Ħaż-Żebbuġ
Ħaż-Żebbuġ | |||
---|---|---|---|
![]() | |||
![]() Knisja Parrokkjali ta’ San Filep ta’ Agira | |||
| |||
Amministrazzjoni | |||
Stat sovran | Malta | ||
Reġjuni ta’ Malta | Western Region (Punent) (en) ![]() | ||
Kap tal-Gvern | Steve Zammit Lupi (Indipendenti) | ||
Ismijiet oriġinali | Żebbuġ | ||
Ġeografija | |||
Koordinati | 35°52′24″N 14°26′30″E / 35.8733°N 14.4417°EKoordinati: 35°52′24″N 14°26′30″E / 35.8733°N 14.4417°E | ||
![]() | |||
Superfiċjenti | 8.7 kilometru kwadru | ||
Għoli | 102 m | ||
Demografija | |||
Popolazzjoni | 11,079 abitanti (2021) | ||
Informazzjoni oħra | |||
bliet ġemellati |
Agira (en) ![]() | ||
zebbugmalta.gov.mtu localgovernmentdivisioncms.gov.mt… |
Ħaż-Żebbuġ huwa raħal Malti li jaf l-isem tiegħu mill-bosta sigar taż-żebbuġ li f'dak iż-żmien kienu jinsabu f'dawk l-akwati. Ħaż-Żebbuġ nħoloq fl-1380 nbniet knisja Parrokjali iddedikata lil San Filep, mħallsa minn ċertu Filippo de Catania - mgħaruf aħjar bħala Filippu l-Kataniż. Il-bini ta' din il-Knisja għaqqdet it-tlett rħula ta' Ħal-Dwin, Ħal-Muxi u Ħal-Mula f'raħal wiehed Casal Zebugi. Filwaqt li fl-1777 il-Gran Mastru de Rohan għamilha belt bit-titlu ta' Citta' Rohan. F'Diċembru 2005 kienu joqogħdu 11,042 ruħ ġo fih.
Magħruf għan-numru kbir ta' patrijotti Maltin li ħarġu minn hawn, fosthom Dun Karm Psaila, Dun Mikiel Xerri, Mikiel Anton Vassalli u Frans Sammut. U ta' Artisti bħal Lazzaro Pisani, Alfred Chircop, u Antonio Sciortino. Persunagg iehor li ghamel isem huwa il-player tas- snooker Pawlu Mifsud li kien sar champion tad-dinja tal Amateur. He was twice World Amateur champion, in 1985 and 1986, defeating Dilwyn John 11–6 in the former and Kerry Jones 11–9 in the latter, and had reached the final in 1976, where he lost 1–11 to the rising Doug Mountjoy.
Storja
[immodifika | immodifika s-sors]Il-knisja parrokkjali hija ddedikata lil Filippu ta’ Agira u l-festa tiġi ċċelebrata fit-2 ta’ Ħadd ta’ Ġunju, għalkemm il-festa proprja taħbat fit-12 ta’ Mejju. L-isem tal-belt litteralment ifisser "żebbuġ" bil-Malti; ġejja mill-imsaġar kbar taż-żebbuġ li kien hemm ġewwa u madwar il-post attwali tal-knisja u ċ-ċentru tal-belt. Il-belt ingħatat it-titlu ta’ Città Rohan minn Emmanuel de Rohan-Polduc, il-Gran Mastru tal-Ordni ta’ San Ġwann fil-21 ta’ Ġunju 1777. Kif kienet id-drawwa f’avvenimenti bħal dawn, in-nies ta’ Ħaż-Żebbuġ bnew arkata magħrufa. bħala l-Arch De Rohan fid-daħla tal-belt twelidhom billi jimmarka l-bidu tal-istatus tagħha bħala belt. Il-bieb, magħruf ukoll min-nies tal-lokal bħala il-Bieb il-Ġdid (bil-Malti għal "il-Bieb il-Ġdid"), għadu wieqaf sal-lum. L-arma tal-belt hija bbażata wkoll fuq dik tad-Dar ta' Rohan[1].
