk, imdawwar minn ħitan għoljin imsaħħa b'torrijiet fl-irkejjen.[50] | |
Medina ta' Essaouira (li qabel kienet Mogador) | Marrakesh-Safi, il-Marokk
31°31′00″N 9°46′10″W |
kulturali: (ii), (iv) | 30 (74) | 2001 | Il-port marittimu ffortifikat ta' Essaouira nbena matul l-aħħar tas-seklu 18 u fih taħlita ta' arkitettura Ewropea u tat-Tramuntana tal-Afrika. Kien ċentru kummerċjali ewlieni bejn is-Saħara u l-Ewropa.[51] | |
Medina ta' Fez | Fès-Meknès, il-Marokk
34°03′40″N 4°58′40″W |
kulturali: (ii), (v) | 280 (690) | 1981 | Fez ġiet stabbilita fis-seklu 9 u laħqet l-apoġew tagħha bħala l-belt kapitali tad-dinastija Marinidi fis-sekli 13 u 14. Il-monumenti ewlenin u n-nisġa urbana tagħha jmorru lura għal dak iż-żmien. Tospita wkoll l-eqdem università tad-dinja, l-Università ta' Al Quaraouiyine.[52] | |
Medina ta' Marrakesh | ![]() |
Marrakesh-Safi, il-Marokk
31°37′53″N 7°59′12″W |
kulturali: (i), (ii), (iv), (v) | 1,107 (2,740) | 1985 | Marrakesh ġiet stabbilita fis-snin 70 tas-seklu 11 u baqgħet ċentru politiku, ekonomiku u kulturali għal żmien twil. Monumenti minn dak il-perjodu jinkludu l-Moskea ta' Koutoubia, il-kasbah, u l-fortifikazzjonijiet. Il-belt tħaddan fiha wkoll karatteristiċi iktar ġodda, inkluż palazzi u madrasas.[53] |
Medina ta' Tétouan (li qabel kienet magħrufa bħala Titawin) | Tanger-Tetouan-Al Hoceima, il-Marokk
35°34′15″N 5°22′00″W |
kulturali: (ii), (iv),(v) | 7 (17) | 1997 | L-iżjed medina kompluta tal-Marokk f'Tétouan intużat bħala l-punt ewlieni ta' kuntatt bejn il-Marokk u l-Andalusija matul is-seklu 8. Ir-raħal ġie rikostruwit minn refuġjati mill-Andalusija wara r-Reconquista. L-influwenza ta' din tal-aħħar hija evidenti fl-arti u fl-arkitettura.[54] | |
Belt Portugiża ta' Mazagan (El Jadida) | ![]() |
Casablanca-Settat, il-Marokk
33°15′24″N 8°30′07″W |
kulturali: (ii), (iv) | 8 (20) | 2004 | Il-fortifikazzjoni Portugiża ta' Mazagan b'disinn militari Rinaxximentali mill-bidu tas-seklu 16 ittieħdet mill-Marokk fl-1769. Fost il-binjiet li għadhom eżistenti hemm ċisterna u knisja Gotika.[55] |
Rabat, Kapitali Moderna u Belt Storika: Wirt Kondiviż | ![]() |
Rabat-Salé-Kénitra, il-Marokk
34°01′27″N 6°49′22″W |
kulturali: (ii), (iv) | 349 (860) | 2012 | Rabat ġiet rikostruwita taħt it-tmexxija tal-Franċiżi mill-1912 sas-snin 30 tas-seklu 20, u fiha taħlita ta' karatteristiċi storiċi u moderni, pereżempju ġonna botaniċi, it-Torri ta' Hassan (mhux il-Moskea ta' Hassan II li nbniet fl-1993), u l-fdalijiet insedjamenti Rumani, Feniċi, Għarab Iberiċi u tal-Andalusija mis-seklu 12 sas-seklu 17.[56] |
Sistemi tal-Irrigazzjoni tal-Aflaj tal-Oman | ![]() |
Reġjuni ta' Dakhiliyah, Sharqiyah u Batinah, l-Oman | kulturali:
(v) |
