Sintra

Minn Wikipedija, l-enċiklopedija l-ħielsa
Sintra
 Portugall
Amministrazzjoni
Stat sovranPortugall
Districts of PortugalLiżbona
Kodiċi postali 2714
Ġeografija
Koordinati 38°47′50″N 9°23′26″W / 38.79736°N 9.39042°W / 38.79736; -9.39042Koordinati: 38°47′50″N 9°23′26″W / 38.79736°N 9.39042°W / 38.79736; -9.39042
Sintra is located in Portugal
Sintra
Sintra
Sintra (Portugal)
Superfiċjenti 319.23 kilometru kwadru
Għoli 317 m
Fruntieri ma' Mafra, Loures, Odivelas, Amadora, Oeirasu Cascais
Demografija
Popolazzjoni 377,835 abitanti (2011)
Informazzjoni oħra
Kodiċi tat-telefon 219
Żona tal-Ħin UTC±0
bliet ġemellati El Jadida, Bissau, Lobito, Ħavana, Petrópolis, Kontea ta' Honolulu, Honolulu, Oviedou Fontainebleau
cm-sintra.pt

Sintra (/ˈsɪntrə, ˈsiːntrə/,[1][2] bil-Portugiż: [ˈsĩtɾɐ]) hija belt u muniċipalità fir-reġjun ikbar ta' Liżbona, il-Portugall, li tinsab mar-Rivjera Portugiża. Il-popolazzjoni tal-muniċipalità fl-2021 kienet tlaħħaq it-385,654 ruħ[3], f'erja ta' 319.23 kilometru kwadru (123.26 mil kwadru). Sintra hija waħda mill-iżjed muniċipalitajiet urbanizzati u l-iktar populati densament fil-Portugall. Il-muniċipalità hija destinazzjoni turistika ewlenija peress li pittoreska ħafna u għandha diversi palazzi storiċi, kastelli, bajjiet xeniċi, parks u ġonna.

Iż-żona tinkludi l-Park Naturali ta' Sintra-Cascais li minnha jgħaddu l-Muntanji ta' Sintra. Iċ-ċentru storiku tal-Vila de Sintra huwa famuża għall-arkitettura Romantika tas-seklu 19, għall-binjiet u għall-vilel storiċi, għall-ġonna, u għall-palazzi rjali u għall-kastelli, li wasslu biex il-belt titniżżel bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO.[4] Fost l-attrazzjonijiet ta' Sintra nsibu l-Kastell Medjevali tal-Għarab Iberiċi, il-Palazz Romantiku Nazzjonali ta' Pena u l-Palazz Rinaxximentali Portugiż Nazzjonali ta' Sintra.

Sintra hija waħda mill-iżjed muniċipalitajiet għonja kemm fil-Portugall kif ukoll fil-Peniżola Iberika inġenerali.[5][6] Tospita waħda mill-ikbar komunitajiet ta' barranin tul ir-Rivjera Portugiża[7][8][9][10] u b'mod konsistenti tikklassifika bħala wieħed mill-aqwa postijiet fejn tgħix fil-Portugall.[11]

Il-Forum tal-Bank Ċentrali Ewropew dwar is-Sistema Bankarja Ċentrali, avvenimenti annwali organizzat mill-Bank Ċentrali Ewropew, jiġi organizzat f'Sintra.[12]

Storja[immodifika | immodifika s-sors]

Preistorja sal-okkupazzjoni tal-Għarab Iberiċi[immodifika | immodifika s-sors]

Anta de Adrenunes.
Anta do Monte Abraão.

L-iżjed fdalijiet bikrin ta' okkupazzjoni umana ġew skoperti f'Penha Verde: dawn il-fdalijiet jixhdu okkupazzjoni li tmur lura għall-Paleolitiku Bikri. Fdalijiet komparabbli ġew skoperti f'sit fil-beraħ f'São Pedro de Canaferrim, maġenb il-kappella tal-Castelo dos Mouros (Kastell tal-Għarab Iberiċi), li jmorru lura għan-Neolitiku, u jinkludu bċejjeċ taċ-ċeramika mżejnin u utensili mikrolitiċi taż-żnied mill-ħames millenju Q.K.

Il-bċejjeċ taċ-ċeramika li nstabu lokalment jinkludu bosta vażuni tal-Kalkolitiku Aħħari mill-muntanji ta' Sintra jissuġġerixxu li bejn ir-raba' u t-tielet millenji Q.K., ir-reġjun (biswit il-villaġġ attwali ta' Sintra) kien okkupat minn insedjament Neolitiku/Kalkolitiku, b'karatteristiċi paragunabbli mal-insedjamenti ffortifikati f'Liżbona u f'Setúbal. L-evidenza skoperta f'Quinta das Sequoias u f'São Pedro de Canaferrim joħolqu kuntrast qawwi ma' dawk il-fdalijiet skoperti fir-raħal iffortifikat ta' Penha Verde u l-monument funebri ta' Bella Vista. Ġew skoperti wkoll diversi traċċi ta' fdalijiet ta' Żmien il-Bronż f'bosta postijiet fil-Muntanji ta' Sintra, inkluż biswit ir-raħal, fl-inħawi ta' Monte do Sereno, u insedjament ta' Żmien il-Bronż aħħari fi ħdan il-Kastell tal-Għarab Iberiċi li jmur lura għas-sekli 9-6 Q.K.

L-iżjed oġġett famuż minn dan il-perjodu huwa l-hekk imsejjaħ Kullar ta' Sintra, kullar tad-deheb ta' Żmien il-Bronż Nofsani li nstab qrib il-belt fl-aħħar tas-seklu 19, li mill-1900 sar parti mill-kollezzjoni tal-British Museum. Relattivament fil-qrib, f'Santa Eufémia da Serra, instab insedjament ta' Żmien il-Ħadid fejn ġew skoperti wkoll artefatti mit-tribujiet u l-popli indiġeni ta' oriġini Mediterranja (prinċipalment mill-perjodu Puniku).

Dawn imorru lura għall-bidu tas-seklu 5 Q.K., qabel ir-Rumanizzazzjoni tal-peniżola, fl-inħawi ta' Foz do Tejo li seħħet f'nofs is-seklu 2 Q.K. Il-prossimità ta' ċentru kummerċjali kbir (Olisipo) stabbilit mill-poplu ta' Turduli Oppidani fl-ewwel nofs tal-ewwel millenju Q.K., kienet tfisser li r-reġjun ta' Sintra kien influwenzat minn insedjament uman matul diversi epoki, u diversi kulturi ħallew il-fdalijiet tagħhom fl-inħawi. It-toponimu Sintra ġej minn Suntria fil-Medju Evu, u jindika rabta ma' kulturi radikali Indo-Ewropej; il-kelma tfisser "stilla li tiddi" jew "xemx", li spiss kienu sinifikanti għal dawk il-kulturi. Marcus Terentius Varro u Cadizian Lucius Junius Moderatus Columella ddeżinjaw il-post bħala "il-muntanja sagra" u Tolomew irrefera għalih bħala l-"muntanji tal-qamar".

Parti mill-kumpless tad-Diga Rumana ta' Belas, u l-istrutturi tal-ventilazzjoni (fuq quddiem) u s-segment tad-diga (sfond).

Matul l-okkupazzjoni Rumana tal-peniżola, ir-reġjun ta' Sintra kien parti miċ-Civitas Olisiponense enormi li Ċesri (għall-ħabta tad-49 Q.K.) jew x'aktarx Ottavjanu (għall-ħabta tat-30 Q.K.) kien taha l-istatus ta' Municipium Civium Romanorum. Id-diversi residenti tar-reġjun kienu meqjusa parti mir-Roman Galeria u fil-villaġġ attwali ta' Sintra hemm fdalijiet Rumani li jixhdu l-preżenza tar-Rumani mis-sekli 1-2 Q.K. sas-seklu 5 W.K. Hemm mogħdija tul il-parti tax-Xlokk tal-Muntanji ta' Sintra kkollegata mat-triq prinċipali lejn Olisipo li tmur lura għal dak il-perjodu.

Il-Pont Ruman ta' Catribana.

Din il-mogħdija kienet parti mir-rotta attwali ta' Rua da Ferraria, Calçada dos Clérigos u Calçada da Trindade. Skont id-drawwa Rumana li l-oqbra jitqiegħdu tul it-toroq u d-djar tagħhom, hemm evidenza ta' kitbiet imnaqqxa fuq il-monumenti funebri Rumani, li jmorru lura l-iktar għas-seklu 2. L-inħawi madwar ir-raħal modern ta' Sintra, minħabba l-prossimità ta' Olisipo, l-isem antik ta' Liżbona, dejjem kienu marbuta ferm mal-insedjament ewlieni, tant li l-Funtana ta' Armés, funtana tas-seklu 1 fil-villaġġ ta' Armés, Terrugem, f'Sintra, kienet inbniet minn Lucius Iulius Maelo Caudicus, minn Olisipo, f'ġieħ l-Imperatur Ruman Awgustu.

