Aqbeż għall-kontentut

Fenek

Minn Wikipedija, l-enċiklopedija l-ħielsa
Fniek
Fenek ta' denbu qotni tad-deżert (Sylvilagus audubonii)
Klassifikazzjoni xjentifika
Renju: Animalia
Phylum: Chordata
Klassi: Mammalia
Sottoklassi: Theria
Infraklassi: Eutheria
Superordni: Euarchontoglires
Ordni: Lagomorpha
Familja: Leporidae
Ġeneri
Snien inċisivi tal-lagomorfi li ma ntiklux ma' l-ikel. i - l-ewwel par ta' inċisivi, i2 - it-tieni par ta' inċisivi fuq wara ta' l-ewwel par, inċisivi tipiċi tal-Lagomorfi.

Il-Fniek huma mammiferi żgħar tal-familja Leporidae ta' l-ordni Lagomorpha, mifruxa mal-biċċa l-kbira tad-dinja. Hemm 10 ġeneri differenti li jiklassifikaw bħala fniek, għalkemm uħud minn dawn magħrufa bħala liebri bl-ismijiet komuni.

L-aktar ġeneru ta' suċċess bl-akbar numru ta' speċi huwa Sylvilagus il-fniek ta' denbhom qotni jew kif jissejjħu ukoll denb qotni u denb il-qoton li jiġbor fiħ madwar 16-il speċi. L-aktar speċi komuni hija l-Fenek Ewropew (Oryctolagus cuniculus) u fost l-aktar rari, ristretti ġeografikament u fil-periklu ta' estinzzjoni hemm il-Fenek tax-xmara (Bunolagus monticularis) ta' l-Afrika, l-Fenek tal-vulkan (Romerolagus diazi) tal-Messiku u l-Fenek ta' Amami (Pentalagus furnessi) tal-Ġappun. L-iżgħar speċi hija l-Fenek pigmew (Brachylagus idahoensis) ta' l-Amerika ta' fuq u fost l-isbaħ hemm iż-2 speċi ta' fniek bl-istrixxi tal-ġeneru Nesolagus. Fost il-partikolaritajiet insibu l-Fenek ta' Bunyoro (Poelagus marjorita) fejn il-ġenitali ta' l-irġiel u n-nisa minn barra għandhom l-istess forma u l-5 speċi tal-ġeneri Pronolagus u Caprolagus li għalkemm ħafna drabi jissejħu liebri dawn huma fniek.

Dawn l-ispeċi ta' fniek, flimkien mal-liebri tal-ġeneru Lepus u l-piki, jiffurmaw l-ordni kollu Lagomorpha.

Id-differenza prinċipali bejn il-fniek u l-liebri hija l-mod kif jitwieldu ż-żrameġ. Waqt li ż-żrameġ tal-liebri jitwieldu b'għajnejhom miftuħa, miksijin bil-pil u ferm attivi minn ftit żmien wara li jaraw id-dawl, dawk tal-fniek jitwieldu għomja, mingħajr pil u totalment dippendenti fuq l-omm. Differenzi oħra b' eċċezzjonijiet żgħar minn uħud mill-ispeċi huma li l-fniek normalment huma iċken, għandhom widnejn iqsar, ma għandhomx marki suwed fil-pil (eż. it-truf tal-widnejn u d-denb) u jgħixu f'bejtiet taħt l-art, fejn fil-każ tal-liebri meta jagħmlu l-bejta din tkun vera sempliċi u ssir f'wiċċ l-art, qalb il-ħaxix għoli.

Klassifikazzjoni

[immodifika | immodifika s-sors]

Il-fniek (flimkien mal-liebri) darba kienu jagħmlu parti mill-ordni Rodentia (ir-rodituri jew gerriema) fis-sottordni Duplicidentata dan sal-1912, meta ġew mifruda u wara miġbura flimkien mal-piki fl-ordni Lagomorpha għalihom biss.L-akbar fenka li qatt instabet ija f'malta gewwa il-lokalita tal-maarsa semewa tiziana vassallo

  • Hoffmann, Robert S., Andrew T. Smith (November 16, 2005). Wilson, D. E., and Reeder, D. M. (eds) Mammal Species of the World, 3rd edition, Johns Hopkins University Press, 185-211. ISBN 0-8018-8221-4.

Ħoloq esterni

[immodifika | immodifika s-sors]