1,456 (3,600) | 2006 | Il-ħames komponenti tas-sistemi tal-Aflaj jirrappreżentaw metodu ta' irrigazzjoni li jmur lura għal mill-inqas il-500 W.K. Din is-sistema tqassam l-ilma b'mod effettiv permezz tal-gravità, sabiex l-ilma jissodisfa l-ħtiġijiet agrikoli u domestiċi.[57] |
Belt Antika ta' Qalhat | ![]() |
Governorat tan-Nofsinhar ta' Ash Sharqiyah, | kulturali:
(ii)(iii) |
75.82 (187.4) | 2018 | Qalhat hija marbuta mal-istorja tar-Renju/tal-Imperu ta' Hormuz kien jikkontrolla l-iStrett ta' Hormuz bejn is-seklu 10 u s-seklu 17. Qalhat ġiet żviluppata tul il-kosta tal-Oman bħala belt sekondarja biex ikunu jistgħu jiġu kkontrollati ż-żewġ naħat tad-daħla fil-Golf tal-Persja.[58] |
Siti Arkeoloġiċi ta' Bat, Al-Khutm u Al-Ayn | Reġjun ta' Ad Dhahirah, l-Oman | kulturali:
(iii)(iv) |
— | 1988 | Bat, Al-Khutm u Al-Ayn, li jinsabu fin-naħa ta' ġewwa tas-Sultanat, huma fost l-iżjed kumplessi ppreservati ta' insedjamenti u ta' nekropoli mit-tielet millenju Q.K. fil-Lvant tal-Arabja u fid-dinja. In-nekropoli ta' Bat, b'mod partikolari, tirrefletti l-prattiki funebri ta' Żmien il-Bronż Bikri fl-Oman.[59] | |
Forti ta' Bahla | ![]() |
Reġjun ta' Ad Dakhiliyah, l-Oman | kulturali:
(iv) |
— | 1987 | Il-forti huwa parti minn Bahla, insedjament f'oażi u l-eks belt kapitali tad-dinastija Nabhani, li ddominat fl-Oman u stagħnat fil-Peniżola tal-Arabja matul il-Medju Evu Aħħari.[60] |
Art tal-Inċens | ![]() |
Governorat ta' Dhofar, | kulturali:
(iii)(iv) |
850 (2,100) | 2000 | Il-portijiet antiki ta' Khor Rori u ta' Al-Balid, l-oażi tal-karovani ta' Shisr u Wadi Dawkah fin-Nofsinhar tal-Arabja kienu kruċjali fil-produzzjoni u fid-distribuzzjoni tal-inċens, li kien wieħed mill-iżjed prodotti lussużi mfittex fi żmien il-qedem.[61] |
Belt Antika ta' Ġerusalemm u l-Ħitan tagħha | ![]() |
il-Lvant ta' Ġerusalemm, Iżrael/Palestina | kulturali:
(ii)(iii)(vi) |
— | 1981 | Ġerusalemm hija belt imqaddsa għat-tliet reliġjonijiet ewlenin fid-dinja, il-Kristjaneżmu, l-Iżlam u l-Ġudaiżmu, u fiha iktar minn 200 monument storiku, inkluż il-Koppla tal-Blata, il-Ħajt tan-Newwieħa u l-Knisja tas-Sepolkru Mqaddes.[62] |
Post tat-Twelid ta' Ġesù: il-Knisja tan-Natività u r-Rotta tal-Pellegrinaġġ, Betlem | ![]() |
Governorat ta' Betlem, il-Palestina | kulturali:
(ii)(iii) |
3 (7.4) | 2012 | Is-sit tradizzjonalment jiġi identifikat bħala l-post tat-twelid ta' Ġesù. Il-Knisja tan-Natività, li nbniet fis-seklu 4 u ġiet rikostruwita fis-seklu 6, għandha importanza prominenti kemm għall-Kristjani kif ukoll għall-Musulmani.[63] |
Palestina: Art taż-Żebbuġ u tal-Vinji – Pajsaġġ Kulturali tan-Nofsinhar ta' Ġerusalemm, Battir | Governorat ta' Betlem,
il-Palestina 31°43′11″N 35°07′50″E / 31.71972°N 35.13056°E |
kulturali:
(iv)(v) |
349 (860) | 2014 | Il-pajsaġġ tal-għoljiet ta' Battir jinkludi raba' mtarraġ bil-ġebel għas-swieq u għall-ġonna tal-produzzjoni taż-żebbuġ u tal-vinji, li jissaqqa permezz ta' sistema tradizzjonali ta' tisqija.[64] | |