Matul l-okkupazzjoni tal-Għarab Iberiċi f'Sintra (bl-Għarbi: Xintara), il-kittieba Griegi-Latini kitbu dwar l-okkupazzjoni espliċita tal-inħawi taċ-ċentru tar-raħal. Deskrizzjoni tal-ġeografu Al-Bacr, iddeskriviet lil Sintra bħala "wieħed mill-irħula li jiddependu fuq Liżbona f'Al-Andalus, qrib il-baħar", u kkaratterizzata bħala "post li b'mod permanenti jkun fiċ-ċpar li qatt ma jgħeb".

Il-Kastell tal-Għarab Iberiċi, fuq il-qċaċet tal-għoljiet ta' Sintra.

Matul ir-Reconquista (għall-ħabta tas-seklu 9), iċ-ċentru u l-kastell prinċipali ta' Sintra ġew iżolati mill-armati Kristjani. Wara l-waqgħa tal-Kaliffat ta' Córdoba, fir-rebbiegħa tal-1093 ir-Re ta' León, Alfonso VI, ingħata l-bliet ta' Santarém u ta' Liżbona u l-Kastell ta' Sintra. Wara dan kien hemm perjodu ta' nuqqas ta' stabbiltà interna fi ħdan it-taifa Musulmani tal-peniżola, u b'mod partikolari d-deċiżjoni tal-mexxej tat-Taifa ta' Badajoz, Umar ibn Muhammad al-Mutawakkil, li wara eżitazzjoni mill-1090 sal-1091, qiegħed it-territorju tiegħu taħt it-tmexxija ta' Alfonso VI meta ġie ffaċċjat mit-theddida tal-Almoravidi. Afonso ħa l-belt u l-kastell ta' Sintra bejn it-30 ta' April u t-8 ta' Mejju 1093, iżda ftit wara li ġew ittrasferiti, Sintra u Liżbona nħakmu mill-Almoravidi. Santarém ġiet salvata minn Enriku, li Alfonso VI ta' León u Kastilja nnomina bħala l-Konti tal-Portugall fl-1096, minflok Raymond ta' Bourgogne.

Renju[immodifika | immodifika s-sors]

Il-fdalijiet tal-kappella ta' São Pedro de Canaferrim, mibnija minn Afonso Henriques wara li l-Għarab Iberiċi arrendew f'Sintra.

F'Lulju 1109, il-Konti Enriku reġa' ħakem il-Kastell ta' Sintra. Sena qabel kien sar tentattiv mill-Prinċep Sigurd tal-Kruċjati, iben Magnus III tan-Norveġja, biex jaħtaf il-kastell mill-Għarab Iberiċi fi triqtu lejn l-Art Imqaddsa. Il-forzi ta' Sigurd żbarkaw fil-bokka tax-xmara Colares iżda ma rnexxilhomx jieħdu l-kastell. Iżda kien biss wara l-ħakma ta' Liżbona, f'Ottubru 1147, minn Afonso Henriques (bl-appoġġ tal-ġellieda tal-Kruċjati), li l-kastell ġie ċedut b'mod definittiv lill-Kristjani, f'Novembru. Ġie integrat fid-dominji Kristjani flimkien ma' Almada u ma' Palmela wara li arrendew. Afonso Henriques stabbilixxa l-Knisja ta' São Pedro de Canaferrim fi ħdan il-ħitan tal-Kastell tal-Għarab Iberiċi biex ifakkar is-suċċess tiegħu.

Il-binja muniċipali ta' Sintra, li nbniet wara l-1154 biex tospita l-amministrazzjoni lokali.

Fid-9 ta' Jannar 1154, Afonso Henriques iffirma foral ("karta") għar-raħal ta' Sintra, bit-territorji u l-proprjetajiet rispettivi kollha. Il-karta stabbiliet il-munċipalità ta' Sintra, li kellha territorju tassew kbir, li eventwalment ġie maqsum f'erba' parroċċi kbar: São Pedro de Canaferrim (fil-kastell), São Martinho (fir-raħal ta' Sintra), Santa Maria u São Miguel (fis-sede ekkleżjastika ta' Arrabalde). Is-sede muniċipali bikrija, ir-raħal ta' Sintra, kienet iċ-ċentru ta' komunità sinifikanti ta' Lhud Sefardiċi, b'sinagoga u b'kwartier Lhudi. Din il-komunità ma kinitx limitata għar-raħal ta' Sintra: jissemmew kwartieri speċifiċi matul ir-renju tar-Re Denis f'Colares, iżda ġarrbu pressjoni kbira mill-influss tas-servi Kristjani. Matul is-sekli 12 u 13, minħabba l-fertilità tar-raba', diversi kunventi, monasteri u ordnijiet militari bnew jew stabbilew residenzi, vilel, imtieħen tal-ilma u vinji. Hemm rekords muniċipali minn dan il-perjodu ta' għadd ta' donazzjonijiet u għotjiet; bejn l-1157 u l-1158, Afonso Henriques ta donazzjoni lill-mastru tal-Kavallieri tat-Templari, Gualdim Pais, ta' diversi djar u vilel fiċ-ċentru ta' Sintra.

Fl-1210, il-Monasteru ta' Santa Cruz f'Coimbra akkwista erbat idjar f'Pocilgais, li ġew rilaxxati fl-1230, filwaqt li fl-1264 kellu l-kontroll ta' djar u ta' vinji f'Almargem. Fl-1216, il-Monasteru ta' São Vicente de Fora (Liżbona) kellu vinja wkoll f'Colares u fl-1218, kellu vilel f'Queluz u f'Barota. Fl-istess żmien bejn l-1223 u l-1245, il-Monasteru ta' Santa Maria de Alcobaça kellu diversi privileġġi fit-territorju. L-Ordni militari ta' Santiago kellu villa f'Arrifana fl-1260. Bosta mid-donazzjonijiet ta' Afonso Henriques fis-seklu 12, inkluż privileġġi assenjati lil dawn l-istituzzjonijiet, ġew ikkonfermati fl-1189 minn ibnu Sancho I (1185-1211), skont l-istrateġija soċjali, politika u ekonomika matul l-era ta' wara r-Reconquista. B'hekk, wara l-1261, Sintra kellha amministrazzjoni lokali li kienet tikkonsisti minn alcalde li jirrappreżenta l-Kuruna, u żewġ imħallfin lokali eletti mill-pubbliku. Matul il-kunflitt politiku bejn ir-Re Sancho II (1223-1248) u l-Knisja, il-knejjes ta' São Pedro u ta' São Martinho, li kienu proprjetajiet tar-Re, ġew ċeduti lill-Isqof ta' Liżbona u lis-Sé. Minkejja dan, il-patrimonju tal-Kuruna ġie definit minn stadju bikri: fl-1287, ir-Re Denis ta r-raħal b'donazzjoni lir-Reġina Eliżabetta tal-Portugall, flimkien mal-binjiet sinjorili u l-benefiċċji assoċjati kollha tagħhom. Iktar 'il quddiem, dawn l-artijiet ġew ittrasferiti lill-Infante Afonso (li iktar 'il quddiem sar ir-Re Afonso IV), u baqgħu fil-pussess tiegħu sal-1334, qabel ma s-sjieda għaddiet għand ir-Reġina (bil-Portugiż: Casa da Rainha).

Il-pesta s-sewda waslet f'Sintra fis-seklu 14; fl-1350, huwa magħruf li l-marda kkawżat il-mewt ta' ħames skribi muniċipali. X'aktarx li kien hemm għadd ferm ikbar ta' mwiet, x'aktarx minħabba l-klima bierda u l-umdità, li kienu kundizzjonijiet li għenu biex il-marda tinxtered.

Il-Palazz ta' Sintra, għal żmien twil ir-residenza tal-familja rjali matul is-sajf.

Matul ir-renju tar-Re Ferdinandu (1367-1383), Sintra kellha rwol importanti fiż-żwieġ kontroversjali tal-monarka ma' Dona Leonor Telles de Menezes. Fl-1374, ir-Re ta Sintra b'donazzjoni lil żewġu, li kien iżżewweġ b'mod sigriet fit-Tramuntana tal-pajjiż. Flimkien ma' Sintra, ir-Re kkonċeda l-muniċipalitajiet ta' Vila Viçosa, Abrantes u Almada, xi ħaġa li nkorlat ferm lill-kunsill privat tiegħu; wara konfrontazzjoni, ir-Re abbanduna dmirijietu u vvjaġġa lejn Sintra, fejn baqa' għal xahar fuq il-pretest tal-kaċċa. Peress li Sintra kienet tinsab relattivament qrib Liżbona, ħafna miċ-ċittadini tagħha ssejħu biex jaħdmu fuq proġetti għall-Kuruna fil-belt kapitali: fl-1373, ir-Re Ferdinandu ddeċieda li jiffortifika l-belt bi swar, u talab fondi jew ħaddiema mill-artijiet kostali f'Almada, f'Sesimbra, f'Palmela, f'Setúbal, f'Coina, f'Benavente u f'Samora Correia, kif ukoll Ribatejo kollu, u miż-żoni interni ta' Sintra, Cascais, Torres Vedras, Alenquer, Arruda, Atouguia, Lourinhã, Telheiros u Mafra. Matul il-Kriżi Dinastika bejn l-1383 u l-1385, Sintra ngħaqdet ma' Leonor Telles biex tappoġġa l-proklamazzjoni ta' bintha, Beatrice, li żżewġet lil Ġwanni I ta' Kastilja, bħala r-Reġina tal-Portugall u ta' Kastilja. Wara t-telfa mġarrba mill-armata Kastiljana f'Aljubarrota (Awwissu 1385) kontra t-truppi Portugiżi u Ingliżi, ikkmandati minn Nuno Álvares Pereira, Sintra saret wieħed mill-aħħar postijiet li arrenda lill-Mastru ta' Aviz, li iktar 'il quddiem sar ir-Re tal-Portugall (wara l-1383).

