Sintra
Sintra | |||
---|---|---|---|
Portugall | |||
| |||
Amministrazzjoni | |||
Stat sovran | Portugall | ||
District of Portugal | Liżbona | ||
Kodiċi postali |
2714 | ||
Ġeografija | |||
Koordinati | 38°47′50″N 9°23′26″W / 38.79736°N 9.39042°WKoordinati: 38°47′50″N 9°23′26″W / 38.79736°N 9.39042°W | ||
Superfiċjenti | 319.23 kilometru kwadru | ||
Għoli | 193 m | ||
Fruntieri ma' | Mafra, Loures, Odivelas, Amadora, Oeirasu Cascais | ||
Demografija | |||
Popolazzjoni | 377,835 abitanti (2011) | ||
Informazzjoni oħra | |||
Kodiċi tat-telefon |
219 | ||
Żona tal-Ħin | UTC±0 | ||
bliet ġemellati | El Jadida, Bissau, Lobito, Ħavana, Petrópolis, Kontea ta' Honolulu, Honolulu, Oviedou Fontainebleau | ||
cm-sintra.pt |
Sintra (/ˈsɪntrə, ˈsiːntrə/,[1][2] bil-Portugiż: [ˈsĩtɾɐ]) hija belt u muniċipalità fir-reġjun ikbar ta' Liżbona, il-Portugall, li tinsab mar-Rivjera Portugiża. Il-popolazzjoni tal-muniċipalità fl-2021 kienet tlaħħaq it-385,654 ruħ[3], f'erja ta' 319.23 kilometru kwadru (123.26 mil kwadru). Sintra hija waħda mill-iżjed muniċipalitajiet urbanizzati u l-iktar populati densament fil-Portugall. Il-muniċipalità hija destinazzjoni turistika ewlenija peress li pittoreska ħafna u għandha diversi palazzi storiċi, kastelli, bajjiet xeniċi, parks u ġonna.
Iż-żona tinkludi l-Park Naturali ta' Sintra-Cascais li minnha jgħaddu l-Muntanji ta' Sintra. Iċ-ċentru storiku tal-Vila de Sintra huwa famuża għall-arkitettura Romantika tas-seklu 19, għall-binjiet u għall-vilel storiċi, għall-ġonna, u għall-palazzi rjali u għall-kastelli, li wasslu biex il-belt titniżżel bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO.[4] Fost l-attrazzjonijiet ta' Sintra nsibu l-Kastell Medjevali tal-Għarab Iberiċi, il-Palazz Romantiku Nazzjonali ta' Pena u l-Palazz Rinaxximentali Portugiż Nazzjonali ta' Sintra.
Sintra hija waħda mill-iżjed muniċipalitajiet għonja kemm fil-Portugall kif ukoll fil-Peniżola Iberika inġenerali.[5][6] Tospita waħda mill-ikbar komunitajiet ta' barranin tul ir-Rivjera Portugiża[7][8][9][10] u b'mod konsistenti tikklassifika bħala wieħed mill-aqwa postijiet fejn tgħix fil-Portugall.[11]
Il-Forum tal-Bank Ċentrali Ewropew dwar is-Sistema Bankarja Ċentrali, avvenimenti annwali organizzat mill-Bank Ċentrali Ewropew, jiġi organizzat f'Sintra.[12]
Storja
[immodifika | immodifika s-sors]Preistorja sal-okkupazzjoni tal-Għarab Iberiċi
[immodifika | immodifika s-sors]L-iżjed fdalijiet bikrin ta' okkupazzjoni umana ġew skoperti f'Penha Verde: dawn il-fdalijiet jixhdu okkupazzjoni li tmur lura għall-Paleolitiku Bikri. Fdalijiet komparabbli ġew skoperti f'sit fil-beraħ f'São Pedro de Canaferrim, maġenb il-kappella tal-Castelo dos Mouros (Kastell tal-Għarab Iberiċi), li jmorru lura għan-Neolitiku, u jinkludu bċejjeċ taċ-ċeramika mżejnin u utensili mikrolitiċi taż-żnied mill-ħames millenju Q.K.
Il-bċejjeċ taċ-ċeramika li nstabu lokalment jinkludu bosta vażuni tal-Kalkolitiku Aħħari mill-muntanji ta' Sintra jissuġġerixxu li bejn ir-raba' u t-tielet millenji Q.K., ir-reġjun (biswit il-villaġġ attwali ta' Sintra) kien okkupat minn insedjament Neolitiku/Kalkolitiku, b'karatteristiċi paragunabbli mal-insedjamenti ffortifikati f'Liżbona u f'Setúbal. L-evidenza skoperta f'Quinta das Sequoias u f'São Pedro de Canaferrim joħolqu kuntrast qawwi ma' dawk il-fdalijiet skoperti fir-raħal iffortifikat ta' Penha Verde u l-monument funebri ta' Bella Vista. Ġew skoperti wkoll diversi traċċi ta' fdalijiet ta' Żmien il-Bronż f'bosta postijiet fil-Muntanji ta' Sintra, inkluż biswit ir-raħal, fl-inħawi ta' Monte do Sereno, u insedjament ta' Żmien il-Bronż aħħari fi ħdan il-Kastell tal-Għarab Iberiċi li jmur lura għas-sekli 9-6 Q.K.
L-iżjed oġġett famuż minn dan il-perjodu huwa l-hekk imsejjaħ Kullar ta' Sintra, kullar tad-deheb ta' Żmien il-Bronż Nofsani li nstab qrib il-belt fl-aħħar tas-seklu 19, li mill-1900 sar parti mill-kollezzjoni tal-British Museum. Relattivament fil-qrib, f'Santa Eufémia da Serra, instab insedjament ta' Żmien il-Ħadid fejn ġew skoperti wkoll artefatti mit-tribujiet u l-popli indiġeni ta' oriġini Mediterranja (prinċipalment mill-perjodu Puniku).
Dawn imorru lura għall-bidu tas-seklu 5 Q.K., qabel ir-Rumanizzazzjoni tal-peniżola, fl-inħawi ta' Foz do Tejo li seħħet f'nofs is-seklu 2 Q.K. Il-prossimità ta' ċentru kummerċjali kbir (Olisipo) stabbilit mill-poplu ta' Turduli Oppidani fl-ewwel nofs tal-ewwel millenju Q.K., kienet tfisser li r-reġjun ta' Sintra kien influwenzat minn insedjament uman matul diversi epoki, u diversi kulturi ħallew il-fdalijiet tagħhom fl-inħawi. It-toponimu Sintra ġej minn Suntria fil-Medju Evu, u jindika rabta ma' kulturi radikali Indo-Ewropej; il-kelma tfisser "stilla li tiddi" jew "xemx", li spiss kienu sinifikanti għal dawk il-kulturi. Marcus Terentius Varro u Cadizian Lucius Junius Moderatus Columella ddeżinjaw il-post bħala "il-muntanja sagra" u Tolomew irrefera għalih bħala l-"muntanji tal-qamar".
Matul l-okkupazzjoni Rumana tal-peniżola, ir-reġjun ta' Sintra kien parti miċ-Civitas Olisiponense enormi li Ċesri (għall-ħabta tad-49 Q.K.) jew x'aktarx Ottavjanu (għall-ħabta tat-30 Q.K.) kien taha l-istatus ta' Municipium Civium Romanorum. Id-diversi residenti tar-reġjun kienu meqjusa parti mir-Roman Galeria u fil-villaġġ attwali ta' Sintra hemm fdalijiet Rumani li jixhdu l-preżenza tar-Rumani mis-sekli 1-2 Q.K. sas-seklu 5 W.K. Hemm mogħdija tul il-parti tax-Xlokk tal-Muntanji ta' Sintra kkollegata mat-triq prinċipali lejn Olisipo li tmur lura għal dak il-perjodu.
Din il-mogħdija kienet parti mir-rotta attwali ta' Rua da Ferraria, Calçada dos Clérigos u Calçada da Trindade. Skont id-drawwa Rumana li l-oqbra jitqiegħdu tul it-toroq u d-djar tagħhom, hemm evidenza ta' kitbiet imnaqqxa fuq il-monumenti funebri Rumani, li jmorru lura l-iktar għas-seklu 2. L-inħawi madwar ir-raħal modern ta' Sintra, minħabba l-prossimità ta' Olisipo, l-isem antik ta' Liżbona, dejjem kienu marbuta ferm mal-insedjament ewlieni, tant li l-Funtana ta' Armés, funtana tas-seklu 1 fil-villaġġ ta' Armés, Terrugem, f'Sintra, kienet inbniet minn Lucius Iulius Maelo Caudicus, minn Olisipo, f'ġieħ l-Imperatur Ruman Awgustu.
Matul l-okkupazzjoni tal-Għarab Iberiċi f'Sintra (bl-Għarbi: Xintara), il-kittieba Griegi-Latini kitbu dwar l-okkupazzjoni espliċita tal-inħawi taċ-ċentru tar-raħal. Deskrizzjoni tal-ġeografu Al-Bacr, iddeskriviet lil Sintra bħala "wieħed mill-irħula li jiddependu fuq Liżbona f'Al-Andalus, qrib il-baħar", u kkaratterizzata bħala "post li b'mod permanenti jkun fiċ-ċpar li qatt ma jgħeb".
