Willemstad
Willemstad | |
---|---|
![]() | |
![]() | |
Amministrazzjoni | |
Stat sovran | Renju tan-Netherlands |
Country of the Kingdom of the Netherlands | Curaçao |
Ġeografija | |
Koordinati | 12°06′29″N 68°56′06″W / 12.108°N 68.935°WKoordinati: 12°06′29″N 68°56′06″W / 12.108°N 68.935°W |
Lua error in Module:Location_map at line 485: Unable to find the specified location map definition: "Module:Location map/data/Curaçao" does not exist. | |
Għoli | 37 m |
Demografija | |
Popolazzjoni | 150,000 abitanti (2015) |
Informazzjoni oħra | |
Fondazzjoni | 1634 |
bliet ġemellati | Amsterdamu Paramaribo |
Willemstad (pronunzja: /ˈwɪləmstɑːt, ˈvɪl-/ WIL-əm-staht, VIL-, Dutch: [ˈʋɪləmstɑt], bil-Papiamento: [wiləmˈstad]; li tfisser litteralment "il-Belt ta' William") hija l-belt kapitali u l-ikbar belt ta' Curaçao, gżira fin-Nofsinhar tal-Baħar Karibew li jagħmel parti mar-Renju tan-Netherlands. Kienet il-belt kapitali tal-Antilli tan-Netherlands qabel ma xoljew fl-2010. Il-belt għandha madwar 90 % tal-popolazzjoni ta' Curaçao, b'136,660 abitant fl-2011.[1] Iċ-ċentru storiku tal-belt jikkonsisti minn erba' kwartieri: il-Punda u l-Otrobanda, li huma sseparati minn xulxin mill-Bajja ta' Sant'Anna, qala li tagħti għall-port naturali kbir magħruf bħala Schottegat, kif ukoll il-kwartieri ta' Scharloo u ta' Pietermaai Smal, li jinsabu faċċata ta' xulxin fil-port iżgħar ta' Waaigat. Willemstad tospita s-sinagoga ta' Curaçao, l-eqdem sinagoga fl-Amerki. Iċ-ċentru tal-belt, bl-arkitettura unika u bid-daħla tal-port, tniżżel fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1997.[2]
Il-kwartier ta' Punda ġie stabbilit fl-1634, meta l-Kumpanija Olandiża tal-Punent tal-Indja ħatfet il-gżira mingħand Spanja. L-isem oriġinali ta' Punda kien de punt bl-Olandiż. Il-belt inbniet bħala belt iffortifikata.[3] F'qasir żmien żviluppat f'wieħed miċ-ċentri ewlenin tal-kummerċ Atlantiku tal-iskjavi li wassal għal tkabbir rapidu fil-popolazzjoni.[4] Fl-1674 inbniet is-sinagoga ta' Curaçao mil-Lhud Portugiżi Sefardiċi minn Amsterdam u minn Recife, il-Brażil li kienu insedjaw il-belt bħala kummerċjanti.[5] Fl-aħħar tas-seklu 17, kien hemm iktar minn 200 dar fi ħdan is-swar tal-belt.
Fl-1675 ġie deċiż li jinbena r-raħal ta' Pietermaai 'l barra mill-belt iffortifikata. Dan kellu jkun separat mill-belt b'żona ta' madwar 500 metru li fihom il-kostruzzjoni ma kinitx permess sabiex ma jiġux ostakolati l-kanuni tal-Forti ta' Amsterdam.[6] Fl-1707 ġie stabbilit is-subborg ta' Otrobanda. Otrobanda sar iċ-ċentru kulturali ta' Willemstad iktar 'il quddiem. L-isem tiegħu oriġina mill-Papiamento otro banda, li tfisser "in-naħa opposta".[4] Imbagħad ġie stabbilit is-subborg ta' Scharloo, madankollu Willemstad baqgħet tesperjenza t-tkabbir. Sal-1818, il-popolazzjoni ta' Willemstad kienet kibret għal 9,536 ruħ. Fit-13 ta' Mejju 1861, ittieħdet deċiżjoni li s-swar tal-belt jitwaqqgħu, u nbnew djar residenzjali fl-ispazju li kien jissepara lil Willemstad u Pietermaai.[7]
Għall-ħabta tal-1925, it-tkabbir fl-industrija taż-żejt u tal-fosfati kompla jixpruna iktar tkabbir, u rriżulta fil-ħolqien ta' viċinati ġodda.[8] Bejn l-1945 u l-1955, Julianadorp u Emmastad inħolqu minn Royal Dutch Shell biex jospitaw ħaddiema ġodda.[9] Fl-1985, ir-raffinerija taż-żejt li kienet timpjega 12,000 ruħ ingħalqet minn Shell. Il-Gvern ta' Curaçao ddeċieda li jixtri r-raffinerija għal ƒ 1.00 u ħa r-responsabbiltà li jindirizza kull ilment ta' tniġġis fil-ġejjieni. Fl-1986, ir-raffinerija nkriet lil PDVSA tal-Venezwela, u reġgħet infetħet fuq skala limitata. Fl-2017, PDVSA ġiet affettwata minn sanzjonijiet punittivi tal-Gvern tal-Istati Uniti, u saru tentattivi biex ir-raffinerija tiġi ssekwestrata.[10]