Ċentru Storiku ta' Hebron/Al-Khalil | Governorat ta' Hebron, | kulturali:
(ii)(iv)(vi) |
20.6 (51) | 2017 | Il-qalba taċ-ċentru storiku tar-raħal kien is-sit tal-Moskea ta' Al-Ibrahimi u l-qabar tal-Patriarki li nbnew f'kumpless fis-seklu 1 W.K. sabiex jiġu protetti l-oqbra tal-patriarka Abram u tal-familja tiegħu.[65] | |
Sit Arkeoloġiku ta' Al Zubarah | ![]() |
Al Shamal, | kulturali:
(iii)(iv)(v) |
416 (1,030) | 2013 | Ir-raħal kostali ta' Al Zubarah kien ċentru kummerċjali ewlieni tal-ħsad tal-perli fil-Golf Persjan fl-aħħar tas-seklu 18 u fil-bidu tas-seklu 19, qabel ma nqered fl-1811 u eventwalment ġie abbandunat fil-bidu tas-seklu 20. Il-fdalijiet tal-palazzi, tal-moskej, tal-port, tal-fortifikazzjonijiet u ta' strutturi oħra tiegħu ġew ippreservati bis-saħħa tar-ramel tad-deżert.[66] |
Oażi ta' Al-Ahsa, Pajsaġġ Kulturali li Jevolvi | ![]() |
Hofuf, Governorat ta' Al-Ahsa, l-Arabja Sawdija | kulturali:
(iii)(iv)(v) |
8,544 (21,110) | 2018 | Permezz tat-2.5 miljun siġra tal-palm tat-tamal tagħha, Al-Ahsa hija l-ikbar oażi fid-dinja. Al-Ahsa fiha pajsaġġ ġeokulturali uniku u hija eżempju eċċezzjonali ta' interazzjoni mal-ambjent.[67] |
Sit Arkeoloġiku ta' Hegra (al-Hijr / Madā ͐ in Ṣāliḥ) | ![]() |
Provinċja ta' Al Madinah,
l-Arabja Sawdija 26°47′01″N 37°57′18″E / 26.78361°N 37.955°E |
kulturali:
(ii)(iii) |
1,621 (4,010) | 2008 | Is-sit ta' Al-Hijr, li qabel kien magħruf bħala Hegra, jikkostitwixxi l-ikbar insedjament tar-Renju tan-Nabatej wara Petra. Fih sensiela ta' oqbra mħaffrin fil-blat u monumenti li huma ppreservati, li jmorru lura għas-seklu 1 Q.K.[68] |
Distrett ta' At-Turaif f'ad-Dir'iyah | ![]() |
Provinċja ta' Riyadh,
l-Arabja Sawdija 24°44′03″N 46°34′21″E / 24.73417°N 46.5725°E |
kulturali:
(ii)(iii) |
29 (72) | 2008 | Stabbilit fis-seklu 15, id-Distrett ta' Turaif f'ad-Dir'iyah kien l-ewwel belt kapitali tad-dinastija Sawdija. Ad-Dir'iyah esperjenzat it-tkabbir tal-importanza politika u reliġjuża tagħha, kif ukoll it-tifrix tal-Waħħabiżmu fis-seklu 18 u fil-bidu tas-seklu 19.[69] |
Żona Kulturali ta' Ḥimā | ![]() |
Provinċja ta' Najran,
l-Arabja Sawdija 18°14′55″N 44°27′6″E / 18.24861°N 44.45167°E |
kulturali:
(iii) |
242.17 (598.4) | 2021 | Iż-Żona Kulturali ta' Ḥimā fiha kollezzjoni ta' tinqix fuq il-blat b'xeni tal-kaċċa, tal-fawna, tal-flora u tal-istili ta' għajxien ta' 7,000 sena ilu.[70] |
Jeddah Storika, id-Daħla għall-Mekka | ![]() |
Reġjun tal-Mekka,
l-Arabja Sawdija 21°29′02″N 39°11′15″E / 21.48389°N 39.1875°E |
kulturali:
(ii)(iv)(vi) |
18 (44) | 2014 | Il-belt ta' Jeddah, li tinsab mal-kosta tal-Baħar Aħmar, kibret f'ċentru kummerċjali ewlieni fis-seklu 7 W.K., u ilha sservi bħala d-daħla prinċipali għall-pellegrini fi triqthom lejn il-Mekka.[71] |
Tinqix fuq il-Blat fir-Reġjun ta' Ha'il | ![]() |
Reġjun ta' Ha'il,