Matul ir-Reconquista (għall-ħabta tas-seklu 9), iċ-ċentru u l-kastell prinċipali ta' Sintra ġew iżolati mill-armati Kristjani. Wara l-waqgħa tal-Kaliffat ta' Córdoba, fir-rebbiegħa tal-1093 ir-Re ta' León, Alfonso VI, ingħata l-bliet ta' Santarém u ta' Liżbona u l-Kastell ta' Sintra. Wara dan kien hemm perjodu ta' nuqqas ta' stabbiltà interna fi ħdan it-taifa Musulmani tal-peniżola, u b'mod partikolari d-deċiżjoni tal-mexxej tat-Taifa ta' Badajoz, Umar ibn Muhammad al-Mutawakkil, li wara eżitazzjoni mill-1090 sal-1091, qiegħed it-territorju tiegħu taħt it-tmexxija ta' Alfonso VI meta ġie ffaċċjat mit-theddida tal-Almoravidi. Afonso ħa l-belt u l-kastell ta' Sintra bejn it-30 ta' April u t-8 ta' Mejju 1093, iżda ftit wara li ġew ittrasferiti, Sintra u Liżbona nħakmu mill-Almoravidi. Santarém ġiet salvata minn Enriku, li Alfonso VI ta' León u Kastilja nnomina bħala l-Konti tal-Portugall fl-1096, minflok Raymond ta' Bourgogne.
Renju
[immodifika | immodifika s-sors]F'Lulju 1109, il-Konti Enriku reġa' ħakem il-Kastell ta' Sintra. Sena qabel kien sar tentattiv mill-Prinċep Sigurd tal-Kruċjati, iben Magnus III tan-Norveġja, biex jaħtaf il-kastell mill-Għarab Iberiċi fi triqtu lejn l-Art Imqaddsa. Il-forzi ta' Sigurd żbarkaw fil-bokka tax-xmara Colares iżda ma rnexxilhomx jieħdu l-kastell. Iżda kien biss wara l-ħakma ta' Liżbona, f'Ottubru 1147, minn Afonso Henriques (bl-appoġġ tal-ġellieda tal-Kruċjati), li l-kastell ġie ċedut b'mod definittiv lill-Kristjani, f'Novembru. Ġie integrat fid-dominji Kristjani flimkien ma' Almada u ma' Palmela wara li arrendew. Afonso Henriques stabbilixxa l-Knisja ta' São Pedro de Canaferrim fi ħdan il-ħitan tal-Kastell tal-Għarab Iberiċi biex ifakkar is-suċċess tiegħu.
Fid-9 ta' Jannar 1154, Afonso Henriques iffirma foral ("karta") għar-raħal ta' Sintra, bit-territorji u l-proprjetajiet rispettivi kollha. Il-karta stabbiliet il-munċipalità ta' Sintra, li kellha territorju tassew kbir, li eventwalment ġie maqsum f'erba' parroċċi kbar: São Pedro de Canaferrim (fil-kastell), São Martinho (fir-raħal ta' Sintra), Santa Maria u São Miguel (fis-sede ekkleżjastika ta' Arrabalde). Is-sede muniċipali bikrija, ir-raħal ta' Sintra, kienet iċ-ċentru ta' komunità sinifikanti ta' Lhud Sefardiċi, b'sinagoga u b'kwartier Lhudi. Din il-komunità ma kinitx limitata għar-raħal ta' Sintra: jissemmew kwartieri speċifiċi matul ir-renju tar-Re Denis f'Colares, iżda ġarrbu pressjoni kbira mill-influss tas-servi Kristjani. Matul is-sekli 12 u 13, minħabba l-fertilità tar-raba', diversi kunventi, monasteri u ordnijiet militari bnew jew stabbilew residenzi, vilel, imtieħen tal-ilma u vinji. Hemm rekords muniċipali minn dan il-perjodu ta' għadd ta' donazzjonijiet u għotjiet; bejn l-1157 u l-1158, Afonso Henriques ta donazzjoni lill-mastru tal-Kavallieri tat-Templari, Gualdim Pais, ta' diversi djar u vilel fiċ-ċentru ta' Sintra.
Fl-1210, il-Monasteru ta' Santa Cruz f'Coimbra akkwista erbat idjar f'Pocilgais, li ġew rilaxxati fl-1230, filwaqt li fl-1264 kellu l-kontroll ta' djar u ta' vinji f'Almargem. Fl-1216, il-Monasteru ta' São Vicente de Fora (Liżbona) kellu vinja wkoll f'Colares u fl-1218, kellu vilel f'Queluz u f'Barota. Fl-istess żmien bejn l-1223 u l-1245, il-Monasteru ta' Santa Maria de Alcobaça kellu diversi privileġġi fit-territorju. L-Ordni militari ta' Santiago kellu villa f'Arrifana fl-1260. Bosta mid-donazzjonijiet ta' Afonso Henriques fis-seklu 12, inkluż privileġġi assenjati lil dawn l-istituzzjonijiet, ġew ikkonfermati fl-1189 minn ibnu Sancho I (1185-1211), skont l-istrateġija soċjali, politika u ekonomika matul l-era ta' wara r-Reconquista. B'hekk, wara l-1261, Sintra kellha amministrazzjoni lokali li kienet tikkonsisti minn alcalde li jirrappreżenta l-Kuruna, u żewġ imħallfin lokali eletti mill-pubbliku. Matul il-kunflitt politiku bejn ir-Re Sancho II (1223-1248) u l-Knisja, il-knejjes ta' São Pedro u ta' São Martinho, li kienu proprjetajiet tar-Re, ġew ċeduti lill-Isqof ta' Liżbona u lis-Sé. Minkejja dan, il-patrimonju tal-Kuruna ġie definit minn stadju bikri: fl-1287, ir-Re Denis ta r-raħal b'donazzjoni lir-Reġina Eliżabetta tal-Portugall, flimkien mal-binjiet sinjorili u l-benefiċċji assoċjati kollha tagħhom. Iktar 'il quddiem, dawn l-artijiet ġew ittrasferiti lill-Infante Afonso (li iktar 'il quddiem sar ir-Re Afonso IV), u baqgħu fil-pussess tiegħu sal-1334, qabel ma s-sjieda għaddiet għand ir-Reġina (bil-Portugiż: Casa da Rainha).
Il-pesta s-sewda waslet f'Sintra fis-seklu 14; fl-1350, huwa magħruf li l-marda kkawżat il-mewt ta' ħames skribi muniċipali. X'aktarx li kien hemm għadd ferm ikbar ta' mwiet, x'aktarx minħabba l-klima bierda u l-umdità, li kienu kundizzjonijiet li għenu biex il-marda tinxtered.
Matul ir-renju tar-Re Ferdinandu (1367-1383), Sintra kellha rwol importanti fiż-żwieġ kontroversjali tal-monarka ma' Dona Leonor Telles de Menezes. Fl-1374, ir-Re ta Sintra b'donazzjoni lil żewġu, li kien iżżewweġ b'mod sigriet fit-Tramuntana tal-pajjiż. Flimkien ma' Sintra, ir-Re kkonċeda l-muniċipalitajiet ta' Vila Viçosa, Abrantes u Almada, xi ħaġa li nkorlat ferm lill-kunsill privat tiegħu; wara konfrontazzjoni, ir-Re abbanduna dmirijietu u vvjaġġa lejn Sintra, fejn baqa' għal xahar fuq il-pretest tal-kaċċa. Peress li Sintra kienet tinsab relattivament qrib Liżbona, ħafna miċ-ċittadini tagħha ssejħu biex jaħdmu fuq proġetti għall-Kuruna fil-belt kapitali: fl-1373, ir-Re Ferdinandu ddeċieda li jiffortifika l-belt bi swar, u talab fondi jew ħaddiema mill-artijiet kostali f'Almada, f'Sesimbra, f'Palmela, f'Setúbal, f'Coina, f'Benavente u f'Samora Correia, kif ukoll Ribatejo kollu, u miż-żoni interni ta' Sintra, Cascais, Torres Vedras, Alenquer, Arruda, Atouguia, Lourinhã, Telheiros u Mafra. Matul il-Kriżi Dinastika bejn l-1383 u l-1385, Sintra ngħaqdet ma' Leonor Telles biex tappoġġa l-proklamazzjoni ta' bintha, Beatrice, li żżewġet lil Ġwanni I ta' Kastilja, bħala r-Reġina tal-Portugall u ta' Kastilja. Wara t-telfa mġarrba mill-armata Kastiljana f'Aljubarrota (Awwissu 1385) kontra t-truppi Portugiżi u Ingliżi, ikkmandati minn Nuno Álvares Pereira, Sintra saret wieħed mill-aħħar postijiet li arrenda lill-Mastru ta' Aviz, li iktar 'il quddiem sar ir-Re tal-Portugall (wara l-1383).