Fit-30 ta' Mejju 1969, ir-rewwixta ta' Curaçao, strajk fir-rigward ta' subkuntrattur tar-raffinerija taż-żejt, spiċċat f'irvell li wassal għal żewġ imwiet, 300 arrest u parti miċ-ċentru storiku ngħata n-nar. Il-Korp Marittimu Militari tan-Netherlands intbagħat lejn Willemstad u ċ-ċentru storiku kollu tal-belt ingħalaq.[11] Fl-1997, iċ-ċentru storiku ta' Willemstad u l-eks subborgi tal-belt tniżżlu fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO.[2][12] Fis-seklu 21 inbeda programm ta' rinnovazzjoni fuq skala kbira.[13][14]
Sit ta' Wirt Dinji
[immodifika | immodifika s-sors]Iż-Żona Storika ta' Willemstad, iż-Żona Interna tal-Belt u l-Port, Curaçao ġew iddeżinjati bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1997.[2]
Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' tliet kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-kriterju (ii) "Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ"; il-kriterju (iv) "Eżempju straordinarju ta' tip ta' bini, ta' grupp ta' siti jew ta' pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid-dieher stadju/i sinifikanti fl-istorja tal-bniedem"; u l-kriterju (v) "Eżempju straordinarju ta' insedjament uman tradizzjonali, ta' użu tal-art jew ta' użu tal-baħar, li jirrappreżenta kultura (jew kulturi), jew interazzjoni umana mal-ambjent, speċjalment meta jkun sar vulnerabbli minħabba l-impatt ta' bidla irreversibbli".[2]

Ekonomija
[immodifika | immodifika s-sors]Avjazzjoni
[immodifika | immodifika s-sors]Jetair Caribbean, il-linja tal-ajru ewlenija ta' Curaçao, għandha s-sede korporattiva tagħha fi Pjazza Maduro.[15]

Turiżmu
[immodifika | immodifika s-sors]It-turiżmu huwa industrija ewlenija u l-belt fiha diversi casinos u l-port tagħha jilqa' l-bastimenti tal-kruċieri. Iċ-ċentru tal-belt ta' Willemstad fih firxa wiesgħa ta' arkitettura kolonjali li hija influwenzata minn stili Olandiżi. Hemmhekk ġiet żviluppata wkoll r-riċerka arkeoloġika.[16] Il-belt fiha wkoll diversi bajjiet bħall-Bajja ta' Baya.[17]
Industrija
[immodifika | immodifika s-sors]Minħabba l-pożizzjoni tagħha qrib id-depożiti taż-żejt tal-Venezwela, l-istabbiltà politika tagħha u l-port naturali fond tagħha, Willemstad saret is-sit ta' port marittimu u raffinerija importanti. Il-port ta' Willemstad huwa wieħed mill-ikbar portijiet tal-kummerċ taż-żejt fil-Karibew. Ir-raffinerija, li fl-imgħoddi kienet l-ikbar waħda fid-dinja, oriġinarjament inbniet u kienet taqa' taħt is-sjieda ta' Royal Dutch Shell fl-1915.[18]
L-erba' kumpaniji li kienu jikkostitwixxu l-operazzjoni tar-raffinar ta' Royal Dutch Shell:[19] ir-raffinerija, il-bunkering taż-żejt, il-kumpanija tat-tugboats (KTK) u d-distribuzzjoni lokali tal-prodotti tar-raffinerija (CurOli/Gas) inbigħu lill-gvern ta' Curaçao fl-1985 għas-somma simbolika ta' guilder wieħed għal kull kumpanija, u issa l-jeddijiet inkrew lil PDVSA, il-kumpanija taż-żejt tal-Venezwela b'sjieda tal-istat.[20] Schlumberger, l-ikbar kumpanija fid-dinja fil-qasam tas-servizzi tad-depożiti taż-żejt għandha s-sede tagħha f'Willemstad.