l-Arabja Sawdija 28°00′38″N 40°54′47″E / 28.01056°N 40.91306°E |
kulturali:
(i)(iii) |
2,044 (5,050) | 2015 | Is-siti ta' Jabel Umm Sinman, Jabal al-Manjor u Raat fihom għadd kbir ta' petroglifiċi u kitbiet imnaqqxa fuq il-blat, li jkopru 10,000 sena ta' storja umana.[72] |
Sit Arkeoloġiċi ta' Meroe | Stat tax-Xmara Nil,
is-Sudan 16°56′00″N 33°43′00″E / 16.9333333°N 33.7166667°E |
kulturali:
(ii)(iii)(iv)(v) |
2,357 (5,820) | 2011 | Meroe kien iċ-ċentru tar-Renju ta' Kux, qawwa ewlenija attiva mis-seklu 8 Q.K. sas-seklu 4 W.K. Is-sit jinkludi piramidi, tempji u binjiet domestiċi, fost fdalijiet oħra.[73] | |
Gebel Barkal u s-Siti tar-Reġjun ta' Napatan | ![]() |
l-Istat tat-Tramuntana,
is-Sudan 18°32′00″N 31°49′00″E / 18.5333333°N 31.8166667°E |
kulturali:
(i)(ii)(iii)(iv)(vi) |
183 (450) | 2003 | Is-siti arkeoloġiċi ta' Gebel Barkal, Kurru, Nuri, Sanam u Zuma fil-Wied tan-Nil huma xhieda taċ-ċivilizzazzjoni ta' Napatan u ta' Meroe. Fihom sensiela ta' piramidi, oqbra, tempji, palazzi u tumbati u kompartimenti funebri.[74] |
Park Nazzjonali tal-Baħar ta' Sanganeb u l-Bajja ta' Dungonab – Park Nazzjonali tal-Baħar ta' Mukkawar | ![]() |
qrib Port Sudan, is-Sudan | naturali:
(vii)(ix)(x) |
199,524 (493,030) | 2016 | Sanganeb, il-Bajja ta' Dungonab u l-Gżira ta' Mukkawar jinsabu fil-Baħar Aħmar u fihom diversità ta' sistemi tal-iskolli tal-qroll, mangrovji, meded tal-ħaxix tal-baħar, bajjiet u gżejriet, u jospitaw popolazzjonijiet sħaħ ta' għasafar tal-baħar, mammiferi tal-baħar, ħut, klieb il-baħar, fkieren tal-baħar, rajja ġganti u dugongi.[75] |
Belt Antika ta' Aleppo | ![]() |
Governorat ta' Aleppo,
is-Sirja 36°14′00″N 37°10′00″E / 36.2333333°N 37.1666667°E |
kulturali:
(iii)(iv) |
350 (860) | 1986 | Aleppo tinsab f'salib it-toroq ta' diversi rotot kummerċjali, u ġiet immexxijja suċċessivament, fost l-oħrajn, mir-Rumani, mill-Ajjubidi, mil-Mamluk u mill-Ottomani, li kollha kemm huma ħallew influwenza sinifikanti fin-nisġa arkitettonika tagħha. Dan irriżulta f'pajsaġġ urban diversifikat. Fost l-istrutturi ewlenin tal-belt hemm iċ-ċittadella, il-Moskea l-Kbira u l-Madrasa ta' Halawiye.[76] |
Belt Antika ta' Bosra | ![]() |
Governorat ta' Daraa, | kulturali:
(i)(iii)(vi) |
— | 1980 | Bosra li qabel kienet insedjament tan-Nabatej, il-belt ta' Bosra nħakmet mir-Rumani fis-seklu 2 W.K. u saret il-belt kapitali tal-Arabja. Sfat taħt it-tmexxija Iżlamika fis-seklu 7. Il-fdalijiet tal-belt antika jinkludu teatru, bażilika, katidral, moskea u madrasa, fost l-oħrajn.[77] |
Belt Antika ta' Damasku | ![]() |
Governorat ta' Damasku, | kulturali:
(i)(ii)(iii)(iv)(vi) |
86 (210) | 1979 | Il-belt antika ta' Damasku, stabbilita fit-tielet millenju Q.K., titqies bħala waħda mill-eqdem bliet abitati kontinwament fid-dinja. Bħala l-belt kapitali tal-Umajjad, kienet ta' influwenza sinifikanti fid-dinja Għarbija. Il-Moskea l-Kbira hija fost l-ikbar fid-dinja u l-eqdem siti ta' talb kontinwu mill-bidu tal-Iżlam.[78] |
