Aqbeż għall-kontentut

Vaduz

Minn Wikipedija, l-enċiklopedija l-ħielsa
Vaduz
 Liechtenstein
Amministrazzjoni
Stat sovranLiechtenstein
Kap tal-Gvern Petra Miescher (mul) Translate
Ismijiet oriġinali Vaduz
Kodiċi postali 9490
Ġeografija
Koordinati 47°08′26″N 9°31′20″E / 47.1406°N 9.5222°E / 47.1406; 9.5222Koordinati: 47°08′26″N 9°31′20″E / 47.1406°N 9.5222°E / 47.1406; 9.5222
Vaduz is located in Liechtenstein
Vaduz
Vaduz
Vaduz (Liechtenstein)
Superfiċjenti 17.3 kilometru kwadru
Għoli 455 m
Fruntieri ma' Eschen (mul) Translate, Gamprin (en) Translate, Schaan (mul) Translate, Planken (en) Translate, Triesenberg (en) Translate, Balzers (en) Translate, Triesen (en) Translate, Sevelen (en) Translateu Buchs (mul) Translate
Demografija
Popolazzjoni 5,668 abitanti (30 Ġunju 2019)
Informazzjoni oħra
Fondazzjoni 1150 (Gregorian)
Żona tal-Ħin UTC+1
bliet ġemellati Bern, La Pazu Vjenna
vaduz.li

Vaduz hi l-belt kapitali tal-Liechtenstein. Il-belt għandha popolazzjoni ta' 5,407 ruħ (sal-2016).

Il-muniċipalità ta' Vaduz tkopri erja ta' 17.3 km², maqsuma f'territorju ewlieni u sitt enklavi. Li tinsab fuq ix-xatt tal-lemin tar-Renu, il-parti ċentrali fiha ż-żona urbana tal-kapitali, kif ukoll ir-raħal ta' Ebenholz. Żewġ porzjonijiet tat-territorju huma magħluqa fil-muniċipalità ta' Schaan fit-tramuntana, tnejn oħra fil-muniċipalità ta' Planken fil-grigal, u l-aħħar tnejn jinsabu f'żona muntanjuża fix-xlokk tal-pajjiż[1].

Il-Kastell ta' Vaduz, li jħares fuq il-belt kapitali tal-istess isem

Vaduz jissemma f'manuskritti storiċi tas-seklu 12 bħala Faduzes. Fl-1322 jissemma l-kastell, li ġie mħarrek mill-Iżvizzeri fl-1499 matul il-Gwerra Swabiana. Ir-raħal kollu nqered ukoll.

Fis-seklu 17 il-familja Liechtenstein kienet qed tfittex siġġu fid-dieta Imperjali, ir-Reichstag. Peress li ma kellhom l-ebda territorju li kien direttament taħt it-tron Imperjali, ma setgħux jissodisfaw ir-rekwiżit primarju biex jikkwalifikaw[2].

Il-familja xtaqet il-poter miżjud li kien iġib miegħu siġġu fil-gvern Imperjali, u għalhekk fittxet li takkwista artijiet li kienu jkunu reichsunmittelbar, jew miżmuma direttament mill-Imperatur Ruman Imqaddes innifsu, mingħajr ebda patrunaġġ feudali intermedju. Wara xi żmien, il-familja setgħet tirranġa x-xiri tal-Herrschaft ("Sinjur") ċkejken ta' Schellenberg u l-konteja ta' Vaduz (fl-1699 u l-1712, rispettivament) mill-Hohenems.

Iż-żgħar Schellenberg u Vaduz kellhom eżattament l-istatus politiku meħtieġ: l-ebda sid feudali ħlief l-Imperatur. B'hekk, fit-23 ta' Jannar 1719, wara li x-xiri kien sar kif suppost, Karlu VI, Imperatur Ruman Imqaddes, iddikjara li Vaduz u Schellenberg ingħaqdu, u ġew elevati għad-dinjità ta' Fürstentum (prinċipalità) bl-isem "Liechtenstein" ad unur "il-qaddej veru tiegħu, Anton Florian tal-Liechtenstein". Huwa f'din id-data li l-Liechtenstein sar stat membru sovran tal-Imperu Ruman Imqaddes. Bħala xhieda tal-konvenjenza politika pura tax-xiri, il-Prinċpijiet tal-Liechtenstein ma poġġewx saqajhom fil-prinċipat il-ġdid tagħhom għal aktar minn 120 sena.

Parlament tal-Liechtenstein


Vaduz hija d-dar tal-kwartieri ġenerali tal-istituzzjonijiet ewlenin tal-pajjiż, il-Gvern u l-Parlament.

Ekonomija u trasport

[immodifika | immodifika s-sors]

Vaduz hija waħda mill-ftit bliet kapitali fid-dinja li m'għandhiex ajruport. L-eqreb ajruport ewlieni huwa l-Ajruport ta' Zurich, u l-eqreb ajruport minuri huwa l-Ajruport ta' St. Gallen-Altenrhein. L-Ajruport ta' Friedrichshafen jipprovdi wkoll aċċess għal Vaduz. Bil-karozza, Vaduz hija aċċessibbli direttament permezz tal-awtostrada A13 fl-Iżvizzera, jew permezz tal-awtostrada A14 fl-Awstrija. Vaduz hija konnessa mal-Iżvizzera fuq ix-xmara Rhine permezz tal-pont pedonali Vaduz-Sevelen, jew il-pont Werdenberger-Binnenkanal għal vetturi bil-mutur, li nfetaħ fl-1975. Ix-xarabanks jistgħu jittieħdu minn Buchs, St. Gallen, Sevelen u Feldkirch lejn Vaduz. Dawn ix-xarabanks tipikament jiġru kull 20 sa 40 minuta u huma operati minn Liechtenstein Bus.

L-istazzjon tal-ferrovija ta' Schaan-Vaduz, li jinsab f'Schaan, huwa l-eqreb stazzjon tal-ferrovija għal Vaduz. L-istazzjon jinsab fuq il-linja ferrovjarja Feldkirch–Buchs, l-unika linja ferrovjarja tal-Liechtenstein, u huwa servut mill-S2 tal-Vorarlberg S-Bahn, li hija operata mill-Ferroviji Federali Awstrijaċi (ÖBB). Infetaħ fl-24 ta' Ottubru 1872 bi ftehim mal-Awstrija-Ungerija u l-Iżvizzera. Saru tentattivi biex in-netwerk ferrovjarju jiġi estiż biex jikkonnettja ma' Vaduz, għalkemm dawn ma rnexxewx[3].

Punti ta' interess ewlenin

[immodifika | immodifika s-sors]

Il-Kastell ta’ Vaduz huwa d-dar tal-prinċep renjanti tal-Liechtenstein u l-familja prinċipessa tal-Liechtenstein. Il-kastell huwa viżibbli minn kważi kull post f’Vaduz, billi jinsab fuq għolja wieqfa f’nofs ir-raħal. Il-Katidral ta’ San Florin, id-Dar tal-Gvern u s-Sala tal-Villaġġ juru d-diversi stili u perjodi ta’ arkitettura fir-raħal.

Katidral ta’ San Florin
  1. ^ "Travel Weather Averages (Weatherbase)". Weatherbase. Miġbur 2025-06-10.
  2. ^ "441ImperialPrimer". pages.uoregon.edu. Miġbur 2025-06-10.
  3. ^ "Eisenbahn – Historisches Lexikon". historisches-lexikon.li (bil-Ġermaniż). Miġbur 2025-06-10.