Servizzi finanzjarji
[immodifika | immodifika s-sors]Bosta istituzzjonijiet finanzjarji għandhom is-sede tagħhom f'Willemstad minħabba l-politiki favorevoli tat-taxxa ta' Curaçao.
L-Università ta' Curaçao hija l-università nazzjonali ta' Curaçao u tinsab f'Willemstad.[21] L-Iskola Universitarja tal-Mediċina ta' Avalon tinsab f'Willemstad ukoll, flimkien mal-Università Medika tal-Karibew, li tinsab qrib iċ-ċentru tal-belt.[22]

Il-plejer tal-Major League Baseball Jair Jurrjens, Wladimir Balentien, Jurickson Profar, Andruw Jones, Ozzie Albies, Kenley Jansen, Jonathan Schoop u Andrelton Simmons twieldu f'Willemstad.
Il-plejer notevoli tat-tennis Jean-Julien Rojer twieled f'Willemstad.
Enith Brigitha, għawwiema rebbieħa tal-medalja tal-bronż li rrappreżentat lin-Netherlands fil-Logħob Olimpiku tas-sajf twieldet f'Willemsted. Hija kienet ukoll l-ewwel atleta ta' karnaġjon sewda li rebħet medalja fl-għawm fil-Logħob Olimpiku.
Fl-1985, Willemstad ospitat il-Curaçao Grand Prix tal-Formula 3000. It-tellieqa ntrebħet mis-sewwieq Daniż John Nielsen. It-tim ta' Pabao Little League ħa sehem f'disa' Little League World Series, u rebaħ fl-2004. It-tim rebaħ it-titlu ta' Ċampjins Internazzjonali fl-2005, fl-2019, fl-2022 u fl-2023. Fl-2008, tim ieħor ta' Pabao Little League rebaħ il-Junior League World Series, wara li rebaħ kontra ċ-ċampjins tar-Reġjun tal-Amerka Latina, u mbagħad kontra ċ-ċampjins tar-Reġjun tal-Asja u l-Paċifiku, u kontra ċ-ċampjins tar-Reġjun tal-Messiku, u finalment kontra ċ-ċampjins tal-Istati Uniti (ir-Reġjun tal-Punent), Hilo American/National LL (Hilo, Hawaii), 5–2.
Infrastruttura
[immodifika | immodifika s-sors]Ajruport
[immodifika | immodifika s-sors]Willemstad hija moqdija mill-Ajruport Internazzjonali ta' Curaçao, li jinsab 12-il kilometru (7.5 mili) fit-Tramuntana tal-belt, u li kull sena jintuża minn madwar 2 miljun passiġġier.

Pontijiet
[immodifika | immodifika s-sors]Punda u Otrobanda huma kkollegati permezz tal-Pont tar-Reġina Emma. Għalkemm għadu jintuża, illum il-ġurnata l-biċċa l-kbira tat-traffiku issa juża l-Pont tar-Reġina Juliana li nbena fl-1967 (ġie rikostruwit fl-1974) fl-għoli sew fuq il-bajja iktar 'il ġewwa. Fil-qrib hemm ukoll il-pont li kien jitla' u jinżel tar-Reġina Wilhelmina li ma għadux operattiv.