Villaġġi Antiki tat-Tramuntana tas-Sirja | ![]() |
it-Tramuntana tas-Sirja | kulturali:
(iii)(iv)(v) |
12,290 (30,400) | 2011 | Is-sit huwa magħmul minn xi 40 villaġġ, li jmorru lura għas-sekli 1 sa 7 W.K. u li ġew abbandunati fis-sekli 8 u 10 W.K. Jagħtu ħjiel tal-ħajja rurali fl-Antikità Aħħarija u matul il-perjodu Biżantin.[79] |
Krak des Chevaliers u Qal'at Salah El-Din | ![]() |
Governorati ta' Homs u ta' Latakia, | kulturali:
(ii)(iv) |
9 (22) | 2006 | Krak des Chevaliers u Qal'at Salah El-Din jitqiesu bħala wħud mill-iżjed eżempji prominenti ta' kastelli ta' żmien il-Kruċjati, u juru l-evoluzzjoni tal-fortifikazzjonijiet u l-iskambju ta' influwenzi fit-teknoloġija tad-difiża.[80] |
Sit ta' Palmyra | ![]() |
Governorat ta' Homs, | kulturali:
(i)(ii)(iv) |
0.36 (0.89) | 1980 | Palmyra sfat taħt it-tmexxija Rumana fis-seklu 1 W.K., u kibret biex saret wieħed mill-iżjed ċentri kulturali importanti ta' żmien il-qedem. Il-fdalijiet estensivi tagħha jinkludu t-Triq il-Kbira bil-Kolonni, it-Tempju ta' Bel, il-Kamp ta' Dijoklezjanu u t-Teatru Ruman.[81] |
Sit Arkeoloġiku ta' Kartaġni | ![]() |
Governorat ta' Tuneż, it-Tuneżija
36°51′10″N 10°19′24″E |
kulturali:
(ii)(iii)(vi) |
616 (1,520) | 1979 | Stabbilita fis-seklu 9 Q.K., Kartaġni żviluppata f'imperu kummerċjali mal-Mediterran kollu. Il-belt inqerdet fil-146 Q.K. fil-Gwerer Puniċi min-naħa tar-Rumani, iżda iktar 'il quddiem ġiet stabbilita mill-ġdid.[82] |
Dougga / Thugga | ![]() |
Governorat ta' Béja,
it-Tuneżija 36°25′25″N 9°13′13″E |
kulturali:
(ii)(iii) |
70 (170) | 1997 | Is-sit jinkludi l-fdalijiet ta' Dougga, eks belt kapitali ta' stat Libjan-Puniku, li ffjorixxa taħt ir-Rumani u l-Biżantini, iżda li qabad it-triq tan-niżla fil-perjodu Iżlamiku.[83] |
Anfiteatru ta' El Jem | ![]() |
Governorat ta' Mahdia,
it-Tuneżija |
kulturali:
(iv)(vi) |
70 (170) | 1979 | L-Anfiteatru ta' El Jem inbena fis-seklu 3 W.K. u huwa l-ikbar anfiteatru tat-Tramuntana tal-Afrika, u l-ikbar wieħed li nbena 'l barra mill-Italja. B'kollox jesa' 35,000 spettatur, u jitqies fost l-aqwa eżempji ta' arkitettura Rumana ta' din ix-xorta.[84] |
Park Nazzjonali ta' Ichkeul | ![]() |
Governorat ta' Bizerte,
it-Tuneżija |
naturali:
(x) |
12,600 (31,000) | 1980 | Il-Lag ta' Ichkeul u l-artijiet mistagħdra tal-madwar huma destinazzjoni importanti għal eluf ta' għasafar tal-passa, inkluż papri, wiżż, ċikonji u fjammingi roża. Fl-imgħoddi kien parti minn katina muntanjuża li kienet estiża tul it-Tramuntana tal-Afrika.[85] |
Kairouan | ![]() |
Governorat ta' Kairouan, it-Tuneżija | kulturali:
(i)(ii)(iii)(v)(vi) |
68 (170) | 1988 | Stabbilita fis-670, Kairouan kienet l-eks belt kapitali ta' Ifriqija u ffjorixxiet fis-seklu 9. Il-wirt tagħha jinkludi l-Moskea ta' Uqba u l-Moskea tat-Tliet Daħliet.[86] |