Era Ġwannina u Filippina[immodifika | immodifika s-sors]

Ġwanni I (1385-1433), l-ewwel re tat-tieni dinastija, kiser it-tradizzjoni tat-trasferiment ta' Sintra lill-Casa da Rainha (proprjetà tar-reġina). X'aktarx għall-ħabta tal-1383, Ġwanni I ta l-artijiet ta' Sintra lill-Konti Henrique Manuel de Vilhena, u malajr irrevoka d-deċiżjoni wara li Henrique żamm mal-Infanta fit-tilwim dinastiku. Għalhekk, Sintra baqgħet tkun parti mill-pussessi tar-re, li espanda t-territorju lokali. Sal-aħħar tas-seklu 17, il-palazz irjali kien jikkostitwixxi waħda mir-residenzi prinċipali u proprjetajiet tas-saf tal-qorti: minn hemm Ġwanni ddeċieda li jaħkem lil Ceuta (1415); ir-Re Afonso V twieled u miet fil-palazz (1433-1481); u r-Re Ġwanni II (1481-1495) sar sovran.

F'dokument maħruġ fl-1435 mir-Re Dwardu (1433-1438), ir-reġjun ġie deskritt bħala: "Art tal-Comarca bl-arja tajba u b'abbundanza ta' ilma, baħar u art [...] l-iżjed belt leali ta' Liżbona peress li tinsab daqstant viċin, li fiha biżżejjed diverżjonijiet u distrazzjonijiet permezz tal-muntanji u l-kaċċa...".

Matul l-Era tal-Iskoperti Portugiżi, diversi nies li twieldu Sintra nkitbu fl-istorja. Fl-1443, Gonçalo de Sintra, skudier tal-familja tal-Infante Enriku, intbagħat mill-prinċep bħala kaptan ta' karavella lejn il-kosta tal-Afrika. Huwa esplora l-inħawi ħdejn ix-xmara Ouro u eventwalment miet hemmhekk fl-1444. Pedro de Sintra u Soeiro da Costa iktar 'il quddiem immappjaw il-biċċa l-kbira tal-kosta Atlantika tal-Afrika, għall-ħabta tal-mewt ta' Enriku fl-1460.

Fl-aħħar tas-seklu 15, l-importanza ta' Sintra fl-itinerarji uffiċjali wasslet biex ir-Reġina Eleanor ta' Viseu (il-mara tar-Re Ġwanni II), li dak iż-żmien kienet il-benefattur prinċipali tal-Misericóridas Portugiżi, tespandi l-istituzzjonijiet prinċipali tagħha f'Sintra. Il-Hospital e Gafaria do Espírito Santo, li minnu fadal biss il-kappella ta' São Lázaro, inbena sabiex jipprovdi assistenza u appoġġ lil-lebrużi fl-inħawi (il-kappella għadha tinkludi s-simbolu tar-Re Ġwanni, il-pellikan, u tar-Reġina Leonor, il-gamblu). Fl-1545, l-isptar ġie ttrasferit lill-amministrazzjoni tas-Santa Casa da Misericórdia ta' Sintra li ġiet stabbilita mir-Reġina Katerina tal-Awstrija, il-mara ta' Ġwanni III.

Ir-Re Manwel I (1495-1521) kien jieħu pjaċir iqatta' s-sjuf tiegħu f'Sintra, minħabba tal-klima bierda tagħha u l-abbundanza ta' annimali tal-kaċċa; bħalma nnota Damião de Góis, il-kronista tiegħu: "minħabba li huwa wieħed mill-postijiet fl-Ewropa li huwa iktar biered, u brijuż biex kwalunkwe Re, Prinċep jew Mastru jqattgħu l-ħin tagħhom hemmhekk, billi apparti l-arja tajba tal-muntanji, imsejħa miċ-ċittadini lokali iktar anzjali bħala l-promontorju tal-qamar, hemm ħafna ċrievi u annimali oħra għall-kaċċa, u fuq kollox ħafna u ħafna troti tajbin, ta' tipi differenti, u fejn fl-Ispanja kollha wieħed jista' jsib bosta fawwariet tal-ilma...". Bejn is-seklu 15 u 16, wara li vvjaġġa lejn il-Kuruna ta' Kastilja u l-Kuruna ta' Aragona meta tqies bħala l-eredi ta' dawk ir-renji fl-1498, ir-re ttrasforma u arrikkixxa l-belt u r-reġjun b'diversi xogħlijiet pubbliċi. Dawn kien jinkludu r-rikostruzzjoni tal-Knisja Gotika antika ta' São Martinho u fl-1511 il-kostruzzjoni tal-Monasteru ta' Nossa Senhora da Pena fuq l-ogħla quċċata tal-Muntanji ta' Sintra, li mbagħad ġie ttrasferit lill-Ordni ta' San Ġlormu. Fit-tieni nofs tas-seklu 16, Sintra kienet ċentru għall-kortiġjani u l-membri tal-aristokrazija bdew jibnu l-vilel u l-irziezet fi ħdan ir-reġjun. F'dan l-ambjent rurali, mill-1542, il-Viċirè tal-Indja, D. João de Castro (1500-1548) beda jirresjedi f'Quinta da Penha Verde, fejn kien jikkollezzjona eżempji tal-kultura Portugiża ta' dak iż-żmien, inkluż xogħlijiet tal-artist rinomat Francisco de Holanda. Kien matul dan ir-Rinaxximent kulturali li tlesta l-presbiterju tal-irħam skolpit bejn l-1529 u l-1532 minn Nicolau Chanterene għall-kappella tal-Monasteru ta' Nossa Senhora da Pena, flimkien mal-portiku tal-Knisjja ta' Nossa Senhora da Conceição da Ulgueira (1560).

Il-Kunvent tal-Kapuċċini, l-irtir monastiku stabbilit matul l-istorja primordjali tal-muniċipalità (is-seklu 16).

Luís de Camões (1524-1580) irrefera għall-muntanji ta' Sintra f'Os Lusíadas, bħala art mitika mmexxija min-ninfej tal-ilma. Il-poeta Rinaxximentali Luisa Sigea — Syntrae Aloisiae Sygeae f'Pariġi (1566) u f'Madrid (1781) irreferiet għal Sintra bħala "wied pjaċevoli, bejn l-irdumijiet li jibqgħu telgħin sas-smewwiet... imnaqqax f'għoljiet grazzjużi li fihom wieħed jista' jisma' l-ħoss tal-ilmijiet... [fejn] kollox, fil-fatt, isaħħar u jfewwaħ l-ambjent bir-riħa u bil-frott tiegħu".

Bil-mewt tal-Kardina-Re Enriku (1578-1580), Filippu II ta' Spanja wiret ir-Renju tal-Portugall, u beda unjoni personali mal-kuruni li damet sal-1640. Matul dan il-perjodu, il-poter politiku Portugiż ġie ttrasferit minn Sintra għal Vila Viçosa, iċ-ċentru prinċipali tal-familja ta' Braganza, li d-duki tagħha, dixxendenti ta' Ġwanni tal-Portugall, kienu l-eredi għat-tron tal-Portugall. Wara d-deċiżjoni tal-Cortes ta' Tomar fl-1581, Filippu, bħala r-Re tal-Portugall, aċċetta amministrazzjoni magħmula mill-aristokrazija Portugiża. Huwa għadda minn Sintra għall-ħabta ta' Ottubru 1581, u żar il-monasteru u l-knejjes. Kien matul dan il-perjodu li s-setta tal-Bastjaniżmu, bit-tama tar-ritorn tar-Re Bastjan, intemmet, meta feġġew diversi "Bastjani" foloz. Fl-1585, Mateus Alvares, li twieled fil-gżira ta' Terceira fl-Azores u kien il-gwardjan tal-eremitaġġ ta' São Julio, għamilha tabirruħu kien ir-Re Bastjan u ħoloq kunflitt f'Sintra, f'Madra, f'Rio de Mouro u f'Ericeira. L-avventura ta' Bastjan intemmet bit-tgħalliq ta' tletin ruħ u bit-tbatija ta' bosta oħrajn. Għalhekk, ma kinitx sorpriża, li ż-żjara fl-1619 tar-Re Filippu IV ta' Spanja (Filippu III tal-Portugall) irriżultat f'bosta familji jaħarbu lejn l-għoljiet. Matul din l-unjoni (1580-1640), Sintra kienet post privileġġat għall-"eżiljati" Portugiżi mill-qorti Kastiljana; in-nobbli li xtaqu jitbegħdu min-nobbiltà Spanjola kienu jixtru l-artijiet fir-reġjun, 'il bogħod mill-intriċċi tal-qorti. Fi żmien ir-Restawr, fl-1640, il-muniċipalità kellha bejn wieħed u ieħor 4,000 resident.