Klima
[immodifika | immodifika s-sors]Data klimatika Curaçao - l-Ajruport Internazzjonali ta' Hato (TNCC) (1981-2010) | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Xahar | Jan | Fra | Mar | Apr | Mej | Ġun | Lul | Aww | Set | Ott | Nov | Diċ | Sena |
Temp. għolja rekord °C (°F) | 33.3 (91.9) |
33.2 (91.8) |
33.0 (91.4) |
34.7 (94.5) |
36.0 (96.8) |
37.5 (99.5) |
35.0 (95.0) |
37.4 (99.3) |
38.3 (100.9) |
36.0 (96.8) |
35.6 (96.1) |
33.4 (92.1) |
38.3 (100.9) |
Medja massima kuljum °C (°F) | 29.9 (85.8) |
30.1 (86.2) |
30.7 (87.3) |
31.4 (88.5) |
32.0 (89.6) |
32.1 (89.8) |
32.1 (89.8) |
32.7 (90.9) |
32.8 (91.0) |
32.1 (89.8) |
31.1 (88.0) |
30.3 (86.5) |
31.4 (88.5) |
Medja kuljum °C (°F) | 26.6 (79.9) |
26.7 (80.1) |
27.2 (81.0) |
27.8 (82.0) |
28.4 (83.1) |
28.6 (83.5) |
28.5 (83.3) |
28.9 (84.0) |
29.1 (84.4) |
28.6 (83.5) |
28.0 (82.4) |
27.2 (81.0) |
28.0 (82.4) |
Medja minima kuljum °C (°F) | 24.4 (75.9) |
24.5 (76.1) |
24.9 (76.8) |
25.6 (78.1) |
26.3 (79.3) |
26.5 (79.7) |
26.1 (79.0) |
26.5 (79.7) |
26.6 (79.9) |
26.2 (79.2) |
25.6 (78.1) |
24.9 (76.8) |
25.7 (78.3) |
Temp. baxxa rekord °C (°F) | 21.5 (70.7) |
20.6 (69.1) |
21.3 (70.3) |
22.0 (71.6) |
21.6 (70.9) |
22.4 (72.3) |
22.3 (72.1) |
21.3 (70.3) |
22.7 (72.9) |
21.9 (71.4) |
22.0 (71.6) |
21.6 (70.9) |
20.6 (69.1) |
Medja tax-xita cm (pulzieri) | 46.0 (1.81) |
28.8 (1.13) |
14.1 (0.56) |
19.4 (0.76) |
21.3 (0.84) |
22.4 (0.88) |
41.3 (1.63) |
39.7 (1.56) |
49.1 (1.93) |
102.0 (4.02) |
122.4 (4.82) |
95.5 (3.76) |
602.0 (23.70) |
Medja għall-jiem bix-xita (≥ 1.0 mm) | 8.5 | 5.5 | 2.5 | 2.4 | 2.2 | 3.3 | 6.3 | 4.6 | 4.7 | 8.1 | 10.9 | 11.4 | 70.4 |
Medja tal-umdità relattiva (%) | 78.5 | 78.2 | 77.3 | 78.2 | 77.9 | 77.5 | 78.1 | 77.8 | 78.1 | 79.6 | 80.6 | 79.5 | 78.4 |
Medja fix-xahar għas-siegħat bid-dawl tax-xemx | 264.7 | 249.6 | 271.8 | 249.4 | 266.3 | 266.7 | 290.4 | 302.5 | 261.7 | 247.8 | 234.7 | 247.1 | 3,152.7 |
Perċentwal għall-possibilità tax-xemx | 73.8 | 75.2 | 72.8 | 67.0 | 67.9 | 70.8 | 73.3 | 78.2 | 71.6 | 67.4 | 67.6 | 69.8 | 71.3 |
Sors: Meteorological Department Curacao |
Nies notevoli
[immodifika | immodifika s-sors]- Kemy Agustien, plejer tal-futbol;[23]
- Ozzie Albies, plejer tal-Major League Baseball;
- Tahith Chong, plejer tal-futbol;
- Rebecca Cohen Henriquez, attivista;[24]
- Guliano Diaz, eks plejer professjonali tal-futbol;
- Luigison V. Doran, plejer tal-futbol;
- Jan Helenus Ferguson, Gvernatur kolonjali tal-Kosta tad-Deheb Olandiża;[25]
- Elson Hooi, plejer tal-futbol;[26]
- Jacky Jakoba, plejer tal-baseball;[27][28]
- Andruw Jones, plejer tal-baseball;[29]
- George Maduro, membru tar-reżistenza tat-Tieni Gwerra Dinjija li ngħata l-Ordni Militari ta' William;
- Manuel Piar, Kap Ġeneral tal-armata matul il-Gwerra tal-Indipendenza tal-Venezwela;
- Jean-Julien Rojer, plejer tat-tennis;
- Gerrit Schotte, l-ewwel Prim Ministru ta' Curaçao;
- Jonathan Schoop, plejer tal-baseball;[30]
- Kenley Jansen, pitcher tal-Major League Baseball;
- Luis Brión, Ammirall matul il-Gwerra tal-Indipendenza tal-Venezwela;
- Jurickson Profar, plejer tal-Major League Baseball.
Gallerija
[immodifika | immodifika s-sors]Referenzi
[immodifika | immodifika s-sors]- ^ "Curaçao: Island & Places - Population Statistics, Maps, Charts, Weather and Web Information". www.citypopulation.de. Miġbur 2024-12-22.
- ^ a b ċ d "Historic Area of Willemstad, Inner City and Harbour, Curaçao - UNESCO". whc.unesco.org. Miġbur 2024-12-22.