Era Ġwannina u Filippina
[immodifika | immodifika s-sors]Ġwanni I (1385-1433), l-ewwel re tat-tieni dinastija, kiser it-tradizzjoni tat-trasferiment ta' Sintra lill-Casa da Rainha (proprjetà tar-reġina). X'aktarx għall-ħabta tal-1383, Ġwanni I ta l-artijiet ta' Sintra lill-Konti Henrique Manuel de Vilhena, u malajr irrevoka d-deċiżjoni wara li Henrique żamm mal-Infanta fit-tilwim dinastiku. Għalhekk, Sintra baqgħet tkun parti mill-pussessi tar-re, li espanda t-territorju lokali. Sal-aħħar tas-seklu 17, il-palazz irjali kien jikkostitwixxi waħda mir-residenzi prinċipali u proprjetajiet tas-saf tal-qorti: minn hemm Ġwanni ddeċieda li jaħkem lil Ceuta (1415); ir-Re Afonso V twieled u miet fil-palazz (1433-1481); u r-Re Ġwanni II (1481-1495) sar sovran.
F'dokument maħruġ fl-1435 mir-Re Dwardu (1433-1438), ir-reġjun ġie deskritt bħala: "Art tal-Comarca bl-arja tajba u b'abbundanza ta' ilma, baħar u art [...] l-iżjed belt leali ta' Liżbona peress li tinsab daqstant viċin, li fiha biżżejjed diverżjonijiet u distrazzjonijiet permezz tal-muntanji u l-kaċċa...".
Matul l-Era tal-Iskoperti Portugiżi, diversi nies li twieldu Sintra nkitbu fl-istorja. Fl-1443, Gonçalo de Sintra, skudier tal-familja tal-Infante Enriku, intbagħat mill-prinċep bħala kaptan ta' karavella lejn il-kosta tal-Afrika. Huwa esplora l-inħawi ħdejn ix-xmara Ouro u eventwalment miet hemmhekk fl-1444. Pedro de Sintra u Soeiro da Costa iktar 'il quddiem immappjaw il-biċċa l-kbira tal-kosta Atlantika tal-Afrika, għall-ħabta tal-mewt ta' Enriku fl-1460.
Fl-aħħar tas-seklu 15, l-importanza ta' Sintra fl-itinerarji uffiċjali wasslet biex ir-Reġina Eleanor ta' Viseu (il-mara tar-Re Ġwanni II), li dak iż-żmien kienet il-benefattur prinċipali tal-Misericóridas Portugiżi, tespandi l-istituzzjonijiet prinċipali tagħha f'Sintra. Il-Hospital e Gafaria do Espírito Santo, li minnu fadal biss il-kappella ta' São Lázaro, inbena sabiex jipprovdi assistenza u appoġġ lil-lebrużi fl-inħawi (il-kappella għadha tinkludi s-simbolu tar-Re Ġwanni, il-pellikan, u tar-Reġina Leonor, il-gamblu). Fl-1545, l-isptar ġie ttrasferit lill-amministrazzjoni tas-Santa Casa da Misericórdia ta' Sintra li ġiet stabbilita mir-Reġina Katerina tal-Awstrija, il-mara ta' Ġwanni III.
Ir-Re Manwel I (1495-1521) kien jieħu pjaċir iqatta' s-sjuf tiegħu f'Sintra, minħabba tal-klima bierda tagħha u l-abbundanza ta' annimali tal-kaċċa; bħalma nnota Damião de Góis, il-kronista tiegħu: "minħabba li huwa wieħed mill-postijiet fl-Ewropa li huwa iktar biered, u brijuż biex kwalunkwe Re, Prinċep jew Mastru jqattgħu l-ħin tagħhom hemmhekk, billi apparti l-arja tajba tal-muntanji, imsejħa miċ-ċittadini lokali iktar anzjali bħala l-promontorju tal-qamar, hemm ħafna ċrievi u annimali oħra għall-kaċċa, u fuq kollox ħafna u ħafna troti tajbin, ta' tipi differenti, u fejn fl-Ispanja kollha wieħed jista' jsib bosta fawwariet tal-ilma...". Bejn is-seklu 15 u 16, wara li vvjaġġa lejn il-Kuruna ta' Kastilja u l-Kuruna ta' Aragona meta tqies bħala l-eredi ta' dawk ir-renji fl-1498, ir-re ttrasforma u arrikkixxa l-belt u r-reġjun b'diversi xogħlijiet pubbliċi. Dawn kien jinkludu r-rikostruzzjoni tal-Knisja Gotika antika ta' São Martinho u fl-1511 il-kostruzzjoni tal-Monasteru ta' Nossa Senhora da Pena fuq l-ogħla quċċata tal-Muntanji ta' Sintra, li mbagħad ġie ttrasferit lill-Ordni ta' San Ġlormu. Fit-tieni nofs tas-seklu 16, Sintra kienet ċentru għall-kortiġjani u l-membri tal-aristokrazija bdew jibnu l-vilel u l-irziezet fi ħdan ir-reġjun. F'dan l-ambjent rurali, mill-1542, il-Viċirè tal-Indja, D. João de Castro (1500-1548) beda jirresjedi f'Quinta da Penha Verde, fejn kien jikkollezzjona eżempji tal-kultura Portugiża ta' dak iż-żmien, inkluż xogħlijiet tal-artist rinomat Francisco de Holanda. Kien matul dan ir-Rinaxximent kulturali li tlesta l-presbiterju tal-irħam skolpit bejn l-1529 u l-1532 minn Nicolau Chanterene għall-kappella tal-Monasteru ta' Nossa Senhora da Pena, flimkien mal-portiku tal-Knisjja ta' Nossa Senhora da Conceição da Ulgueira (1560).
Luís de Camões (1524-1580) irrefera għall-muntanji ta' Sintra f'Os Lusíadas, bħala art mitika mmexxija min-ninfej tal-ilma. Il-poeta Rinaxximentali Luisa Sigea — Syntrae Aloisiae Sygeae f'Pariġi (1566) u f'Madrid (1781) irreferiet għal Sintra bħala "wied pjaċevoli, bejn l-irdumijiet li jibqgħu telgħin sas-smewwiet... imnaqqax f'għoljiet grazzjużi li fihom wieħed jista' jisma' l-ħoss tal-ilmijiet... [fejn] kollox, fil-fatt, isaħħar u jfewwaħ l-ambjent bir-riħa u bil-frott tiegħu".
Bil-mewt tal-Kardina-Re Enriku (1578-1580), Filippu II ta' Spanja wiret ir-Renju tal-Portugall, u beda unjoni personali mal-kuruni li damet sal-1640. Matul dan il-perjodu, il-poter politiku Portugiż ġie ttrasferit minn Sintra għal Vila Viçosa, iċ-ċentru prinċipali tal-familja ta' Braganza, li d-duki tagħha, dixxendenti ta' Ġwanni tal-Portugall, kienu l-eredi għat-tron tal-Portugall. Wara d-deċiżjoni tal-Cortes ta' Tomar fl-1581, Filippu, bħala r-Re tal-Portugall, aċċetta amministrazzjoni magħmula mill-aristokrazija Portugiża. Huwa għadda minn Sintra għall-ħabta ta' Ottubru 1581, u żar il-monasteru u l-knejjes. Kien matul dan il-perjodu li s-setta tal-Bastjaniżmu, bit-tama tar-ritorn tar-Re Bastjan, intemmet, meta feġġew diversi "Bastjani" foloz. Fl-1585, Mateus Alvares, li twieled fil-gżira ta' Terceira fl-Azores u kien il-gwardjan tal-eremitaġġ ta' São Julio, għamilha tabirruħu kien ir-Re Bastjan u ħoloq kunflitt f'Sintra, f'Madra, f'Rio de Mouro u f'Ericeira. L-avventura ta' Bastjan intemmet bit-tgħalliq ta' tletin ruħ u bit-tbatija ta' bosta oħrajn. Għalhekk, ma kinitx sorpriża, li ż-żjara fl-1619 tar-Re Filippu IV ta' Spanja (Filippu III tal-Portugall) irriżultat f'bosta familji jaħarbu lejn l-għoljiet. Matul din l-unjoni (1580-1640), Sintra kienet post privileġġat għall-"eżiljati" Portugiżi mill-qorti Kastiljana; in-nobbli li xtaqu jitbegħdu min-nobbiltà Spanjola kienu jixtru l-artijiet fir-reġjun, 'il bogħod mill-intriċċi tal-qorti. Fi żmien ir-Restawr, fl-1640, il-muniċipalità kellha bejn wieħed u ieħor 4,000 resident.
Era Brigantina
[immodifika | immodifika s-sors]Il-gwerra ma' Spanja (1640-1668), l-istabbiliment ta' Mafra matul ir-renju ta' Ġwanni V tal-Portugall (1706-1750) permezz tal-kostruzzjoni tal-Palazz-Kunvent, u iktar 'il quddiem il-kostruzzjoni tal-Palazz Irjali ta' Queluz fl-1747 matul ir-renji ta' Ġużeppi I (1750-1777) u Marija I (1777-1816), għenu biex jonqsu ż-żjarat irjali lejn ir-reġjun. Matul dan iż-żmien ġew dokumentati żewġ żjarat biss: fl-1652 u fl-1654, rispettivament iż-żjara tar-Reġina Luísa de Gusmão u tar-Re Ġwanni IV (1640-1656), u d-difna finali tar-Re Afonso VI.