Era Brigantina[immodifika | immodifika s-sors]

Il-Palazz Irjali ta' Queluz.

Il-gwerra ma' Spanja (1640-1668), l-istabbiliment ta' Mafra matul ir-renju ta' Ġwanni V tal-Portugall (1706-1750) permezz tal-kostruzzjoni tal-Palazz-Kunvent, u iktar 'il quddiem il-kostruzzjoni tal-Palazz Irjali ta' Queluz fl-1747 matul ir-renji ta' Ġużeppi I (1750-1777) u Marija I (1777-1816), għenu biex jonqsu ż-żjarat irjali lejn ir-reġjun. Matul dan iż-żmien ġew dokumentati żewġ żjarat biss: fl-1652 u fl-1654, rispettivament iż-żjara tar-Reġina Luísa de Gusmão u tar-Re Ġwanni IV (1640-1656), u d-difna finali tar-Re Afonso VI.

Ir-re Afonso VI mitfugħ il-ħabs fil-Palazz ta' Sintra, pittura ta' Alfredo Roque Gameiro.

Bl-allegazzjoni li r-re kien iġġennen u li l-eredi kien inkapaċi, id-Duka ta' Cadaval u l-Infante Peter mexxew kolp ta' stat fl-1667 li rriżulta fir-riżenja tal-Konti ta' Castelo Melhor, il-Ministru tar-Re Afonso VI (1656-1683) u fit-tfigħ il-ħabs tal-monarka. Fl-1668, il-Cortes ta' Liżbona kkonfermaw lill-Infante Peter, ħu r-re, bħala r-reġġent u l-eredi. Afonso VI għex il-kumplament ta' ħajtu bħala priġunier fil-Paço da Ribeira (1667-1669), fil-Fortizza ta' San Ġwann il-Battista f'Angra, fl-Azores (1669-1674) u finalment, wara l-iskoperta ta' konfoffa biex jinqatel ir-reġġent, fil-Paço da Vila in Sintra (1674-1683).

Mis-seklu 17 sas-seklu 18, ir-reġjun kien ċentru tal-ordnijiet reliġjużi tal-kontemplazzjoni li stabbilew kunventi f'Sintra. Iżda baqa' post tal-ħrejjef, bi spazji forestali kbar, imdallmin, makabri u misterjużi. Il-patri Baião, fil-Portugal Cuidadoso (1724) tiegħu nnota: "Qrib il-Palazz ta' Sintra kien hemm foresta, tant densa, li binhar, kienet tbeżża' lil kull min kien jidħol fiha. U [r-Re] D. Sebastian kien ħieles minn dan il-biża', tant li kien imur jimxi hemmhekk billejl, ħafna drabi għal sagħtejn jew tliet sigħat". Mill-bidu tat-tieni nofs tas-seklu 18 sas-seklu 19, Sintra saret magħrufa bħala post nostalġiku u misterjuż li ġie deskritt minn bosta barranin.

Lord Byron (1788-1824) kien partikolarment jieħu pjaċir joqgħod f'Sintra li hija deskritta f'Childe Harold's Pilgrimage bħala "ġenna glorjuża".

Kienet "l-Eden glorjuż" tar-Romantiku Lord Byron; "il-post pjaċevoli" ta' Almeida Garrett; "il-bejta tal-maħbubin fejn meta l-weraq kien jibdel il-kulur għal lewn romantiku, in-nobbli kienu jerħu lilhom infushom f'idejn il-poeti" ta' Eça de Queirós; jew il-post fejn Richard Strauss ra ġnien "paragunabbli mal-Italja, ma' Sqallija, mal-Greċja jew mal-Eġittu, tassew ġnien ta' Klingsor, u fl-għoljiet, hemm kastell tal-Kalċi Mqaddes".

Min-naħa l-oħra, it-terremot ta' Liżbona tal-1755, ġab miegħu l-qerda taċ-ċentru ta' Sintra kif ukoll għadd ta' mwiet, u dan irriżulta fil-bini u fir-restawr fit-tieni nofs tas-seklu 18. Fis-seklu 18 ukoll, ġie stabbilit l-ewwel bini industrijali fir-raħal: il-Fábrica de Estamparia de Rio de Mouro (il-Fabbrika tal-Istamperija tax-Xmara Mouro) fl-1778.

Il-faċċata tal-Palazz ta' Seteais, li ġie mkabbar għaż-żjarat tal-familja rjali mill-Markiża ta' Marialva.

Iż-żjara tar-Reġina Marija I fl-1787 wasslet għar-restawr u għat-tiżjin mill-ġdid ta' xi swali u kmamar tal-binjiet muniċipali. Il-festi l-kbar tal-1795 biex tiġi ċċelebrata l-magħmudija tal-Infante António, iben Ġwanni VI, irriżultaw f'balli kbar fil-Palazz ta' Queluz. Fl-1838, ir-Re-Konsorti, Ferdinandu II xtara l-Monasteru ta' Nossa Senhora da Pena u żona enormi biswit, u kkummissjona lill-arkitett José de Costa e Silva biex jibni ħnejja li tgħaqqad iż-żewġ kwartieri tal-Palazz ta' Seteais (li kien proprjetà tal-Markiż ta' Marialva), sabiex titfakkar iż-żjara tal-1802 tal-Prinċep u tal-Prinċipessa tal-Brażil, Ġwanni u Carlota Joaquina, u ż-żjara sussegwenti ta' binhom, ir-Re assolutist Miguel, fl-1830.

Il-Palazz ta' Monserrat fuq quċċata ta' għolja oħra qrib il-belt ta' Sintra.

Matul it-tielet kwart tas-seklu 18 u prattikament matul is-seklu 19 kollu, il-vjaġġaturi barranin u l-aristokratiċi Portugiżi, imqanqlin mir-Romantiċiżmu, reġgħu skoprew il-maġija ta' Sintra, speċjalment tal-pajsaġġi eżotiċi u tal-klima tagħha. Iż-żjarat tagħhom wasslu biex jiġu stabbiliti diversi lukandi, u waħda minnhom, ta' Lawrence, li nfetħet fl-1764, baqgħet tiffunzjona sal-2018. Fis-sajf tal-1787, William Beckford qagħad mal-Markiż ta' Marialva, il-mastru taż-żiemel tar-renju, fir-residenza tiegħu ta' Seteais. Fil-bidu tas-seklu 19, il-Prinċipessa Carlota Joaquina, mart il-Prinċep Reġġent Ġwanni, xtrat il-proprjetà u l-Palazz ta' Ramalhão. Bejn l-1791 u l-1793, Gerard Devisme bena villa Neo-Gotika fil-proprjetà estensiva tiegħu f'Quinta de Monserrat (li iktar 'il quddiem saret magħrufa bħala l-Palazz ta' Monserrat). Beckford, li baqa' f'Sintra, kera l-proprjetà mingħand Devisme fl-1794. Il-pajsaġġ, moħbi fiċ-ċpar, attira wkoll lil Ingliż ieħor, Sir Francis Cook, li okkupa l-proprjetà, u bena paviljun orjentali.

Il-Palazz Nazzjonali ta' Pena: ir-residenza tas-sajf tal-monarki tal-Portugall matul is-seklu 19.

Il-Palazz ta' Pena, is-simbolu eżemplari Romantiku Portugiż ta' Sintra, inbeda mir-Re-Konsorti Ferdinandu, ir-raġel tar-Reġina Marija II (1834-1853), membru mwieled Ġermaniż tal-familja ta' Saxe-Cobourg-Gotha. Il-palazz inbena fuq il-fdalijiet tal-monasteru tas-seklu 16 tal-Ordni ta' San Ġlormu, u ġew ikkonservati bosta aspetti fundamentali, inkluż il-knisja, il-kjostru u xi kwartieri oħra. L-arkitettura hija waħda eklettika, influwenzata minn bosta stili arkitettoniċi, bħala evidenza tal-era tar-Romantiċiżmu.

