Lagomorpha

Lagomorfi Firxa tal-fossili: Kmieni ħafna fl-Eocene sa Reċenti
Liebru ta' denbu iswed, Lepus californicus
Klassifikazzjoni xjentifika
Renju:	Animalia
Phylum:	Chordata
Klassi:	Mammalia
Sottoklassi:	Theria
Infraklassi:	Eutheria
Superordni:	Euarchontoglires
Ordni:	Lagomorpha Brandt, 1855
Familji
Leporidae Ochotonidae Prolagidae (estint)
firxa tal-Lagomorfi

Ras ta' skeletru ta' Liebru Ewropew Lepus europaeus

Snien inċisivi tal-lagomorfi li ma ntiklux ma' l-ikel. i - l-ewwel par ta' inċisivi, i2 - it-tieni par ta' inċisivi fuq wara ta' l-ewwel par, inċisivi tipiċi tal-Lagomorfi.

Il-Lagomorfi fis-singular lagomorfu (Grieg "lagos" liebru: + "morphē" forma), li jiffurmaw l-ordni Lagomorpha, huma l-Fniek, il-Liebri u l-Piki. Dawn il-mammiferi plaċentati jinqasmu f'2 familji, il-Leporidae (fniek u liebri) u Ochotonidae (piki).

L-ispeċijiet lagomorfi jixbħu r-rodituri (l-ispeċijiet tal-ordni Rodenzja) u sas-seklu 20 dawn kienu kklassifikati bħala superfamilja fl-istess ordni. Minn dak iż-żmien 'l hawn il-klassifikazzjoni tagħhom inbidlet u ġew miġbura fl-ordni Lagomorpha għalihom biss. Għal ċertu żmien kien komuni li jitqiesu bħala relatati biss mill-bogħod mar-rodituri u li x-xebħ kien superfiċjali. Madankollu, minn studji ġenetiċi ħareġ li għalkemm huma distinti mir-rodituri, huma relatati fil-qrib sew, wara kollox.

Karatteristiċi

• Il-Lagomorfi, għandhom 4 snien ta' quddiem jew inċisivi par wara l-ieħor (u mhux 2 biss bħar-rodituri) fix-xedaq ta' fuq.
• Il-Lagomorfi, jieklu biss ħxejjex (mhux bħar-rodituri, li jieklu kemm laħam u ħaxix)
• Il-Lagomorfi fir-raġel l-iscrotum (il-borża tal-ġilda li jkun hemm fiha t-testikoli) qiegħda quddiem jew fuq il-pene u mhux taħt.
• Fil-pene tal-lagomorfi m'hemmx għadma (il-baculum) (waqt li r-rodituri għandhom)
• Fil-Lagomorfi l-ikel jgħaddi darbtejn mis-sistema tad-diġestjoni tagħhom, billi jerġgħu jieklu l-cecotropes li jarmi ġisimhom għall-ewwel darba, dan jagħmluh biex jieħdu dak kollu li hu possibli bħala nutrimenti mid-dieta veġetarjana tagħhom.