Bl-allegazzjoni li r-re kien iġġennen u li l-eredi kien inkapaċi, id-Duka ta' Cadaval u l-Infante Peter mexxew kolp ta' stat fl-1667 li rriżulta fir-riżenja tal-Konti ta' Castelo Melhor, il-Ministru tar-Re Afonso VI (1656-1683) u fit-tfigħ il-ħabs tal-monarka. Fl-1668, il-Cortes ta' Liżbona kkonfermaw lill-Infante Peter, ħu r-re, bħala r-reġġent u l-eredi. Afonso VI għex il-kumplament ta' ħajtu bħala priġunier fil-Paço da Ribeira (1667-1669), fil-Fortizza ta' San Ġwann il-Battista f'Angra, fl-Azores (1669-1674) u finalment, wara l-iskoperta ta' konfoffa biex jinqatel ir-reġġent, fil-Paço da Vila in Sintra (1674-1683).
Mis-seklu 17 sas-seklu 18, ir-reġjun kien ċentru tal-ordnijiet reliġjużi tal-kontemplazzjoni li stabbilew kunventi f'Sintra. Iżda baqa' post tal-ħrejjef, bi spazji forestali kbar, imdallmin, makabri u misterjużi. Il-patri Baião, fil-Portugal Cuidadoso (1724) tiegħu nnota: "Qrib il-Palazz ta' Sintra kien hemm foresta, tant densa, li binhar, kienet tbeżża' lil kull min kien jidħol fiha. U [r-Re] D. Sebastian kien ħieles minn dan il-biża', tant li kien imur jimxi hemmhekk billejl, ħafna drabi għal sagħtejn jew tliet sigħat". Mill-bidu tat-tieni nofs tas-seklu 18 sas-seklu 19, Sintra saret magħrufa bħala post nostalġiku u misterjuż li ġie deskritt minn bosta barranin.
Kienet "l-Eden glorjuż" tar-Romantiku Lord Byron; "il-post pjaċevoli" ta' Almeida Garrett; "il-bejta tal-maħbubin fejn meta l-weraq kien jibdel il-kulur għal lewn romantiku, in-nobbli kienu jerħu lilhom infushom f'idejn il-poeti" ta' Eça de Queirós; jew il-post fejn Richard Strauss ra ġnien "paragunabbli mal-Italja, ma' Sqallija, mal-Greċja jew mal-Eġittu, tassew ġnien ta' Klingsor, u fl-għoljiet, hemm kastell tal-Kalċi Mqaddes".
Min-naħa l-oħra, it-terremot ta' Liżbona tal-1755, ġab miegħu l-qerda taċ-ċentru ta' Sintra kif ukoll għadd ta' mwiet, u dan irriżulta fil-bini u fir-restawr fit-tieni nofs tas-seklu 18. Fis-seklu 18 ukoll, ġie stabbilit l-ewwel bini industrijali fir-raħal: il-Fábrica de Estamparia de Rio de Mouro (il-Fabbrika tal-Istamperija tax-Xmara Mouro) fl-1778.
Iż-żjara tar-Reġina Marija I fl-1787 wasslet għar-restawr u għat-tiżjin mill-ġdid ta' xi swali u kmamar tal-binjiet muniċipali. Il-festi l-kbar tal-1795 biex tiġi ċċelebrata l-magħmudija tal-Infante António, iben Ġwanni VI, irriżultaw f'balli kbar fil-Palazz ta' Queluz. Fl-1838, ir-Re-Konsorti, Ferdinandu II xtara l-Monasteru ta' Nossa Senhora da Pena u żona enormi biswit, u kkummissjona lill-arkitett José de Costa e Silva biex jibni ħnejja li tgħaqqad iż-żewġ kwartieri tal-Palazz ta' Seteais (li kien proprjetà tal-Markiż ta' Marialva), sabiex titfakkar iż-żjara tal-1802 tal-Prinċep u tal-Prinċipessa tal-Brażil, Ġwanni u Carlota Joaquina, u ż-żjara sussegwenti ta' binhom, ir-Re assolutist Miguel, fl-1830.
Matul it-tielet kwart tas-seklu 18 u prattikament matul is-seklu 19 kollu, il-vjaġġaturi barranin u l-aristokratiċi Portugiżi, imqanqlin mir-Romantiċiżmu, reġgħu skoprew il-maġija ta' Sintra, speċjalment tal-pajsaġġi eżotiċi u tal-klima tagħha. Iż-żjarat tagħhom wasslu biex jiġu stabbiliti diversi lukandi, u waħda minnhom, ta' Lawrence, li nfetħet fl-1764, baqgħet tiffunzjona sal-2018. Fis-sajf tal-1787, William Beckford qagħad mal-Markiż ta' Marialva, il-mastru taż-żiemel tar-renju, fir-residenza tiegħu ta' Seteais. Fil-bidu tas-seklu 19, il-Prinċipessa Carlota Joaquina, mart il-Prinċep Reġġent Ġwanni, xtrat il-proprjetà u l-Palazz ta' Ramalhão. Bejn l-1791 u l-1793, Gerard Devisme bena villa Neo-Gotika fil-proprjetà estensiva tiegħu f'Quinta de Monserrat (li iktar 'il quddiem saret magħrufa bħala l-Palazz ta' Monserrat). Beckford, li baqa' f'Sintra, kera l-proprjetà mingħand Devisme fl-1794. Il-pajsaġġ, moħbi fiċ-ċpar, attira wkoll lil Ingliż ieħor, Sir Francis Cook, li okkupa l-proprjetà, u bena paviljun orjentali.
Il-Palazz ta' Pena, is-simbolu eżemplari Romantiku Portugiż ta' Sintra, inbeda mir-Re-Konsorti Ferdinandu, ir-raġel tar-Reġina Marija II (1834-1853), membru mwieled Ġermaniż tal-familja ta' Saxe-Cobourg-Gotha. Il-palazz inbena fuq il-fdalijiet tal-monasteru tas-seklu 16 tal-Ordni ta' San Ġlormu, u ġew ikkonservati bosta aspetti fundamentali, inkluż il-knisja, il-kjostru u xi kwartieri oħra. L-arkitettura hija waħda eklettika, influwenzata minn bosta stili arkitettoniċi, bħala evidenza tal-era tar-Romantiċiżmu.
It-taħlit intenzjonali tal-istili eklettiċi jinkludi n-Neo-Gotiku, in-Neo-Manwelin, in-Neo-Iżlamiku, u n-Neo-Rinaxximentali. Dawn ħarġu fid-dieher l-iktar permezz tar-rinnovazzjonijiet ewlenin tas-seklu 19. Id-disinn kien proġett tal-Baruni von Eschwege u Ferdinandu II, biex il-Palazz Nazzjonali ta' Sintra jiġi sostitwit bħala alternattiva għar-residenza tas-sajf f'Cascais. Wara Sintra, il-monarki Lwiġi tal-Portugal (1861-1889) u Carlos tal-Portugall (1863-1908) temmew is-sjuf tagħhom bi żjarat lejn Cascais fix-xhur ta' Settembru u ta' Ottubru.
Fl-1854 ġie ffirmat l-ewwel kuntratt għall-kostruzzjoni ta' linja ferrovjarja bejn Sintra u Liżbona. Digriet iffirmat fis-26 ta' Ġunju 1855 irregola l-kuntratt bejn il-gvern u l-Konti Claranges Lucotte iżda iktar 'il quddiem tħassar fl-1861. Il-linja finalment ġiet inawgurata fit-2 ta' April 1887.
Sal-bidu tas-seklu 20, Sintra ġiet rikonoxxuta bħala post li l-aristokratiċi u l-miljunarji kienu jżuru fis-sajf. Fosthom, Carvalho Monteiro, is-sid ta' binja konsiderevoli (magħrufa bħala "Monteiro dos Milhões") mibnija qrib ir-raħal prinċipali, fuq proprjetà li kien xtara mill-Barunessa ta' Regaleira, ta' palazz lussuż Neo-Rinaxximentali, ibbażat fuq arkitettura Neo-Manwelina.
Mit-tieni nofs tas-seklu 19 sal-ewwel deċennji tas-seklu 20, Sintra saret ukoll post privileġġat fost l-artisti: mużiċisti bħal Viana da Mota; kompożituri bħal Alfredo Keil, pitturi bħal João Cristino da Silva (l-awtur ta' waħda mit-tieli l-iktar rinomati tal-arti Romantika Portugiża, "Five Artists in Sintra" (Ħames Artisti f'Sintra)), kittieba bħal Eça de Queirós jew Ramalho Ortigão, kollha kemm huma għexu, ħadmu jew ġew ispirati mill-pajsaġġi ta' Sintra.