It-taħlit intenzjonali tal-istili eklettiċi jinkludi n-Neo-Gotiku, in-Neo-Manwelin, in-Neo-Iżlamiku, u n-Neo-Rinaxximentali. Dawn ħarġu fid-dieher l-iktar permezz tar-rinnovazzjonijiet ewlenin tas-seklu 19. Id-disinn kien proġett tal-Baruni von Eschwege u Ferdinandu II, biex il-Palazz Nazzjonali ta' Sintra jiġi sostitwit bħala alternattiva għar-residenza tas-sajf f'Cascais. Wara Sintra, il-monarki Lwiġi tal-Portugal (1861-1889) u Carlos tal-Portugall (1863-1908) temmew is-sjuf tagħhom bi żjarat lejn Cascais fix-xhur ta' Settembru u ta' Ottubru.

Quinta da Regaleira, attrazzjoni integrali tal-Pajsaġġ Kulturali ta' Sintra.

Fl-1854 ġie ffirmat l-ewwel kuntratt għall-kostruzzjoni ta' linja ferrovjarja bejn Sintra u Liżbona. Digriet iffirmat fis-26 ta' Ġunju 1855 irregola l-kuntratt bejn il-gvern u l-Konti Claranges Lucotte iżda iktar 'il quddiem tħassar fl-1861. Il-linja finalment ġiet inawgurata fit-2 ta' April 1887.

Sal-bidu tas-seklu 20, Sintra ġiet rikonoxxuta bħala post li l-aristokratiċi u l-miljunarji kienu jżuru fis-sajf. Fosthom, Carvalho Monteiro, is-sid ta' binja konsiderevoli (magħrufa bħala "Monteiro dos Milhões") mibnija qrib ir-raħal prinċipali, fuq proprjetà li kien xtara mill-Barunessa ta' Regaleira, ta' palazz lussuż Neo-Rinaxximentali, ibbażat fuq arkitettura Neo-Manwelina.

Mit-tieni nofs tas-seklu 19 sal-ewwel deċennji tas-seklu 20, Sintra saret ukoll post privileġġat fost l-artisti: mużiċisti bħal Viana da Mota; kompożituri bħal Alfredo Keil, pitturi bħal João Cristino da Silva (l-awtur ta' waħda mit-tieli l-iktar rinomati tal-arti Romantika Portugiża, "Five Artists in Sintra" (Ħames Artisti f'Sintra)), kittieba bħal Eça de Queirós jew Ramalho Ortigão, kollha kemm huma għexu, ħadmu jew ġew ispirati mill-pajsaġġi ta' Sintra.

Repubblika[immodifika | immodifika s-sors]

Parti miċ-ċentru storiku.

Il-proklamazzjoni ta' Repubblika Portugiża fl-1910 ittrasformat il-klima idillika ta' Sintra. F'daqqa waħda ġie promoss l-iżvilupp ekonomiku; il-benefiċċji potenzjali għar-reġjun mit-tkabbir fl-agrikoltura, l-industrija u l-kummerċ ġew promossi biex jitrawwem l-iżvilupp. Fl-1908 ġiet stabbilita żona għat-tkabbir tal-inbid f'Colares. Ġiet stabbilita wkoll kummissjoni għall-monitoraġġ tal-kwalità tal-inbid u għall-promozzjoni tal-esportazzjoni tiegħu, u fl-1914 ġiet stabbilita l-assoċjazzjoni kummerċjali u industrijali ta' Sintra (bil-Portugiż: Associação Comercial e Industrial de Sintra) sabiex jiġu ġestiti l-konċessjonijiet. Sadanittant, f'isem il-progress lajk u popolari, partijiet mill-wirt kulturali nqerdu, inkluż l-annessi tal-villaġġ Medjevali biswit il-Palazz fl-1911, filwaqt li n-navata tal-Knisja tal-Misericórdia ċċekknet għal presbiterju sabiex it-triq setgħet titwessa'. L-ewwel deċennji tas-seklu 20 kienu ż-żmien fejn seħħet l-iżjed urbanizzazzjoni rapida tar-raħal, appoġġat mil-linja ferrovjarja li tikkollega r-raħal ma' Liżbona u l-influss tal-vjaġġaturi fis-sajf.

Matul is-snin 20 tas-seklu 20, il-ħsara fil-konfront ta' siti kulturali importanti wasslet għall-ħolqien ta' istituzzjonijiet biex jistudjaw u jipproteġu l-wirt artistiku kbir. L-Instituto Histórico de Sintra (l-Istitut Storiku ta' Sintra), taħt it-tmexxija ta' Afonso de Ornelas, kellu rwol importanti f'dan il-perjodu. L-istudji arkeoloġiċi rriżultaw fi żvilupp konsiderevoli: fl-1927, Félix Alves Pereira reġa' skopra l-insedjamenti Neolitiċi ta' Santa Eufémia, u fl-1929 tlestiet l-ewwel pubblikazzjoni tal-iskoperti tal-monumenti preistoriċi ta' Praia das Maçãs. Minn dak iż-żmien tas-snin 70 tas-seklu 20, iż-żona kostali ta' Sintra kienet qed issir destinazzjoni tas-sajf, u dan wassal għall-kostruzzjoni ta' residenzi tas-sajf Portugiżi. Bosta arkitetti Portugiżi importanti żviluppaw proġetti f'din iż-żona fl-ewwel nofs tas-seklu 20, inkluż Raul Lino, Norte Júnior u Tertuliano de Lacerda Marques.

Dawn il-proġetti wasslu benefiċċji għar-raħal u għar-reġjun, żiedu t-turiżmu u attiraw lil diversi Portugiżi notevoli bħala residenti: il-kittieb Ferreira de Castro; l-iskultur Anjos Teixeira; l-arkitetti Norte Júnior u Raul Lino; il-pitturi Eduardo Viana, Mily Possoz u Vieira da Silva; il-poeta Oliva Guerra; il-kompożitur u s-surmast Frederico de Freitas; l-istoriċi Francisco Costa, Felix Alves Pereira u João Martins da Silva Marques.

Fl-1944, qabel ma ġie arrestat, il-Prim Ministru ta' Franza Pierre Laval minn Vichy kien ippjana li jmur jgħix f'proprjetà f'Sintra, fejn kienet inkrietlu dar apposta għalih.

Il-pjanta muniċipali tal-1949 ta' De Groer kienet maħsuba biex tipproteġi lir-raħal u lill-kwartieri tiegħu mill-urbanizzazzjoni sfrenata, u rriżultat fiż-żamma ta' ambjent paragunabbli ma' Sintra tas-seklu 19. L-anarkija urbana baqgħet dominanti sa nofs is-snin 80 tas-seklu 20 fiż-żoni biswit ir-raħal prinċipali ta' Sintra, u rriżultat fl-iżvilupp ta' kwartieri ġodda.

Sit ta' Wirt Dinji[immodifika | immodifika s-sors]

Il-Pajsaġġ Kulturali ta' Sintra ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1995.[4]

Il-valuri universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' tliet kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-kriterju (ii) "Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ"; il-kriterju (iv) "Eżempju straordinarju ta' tip ta' bini, ta' grupp ta' siti jew ta' pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid-dieher stadju/i sinifikanti fl-istorja tal-bniedem"; u l-kriterju (v) "Eżempju straordinarju ta' insedjament uman tradizzjonali, ta' użu tal-art jew ta' użu tal-baħar, li jirrappreżenta kultura (jew kulturi), jew interazzjoni umana mal-ambjent, speċjalment meta jkun sar vulnerabbli minħabba l-impatt ta' bidla irreversibbli".[4]

Ġeografija[immodifika | immodifika s-sors]

Ġeografija fiżika[immodifika | immodifika s-sors]

Il-belt ta' Sintra fuq il-Muntanji ta' Sintra, il-formazzjoni esposta tal-granit u tal-blat igneu estiż sal-Oċean Atlantiku.

Il-Muntanji ta' Sintra, katina muntanjuża tal-granit twila għaxar kilometri, meqjusa bħala l-Monte da Lua (il-Muntanja tal-Qamar), jew il-Promontorium Lunae (il-Promontorju tal-Qamar) mit-tradizzjoni lokali b'saħħitha tas-setet astrali, jitfaċċaw f'daqqa waħda bejn pjanura vasta lejn it-Tramuntana u l-marġni tat-Tramuntana tal-estwarju tax-xmara Tagus, li jserrep lejn l-Oċean Atlantiku u Cabo da Roca, l-iżjed punt fil-Punent tal-Ewropa kontinentali.

L-irdumijiet imponenti li jiddelimitaw il-Muntanji ta' Sintra u l-Atlantiku.