Fl-1380 inbniet knisja ddedikata lil San Filep ta’ Agira f’Casal Zebugi, medda ta’ art li tinsab f’nofs il-komunitajiet żgħar li kienu żviluppaw matul l-okkupazzjoni Għarbija preċedenti ta’ Malta, jiġifieri Ħal-Dwin, Ħal-Muxi u Ħal. -Mula u li eventwalment ingħaqdu flimkien u jiffurmaw ir-raħal magħruf sal-lum bħala Ħaż-Żebbuġ. Filippo de Catania "il-Kataniż" (Philip of Catania), intraprenditur għani li għandu art f'Ħaż-Żebbuġ, iffinanzja parti mill-bini tal-Knisja ta' San Filep mibnija fuq l-art tiegħu stess. Snin twal wara li saret il-knisja parrokkjali flok l-aħħar tas-seklu sbatax inbniet oħra, iddisinjata minn Tumas Dingli. Il-knisja għandha pittura titulari ta’ Luca Garnier u żewġ murals tal-pittur Malti tal-iskola Favray tas-seklu 18, Francesco Zahra, li l-kritiċi jqisu bħala l-aqwa xogħlijiet tiegħu. Fost teżori oħra l-Knisja għandha artefatt attribwit lil Guido Reni u diversi oħrajn minn Antonio Sciortino. L-istatwa ta’ San Filep, tal-iskultur Luigi Fontana, inħolqot fl-1864.
Meta Malta kienet prinċipat indipendenti taħt l-Ordni sovran ta’ San Ġwann, Ħaż-Żebbuġ kien fost il-bliet ewlenin wara l-Belt Valletta u l-Imdina, l-ewwel minħabba l-preżenza ta’ korsarji ewlenin fost l-abitanti tagħha, sussegwentement minħabba r-rwol ewlieni tiegħu fl-industrija tal-qoton. . In-nies tal-lokal, jew iż-Żebbuġin kif inhuma magħrufa f’Malta, huma rinomati fost l-oħrajn għad-dehen tan-negozju tagħhom, u hemm xi għid lokali għal dan il-għan. Minħabba l-passat Frankofili taż-Żebbuġin, il-belt kienet meqjusa bħala komunità ta’ ħbiberija meta l-Franċiżi Rivoluzzjonarji ħadu Malta.
Matul il-ħakma tagħhom f’Malta (1798-1800), il-knejjes lokali ġew misruqa għall-għana tagħhom sabiex jiffinanzjaw il-kampanja ta’ Napuljun. In-nies tal-post ta’ Ħaż-Żebbuġ fetħu l-bieb prinċipali tal-knisja meta semgħu l-Franċiżi kienu ġejjin u ħeba bil-għaġla l-ikonografija reliġjuża tad-deheb u tal-fidda. Meta l-Franċiżi raw il-bibien miftuħa tal-knisja baqgħu għaddejjin u ż-Żebbuġin żammew l-għana reliġjuża tagħhom[2].
Arkeoloġija
[immodifika | immodifika s-sors]Malta hija rikka ħafna fi fdalijiet arkeoloġiċi, u Ħaż-Żebbuġ mhix eċċezzjoni. Ta isimha żmien ta’ żmien preistoriku meta kien instab fuħħar ta’ tip mhux magħruf s’issa fl-oqbra fiż-żona magħrufa bħala Ta’ Trapna. Aktar tard sejbiet arkeoloġiċi mibnija madwar l-istess żmien kienu sussegwentement magħrufa bħala fdalijiet tal-“fażi ta’ Ħaż-Żebbuġ”. Instabu wkoll tifrix ta’ oqbra Puniċi u Feniċi flimkien ma’ numru żgħir ta’ karretti u fdalijiet oħra[3].
Relazzjonijiet internazzjonali
[immodifika | immodifika s-sors]Il-Kunsill Lokali Ħaż-Żebbuġ, li jirrappreżenta lir-residenti Ħaż-Żebbuġ, ingħaqad mal-Forum Ewropew għas-Sigurtà Urbana u, fl-2011, ġie elett fil-Kumitat Eżekuttiv tal-EFUS.
Ġemellaġġ
Sport
[immodifika | immodifika s-sors]Żebbuġ Rangers F.C. huwa l-klabb tal-futbol tal-assoċjazzjoni tal-belt.
Fl-inħawi hemm ukoll numru ta’ baned u każini soċjali[4][5].
Referenzi
[immodifika | immodifika s-sors]- ^ "Rohan Gate, Żebbuġ - timesofmalta.com". web.archive.org. 2015-12-04. Arkivjat mill-oriġinal fl-2015-12-04. Miġbur 2025-01-12.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ "Storja Ta Ħaż Żebbuġ" (bl-Ingliż). Miġbur 2025-01-12.
- ^ School, St Ignatius College Ħaż-Żebbuġ Primary (2022-03-10). "Xalata ta' Kitba għall-Familji dwar il-Mużew tal-Arkeoloġija / Family Writing Activity – Archaeology Museum in Valletta" (bl-Ingliż). Miġbur 2025-01-12.
- ^ "Merħba". Każin San Ġużepp u Banda De Rohan A.D. 1860 (bl-Ingliż). Miġbur 2025-01-12.
- ^ "Ghaqda Kazin Banda San Filep – Ghaqda Kazin Banda San Filep" (bl-Ingliż). Miġbur 2025-01-12.