Għawdex
 |
Dan l-artiklu għandu bżonn jiġi wikifikat biex jaqbel mal-istandard tal-Wikipedija. Jekk jogħġbok għin biex ittejjeb dan l-artiklu skont il-konvenzjonijiet tal-Wikipedija. |
Għawdex hi gżira li tifforma parti mill-arċipelagu Malti fil-Baħar Mediterran, u t-tieni fid-daqs wara Malta. Għawdex hu differenti minn Malta peress li fuq din il-gżira, wieħed isib aktar abbundanza naturali u ekoloġika.
Għawdex hu magħruf ukoll bħala "il-Gżira ta' Kalipso", isem meħud mill-leġġenda ta' Omeru fl-Odissea, li tirrakkonta kif Ulisse żbarka fuq il-gżira ta' Ogigia, (maħsuba li hi Għawdex) fejn ħadet ħsiebu n-ninfa Kalipso.
Il-popolazzjoni ta' Għawdex hi bejn wieħed u ieħor 31,000 ruħ. Għawdex hu rikk mhux biss bin-natura, iżda wkoll bl-istorja tiegħu.
Storja[immodifika | immodifika s-sors]
Għawdex ilu abitat mill-5 millenju qabel Kristu, kif inhu pruvat fit-tempji megalitiċi tal-Ġgantija. L-ewwel nies probabilment ġew minn Sqallija. L-istudjużi jaħsbu li l-ewwel abitanti tal-gżira kienu joqogħdu f'għerien, fil-post fejn illum hemm ir-raħal ta' San Lawrenz.
Għawdex kien ta' importanza kbira anke fiż-Żmien Neolitiku, u dan narawh permezz tat-tempju tal-Ġgantija.
Fil-Perjodu Ruman, Għawdex kien muniċipju għalih, bi flus u tmexxija differenti minn dik ta' Melita.
Fl-1551, il-popolazzjoni Għawdxija ġiet imkaxkra għalkollox fil-jasar minn Dragut Reis u Sinan Pasha. Wara dan l-avveniment iswed fl-istorja Għawdxija, Għawdex dam ħafna ma żviluppa u reġa' beda jiġi abitat.
F'Lulju tal-1551 l-Ottomani u s-sibbien tal-Barbarija ħabtu għall-gżira, għamlu skjavi lill-5,000 jew 6,000 abitant, u ħaduhom Tarħuna fil-Libja. Huma ħarbu minn Imġarr ix-Xini.
L-istorja t'Għawdex tmur id f'id ma' dik ta' Malta, minħabba li Għawdex kien dejjem kmandat minn Malta, ħlief għall-perjodu qasir ta' awtonomija bejn l-1798 u l-1801, waqt l-Imblokk tal-Franċiżi.
Kultura[immodifika | immodifika s-sors]
Avolja gżira żgħira, ftit 'il fuq minn dik ta' Malta, hija mimlija siġar, frott u fjuri u aktar għammiela. Mhijiex mimlija bil-bini bħal Malta, għalkemm l-iżvilupp ta' kafkaf qiegħed jilħaq lil din il-gżira wkoll.
Ġeografija[immodifika | immodifika s-sors]
Għawdex għandu erja ta' 67 km². Il-gżira għandha popolazzjoni ta' 30 elf ruħ, madwar sitt elef minnhom jgħixu fil-kapitali, ir-Rabat, magħrufa wkoll bħala Victoria.
Hu 'l bogħod madwar 6 km fil-Majjistral mill-eqreb art ta' Malta, b'14 km tul u 7.25 km wisa'.