Medina ta' Sousse | Governorat ta' Sousse, it-Tuneżija | kulturali:
(iii)(iv)(v) |
32 (79) | 1988 | Sousse hija eżempju prim ta' belt mill-perjodu Iżlamiku bikri. Il-belt kienet port kummerċjali u militari importanti matul is-seklu 9.[87] | |
Medina ta' Tuneż | Governorat ta' Tuneż, it-Tuneżija | kulturali:
(ii)(iii)(v) |
296 (730) | 1979 | Il-Medina ta' Tuneż tħaddan xi 700 monument, fosthom palazzi, moskej, mawżolej, madrasa u funtani, li huma xhieda tal-epoka tad-deheb ta' Tuneż mis-seklu 12 sas-seklu 16.[88] | |
Raħal Puniku ta' Kerkuane u n-Nekropoli tiegħu | Governorat ta' Nabeul, it-Tuneżija | kulturali:
(iii) |
— | 1985 | Kerkuane ġiet abbandunata fil-250 Q.K. matul l-Ewwel Gwerra Punika u qatt ma ġiet rikostruwita. Il-belt hija l-unika eżempju eżistenti ta' insedjament Puniku-Feniċju.[89] | |
Siti Kulturali ta' Al Ain (Hafit, Hili, Bidaa Bint Saud u ż-Żoni tal-Oażi) | Abu Dhabi, l-Emirati Għarab Magħquda | kulturali:
(iii)(iv)(v) |
4,945 (12,220) | 2011 | Al Ain tinsab f'reġjun ta' deżert u ilha tiġi okkupata min-Neolitiku. Fiha oqbra tal-ġebel mit-tielet millenju Q.K., bjar, kostruzzjonijiet tal-brikks u t-tajn u wieħed mill-eqdem eżempji tas-sistema ta' irrigazzjoni msejħa aflaj f'Bidaa Bint Saud.[90] | |
Raħal Storiku ta' Zabid | ![]() |
Governorat ta' Al Hudaydah, il-Jemen | kulturali:
(iii) |
— | 1993 | Ir-raħal ta' Zabid kien il-belt kapitali tal-Jemen mis-seklu 13 sas-seklu 15. L-università Iżlamika tar-raħal tat kontribut siewi għat-tifrix tal-għarfien Iżlamiku.[91] |
Belt Antika ta' Sana'a | ![]() |
Governorat ta' Sana'a, il-Jemen | kulturali:
(iv)(v)(vi) |
— | 1986 | Sana'a tinsab f'wied muntanjuż u ilha abitata għal iktar minn 2,500 sena. Saret ċentru għat-tifrix tal-Iżlam fis-sekli 7 u 8. Il-belt fiha djar-torrijiet uniċi bit-tajn ikkumpattjat, kif ukoll 103 moskea u 14-il ħammamli nbnew qabel is-seklu 11.[92] |
Belt Antika Ffortifikata ta' Shibam | ![]() |
Governorat ta' Hadhramaut, il-Jemen | kulturali:
(iii)(iv)(v) |
— | 1982 | Il-belt iffortifikata tas-seklu 16 ta' Shibam hija fost l-eqdem u l-aqwa eżempji ta' ppjanar urban vertikali, bi djar-torrijiet tal-brikks u t-tajn distinti tagħha li wasslu biex titlaqqam bħala "l-Manhattan tad-deżert".[93] |
Arċipelagu ta' Socotra | Governorat ta' Socotra, il-Jemen | naturali:
(x) |
410,460 (1,014,300) | 2008 | Għalkemm jagħmel parti mill-massa tal-art tal-kontinent Afrikan, l-Arċipelagu ta' Socotra huwa amministrat mill-Jemen. Huwa magħruf għall-bijodiversità kbira u għall-flora u l-fawna distinti tiegħu, b'għadd kbir ta' speċijiet endemiċi li ma jeżistu mkien iktar fid-dinja. Barra minn hekk, isostni firxa wiesgħa ta' għasafar u ta' organiżmi tal-baħar.[94] | |
Attrazzjonijiet Ewlenin tar-Renju Antik ta' Saba f'Marib | ![]() |