Il-pjattaforma ta' São João, tul in-naħa tat-Tramuntana tal-Muntanji ta' Sintra, għandha altitudnijiet ta' bejn 100 metru (110 jardi) u 150 metru (160 jarda), filwaqt li n-naħa tan-Nofsinhar tal-muntanji, il-pjattaforma ta' Cascais, hija iktar baxxa: u xxaqleb minn 150 metru (160 jarda) sal-baħar, u tintemm tul il-kosta, madwar 30 metru (33 jarda) 'il fuq mil-livell tal-baħar. Ir-riljiev spettakolari jirriżulta mill-orjentazzjoni mil-Lvant għall-Punent tal-assi tal-katina muntanjuża sal-kosta, u n-natura tal-blat igneu reżistenti għall-erożjoni. Il-Katina Muntanjuża tal-Iżbroffar ta' Sintra (MES) hija struttura b'għamla ta' koppla, li ffurmat mis-saffi ta' blat sedimentarju (ġebla tal-ġir u ġebel ramli) mill-perjodu Ġurassiku Superjuri u l-Kretaċju Bikri. Intrużjoni ignea metamorfizzata rriżultat f'ċirku dejjaq ta' blat metamorfiku, iżda ddeformat ferm ukoll dawn is-saffi sedimentarji u kkawżat esponiment vertikali. Filwaqt li fin-Nofsinhar hemm saffi sedimentarji inkorporati, lejn it-Tramuntana (madwar Praia Grande) il-katina muntanjuża hija wieqfa. Il-formazzjonijiet sedimentarji, sal-bidu tal-Kretaċju Superjuri, huma deformati bl-intrużjoni li tillimita l-MES sal-aħħar tal-Kretaċju. Id-datazzjoni radjumetrika tal-blat differenti mill-katina muntanjuża indikat età ta' bejn 80 u 75 miljun sena (u kkonfermat id-depożiti tal-Kretaċju Superjuri).

Il-bajja ta' Azenhas do Mar, Sintra.

Il-kundizzjonijiet ġeodinamiċi li kkontrollaw l-formazzjoni tal-MES (b'korrelazzjoni mal-iżvilupp tal-Ktajjen Muntanjużi tal-Iżbroffar ta' Sines u ta' Monchique) huma assoċjati mal-espansjoni progressiva fit-Tramuntana tal-Oċean Atlantiku u l-ftuħ suċċessiv tal-Bajja ta' Biskajja. Din l-espansjoni rriżultat f'tensjonijiet kumplessi responsabbli għax-xquq fondi fil-qoxra tad-Dinja li kienu kanali li minnhom kienet titla' l-magma. Madwar 80 miljun sena ilu din il-magma nfirxet fil-wiċċ bħala qoxra tal-wiċċ b'fond ta' ħames kilometri bejn is-saffi sedimentarji (160 sa 9 miljun sena ilu) li ġew metamorfizzati kimikament. Maż-żmien il-kanali tal-magma birdu u kkristallizzaw, u rriżultaw f'kundizzjonijiet li kkawżaw il-karatteristiċi granulari tal-MES. Is-saffi sedimentarji iktar dgħajfa kienu suxxettibbli għall-erożjoni, u l-prodotti tagħhom ġew depożitati madwar il-bażi tagħhom. B'hekk, il-katina muntanjuża ġiet esposta matul l-epoka Paleoġenika (30 miljun sena ilu), magħrufa bħala l-Kumpless ta' Benfica.

Klima u bijoma[immodifika | immodifika s-sors]

L-umdità kbira u t-temperaturi bierda huma pjuttost frekwenti fil-Muntanji ta' Sintra.

Il-klima Mediterranja, influwenzata mill-Atlantiku u kkaratterizzata minn temperaturi moderati u minn xtiewi bix-xita, hija tipika tal-Portugall kontinentali. Għalkemm il-klima fl-inħawi ta' Cabo da Roca hija kważi semiarida, il-Muntanji ta' Sintra jitqiesu bħala moderatament umdużi: il-preċipitazzjoni fil-muntanji hija ogħla mill-inħawi tal-madwar. Il-pożizzjoni tar-raħal fil-pajsaġġ naturali tal-Muntanji ta' Sintra (li jikkonsistu minn wirt naturali rikk), hija influwenzata mill-eżistenza ta' mikroklima. Għal raġunijiet differenti (il-klima hawnhekk ġiet mmoderata mill-Muntanji ta' Sintra; il-fertilità tal-ħamrija; u l-prossimità relattiva tagħha mal-estwarju tax-xmara Tagus), ir-reġjun attira insedjament bikri konsiderevoli. Minħabba l-mikroklima tiegħu, ġie żviluppat park enormi mimli b'densità ta' siġar b'diversità botanika rikk.

Il-klima miti u l-umdità li jirriżultaw mill-prossimità mal-kosta jiffavurixxu t-tkabbir ta' firxa rikka ta' foresti li jinkludu speċijiet Atlantiċi u Mediterranji, u jimmarkaw it-tranżizzjoni fil-Portugall mill-veġetazzjoni tat-Tramuntana u tan-Nofsinhar. Il-ballut tal-Pirinej (Quercus pyrenaica) huwa predominanti fuq meded kbar ta' qċaċet bil-blat u xaqlibiet imkennija. Fuq ix-xaqlibiet għad-dell u bl-indewwa, li normalment iħarsu lejn it-Tramuntana, jew fil-postijiet imkennija, il-ballut komuni (Quercus robur) huwa mifrux. Fiż-żoni iktar baxxi u sħan, il-ballut tas-sufra (Quercus suber) huwa komuni u fiż-żoni tal-ġebla tal-ġir hemm il-ballut Portugiż (Quercus faginea). Speċijiet oħra sparpaljati fil-muntanji ta' Sintra jinkludu: l-aġġru (Acer pseudoplatanus), il-ġellewża (Corylus avellana), iż-żagħrun (Crataegus monogyna), l-ileks Ewropew (Ilex aquifolium), ir-rand Portugiż (Prunus lusitanica), ir-rand (Laurus nobilis), is-siġar tal-frawli (Arbutus unedo), il-lawrestin (Viburnum tinus), il-ballut ta' Kermes (Quercus coccifera), u s-siġar tax-xewk Taljan (Rhamnus alaternus). Fil-widien, qrib il-mogħdijiet tal-ilma, jikbru l-fraxxnu tal-weraq dejjaq (Fraxinus angustifolia), iż-żafżafa (Salix atrocinerea), l-alnu Ewropew (Alnus glutinosa), l-alnu tax-xewk (Frangula alnus) u t-tut iswed tas-sebuqa (Sambucus nigra).

Mill-1966, il-Muntanji ta' Sintra ġew affettwati minn nirien li qerdu parti kbira mill-foresta oriġinali, li ġiet sostitwita mill-akaċja u minn speċijiet eżotiċi oħra li jikbru malajr. Iż-żona forestali tal-muntanji ta' Sintra fiha madwar 5,000 ettaru (50 km2), li minnhom 26 % (1,300 ettaru (13 km2)) jiġu amministrati mill-Istat permezz tad-Direcção Geral de Florestas - Núcleo Florestal de Sintra (id-Direttorat Ġenerali tal-Foresti - is-Servizz Forestali ta' Sintra).

Data klimatika għal Sintra (Bażi tal-Ajru ta' Sintra) mill-1971 sas-sena 2000
Xahar Jan Fra Mar Apr Mej Ġun Lul Aww Set Ott Nov Diċ Sena
Temp. għolja rekord f'°C (°F) 21.6

(70.9)

23.4

(74.1)

27.2

(81.0)

28.0

(82.4)

33.6

(92.5)

41.4

(106.5)

39.8

(103.6)

38.5

(101.3)

37.8

(100.0)

31.8

(89.2)

27.0

(80.6)

22.5

(72.5)

41.4

(106.5)

Temp. għolja medja f'°C (°F) 14.3

(57.7)

14.9

(58.8)

16.8

(62.2)

17.4

(63.3)

19.2

(66.6)

22.3

(72.1)

24.7

(76.5)

25.3

(77.5)

24.5

(76.1)

21.1

(70.0)

17.5

(63.5)

15.1

(59.2)

19.4

(66.9)

Temp. medja ta' kuljum f'°C (°F) 9.7

(49.5)

10.6

(51.1)

12.0

(53.6)

13.0

(55.4)

14.9

(58.8)

17.8

(64.0)

20.0

(68.0)

20.4

(68.7)

19.4

(66.9)

16.4

(61.5)

13.0

(55.4)

10.9

(51.6)

14.9

(58.8)

Temp. baxxa medja f'°C (°F) 5.2

(41.4)

6.2

(43.2)

7.3

(45.1)

8.5

(47.3)

10.6

(51.1)

13.3

(55.9)

15.2

(59.4)

15.6

(60.1)

14.3

(57.7)

11.6

(52.9)

8.6

(47.5)

6.8

(44.2)

10.3

(50.5)

Temp. baxxa rekord f'°C (°F) −3.5

(25.7)

−3.5

(25.7)

−2.0

(28.4)

−0.1

(31.8)

3.2

(37.8)

6.0

(42.8)

8.6

(47.5)

8.4

(47.1)

4.8

(40.6)

−1.0

(30.2)

−3.5

(25.7)

−4.0

(24.8)

−4.0

(24.8)

Preċipitazzjoni medja f'mm (pulzieri) 100.7

(3.96)

90.7

(3.57)

57.2

(2.25)

72.3

(2.85)

56.8

(2.24)

18.2

(0.72)

6.2

(0.24)

6.9

(0.27)

28.4

(1.12)