Repubblika
[immodifika | immodifika s-sors]Il-proklamazzjoni ta' Repubblika Portugiża fl-1910 ittrasformat il-klima idillika ta' Sintra. F'daqqa waħda ġie promoss l-iżvilupp ekonomiku; il-benefiċċji potenzjali għar-reġjun mit-tkabbir fl-agrikoltura, l-industrija u l-kummerċ ġew promossi biex jitrawwem l-iżvilupp. Fl-1908 ġiet stabbilita żona għat-tkabbir tal-inbid f'Colares. Ġiet stabbilita wkoll kummissjoni għall-monitoraġġ tal-kwalità tal-inbid u għall-promozzjoni tal-esportazzjoni tiegħu, u fl-1914 ġiet stabbilita l-assoċjazzjoni kummerċjali u industrijali ta' Sintra (bil-Portugiż: Associação Comercial e Industrial de Sintra) sabiex jiġu ġestiti l-konċessjonijiet. Sadanittant, f'isem il-progress lajk u popolari, partijiet mill-wirt kulturali nqerdu, inkluż l-annessi tal-villaġġ Medjevali biswit il-Palazz fl-1911, filwaqt li n-navata tal-Knisja tal-Misericórdia ċċekknet għal presbiterju sabiex it-triq setgħet titwessa'. L-ewwel deċennji tas-seklu 20 kienu ż-żmien fejn seħħet l-iżjed urbanizzazzjoni rapida tar-raħal, appoġġat mil-linja ferrovjarja li tikkollega r-raħal ma' Liżbona u l-influss tal-vjaġġaturi fis-sajf.
Matul is-snin 20 tas-seklu 20, il-ħsara fil-konfront ta' siti kulturali importanti wasslet għall-ħolqien ta' istituzzjonijiet biex jistudjaw u jipproteġu l-wirt artistiku kbir. L-Instituto Histórico de Sintra (l-Istitut Storiku ta' Sintra), taħt it-tmexxija ta' Afonso de Ornelas, kellu rwol importanti f'dan il-perjodu. L-istudji arkeoloġiċi rriżultaw fi żvilupp konsiderevoli: fl-1927, Félix Alves Pereira reġa' skopra l-insedjamenti Neolitiċi ta' Santa Eufémia, u fl-1929 tlestiet l-ewwel pubblikazzjoni tal-iskoperti tal-monumenti preistoriċi ta' Praia das Maçãs. Minn dak iż-żmien tas-snin 70 tas-seklu 20, iż-żona kostali ta' Sintra kienet qed issir destinazzjoni tas-sajf, u dan wassal għall-kostruzzjoni ta' residenzi tas-sajf Portugiżi. Bosta arkitetti Portugiżi importanti żviluppaw proġetti f'din iż-żona fl-ewwel nofs tas-seklu 20, inkluż Raul Lino, Norte Júnior u Tertuliano de Lacerda Marques.
Dawn il-proġetti wasslu benefiċċji għar-raħal u għar-reġjun, żiedu t-turiżmu u attiraw lil diversi Portugiżi notevoli bħala residenti: il-kittieb Ferreira de Castro; l-iskultur Anjos Teixeira; l-arkitetti Norte Júnior u Raul Lino; il-pitturi Eduardo Viana, Mily Possoz u Vieira da Silva; il-poeta Oliva Guerra; il-kompożitur u s-surmast Frederico de Freitas; l-istoriċi Francisco Costa, Felix Alves Pereira u João Martins da Silva Marques.
Fl-1944, qabel ma ġie arrestat, il-Prim Ministru ta' Franza Pierre Laval minn Vichy kien ippjana li jmur jgħix f'proprjetà f'Sintra, fejn kienet inkrietlu dar apposta għalih.
Il-pjanta muniċipali tal-1949 ta' De Groer kienet maħsuba biex tipproteġi lir-raħal u lill-kwartieri tiegħu mill-urbanizzazzjoni sfrenata, u rriżultat fiż-żamma ta' ambjent paragunabbli ma' Sintra tas-seklu 19. L-anarkija urbana baqgħet dominanti sa nofs is-snin 80 tas-seklu 20 fiż-żoni biswit ir-raħal prinċipali ta' Sintra, u rriżultat fl-iżvilupp ta' kwartieri ġodda.
Sit ta' Wirt Dinji
[immodifika | immodifika s-sors]Il-Pajsaġġ Kulturali ta' Sintra ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1995.[4]
Il-valuri universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' tliet kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-kriterju (ii) "Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ"; il-kriterju (iv) "Eżempju straordinarju ta' tip ta' bini, ta' grupp ta' siti jew ta' pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid-dieher stadju/i sinifikanti fl-istorja tal-bniedem"; u l-kriterju (v) "Eżempju straordinarju ta' insedjament uman tradizzjonali, ta' użu tal-art jew ta' użu tal-baħar, li jirrappreżenta kultura (jew kulturi), jew interazzjoni umana mal-ambjent, speċjalment meta jkun sar vulnerabbli minħabba l-impatt ta' bidla irreversibbli".[4]
Ġeografija
[immodifika | immodifika s-sors]Ġeografija fiżika
[immodifika | immodifika s-sors]Il-Muntanji ta' Sintra, katina muntanjuża tal-granit twila għaxar kilometri, meqjusa bħala l-Monte da Lua (il-Muntanja tal-Qamar), jew il-Promontorium Lunae (il-Promontorju tal-Qamar) mit-tradizzjoni lokali b'saħħitha tas-setet astrali, jitfaċċaw f'daqqa waħda bejn pjanura vasta lejn it-Tramuntana u l-marġni tat-Tramuntana tal-estwarju tax-xmara Tagus, li jserrep lejn l-Oċean Atlantiku u Cabo da Roca, l-iżjed punt fil-Punent tal-Ewropa kontinentali.
Il-pjattaforma ta' São João, tul in-naħa tat-Tramuntana tal-Muntanji ta' Sintra, għandha altitudnijiet ta' bejn 100 metru (110 jardi) u 150 metru (160 jarda), filwaqt li n-naħa tan-Nofsinhar tal-muntanji, il-pjattaforma ta' Cascais, hija iktar baxxa: u xxaqleb minn 150 metru (160 jarda) sal-baħar, u tintemm tul il-kosta, madwar 30 metru (33 jarda) 'il fuq mil-livell tal-baħar. Ir-riljiev spettakolari jirriżulta mill-orjentazzjoni mil-Lvant għall-Punent tal-assi tal-katina muntanjuża sal-kosta, u n-natura tal-blat igneu reżistenti għall-erożjoni. Il-Katina Muntanjuża tal-Iżbroffar ta' Sintra (MES) hija struttura b'għamla ta' koppla, li ffurmat mis-saffi ta' blat sedimentarju (ġebla tal-ġir u ġebel ramli) mill-perjodu Ġurassiku Superjuri u l-Kretaċju Bikri. Intrużjoni ignea metamorfizzata rriżultat f'ċirku dejjaq ta' blat metamorfiku, iżda ddeformat ferm ukoll dawn is-saffi sedimentarji u kkawżat esponiment vertikali. Filwaqt li fin-Nofsinhar hemm saffi sedimentarji inkorporati, lejn it-Tramuntana (madwar Praia Grande) il-katina muntanjuża hija wieqfa. Il-formazzjonijiet sedimentarji, sal-bidu tal-Kretaċju Superjuri, huma deformati bl-intrużjoni li tillimita l-MES sal-aħħar tal-Kretaċju. Id-datazzjoni radjumetrika tal-blat differenti mill-katina muntanjuża indikat età ta' bejn 80 u 75 miljun sena (u kkonfermat id-depożiti tal-Kretaċju Superjuri).
Il-kundizzjonijiet ġeodinamiċi li kkontrollaw l-formazzjoni tal-MES (b'korrelazzjoni mal-iżvilupp tal-Ktajjen Muntanjużi tal-Iżbroffar ta' Sines u ta' Monchique) huma assoċjati mal-espansjoni progressiva fit-Tramuntana tal-Oċean Atlantiku u l-ftuħ suċċessiv tal-Bajja ta' Biskajja. Din l-espansjoni rriżultat f'tensjonijiet kumplessi responsabbli għax-xquq fondi fil-qoxra tad-Dinja li kienu kanali li minnhom kienet titla' l-magma. Madwar 80 miljun sena ilu din il-magma nfirxet fil-wiċċ bħala qoxra tal-wiċċ b'fond ta' ħames kilometri bejn is-saffi sedimentarji (160 sa 9 miljun sena ilu) li ġew metamorfizzati kimikament. Maż-żmien il-kanali tal-magma birdu u kkristallizzaw, u rriżultaw f'kundizzjonijiet li kkawżaw il-karatteristiċi granulari tal-MES. Is-saffi sedimentarji iktar dgħajfa kienu suxxettibbli għall-erożjoni, u l-prodotti tagħhom ġew depożitati madwar il-bażi tagħhom. B'hekk, il-katina muntanjuża ġiet esposta matul l-epoka Paleoġenika (30 miljun sena ilu), magħrufa bħala l-Kumpless ta' Benfica.