Marib, il-Jemen | kulturali: iii, iv | — | 2023 | Marib kienet iċ-ċentru tar-Renju ta' Saba, possibbilment ir-Renju ta' Sheba. Ir-renju kellu l-kontroll tal-biċċa l-kbira tal-kummerċ tal-inċens madwar il-Peniżola tal-Arabja u kellu rwol ewlieni fl-iskambju kulturali mal-Mediterran u mal-Lvant tal-Afrika. Il-monumenti ta' Marib imorru lura għall-ewwel millenju Q.K. sal-wasla tal-Iżlam għall-ħabta tas-630 W.K. Dawn jinkludu t-Tempju ta' Barran, it-Tempju ta' Awam (fl-istampa), il-belt antika ta' Marib, id-Diga Antika ta' Marib, u l-belt antika ta' Sirwah. Is-sit tniżżel minnufih bħala sit fil-periklu minħabba t-theddidiet tal-Gwerra Ċivili fil-Jemen.[95] |
'Uruq Bani Mu'arid | ![]() |
Najran, Riyadh, l-Arabja Sawdija | naturali: (vii), (ix) | — | 2023 | [96] |
Ġeriko tal-Qedem: Tell es-Sultan | ![]() |
Governorat ta' Ġeriko, il-Palestina | kulturali:
(iii), (iv) |
— | 2023 | [97] |
Djerba: Xhieda ta' Xejra ta' Insedjament fi Gżira | Governorat ta' Medenine | kulturali:
(v) |
51,400 (127,000) | 2023 | Dan is-sit huwa xhieda ta' xejra ta' insedjament li żviluppat fil-gżira ta' Djerba għall-ħabta tas-seklu 9 W.K. f'ambjent semiaridu u bi skarsezza ta' ilma. Il-karatteristika ewlenija tas-sit kienet id-densità baxxa tagħha: kienet tinvolvi d-diviżjoni tal-gżira f'kwartieri, raggruppati flimkien, li kienu awtosostenibbli ekonomikament u kienu kkollegati ma' xulxin u mal-postijiet reliġjużi u kummerċjali tal-gżira, permezz ta' network kumpless ta' toroq. L-insedjament uman distintiv ta' Djerba rriżulta minn taħlita ta' fatturi ambjentali, soċjokulturali u ekonomiċi, u joħroġ fid-dieher il-mod kif in-nies lokali adattaw l-istil ta' għajxien tagħhom għall-kundizzjonijiet ta' skarsezza tal-ilma fl-ambjent tagħhom.[98] | |
Pajsaġġ Kulturali taż-Żona Arkeoloġika ta' Al-Faw | ![]() |
Provinċja ta' Riyadh, l-Arabja Sawdija | kulturali: (ii), (v) | — | 2024 | Is-sit jinsab f'punt strateġiku tul ir-rotot kummerċjali tal-Peniżola tal-Arabja, u ġie abbandunat ħesrem għall-ħabta tas-seklu 5 W.K.[99] |
Monasteru ta' San Ilarjun/Tell Umm Amer | ![]() |
Governorat ta' Deir al-Balah, l-Istrixxa ta' Gaża | kulturali: (ii), (iii), (iv) | — | 2024 | L-inħawi ta' Tell Umm Amer, fil-villaġġ ta' Al Nusairat qrib Wadi Gaza, kienu magħrufa l-ewwel bħala Tabatha mill-400 sas-670; għeliem li għadu jeżisti huwa l-Monasteru ta' San Ilarjun, li ngħata isem il-qaddis li twieled hemmhekk u li jitqies bħala l-fundatur tal-monastiċiżmu Palestinjan; il-monasteru nqered fis-614 u qiegħed fi stat ta' fdalijiet.[100] |
Umm Al-Jimāl | ![]() |
Ġordan | kulturali: (iii) | — | 2024 | [101] |
Referenzi
[immodifika | immodifika s-sors]- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "UNESCO World Heritage Centre - World Heritage List". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-03.