Klassifikazzjoni

• Ordni Lagomorpha
  • Familja Ochotonidae
    • Ġeneru Ochotona
      • Sottoġeneru Pika: piki tat-Tramuntana
        • Pika Alpina, Ochotona alpina
        • Pika tal-fidda, Ochotona argentata
        • Pika tal-kullar, Ochotona collaris
        • Pika ta' Hoffmann, Ochotona hoffmanni
        • Pika tat-Tramuntana jew Pika tas-Siberja, Ochotona hyperborea
        • Pika ta' Pallas, Ochotona pallasi
        • Pika Amerikana, Ochotona princeps
        • Pika ta' Turuchan, Ochotona turuchanensis
      • Sottoġeneru Ochotona: piki tal-isteppe
        • Pika ta' Gansu jew Pika Griża, Ochotona cansus
        • Pika tax-xofftejn suwed, Ochotona curzoniae
        • Pika ta' Daurian, Ochotona dauurica
        • Pika ta' Tsing-ling, Ochotona huangensis
        • Pika ta' Nubra, Ochotona nubrica
        • Pika ta' l-isteppa, Ochotona pusilla
        • Pika tal-Afganistan, Ochotona rufescens
        • Pika ta' Moupin, Ochotona thibetana
        • Pika ta' Thomas, Ochotona thomasi
      • Sottoġeneru Conothoa: piki tal-muntanji
        • Pika ħamra taċ-Ċina, Ochotona erythrotis
        • Pika ta' Forrest, Ochotona forresti
        • Pika ta' Gaoligong, Ochotona gaoligongensis
        • Pika ta' Glover, Ochotona gloveri
        • Pika tal-Ħimalaja, Ochotona himalayana
        • Pika ta' Ili, Ochotona iliensis
        • Pika ta' Kozlov, Ochotona koslowi
        • Pika ta' Ladak, Ochotona ladacensis
        • Pika tal-widnejn kbar, Ochotona macrotis
        • Pika ta' Muli, Ochotona muliensis
        • Pika sewda, Ochotona nigritia
        • Pika ta' Royle, Ochotona roylei
        • Pika ħamra tat-Turkestan, Ochotona rutila
  • Familja Prolagidae (estinta)
    • Ġeneru Prolagus
      • Pika ta' Sardinja, Prolagus sardus (estint)
  • Familja Leporidae : Fniek u Liebri
    • Ġeneru Pentalagus
      • Fenek ta' Amami jew Fenek ta' Ryukyu, Pentalagus furnessi
    • Ġeneru Bunolagus
      • Fenek tax-xmara, Bunolagus monticularis
    • Ġeneru Nesolagus
      • Fenek tal-istrixxi ta' Sumatra, Nesolagus netscheri
      • Fenek tal-istrixxi ta' Annam, Nesolagus timminsi
    • Ġeneru Romerolagus
      • Fenek tal-vulkan jew Teporingo, Romerolagus diazi
    • Ġeneru Brachylagus
      • Fenek pigmew, Brachylagus idahoensis
    • Ġeneru Sylvilagus
      • Sottoġeneru Tapeti
        • Fenek tal-art mistgħadra, Sylvilagus aquaticus
        • Fenek ta' denbu qotni tal-foresta jew Tapeti, Sylvilagus brasiliensis
        • Fenek ta' denbu qotni ta' Dice, Sylvilagus dicei
        • Fenek ta' denbu qotni ta' Omiltemi, Sylvilagus insonus
        • Fenek tal-bassasa, Sylvilagus palustris
        • Fenek ta' denbu qotni tal-artijiet baxxi tal-Veneżwela, Sylvilagus varynaensis
      • Sottoġeneru Sylvilagus
        • Fenek ta' denbu qotni tad-deżert, Sylvilagus audubonii
        • Fenek ta' denbu qotni tal-muntanji ta' Manzano, Sylvilagus cognatus
        • Fenek ta' denbu qotni tal-Messiku, Sylvilagus cunicularis
        • Fenek ta' denbu qotni tal-Lvant, Sylvilagus floridanus
        • Fenek tat-Tres Marias, Sylvilagus graysoni
        • Fenek ta' denbu qotni tal-muntanji, Sylvilagus nuttallii
        • Fenek ta' denbu qotni tal-muntanji ta' Appalach jew Fenek ta' denbu qottni skur, Sylvilagus obscurus
        • Fenek robust, Sylvilagus robustus
        • Fenek ta' denbu qotni ta' l-Ingilterra l-Ġdida, Sylvilagus transitionalis
      • Sottoġeneru Microlagus
        • Fenek xkupilja, Sylvilagus bachmani
        • Fenek xkupilja ta' San Jose, Sylvilagus mansuetus
    • Ġeneru Oryctolagus
      • Fenek Ewropew, Oryctolagus cuniculus
    • Ġeneru Poelagus
      • Fenek ta' Bunyoro, Poelagus marjorita
    • Ġeneru Caprolagus
      • Fenek ta' Assam jew Liebru ispidu, Caprolagus hispidus
    • Ġeneru Pronolagus
      • Liebru l-ġebel aħmar ta' Natal, Pronolagus crassicaudatus
      • Liebru l-ġebel aħmar ta' Jameson, Pronolagus randensis
      • Liebru l-ġebel aħmar ta' Smith, Pronolagus rupestris
      • Liebru l-ġebel aħmar ta' Hewitt, Pronolagus saundersiae
    • Ġeneru Lepus
      • Sottoġeneru Macrotolagus
        • Liebru antilop, Lepus alleni
      • Sottoġeneru Poecilolagus
        • Liebru taż-żarbuna tas-silġ, Lepus americanus
      • Sottoġeneru Lepus
        • Liebru tal-Artiku, Lepus arcticus
        • Liebru tal-Alaska, Lepus othus
        • Liebru tal-muntanji, Lepus timidus
      • Sottoġeneru Proeulagus
        • Liebru ta' denbu iswed, Lepus californicus
        • Liebru tal-ġnub bojod, Lepus callotis
        • Liebru ta' Kap, Lepus capensis
        • Liebru ta' Tehuantepec, Lepus flavigularis
        • Liebru iswed, Lepus insularis
        • Liebru tax-xgħari, Lepus saxatilis
        • Liebru tad-deżert, Lepus tibetanus
        • Liebru ta' Tolai, Lepus tolai
      • Sottoġeneru Eulagos
        • Liebru xkupa, Lepus castroviejoi
        • Liebru ta' Yunnan, Lepus comus
        • Liebru Korean, Lepus coreanus
        • Liebru Korsikan, Lepus corsicanus
        • Liebru Ewropew, Lepus europaeus
        • Liebru ta' Granada, Lepus granatensis
        • Liebru Manċurjan, Lepus mandshuricus
        • Liebru sufi, Lepus oiostolus
        • Liebru tal-altipjan ta' l-Etjopja, Lepus starcki
        • Liebru ta' denbu abjad, Lepus townsendii
      • Sottoġeneru Sabanalagus
        • Liebru Etjopjan, Lepus fagani
        • Liebru tas-savana Afrikana, Lepus microtis
      • Sottoġeneru Indolagus
        • Liebru ta' Hainan, Lepus hainanus
        • Liebru Indjan, Lepus nigricollis
        • Liebru ta' Burma, Lepus peguensis
      • Sottoġeneru Sinolagus
        • Liebru Ċiniż, Lepus sinensis
      • Sottoġeneru Tarimolagus
        • Liebru ta' Yarkand, Lepus yarkandensis
      • Sottoġeneru incertae sedis
        • Liebru Ġappuniż, Lepus brachyurus
        • Liebru Abissinjan, Lepus habessinicus

Referenzi

• Hoffmann, Robert S., Andrew T. Smith (November 16, 2005). Wilson, D. E., and Reeder, D. M. (eds) Mammal Species of the World, 3rd edition, Johns Hopkins University Press, 185-211. ISBN 0-8018-8221-4.
• The Paleobiology Database.
• Tassonomija tal-Mammiferi.