Klima u bijoma
[immodifika | immodifika s-sors]Il-klima Mediterranja, influwenzata mill-Atlantiku u kkaratterizzata minn temperaturi moderati u minn xtiewi bix-xita, hija tipika tal-Portugall kontinentali. Għalkemm il-klima fl-inħawi ta' Cabo da Roca hija kważi semiarida, il-Muntanji ta' Sintra jitqiesu bħala moderatament umdużi: il-preċipitazzjoni fil-muntanji hija ogħla mill-inħawi tal-madwar. Il-pożizzjoni tar-raħal fil-pajsaġġ naturali tal-Muntanji ta' Sintra (li jikkonsistu minn wirt naturali rikk), hija influwenzata mill-eżistenza ta' mikroklima. Għal raġunijiet differenti (il-klima hawnhekk ġiet mmoderata mill-Muntanji ta' Sintra; il-fertilità tal-ħamrija; u l-prossimità relattiva tagħha mal-estwarju tax-xmara Tagus), ir-reġjun attira insedjament bikri konsiderevoli. Minħabba l-mikroklima tiegħu, ġie żviluppat park enormi mimli b'densità ta' siġar b'diversità botanika rikk.
Il-klima miti u l-umdità li jirriżultaw mill-prossimità mal-kosta jiffavurixxu t-tkabbir ta' firxa rikka ta' foresti li jinkludu speċijiet Atlantiċi u Mediterranji, u jimmarkaw it-tranżizzjoni fil-Portugall mill-veġetazzjoni tat-Tramuntana u tan-Nofsinhar. Il-ballut tal-Pirinej (Quercus pyrenaica) huwa predominanti fuq meded kbar ta' qċaċet bil-blat u xaqlibiet imkennija. Fuq ix-xaqlibiet għad-dell u bl-indewwa, li normalment iħarsu lejn it-Tramuntana, jew fil-postijiet imkennija, il-ballut komuni (Quercus robur) huwa mifrux. Fiż-żoni iktar baxxi u sħan, il-ballut tas-sufra (Quercus suber) huwa komuni u fiż-żoni tal-ġebla tal-ġir hemm il-ballut Portugiż (Quercus faginea). Speċijiet oħra sparpaljati fil-muntanji ta' Sintra jinkludu: l-aġġru (Acer pseudoplatanus), il-ġellewża (Corylus avellana), iż-żagħrun (Crataegus monogyna), l-ileks Ewropew (Ilex aquifolium), ir-rand Portugiż (Prunus lusitanica), ir-rand (Laurus nobilis), is-siġar tal-frawli (Arbutus unedo), il-lawrestin (Viburnum tinus), il-ballut ta' Kermes (Quercus coccifera), u s-siġar tax-xewk Taljan (Rhamnus alaternus). Fil-widien, qrib il-mogħdijiet tal-ilma, jikbru l-fraxxnu tal-weraq dejjaq (Fraxinus angustifolia), iż-żafżafa (Salix atrocinerea), l-alnu Ewropew (Alnus glutinosa), l-alnu tax-xewk (Frangula alnus) u t-tut iswed tas-sebuqa (Sambucus nigra).
Mill-1966, il-Muntanji ta' Sintra ġew affettwati minn nirien li qerdu parti kbira mill-foresta oriġinali, li ġiet sostitwita mill-akaċja u minn speċijiet eżotiċi oħra li jikbru malajr. Iż-żona forestali tal-muntanji ta' Sintra fiha madwar 5,000 ettaru (50 km2), li minnhom 26 % (1,300 ettaru (13 km2)) jiġu amministrati mill-Istat permezz tad-Direcção Geral de Florestas - Núcleo Florestal de Sintra (id-Direttorat Ġenerali tal-Foresti - is-Servizz Forestali ta' Sintra).
Data klimatika għal Sintra (Bażi tal-Ajru ta' Sintra) mill-1971 sas-sena 2000 | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Xahar | Jan | Fra | Mar | Apr | Mej | Ġun | Lul | Aww | Set | Ott | Nov | Diċ | Sena |
Temp. għolja rekord f'°C (°F) | 21.6
(70.9) |
23.4
(74.1) |
27.2
(81.0) |
28.0
(82.4) |
33.6
(92.5) |
41.4
(106.5) |
39.8
(103.6) |
38.5
(101.3) |
37.8
(100.0) |
31.8
(89.2) |
27.0
(80.6) |
22.5
(72.5) |
41.4
(106.5) |
Temp. għolja medja f'°C (°F) | 14.3
(57.7) |
14.9
(58.8) |
16.8
(62.2) |
17.4
(63.3) |
19.2
(66.6) |
22.3
(72.1) |
24.7
(76.5) |
25.3
(77.5) |
24.5
(76.1) |
21.1
(70.0) |
17.5
(63.5) |
15.1
(59.2) |
19.4
(66.9) |
Temp. medja ta' kuljum f'°C (°F) | 9.7
(49.5) |
10.6
(51.1) |
12.0
(53.6) |
13.0
(55.4) |
14.9
(58.8) |
17.8
(64.0) |
20.0
(68.0) |
20.4
(68.7) |
19.4
(66.9) |
16.4
(61.5) |
13.0
(55.4) |
10.9
(51.6) |
14.9
(58.8) |
Temp. baxxa medja f'°C (°F) | 5.2
(41.4) |
6.2
(43.2) |
7.3
(45.1) |
8.5
(47.3) |
10.6
(51.1) |
13.3
(55.9) |
15.2
(59.4) |
15.6
(60.1) |
14.3
(57.7) |
11.6
(52.9) |
8.6
(47.5) |
6.8
(44.2) |
10.3
(50.5) |
Temp. baxxa rekord f'°C (°F) | −3.5
(25.7) |
−3.5
(25.7) |
−2.0
(28.4) |
−0.1
(31.8) |
3.2
(37.8) |
6.0
(42.8) |
8.6
(47.5) |
8.4
(47.1) |
4.8
(40.6) |
−1.0
(30.2) |
−3.5
(25.7) |
−4.0
(24.8) |
−4.0
(24.8) |
Preċipitazzjoni medja f'mm (pulzieri) | 100.7
(3.96) |
90.7
(3.57) |
57.2
(2.25) |
72.3
(2.85) |
56.8
(2.24) |
18.2
(0.72) |
6.2
(0.24) |
6.9
(0.27) |
28.4
(1.12) |
91.0
(3.58) |
111.5
(4.39) |
127.8
(5.03) |
767.7
(30.22) |
Average precipitation days (≥ 0.1 mm) | 14.3 | 14.5 | 11.2 | 13.1 | 10.5 | 6.1 | 3.6 | 3.1 | 6.8 | 11.9 | 13.9 | 16.0 | 125.0 |
Umdità relattiva medja (%) | 87 | 85 | 80 | 77 | 75 | 75 | 74 | 74 | 77 | 82 | 84 | 86 | 80 |
Medja ta' sigħat ta' xemx fix-xahar | 152.2 | 149.5 | 205.0 | 224.0 | 255.4 | 269.7 | 309.0 | 307.3 | 244.2 | 203.5 | 158.7 | 128.5 | 2,607 |
Sors: Instituto Português do Mar e da Atmosfera.[13] |
Data klimatika għal Sintra (Granja), altitudni: 134 m (440 pied), temp. normali mill-1961 sal-1984, sigħat ta' xemx mill-1953 sal-2003 | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Xahar | Jan | Fra | Mar | Apr | Mej | Ġun | Lul | Aww | Set | Ott | Nov | Diċ | Sena |
Temp. għolja medja f'°C (°F) | 14.1
(57.4) |
14.4
(57.9) |
15.9
(60.6) |
17.3
(63.1) |
19.1
(66.4) |
22.3
(72.1) |
24.4
(75.9) |
25.0
(77.0) |
24.3
(75.7) |
21.4
(70.5) |
17.3
(63.1) |
14.6
(58.3) |
19.2
(66.5) |
Temp. medja ta' kuljum f'°C (°F) | 9.8
(49.6) |
10.2
(50.4) |
11.4
(52.5) |
12.7
(54.9) |
14.7
(58.5) |
17.6
(63.7) |
19.5
(67.1) |
20.0
(68.0) |
19.1
(66.4) |
16.4
(61.5) |
12.7
(54.9) |
10.2
(50.4) |
14.5
(58.2) |
Temp. baxxa medja f'°C (°F) | 5.5
(41.9) |
6.0
(42.8) |
6.9
(44.4) |
8.1
(46.6) |
10.3
(50.5) |
12.9
(55.2) |
14.6
(58.3) |
15.0
(59.0) |
15.1
(59.2) |
13.9
(57.0) |
8.1
(46.6) |
6.8
(44.2) |
10.3
(50.5) |
Average precipitation days (≥ 0.1 mm) | 110
(4.3) |
113
(4.4) |
83
(3.3) |
59
(2.3) |
46
(1.8) |
23
(0.9) |
4
(0.2) |
5
(0.2) |
25
(1.0) |
78
(3.1) |
121
(4.8) |
109
(4.3) |
776
(30.6) |
Umdità relattiva medja (%) | 87 | 85 | 80 | 77 | 75 | 75 | 74 | 74 | 77 | 82 | 84 | 86 | 80 |
Medja ta' sigħat ta' xemx fix-xahar | 151.9 | 152.6 | 198.4 | 231.0 | 266.6 | 279.0 | 316.2 | 310.0 | 243.0 | 207.7 | 162 | 139.5 | 2,657.9 |
Sors: IPMA.[14] |
Ġeografija umana
[immodifika | immodifika s-sors]
|
Il-muniċipalità hija amministrata minn 11-il kunsill tal-parroċċi ċivili (bil-Portugiż: freguesias), bl-awtorità lokali li jamministraw is-servizzi u li jipprovdu l-governanza lokali. Dawn huma:
- Agualva e Mira-Sintra;
- Algueirão–Mem Martins;
- Almargem do Bispo, Pêro Pinheiro e Montelavar;
- Cacém e São Marcos;
- Casal de Cambra;
- Colares;
- Massamá e Monte Abraão;
- Queluz e Belas;
- Rio de Mouro;
- São João das Lampas e Terrugem;
- Sintra (Santa Maria e São Miguel, São Martinho e São Pedro de Penaferrim).
