Monako

Minn Wikipedija, l-enċiklopedija l-ħielsa
– Bandiera – Emblema
Mottu: "Deo Juvante"Bl-għajnuna t'Alla
Innu nazzjonali: Hymne Monégasque
Innu Monagaski

Belt kapitaliMonako1
43°43′N 7°25′E / 43.717°N 7.417°E / 43.717; 7.417

L-ikbar Quartier Monte Carlo
Lingwi uffiċjali Franċiż[1]
Gvern Prinċipalità kostituzzjonali unitarja
 -  Prinċep Albert II
 -  Ministru tal-Istat Pierre Dartout
 -  President tal-Kunsill Nazzjonali Stéphane Valeri
Indipendenza
 -  Dar ta' Grimaldi 1297 
 -  Trattat Franko-Monagaski 1861 
 -  Kostituzzjoni 1911 
 -  Trattat Franko-Monagaski 2002 
Erja
 -  Total 2.02 km2 (248)
0.78 mil kwadru 
 -  Ilma (%) negliġibbli[2]
Popolazzjoni
 -  stima tal-2011 36,371[3] (217)
 -  ċensiment tal-2008 35,352[2] 
 -  Densità 18,005/km2 (1el)
39,217/mili kwadri
PGD (PSX) stima tal-2010
 -  Total $4.694 biljun[4] (156)
 -  Per capita $132,571[4] (1)
PGD (nominali) stima tal-2010
 -  Total $5.424 biljun[4] (148)
 -  Per capita $153,177[4] (1)
IŻU (1997) Steady 0.946 (għoli ħafna) (1el)
Valuta Ewro () (EUR)
Żona tal-ħin CET (UTC+1)
Kodiċi telefoniku +377
TLD tal-internet .mc
1 Il-Monako hija belt-stat.
Organizzazzjoni territorjali
Monako
Monaco Telecom, Operatur tat-telekomunikazzjoni tal-Pajjiż.
ħanut Monaco Telecom, Operatur tat-telekomunikazzjoni tal-Pajjiż.
TMC (Télé Monte-Carlo), kanal tat-televiżjoni nazzjonali.
Kabina tat-telefon ta’ Monaco Telecom f’Monaco-Ville.

Monako en-us-Monaco.ogg ˈmɒnəkoʊ , uffiċjalment il-Prinċipalità ta' Monako (Franċiż:Principauté de Monaco Monagaski: Principatu de Múnegu; Taljan:Principato di Monaco; Oċċitan:Principat de Mónegue), hija belt-stat sovrana, li tinsab fir-Riviera Franċiża fl-Ewropa tal-Punent. Il-pajjiż imiss ma Franza fuq tliet naħat u naħa waħda tmiss mal-Baħar Mediterran. Monako għandu erja ta' 2.02 km2 (0.78 mi kw), u popolazzjoni ta' 36,371, dawn jagħmlu l-pajjiż it-tieni l-iżgħar, u l-aktar pajjiż b'popolazzjoni densa fid-dinja. Monako għandu fruntiera tal-art ta' 4.4 km (2.7 mi) biss, kosta ta' 4.1 km (2.5 mi), u wisa' li tvarja bejn 1,700 u 349 m (5,600 u 1,145 ft). L-ogħla punt fil-pajjiż huwa passaġġ dejjaq li jismu Chemin des Révoires fuq l-għoljiet ta' Mont Agel, fid-distrett ta' Les Révoires, li hija 161 metru (528 pied) fuq il-livell tal-baħar. L-aktar Quartier popolat ta' Monako hu Monte Carlo, u l-aktar Ward popolata hija Larvotto/Bas Moulins. Monako hija magħrufa għar-reklamazzjoni tal-art tagħha u ż-żieda fid-daqs tagħha hu stmat li hu 20%.

Monako hu prinċipalità gvernata taħt forma ta' monarkija kostituzzjonali, b'Albert II bħala kap tal-istat. Minkejja li l-Prinċep Albertu II huwa monarka kostituzzjonali, hu għandu poter politiku enormi.[5] Id-Dar ta' Grimaldi iggvernat lil Monako, b'interuzzjonijiet qsar, mill-1297.[a] Il-lingwa uffiċjali hija l-Franċiż, iżda l-Monagask, it-Taljan, u l-Ingliż huma mitkellma u mifhuma. Is-sovranità tal-istat ġiet rikonoxxuta uffiċjalment mit-Trattat Franko-Monagask tal-1861, fejn Monako sar membru sħih bil-vot tan-Ġnus Magħquda fl-1993. Minkejja l-indipendenza ta' Monako u l-politika barranija separata, id-difiża tagħha hija f'idejn Franza. Madankollu, Monako jżomm żewġ unitajiet militari żgħar.

L-iżvilupp ekonomiku ġie xprunat tard fis-seklu 19 bil-ferrovija għall-Franza, u l-ftuħ tal-ewwel każino, Monte Carlo.[6] Minn dakinhar, il-klima ħafifa tal-Prinċipat, xenarji sbiħ, u faċilitajiet għamlu lil Monako famuż mad-dinja għat-turiżmu, u bħala ċentru rikrejattiv għas-sinjuri u l-famużi.Però fis-snin aktar reċenti Monako sar ċentru bankarju maġġur u fittex b'suċċess li jiddiversifika l-ekonomija tiegħu lejn is-servizzi, industriji żgħar ta' valur għolji li ma jniġġsux. L-istat m'għandu l-ebda taxxa tad-dħul, taxxi kummerċjali baxxi u hu magħruf bħala kenn tat-taxxa.

Il-pajjiż kontinentali bl-iqsar kosta fid-dinja huwa Monaco, li għandu 2.02 km, dan il-ħruġ jinsab fuq il-fruntiera ma' Franza (6 km) U Monako huwa l-pajjiż kontinentali bl-iqsar kosta fl-Ewropa.

Noti[immodifika | immodifika s-sors]

  1. ^ Filfatt Francesco Grimaldi, li qabad il-Blata matul il-lejl tat-8 ta' Jannar 1297, hu kien imġiegħel jaħrab mill-Monako erba' snin biss wara dan l-attakk famuż u qatt ma mar lura. Il-familja Grimaldi ma kinux f'pożizzjoni li jiżguraw b'mod permanenti l-ħakma tagħhom sal-1419 meta xtraw Monako, flimkien ma' żewġ irħula ġirien, Menton u Roquebrune. Sors: Edwards, Anne (1992). The Grimaldis of Monaco: The Centuries of Scandal – The Years of Grace (bl-Ingliż). William Morrow. ISBN 978-0-688-08837-8.

Referenzi[immodifika | immodifika s-sors]

  1. ^ "Constitution de la Principauté" (bil-Franċiż). Kunsill tal-Gvern. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2011-07-22. Miġbur 2008-05-22.
  2. ^ a b "Monaco en Chiffres" (PDF) (bil-Franċiż). Principauté de Monaco. 2010-07-07. Arkivjat minn l-oriġinal (PDF) fl-2009-11-15. Miġbur 2023-12-23.
  3. ^ "Population et emploi" (bil-Franċiż). Imsee.mc. Miġbur 2012-09-06.
  4. ^ a b ċ d "World Development Indicators" (bl-Ingliż). Bank Dinji. Miġbur 2012-10-08.
  5. ^ "Monaco Politics – the unusual political system of Monaco". Nice-city-vacation.com. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2013-02-24. Miġbur 2012-03-22.
  6. ^ "Monaco – Economy and Trade of Monaco" (bl-Ingliż). Qfinance. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2013-05-08. Miġbur 2012-03-22.