- ^ "UNESCO World Heritage Centre - The World Heritage Convention". web.archive.org. 2016-08-27. Arkivjat mill-oriġinal fl-2016-08-27. Miġbur 2022-04-02.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ "UNESCO World Heritage Centre - Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage". web.archive.org. 2021-02-01. Arkivjat mill-oriġinal fl-2021-02-01. Miġbur 2022-04-02.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ "UNESCO World Heritage Centre - The World Heritage Convention". web.archive.org. 2016-08-27. Arkivjat mill-oriġinal fl-2016-08-27. Miġbur 2022-04-02.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ "UNESCO World Heritage Centre - Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage". web.archive.org. 2021-02-01. Arkivjat mill-oriġinal fl-2021-02-01. Miġbur 2022-04-02.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Al Qal'a of Beni Hammad". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-03.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Djémila". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-03.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Kasbah of Algiers". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-03.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "M'Zab Valley". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-03.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Tassili n'Ajjer". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-03.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Timgad". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-03.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Tipasa". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-03.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Dilmun Burial Mounds". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-03.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Qal’at al-Bahrain – Ancient Harbour and Capital of Dilmun". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-03.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Pearling, Testimony of an Island Economy". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-03.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Abu Mena". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-03.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Ancient Thebes with its Necropolis". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-03.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Historic Cairo". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-03.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Memphis and its Necropolis – the Pyramid Fields from Giza to Dahshur". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-03.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Nubian Monuments from Abu Simbel to Philae". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-03.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Saint Catherine Area". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-03.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Wadi Al-Hitan (Whale Valley)". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-03.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "The Ahwar of Southern Iraq: Refuge of Biodiversity and the Relict Landscape of the Mesopotamian Cities". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-03.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Babylon". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-03.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Erbil Citadel". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-03.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Hatra". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-03.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Ashur (Qal'at Sherqat)". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-03.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Samarra Archaeological City". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-03.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "As-Salt - The Place of Tolerance and Urban Hospitality". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Baptism Site “Bethany Beyond the Jordan” (Al-Maghtas)". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Petra". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Quseir Amra". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Um er-Rasas (Kastrom Mefa'a)". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Wadi Rum Protected Area". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Anjar". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Baalbek". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Byblos". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Ouadi Qadisha (the Holy Valley) and the Forest of the Cedars of God (Horsh Arz el-Rab)". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Rachid Karami International Fair-Tripoli". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Tyre". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Archaeological Site of Cyrene". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Archaeological Site of Leptis Magna". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Archaeological Site of Sabratha". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Old Town of Ghadamès". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Rock-Art Sites of Tadrart Acacus". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Banc d'Arguin National Park". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-03.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Ancient Ksour of Ouadane, Chinguetti, Tichitt and Oualata". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-03.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Archaeological Site of Volubilis". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-08-14.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Historic City of Meknes". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-08-14.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Ksar of Ait-Ben-Haddou". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-08-14.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Medina of Essaouira (formerly Mogador)". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-08-14.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Medina of Fez". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-08-14.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Medina of Marrakesh". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-08-14.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Medina of Tétouan (formerly known as Titawin)". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-08-14.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Portuguese City of Mazagan (El Jadida)". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-08-14.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Rabat, Modern Capital and Historic City: a Shared Heritage". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-08-14.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Aflaj Irrigation Systems of Oman". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Ancient City of Qalhat". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Archaeological Sites of Bat, Al-Khutm and Al-Ayn". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Bahla Fort". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Land of Frankincense". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Old City of Jerusalem and its Walls". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Birthplace of Jesus: Church of the Nativity and the Pilgrimage Route, Bethlehem". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Palestine: Land of Olives and Vines – Cultural Landscape of Southern Jerusalem, Battir". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Hebron/Al-Khalil Old Town". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Al Zubarah Archaeological Site". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Al-Ahsa Oasis, an Evolving Cultural Landscape". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Hegra Archaeological Site (al-Hijr / Madā ͐ in Ṣāliḥ)". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "At-Turaif District in ad-Dir'iyah". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Ḥimā Cultural Area". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Historic Jeddah, the Gate to Makkah". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Rock Art in the Hail Region of Saudi Arabia". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Archaeological Sites of the Island of Meroe". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Gebel Barkal and the Sites of the Napatan Region". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Sanganeb Marine National Park and Dungonab Bay – Mukkawar Island Marine National Park". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Ancient City of Aleppo". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Ancient City of Bosra". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Ancient City of Damascus". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Ancient Villages of Northern Syria". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Crac des Chevaliers and Qal’at Salah El-Din". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Site of Palmyra". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Archaeological Site of Carthage". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Dougga / Thugga". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Amphitheatre of El Jem". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Ichkeul National Park". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-04.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Kairouan". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-05.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Medina of Sousse". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-05.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Medina of Tunis". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-05.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Punic Town of Kerkuane and its Necropolis". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-05.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Cultural Sites of Al Ain (Hafit, Hili, Bidaa Bint Saud and Oases Areas)". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-05.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Historic Town of Zabid". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-05.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Old City of Sana'a". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-05.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Old Walled City of Shibam". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-05.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Socotra Archipelago". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-05.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Landmarks of the Ancient Kingdom of Saba, Marib". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-05.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "‘Uruq Bani Ma’arid". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-23.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Ancient Jericho/Tell es-Sultan". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-23.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Djerba: Testimony to a settlement pattern in an island territory". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-23.
- ^ "Al-Faw". whc.unesco.org. Miġbur 2024-07-29.
- ^ "Saint Hilarion Monastery/ Tell Umm Amer". whc.unesco.org. Miġbur 2024-07-30.
- ^ "Umm Al-Jimāl". whc.unesco.org. Miġbur 2024-07-30.