Sintra għandha wkoll bosta villaġġi u rħula żgħar, inkluż il-villaġġ affluwenti ta' Linhó, Sintra.
Il-popolazzjoni ta' Sintra kibret b'mod konsiderevoli fl-aħħar tas-seklu 20, u żdiedet minn madwar 14 % tar-reġjun ta' Liżbona għal 19 %. Il-konċentrazzjoni prinċipali tal-popolazzjoni residenti tinsab fil-kuritur importanti ta' Queluz-Portela, tul ir-rokna tax-Xlokk tal-muniċipalità. F'din iż-żona kienet ikkonċentrata madwar 82 % tal-popolazzjoni tal-muniċipalità, u l-iżjed parroċċi attraenti biex wieħed jgħix fihom huma São Pedro de Penaferrim, Rio de Mouro, Belas u Algueirão-Mem Martins.
Bit-tnaqqis fir-rati tal-mortalità, ir-reġjun esperjenza żieda ġenerali fir-rati tat-twelid, primarjament assoċjata mat-twelid f'età avvanzata, iżda anke żieda ta' anzjani fil-komunità (56.5 % fl-2001). Minkejja dan, Sintra għadha titqies li għandha popolazzjoni żagħżugħa strutturalment, l-iżgħar fiż-Żona Metropolitana Kbira ta' Liżbona. L-adulti żgħażagħ (minn 30 sa 39 sena) jiddominaw fil-komunitajiet ta' Sintra, u l-parroċċi ta' Pêro Pinheiro, Terrugem, São Martinho, São João das Lampas, Santa Maria e São Miguel, Montelavar, Colares, Queluz u Almargem do Bispo kollha kemm huma għandhom rati ogħla ta' anzjoni fil-popolazzjoni. Bejn wieħed u ieħor 80 % tal-popolazzjoni twieldu barra r-raħal, u 21 % minnhom huma residenti li twieldu barra l-pajjiż. Filwaqt li l-popolazzjoni residenti f'Liżbona esperjenzat tnaqqis żgħir fil-popolazzjoni minn nofs is-snin 60 tas-seklu 20, il-popolazzjoni ta' Sintra żdiedet.
Iż-żoni urbani jirrappreżentaw 55.4 kilometru kwadru (5,540 ettaru) tal-muniċipalità, jew madwar 17.4 % tat-territorju ta' Sintra; 35 % tal-popolazzjoni tirresjedi f'postijiet ta' bejn 50,000 u 100,000 abitant. Bosta minn dawn l-inħawi huma marbuta mal-linji tal-aċċess, b'mod partikolari l-linja ta' Sintra u l-awtostrada IC19 li tikkollega l-irħula ta' Queluz, Agualva-Cacém, Algueirão/Mem Martins, Rio de Mouro u Belas). Ħafna minn dawn iż-żoni urbani huma magħmula minn nisġa ta' proġetti tal-kostruzzjoni li storikament irriżultaw f'densità ta' binjiet tal-konkos, normalment għoljin seba' sulari jew iktar. L-ikbar tkabbir ta' djar residenzjali seħħ fin-Nofsinhar tal-muniċipalità, fit-triangoli ta' São Pedro de Penaferrim, Santa Maria e São Miguel u Casal de Cambra. Barra minn hekk, hemm konċentrazzjoni ikbar u tkabbir fl-abitazzjonijiet tal-familji ta' natura staġonali, jew it-tieni djar, f'dan ir-reġjun, u proliferazzjoni ta' kostruzzjoni illegali fil-parroċċi ta' São João das Lampas, São Pedro de Penaferrim, Belas, Agualva-Cacém u Casal de Cambra.
Ekonomija
[immodifika | immodifika s-sors]It-tkabbir fl-attivitajiet terzjarji kellu rwol importanti fl-andament tal-impjiegi fir-reġjun, b'dominanza ta' servizzi kummerċjali, tal-imnut u tal-appoġġ. Dan seħħ għad-detriment tal-industrija, għalkemm għad hemm attivitajiet industrijali bħat-trasport tal-materjali, l-ipproċessar tal-minerali, il-manifattura tal-makkinarju u tat-tagħmir, l-ipproċessar tal-ikel, il-kumpaniji tax-xorb u tat-tabakk, kif ukoll is-servizzi tal-pubblikazzjoni u tal-istampar. Kien hemm tkabbir drammatiku wkoll fl-industrija tal-kostruzzjoni ċivili.
Il-EuroAtlantic Airways għandha l-uffiċċju prinċipali tagħha f'Sintra.
It-turiżmu huwa sinifikanti wkoll. Pereżempju, il-parks u l-monumenti amministrati minn Parques de Sintra laqgħu 3.2 miljun viżitatur fl-2017.
Trasport
[immodifika | immodifika s-sors]In-network ferrovjarju ta' Liżbona (CP Urban Services) jipprovdi servizzi diretti lejn l-Istazzjon ta' Sintra. Il-vjaġġ lejn Liżbona jdum bejn 35 u 45 minuta. Hemm trasport alternattiv, taxis, servizzi ta' qsim tal-karozzi, u karozzi tal-linja li jkopru parti kbira mid-distrett.
It-tram ta' Sintra jikkollega lil Sintra mal-kosta Atlantika f'Praia das Maçãs, u jipprovdi vjaġġ xeniku mill-isbaħ fuq distanza ta' xi 11.5-il kilometru (7.1 mili). Mill-2016, il-linja tal-wirt storiku topera mill-Erbgħa sal-Ħadd fix-xhur tas-sajf.
Attrazzjonijiet
[immodifika | immodifika s-sors]Sintra għandha għadd kbir ta' binjiet arkitettoniċi ppreservati jew ikklassifikati.
Preistoriċi
[immodifika | immodifika s-sors]- Il-Kumpless Megalitiku ta' Barreira;
- Id-Dolmen ta' Adrenunes (bil-Portugiż: Anta de Adrenunes);
- Id-Dolmen ta' Agualva (bil-Portugiż: Anta de Agualva/Anta do Carrascal);
- Id-Dolmen ta' Estria (bil-Portugiż: Anta da Estria);
- Id-Dolmen ta' Monte Abraão (bil-Portugiż: Anta do Monte Abraão);
- Il-Monument Preistoriku ta' Praia das Maçãs (bil-Portugiż: Monumento Pré-Histórico de Praia das Maçãs);
- Il-Qabar-Tholos ta' Monge (bil-Portugiż: Tholos do Monge).
Ċiviċi
[immodifika | immodifika s-sors]- L-Akkwedott ta' bejn Aguas Livres u Sintra (bil-Portugiż: Aqueduto das Águas Livres-Troço de Sintra);
- Il-Palazz u l-Ġnien tal-Kontessa ta' Edla;
- Il-Palazz ta' Penha Verde (bil-Portugiż: Quinta de Penha Verde/Quinta da Fonte del Rei);
- Il-Villa ta' Penha Verde (bil-Portugiż: Solar da Quinta de Penha Verde);
- Il-Palazz Nazzjonali ta' Pena (bil-Portugiż: Palácio Nacional da Pena);
- Il-Palazz Nazzjonali ta' Queluz (bil-Portugiż: Palácio Nacional de Queluz);
- Il-Palazz Nazzjonali ta' Sintra (bil-Portugiż: Palácio Nacional de Sintra/Palácio da Vila);
- Il-Palazz tal-Kontijiet ta' Almeida-Araújo (bil-Portugiż: Palácio Pombal/Palacete dos Condos de Almeida Araújo);
- Il-Forka ta' Colares (bil-Portugiż: Pelourinho de Colares);
- Quinta da Regaleira, inkluż il-Palazz u l-Kappella;
- Quinta da Ribafria;
- Il-Palazz ta' Monserrat;
- Il-Palazz ta' Seteais;
- Il-Palazz ta' Ramalhão.
Kulturali
[immodifika | immodifika s-sors]- Id-Dar tal-Pupazzi ta' Sintra (bil-Portugiż: Casa da Marioneta de Sintra);
- L-Assoċjazzjoni Kulturali ta' Valdevinos (bil-Portugiż: Valdevinos Associação Cultural).