- ^ "1861 | Pietermaai suburb - Curaçao History". www.curacaohistory.com (bl-Ingliż). Miġbur 2024-12-22.
- ^ a b Benjamins, Herman Daniël; Snelleman, Johannes (1917). Encyclopaedie van Nederlandsch West-Indië (bl-Olandiż). Leiden: Martinus Nijhoff Publishers. p. 747.
- ^ "Curacao Virtual Jewish History Tour". www.jewishvirtuallibrary.org. Miġbur 2024-12-22.
- ^ Michael A. Newton (1990). "Architectuur en monumentenzorg". De Gids (bl-Olandiż). p. 658.
- ^ Benjamins, Herman Daniël; Snelleman, Johannes (1917). Encyclopaedie van Nederlandsch West-Indië (bl-Olandiż). Leiden: Martinus Nijhoff Publishers. p. 749.
- ^ Buurtprofiel Steenrijk (2011). "Buurtprofiel Steenrijk". Government of Curaçao (bl-Olandiż). p. 9.
- ^ "Oliedorpen". www.nationaalarchief.cw (bl-Olandiż). Miġbur 2024-12-22.
- ^ Piven, Ben. "Curacao oil refinery takeover: Good for jobs, bad for climate?". Al Jazeera (bl-Ingliż). Miġbur 2024-12-22.
- ^ "Curaçao Trinta di Mèi | Nationaal Archief". www.nationaalarchief.nl (bl-Olandiż). Miġbur 2024-12-22.
- ^ "Curaçao: The Caribbean Getaway That Sets You Free". www.curacao.com. Miġbur 2024-12-22.
- ^ Buurtprofiel Scharloo (2011). "Buurtprofiel Scharloo". Government of Curaçao (bl-Olandiż). p. 10.
- ^ "Must visit on Curaçao: The colorful Handelskade & Pontoonbridge in Willemstad" (bl-Olandiż). 2020-10-21. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2022-05-19. Miġbur 2024-12-22.
- ^ "InselAir's General Terms and Conditions - Fly-InselAir.com". web.archive.org. 2014-03-21. Arkivjat mill-oriġinal fl-2014-03-21. Miġbur 2024-12-22.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ Guyane, Service commun de la documentation Université des Antilles et de la. "Manioc : Audio-Vidéo | aiac-2507-02". www.manioc.org. Miġbur 2024-12-22.
- ^ "Baya Beach, Willemstad, Curacao". CruiseBe (bl-Ingliż). Arkivjat minn l-oriġinal fl-2021-04-20. Miġbur 2024-12-22.
- ^ "::::: Invest Curacao - Refinery :::::". www.investcuracao.com. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2016-03-04. Miġbur 2024-12-22.
- ^ "Wat wij doen | Over ons". www.shell.nl (bl-Olandiż). Miġbur 2024-12-22.
- ^ Gerritsen, Jan (1996-03-19). "Asfaltmeer treurig overblijfsel op Curaçao" (bl-Olandiż). Miġbur 2024-12-22.
- ^ "University of Curaçao". dutchculture.nl (bl-Olandiż). Miġbur 2024-12-22.
- ^ "Caribbean Medical University - The Best Caribbean Medical School". CMU - Caribbean Medical University (bl-Ingliż). Miġbur 2024-12-22.
- ^ "Curaçao - K. Agustien - Profile with news, career statistics and history - Soccerway". us.soccerway.com (bl-Ingliż). Miġbur 2024-12-22.
- ^ Goldish, Josette Capriles (is-17 ta' Ottubru 2002). "The Girls They Left Behind Curaçao's Jewish Women in the Nineteenth Century" Brandeis University. Waltham, Massachusetts. p. 15.
- ^ "Een Antilliaans jurist van de wereld". Miġbur 2024-12-22.
- ^ Strack-Zimmermann, Benjamin. "Elson Hooi (Player)". www.national-football-teams.com (bl-Ingliż). Miġbur 2024-12-22.
- ^ "Voormalig Quick-honkballer Jacoba overleden". www.rtvutrecht.nl (bl-Olandiż). 2022-12-19. Miġbur 2024-12-22.
- ^ "Jakoba verstrikt in reglementen" (Dag ed.). 's-Hertogenbosch. 1989-02-27. Miġbur 2024-12-22.
- ^ "MLB.com | The Official Site of Major League Baseball". MLB.com (bl-Ingliż). Miġbur 2024-12-22.
- ^ "Jonathan Schoop Stats, Age, Position, Height, Weight, Fantasy & News". MLB.com (bl-Ingliż). Miġbur 2024-12-22.