91.0

(3.58)

111.5

(4.39)

127.8

(5.03)

767.7

(30.22)

Average precipitation days (≥ 0.1 mm) 14.3 14.5 11.2 13.1 10.5 6.1 3.6 3.1 6.8 11.9 13.9 16.0 125.0
Umdità relattiva medja (%) 87 85 80 77 75 75 74 74 77 82 84 86 80
Medja ta' sigħat ta' xemx fix-xahar 152.2 149.5 205.0 224.0 255.4 269.7 309.0 307.3 244.2 203.5 158.7 128.5 2,607
Sors: Instituto Português do Mar e da Atmosfera.[13]
Data klimatika għal Sintra (Granja), altitudni: 134 m (440 pied), temp. normali mill-1961 sal-1984, sigħat ta' xemx mill-1953 sal-2003
Xahar Jan Fra Mar Apr Mej Ġun Lul Aww Set Ott Nov Diċ Sena
Temp. għolja medja f'°C (°F) 14.1

(57.4)

14.4

(57.9)

15.9

(60.6)

17.3

(63.1)

19.1

(66.4)

22.3

(72.1)

24.4

(75.9)

25.0

(77.0)

24.3

(75.7)

21.4

(70.5)

17.3

(63.1)

14.6

(58.3)

19.2

(66.5)

Temp. medja ta' kuljum f'°C (°F) 9.8

(49.6)

10.2

(50.4)

11.4

(52.5)

12.7

(54.9)

14.7

(58.5)

17.6

(63.7)

19.5

(67.1)

20.0

(68.0)

19.1

(66.4)

16.4

(61.5)

12.7

(54.9)

10.2

(50.4)

14.5

(58.2)

Temp. baxxa medja f'°C (°F) 5.5

(41.9)

6.0

(42.8)

6.9

(44.4)

8.1

(46.6)

10.3

(50.5)

12.9

(55.2)

14.6

(58.3)

15.0

(59.0)

15.1

(59.2)

13.9

(57.0)

8.1

(46.6)

6.8

(44.2)

10.3

(50.5)

Average precipitation days (≥ 0.1 mm) 110

(4.3)

113

(4.4)

83

(3.3)

59

(2.3)

46

(1.8)

23

(0.9)

4

(0.2)

5

(0.2)

25

(1.0)

78

(3.1)

121

(4.8)

109

(4.3)

776

(30.6)

Umdità relattiva medja (%) 87 85 80 77 75 75 74 74 77 82 84 86 80
Medja ta' sigħat ta' xemx fix-xahar 151.9 152.6 198.4 231.0 266.6 279.0 316.2 310.0 243.0 207.7 162 139.5 2,657.9
Sors: IPMA.[14]

Ġeografija umana[immodifika | immodifika s-sors]

Popolazzjoni tal-muniċipalità ta' Sintra (1801 - 2011)
Sena Pop. ±%
1801 12,486 —    
1849 17,129 +37.2%
1900 26,074 +52.2%
1930 37,986 +45.7%
1960 79,964 +110.5%
1981 226,428 +183.2%
1991 260,951 +15.2%
2001 363,749 +39.4%
2011 377,835 +3.9%

Il-muniċipalità hija amministrata minn 11-il kunsill tal-parroċċi ċivili (bil-Portugiż: freguesias), bl-awtorità lokali li jamministraw is-servizzi u li jipprovdu l-governanza lokali. Dawn huma:

  • Agualva e Mira-Sintra;
  • Algueirão–Mem Martins;
  • Almargem do Bispo, Pêro Pinheiro e Montelavar;
  • Cacém e São Marcos;
  • Casal de Cambra;
  • Colares;
  • Massamá e Monte Abraão;
  • Queluz e Belas;
  • Rio de Mouro;
  • São João das Lampas e Terrugem;
  • Sintra (Santa Maria e São Miguel, São Martinho e São Pedro de Penaferrim).

Sintra għandha wkoll bosta villaġġi u rħula żgħar, inkluż il-villaġġ affluwenti ta' Linhó, Sintra.

Il-popolazzjoni ta' Sintra kibret b'mod konsiderevoli fl-aħħar tas-seklu 20, u żdiedet minn madwar 14 % tar-reġjun ta' Liżbona għal 19 %. Il-konċentrazzjoni prinċipali tal-popolazzjoni residenti tinsab fil-kuritur importanti ta' Queluz-Portela, tul ir-rokna tax-Xlokk tal-muniċipalità. F'din iż-żona kienet ikkonċentrata madwar 82 % tal-popolazzjoni tal-muniċipalità, u l-iżjed parroċċi attraenti biex wieħed jgħix fihom huma São Pedro de Penaferrim, Rio de Mouro, Belas u Algueirão-Mem Martins.

Il-binjiet fil-pjazza ċentrali ta' São Martinho, faċċata tal-Palazz Nazzjonali ta' Sintra.

Bit-tnaqqis fir-rati tal-mortalità, ir-reġjun esperjenza żieda ġenerali fir-rati tat-twelid, primarjament assoċjata mat-twelid f'età avvanzata, iżda anke żieda ta' anzjani fil-komunità (56.5 % fl-2001). Minkejja dan, Sintra għadha titqies li għandha popolazzjoni żagħżugħa strutturalment, l-iżgħar fiż-Żona Metropolitana Kbira ta' Liżbona. L-adulti żgħażagħ (minn 30 sa 39 sena) jiddominaw fil-komunitajiet ta' Sintra, u l-parroċċi ta' Pêro Pinheiro, Terrugem, São Martinho, São João das Lampas, Santa Maria e São Miguel, Montelavar, Colares, Queluz u Almargem do Bispo kollha kemm huma għandhom rati ogħla ta' anzjoni fil-popolazzjoni. Bejn wieħed u ieħor 80 % tal-popolazzjoni twieldu barra r-raħal, u 21 % minnhom huma residenti li twieldu barra l-pajjiż. Filwaqt li l-popolazzjoni residenti f'Liżbona esperjenzat tnaqqis żgħir fil-popolazzjoni minn nofs is-snin 60 tas-seklu 20, il-popolazzjoni ta' Sintra żdiedet.

Iż-żoni urbani jirrappreżentaw 55.4 kilometru kwadru (5,540 ettaru) tal-muniċipalità, jew madwar 17.4 % tat-territorju ta' Sintra; 35 % tal-popolazzjoni tirresjedi f'postijiet ta' bejn 50,000 u 100,000 abitant. Bosta minn dawn l-inħawi huma marbuta mal-linji tal-aċċess, b'mod partikolari l-linja ta' Sintra u l-awtostrada IC19 li tikkollega l-irħula ta' Queluz, Agualva-Cacém, Algueirão/Mem Martins, Rio de Mouro u Belas). Ħafna minn dawn iż-żoni urbani huma magħmula minn nisġa ta' proġetti tal-kostruzzjoni li storikament irriżultaw f'densità ta' binjiet tal-konkos, normalment għoljin seba' sulari jew iktar. L-ikbar tkabbir ta' djar residenzjali seħħ fin-Nofsinhar tal-muniċipalità, fit-triangoli ta' São Pedro de Penaferrim, Santa Maria e São Miguel u Casal de Cambra. Barra minn hekk, hemm konċentrazzjoni ikbar u tkabbir fl-abitazzjonijiet tal-familji ta' natura staġonali, jew it-tieni djar, f'dan ir-reġjun, u proliferazzjoni ta' kostruzzjoni illegali fil-parroċċi ta' São João das Lampas, São Pedro de Penaferrim, Belas, Agualva-Cacém u Casal de Cambra.

Ekonomija[immodifika | immodifika s-sors]

Il-Palazz Nazzjonali ikoniku ta' Pena li oriġinarjament inbena fuq il-Monasteru tal-Madonna ta' Pena, u li ġie rinnovat b'mod estensiv permezz tal-inizjattiva ta' Ferdinandu II tal-Portugall.

It-tkabbir fl-attivitajiet terzjarji kellu rwol importanti fl-andament tal-impjiegi fir-reġjun, b'dominanza ta' servizzi kummerċjali, tal-imnut u tal-appoġġ. Dan seħħ għad-detriment tal-industrija, għalkemm għad hemm attivitajiet industrijali bħat-trasport tal-materjali, l-ipproċessar tal-minerali, il-manifattura tal-makkinarju u tat-tagħmir, l-ipproċessar tal-ikel, il-kumpaniji tax-xorb u tat-tabakk, kif ukoll is-servizzi tal-pubblikazzjoni u tal-istampar. Kien hemm tkabbir drammatiku wkoll fl-industrija tal-kostruzzjoni ċivili.

Il-EuroAtlantic Airways għandha l-uffiċċju prinċipali tagħha f'Sintra.

It-turiżmu huwa sinifikanti wkoll. Pereżempju, il-parks u l-monumenti amministrati minn Parques de Sintra laqgħu 3.2 miljun viżitatur fl-2017.

L-istazzjon ferrovjarju ta' Sintra.