Militari
[immodifika | immodifika s-sors]- Il-Kastell tal-Għarab Iberiċi (bil-Portugiż: Castelo dos Mouros).
Reliġjużi
[immodifika | immodifika s-sors]- Il-Knisja ta' Santa Marija (bil-Portugiż: Igreja Paroquial de Santa Maria);
- Il-Kunvent ta' Penha Longa (bil-Portugiż: Convento de Penha Longa);
- Il-Kunvent tal-Kapuċċini.
-
Il-faċċata u l-funtana tal-Palazz Nazzjonali ta' Queluz.
-
Veduta tal-Palazz Nazzjonali ta' Pena fil-bogħod mill-Kastell tal-Għarab Iberiċi.
-
Il-Palazz ta' Monserrat, li nbena minn Gerard Devisme, iżda li ngħata l-bixra orjentali tiegħu wara Francis Cook.
-
Il-Palazz Nazzjonali ta' Sintra mill-għoli.
-
Il-Palazz Nazzjonali ta' Sintra, l-iżjed palazz irjali Medjevali ppreservat fil-Portugall, li bejn wieħed u ieħor kien abitat b'mod kontinwu mill-bidu tas-seklu 15 sal-aħħar tas-seklu 19.
-
Fonte da Sabuga, Sintra.
Sport
[immodifika | immodifika s-sors]Il-muniċipalità ta' Sintra fiha diversi siti sportivi u firxa wiesgħa ta' faċilitajiet sportivi fejn jiġi pprattikat sport bħat-tennis, il-golf, l-għawm, is-surf, u l-irkib taż-żwiemel.
L-iżjed klabbs kompetittivi magħrufin tal-muniċipalità ta' Sintra huma:
- Sport União Sintrense, klabb stabbilit fis-7 ta' Ottubru 1911 li jikkompeti fil-Campeonato de Portugal, ir-raba' diviżjoni tal-futbol Portugiż;
- C.A. Queluz, tim tal-basketball ibbażat f'Queluz;
- Hockey Club de Sintra, klabb li jikkompeti fir-roller hockey u fiċ-ċikliżmu, magħruf ukoll fil-qasam tar-roller skating artistiku;
- Clube Desportivo de Belas, klabb sportiv ibbażat f'Queluz e Belas;
- Belas Rugby Clube, klabb tar-rugby union ibbażat f'Queluz e Belas.
Fil-kultura popolari
[immodifika | immodifika s-sors]- Il-biċċa l-kbira tal-minisensiela Gulliver's Travels (1996) inġibdet f'Sintra, fejn jintwerew bosta mill-palazzi tal-belt.
- L-Opel Sintra, MPV kbira prodotta mid-ditta Ġermaniża tal-karozzi Opel għas-suq tal-Ewropa, li nbigħet fir-Renju Unit bħala l-Vauxhall Sintra bejn l-1996 u l-1999 minn Vauxhall, kellha isem li kien intgħażel bil-kompjuter minn lista ta' kliem qosra, li faċli jiġu ppronunzjati, u mhux għar-raħal storiku Portugiż ta' Sintra.
- Fl-2018, logħba tal-medja prodotta mid-disinjatur tal-logħob Ġermaniż Michael Kiesling, Azul: Stained Glass of Sintra, ingħatat isem ir-raħal ta' Sintra.
Ġemellaġġ
[immodifika | immodifika s-sors]Sintra hija ġemellata ma':
- Assilah, il-Marokk;
- Beira, il-Mozambique;
- Bissau, il-Guinea Bissau;
- Fontainebleau, Franza;
- Goussainville, Franza;
- Havana, Kuba;
- Honolulu, l-Istati Uniti;
- El Jadida, il-Marokk;
- Lobito, l-Angola;
- Namaacha, il-Mozambique;
- Nova Sintra, Cabo Verde;
- Omura, il-Ġappun;
- Oviedo, Spanja;
- Petrópolis, il-Brażil;
- Trindade, São Tomé u Príncipe.
Nies notevoli
[immodifika | immodifika s-sors]- Ir-Re Afonso V (1432-1481), magħruf bħala l-Afrikan, re tal-Portugall;
- André de Albuquerque Ribafria (1621-1659), nobbli u mexxej militari Portugiż;
- Infanta Maria Francisca (twieldet fl-1800 f'Queluz – mietet fl-1834), infanta (prinċipessa) Portugiża, bint ir-Re Ġwanni VI tal-Portugall;
- Vasco Gonçalves (1921-2005), uffiċjal tal-armata Portugiż, parteċipant fir-Rivoluzzjoni tal-Qronfol, il-104 Prim Ministru tal-Portugall, 1974-1975;
- Jorge de Brito (twieled fl-1927 f'Queluz – miet fl-2006), negozjant u t-28 President tal-S.L. Benfica;
- Clotilde Rosa (twieldet fl-1930 f'Queluz – mietet fl-2017), arpista, pedagoga u kompożitriċi Portugiża;
- Ruy Belo (twieled fl-1933 – miet fl-1978 f'Queluz), poeta, saġġist u eżistenzjalist Portugiż;
- Vasco Martins (twieled fl-1956 f'Queluz), mużiċist u kompożitur minn Cabo Verde;
- Manuela Bravo (twieldet fl-1957 f'Queluz), kantanta, kantat fil-Festival tal-Eurovision tal-1979;
- Isabel Stilwell (twieldet fl-1960), ġurnalista u kittieba Portugiża;
- Peter Kember (twieled fl-1965), bl-isem artistiku ta' Sonic Boom, kantant u produttur mużikali Ingliż;
- Zé Cabra (twieled fl-1965), eks pittur u kantant-kummidjant;
- Miguel Ribeiro (twieled fl-1974), xeneġġatur tal-films u reġista Portugiż.
Sport
[immodifika | immodifika s-sors]- Luis Loureiro (twieled fl-1976), eks plejer tal-futbol, li lagħab 295 partita tal-klabbs u 6 partiti mal-Portugall;
- Ricardo Silva (twieled fl-1977 f'Agualva-Cacém), eks plejer tal-futbol, li lagħab 293 partita mal-klabbs;
- Marco Caneira (twieled fl-1979), eks plejer tal-futbol, li lagħab 326 partita mal-klabbs u 25 partita mal-Portugall;
- Bruno Coelho (twieled fl-1987), plejer tal-futsal, li lagħab 146 partita mal-klabbs mal-Benfica u 102 partiti mal-Portugall;
- Dolores Silva (twieldet fl-1991 f'Queluz), plejer tal-futbol, li lagħbet 123 partita mat-tim nazzjonali Portugiż tal-futbol tan-nisa.
Referenzi
[immodifika | immodifika s-sors]- ^ "Sintra | Meaning of Sintra by Lexico". web.archive.org. 2020-03-22. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2020-03-22. Miġbur 2023-08-11.
- ^ "Definition of SINTRA". www.merriam-webster.com (bl-Ingliż). Miġbur 2023-08-11.
- ^ "Statistics Portugal - Web Portal". www.ine.pt. Miġbur 2023-08-11.
- ^ a b ċ Centre, UNESCO World Heritage. "Cultural Landscape of Sintra". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-08-11.
- ^ Portugal, Rádio e Televisão de (2010-08-09). "Seis dos quinze concelhos mais ricos situam-se na Região de Lisboa". Seis dos quinze concelhos mais ricos situam-se na Região de Lisboa (bil-Portugiż). Miġbur 2023-08-11.
- ^ Ferreira, Cristina (2003-10-13). "Grande Lisboa é a região ibérica mais rica em poder de compra". PÚBLICO (bil-Portugiż). Miġbur 2023-08-11.
- ^ "Mercado imobiliário em alta dá apelido de nova Miami a Lisboa". Folha de S.Paulo (bil-Portugiż). 2018-06-28. Miġbur 2023-08-11.
- ^ https://www.facebook.com/DiariodeNoticias.pt/?fref=ts (2018-05-16). "Sintra reduz taxas para empreendimentos de luxo". www.dn.pt (bil-Portugiż). Miġbur 2023-08-11.
- ^ SAPO. "Investir 1,3 milhões de euros para vender imóveis de luxo em Lisboa". SAPO 24 (bil-Portugiż). Miġbur 2023-08-11.
- ^ https://www.facebook.com/DiariodeNoticias.pt/?fref=ts (2017-04-26). "Portugal é a nova Miami para os brasileiros ricos". www.dn.pt (bil-Portugiż). Miġbur 2023-08-11.
- ^ Observador. "Cascais é a terceira melhor cidade do país, depois de Lisboa e Porto". Observador (bil-Portugiż). Miġbur 2023-08-11.
- ^ Bank, European Central (2023). "ECB Forum on Central Banking" (bl-Ingliż). Ċitazzjoni journal għandha bżonn
|journal=
(għajnuna) - ^ Domingos, Sónia Isabel Sequeira (2008). Microclimatologia do Município de Sintra com base em estações meteorológicas (masterThesis). Miġbur 2023-08-12.
- ^ Domingos, Sónia Isabel Sequeira (2008). Microclimatologia do Município de Sintra com base em estações meteorológicas (masterThesis). Miġbur 2023-08-12.