Trasport[immodifika | immodifika s-sors]

In-network ferrovjarju ta' Liżbona (CP Urban Services) jipprovdi servizzi diretti lejn l-Istazzjon ta' Sintra. Il-vjaġġ lejn Liżbona jdum bejn 35 u 45 minuta. Hemm trasport alternattiv, taxis, servizzi ta' qsim tal-karozzi, u karozzi tal-linja li jkopru parti kbira mid-distrett.

It-tram ta' Sintra jikkollega lil Sintra mal-kosta Atlantika f'Praia das Maçãs, u jipprovdi vjaġġ xeniku mill-isbaħ fuq distanza ta' xi 11.5-il kilometru (7.1 mili). Mill-2016, il-linja tal-wirt storiku topera mill-Erbgħa sal-Ħadd fix-xhur tas-sajf.

Attrazzjonijiet[immodifika | immodifika s-sors]

Sintra għandha għadd kbir ta' binjiet arkitettoniċi ppreservati jew ikklassifikati.

Preistoriċi[immodifika | immodifika s-sors]

  • Il-Kumpless Megalitiku ta' Barreira;
  • Id-Dolmen ta' Adrenunes (bil-Portugiż: Anta de Adrenunes);
  • Id-Dolmen ta' Agualva (bil-Portugiż: Anta de Agualva/Anta do Carrascal);
  • Id-Dolmen ta' Estria (bil-Portugiż: Anta da Estria);
  • Id-Dolmen ta' Monte Abraão (bil-Portugiż: Anta do Monte Abraão);
  • Il-Monument Preistoriku ta' Praia das Maçãs (bil-Portugiż: Monumento Pré-Histórico de Praia das Maçãs);
  • Il-Qabar-Tholos ta' Monge (bil-Portugiż: Tholos do Monge).

Ċiviċi[immodifika | immodifika s-sors]

  • L-Akkwedott ta' bejn Aguas Livres u Sintra (bil-Portugiż: Aqueduto das Águas Livres-Troço de Sintra);
  • Il-Palazz u l-Ġnien tal-Kontessa ta' Edla;
  • Il-Palazz ta' Penha Verde (bil-Portugiż: Quinta de Penha Verde/Quinta da Fonte del Rei);
  • Il-Villa ta' Penha Verde (bil-Portugiż: Solar da Quinta de Penha Verde);
  • Il-Palazz Nazzjonali ta' Pena (bil-Portugiż: Palácio Nacional da Pena);
  • Il-Palazz Nazzjonali ta' Queluz (bil-Portugiż: Palácio Nacional de Queluz);
  • Il-Palazz Nazzjonali ta' Sintra (bil-Portugiż: Palácio Nacional de Sintra/Palácio da Vila);
  • Il-Palazz tal-Kontijiet ta' Almeida-Araújo (bil-Portugiż: Palácio Pombal/Palacete dos Condos de Almeida Araújo);
  • Il-Forka ta' Colares (bil-Portugiż: Pelourinho de Colares);
  • Quinta da Regaleira, inkluż il-Palazz u l-Kappella;
  • Quinta da Ribafria;
  • Il-Palazz ta' Monserrat;
  • Il-Palazz ta' Seteais;
  • Il-Palazz ta' Ramalhão.

Kulturali[immodifika | immodifika s-sors]

  • Id-Dar tal-Pupazzi ta' Sintra (bil-Portugiż: Casa da Marioneta de Sintra);
  • L-Assoċjazzjoni Kulturali ta' Valdevinos (bil-Portugiż: Valdevinos Associação Cultural).

Militari[immodifika | immodifika s-sors]

  • Il-Kastell tal-Għarab Iberiċi (bil-Portugiż: Castelo dos Mouros).

Reliġjużi[immodifika | immodifika s-sors]

  • Il-Knisja ta' Santa Marija (bil-Portugiż: Igreja Paroquial de Santa Maria);
  • Il-Kunvent ta' Penha Longa (bil-Portugiż: Convento de Penha Longa);
  • Il-Kunvent tal-Kapuċċini.

Sport[immodifika | immodifika s-sors]

Il-muniċipalità ta' Sintra fiha diversi siti sportivi u firxa wiesgħa ta' faċilitajiet sportivi fejn jiġi pprattikat sport bħat-tennis, il-golf, l-għawm, is-surf, u l-irkib taż-żwiemel.

L-iżjed klabbs kompetittivi magħrufin tal-muniċipalità ta' Sintra huma:

Fil-kultura popolari[immodifika | immodifika s-sors]

  • Il-biċċa l-kbira tal-minisensiela Gulliver's Travels (1996) inġibdet f'Sintra, fejn jintwerew bosta mill-palazzi tal-belt.
  • L-Opel Sintra, MPV kbira prodotta mid-ditta Ġermaniża tal-karozzi Opel għas-suq tal-Ewropa, li nbigħet fir-Renju Unit bħala l-Vauxhall Sintra bejn l-1996 u l-1999 minn Vauxhall, kellha isem li kien intgħażel bil-kompjuter minn lista ta' kliem qosra, li faċli jiġu ppronunzjati, u mhux għar-raħal storiku Portugiż ta' Sintra.
  • Fl-2018, logħba tal-medja prodotta mid-disinjatur tal-logħob Ġermaniż Michael Kiesling, Azul: Stained Glass of Sintra, ingħatat isem ir-raħal ta' Sintra.

Ġemellaġġ[immodifika | immodifika s-sors]

Sintra hija ġemellata ma':

Nies notevoli[immodifika | immodifika s-sors]

Sport[immodifika | immodifika s-sors]

  • Luis Loureiro (twieled fl-1976), eks plejer tal-futbol, li lagħab 295 partita tal-klabbs u 6 partiti mal-Portugall;
  • Ricardo Silva (twieled fl-1977 f'Agualva-Cacém), eks plejer tal-futbol, li lagħab 293 partita mal-klabbs;
  • Marco Caneira (twieled fl-1979), eks plejer tal-futbol, li lagħab 326 partita mal-klabbs u 25 partita mal-Portugall;
  • Bruno Coelho (twieled fl-1987), plejer tal-futsal, li lagħab 146 partita mal-klabbs mal-Benfica u 102 partiti mal-Portugall;
  • Dolores Silva (twieldet fl-1991 f'Queluz), plejer tal-futbol, li lagħbet 123 partita mat-tim nazzjonali Portugiż tal-futbol tan-nisa.

Referenzi[immodifika | immodifika s-sors]

  1. ^ "Sintra | Meaning of Sintra by Lexico". web.archive.org. 2020-03-22. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2020-03-22. Miġbur 2023-08-11.
  2. ^ "Definition of SINTRA". www.merriam-webster.com (bl-Ingliż). Miġbur 2023-08-11.
  3. ^ "Statistics Portugal - Web Portal". www.ine.pt. Miġbur 2023-08-11.
  4. ^ a b ċ Centre, UNESCO World Heritage. "Cultural Landscape of Sintra". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-08-11.
  5. ^ Portugal, Rádio e Televisão de (2010-08-09). "Seis dos quinze concelhos mais ricos situam-se na Região de Lisboa". Seis dos quinze concelhos mais ricos situam-se na Região de Lisboa (bil-Portugiż). Miġbur 2023-08-11.
  6. ^ Ferreira, Cristina (2003-10-13). "Grande Lisboa é a região ibérica mais rica em poder de compra". PÚBLICO (bil-Portugiż). Miġbur 2023-08-11.
  7. ^ "Mercado imobiliário em alta dá apelido de nova Miami a Lisboa". Folha de S.Paulo (bil-Portugiż). 2018-06-28. Miġbur 2023-08-11.
  8. ^ https://www.facebook.com/DiariodeNoticias.pt/?fref=ts (2018-05-16). "Sintra reduz taxas para empreendimentos de luxo". www.dn.pt (bil-Portugiż). Miġbur 2023-08-11.
  9. ^ SAPO. "Investir 1,3 milhões de euros para vender imóveis de luxo em Lisboa". SAPO 24 (bil-Portugiż). Miġbur 2023-08-11.
  10. ^ https://www.facebook.com/DiariodeNoticias.pt/?fref=ts (2017-04-26). "Portugal é a nova Miami para os brasileiros ricos". www.dn.pt (bil-Portugiż). Miġbur 2023-08-11.
  11. ^ Observador. "Cascais é a terceira melhor cidade do país, depois de Lisboa e Porto". Observador (bil-Portugiż). Miġbur 2023-08-11.
  12. ^ Bank, European Central (2023). "ECB Forum on Central Banking" (bl-Ingliż). Ċitazzjoni journal għandha bżonn |journal= (għajnuna)
  13. ^ Domingos, Sónia Isabel Sequeira (2008). Microclimatologia do Município de Sintra com base em estações meteorológicas (masterThesis). Miġbur 2023-08-12.
  14. ^ Domingos, Sónia Isabel Sequeira (2008). Microclimatologia do Município de Sintra com base em estações meteorológicas (masterThesis). Miġbur 2023-08-12.