Giotto

Giotto
pittur tal-familji nobbli
Ħajja
Twelid	Vicchio, 1267, 1276, 1266
Nazzjonalità	Repubblika ta' Firenze
Mewt	Firenze, 8 Jannar 1337
Familja
Missier	Bondone
Edukazzjoni
Lingwi	Taljan
Għalliema	Cimabue
Studenti	uri Taddeo Gaddi (en) Bernardo Daddi (en) Puccio Capanna (en) Ottaviano da Faenza (en) Pace di Bartolo (en) Guglielmo da Forli (en) Pietro Lorenzetti (en) Stefano Fiorentino (mul) Simone Martini (mul) Pietro Cavallini (en) Giovanni Baronzio (en) Parente di Giotto (en) Maestro delle Vele (en) Maestro Espressionista di Santa Chiara (en)
Okkupazzjoni
Okkupazzjoni	pittur arkitett skultur artist tal-murales disinjatur
Post tax-xogħol	Firenze Padova Assisi Rimini Ruma Napli Bolonja
Xogħlijiet importanti	Kappella tal-familja Scrovegni San Stiefnu Kampnar ta' Giotto ċirku ta' Giotto
Moviment	Proto-Rinaxximent Gotiku
Moviment artistiku	arti reliġjuża allegorija pittura mitoloġika

Giotto di Bondone (pronunzja bit-Taljan: [ˈdʒɔtto di bonˈdoːne]; twieled għall-ħabta tal-1267 – miet fit-8 ta' Jannar 1337), jew fil-qosor Giotto u Latinizzat bħala Giottus, kien pittur u arkitett Taljan minn Firenze matul il-Medju Evu Aħħari. Huwa ħadem matul il-perjodu Gotiku u l-Proto-Rinaxximent. Kontemporanju ta' Giotto, il-bankier u l-kronista Giovanni Villani, kiteb li Giotto kien "l-iżjed mastru sovran tal-pittura fi żmienu, li pinġa l-figuri kollha tiegħu u l-pożi tagħhom skont in-natura" b'"talent u eċċellenza" rikonoxxuti pubblikament. Giorgio Vasari ddeskriva lil Giotto bħala li " tbiegħed b'mod deċiżiv mill-istil Biżantin prevalenti u beda l-arti l-kbira tal-pittura kif nafuha llum il-ġurnata, filwaqt li introduċa t-teknika tat-tpinġija bir-reqqa mill-ħajja, li kienet ġiet traskurata għal iktar minn mitejn sena".

Il-kapulavur ta' Giotto huwa t-tiżjin tal-Kappella tal-familja Scrovegni, f'Padova, magħrufa wkoll bħala l-Kappella tal-Arena, li tlestiet għall-ħabta tal-1305. Iċ-ċiklu ta' affreski jirrakkonta l-Ħajja tal-Madonna u l-Ħajja ta' Ġesù. Din titqies bħala waħda mill-iżjed kapulavuri supremi tar-Rinaxximent Bikri.

Il-fatt li Giotto pitter il-Kappella tal-Arena u li ntgħażel mill-Komun ta' Firenze fl-1334 biex jiddisinja l-kampnar il-ġdid tal-Katidral ta' Firenze huma fost il-ftit ċertezzi dwar il-ħajja tiegħu. Kważi kull aspett ieħor ta' ħajtu huwa suġġett ta' kontroversji: id-data tat-twelid tiegħu, il-post tat-twelid tiegħu, id-dehra tiegħu, l-apprendistat tiegħu, l-ordni li biha ħoloq ix-xogħlijiet tiegħu, jekk pittirx l-affreski famużi fil-Bażilika Superjuri ta' San Franġisk t'Assisi, u l-post fejn ġie midfun.

Ħajja bikrija u karriera

Skont it-tradizzjoni Giotto twieled f'dar rurali, x'aktarx f'Colle di Romagnano jew Romignano. Mill-1850, dar rurali qrib Colle Vespignano għandha plakka li ssostni li kienet il-post tat-twelid tiegħu, u dan jiġi rreklamat kummerċjalment. Madankollu, riċerka reċenti ppreżentat evidenza dokumentarja li Giotto twieled f'Firenze u kien iben ħaddied. Isem missieru kien Bondone. Il-biċċa l-kbira tal-awturi jaċċettaw li Giotto kien ismu ta' vera, iżda jaf kien abbrevjazzjoni ta' Ambrogio (Ambrogiotto) jew ta' Angelo (Angelotto).

Fil-Ħajjiet tal-Iżjed Pitturi, Skulturi u Arkitetti Eċċellenti Vasari jiddikjara li Giotto kien ragħaj meta kien żgħir, u kien maħbub minn kull min kien jafu. Il-pittur kbir minn Firenze Cimabue skopra lil Giotto jpinġi lin-nagħaġ tiegħu fuq blata. Tant kien jidhru reali li Cimabue mar fuq Giotto u staqsieh biex jieħdu miegħu bħala apprendist. Cimabue kien wieħed minn żewġ pitturi tassew rinomati tat-Toskana, l-ieħor kien Duccio, li kien jaħdem l-iktar fi Siena. Vasari jirrakkonta għadd ta' ġrajjiet simili dwar il-ħiliet ta' Giotto bħala artist żagħżugħ. Huwa jirrakkonta dwar darba meta Cimabue kien assent mill-istudjo tax-xogħol tiegħu, u Giotto pitter dubbiena tassew reali f'pittura ta' Cimabue. Meta Cimabue ġie lura, huwa pprova kemm-il darba jħassar id-dubbiena mill-pittura. Bosta studjużi mhumiex ċerti rigward it-taħriġ ta' Giotto u jqisu li r-rakkont ta' Vasari li Giotto kien student ta' Cimabue bħala leġġenda; dawn jikkwotaw sorsi iktar bikrin li jissuġġerixxu li Giotto ma kienx student ta' Cimabue. Il-ġrajja dwar id-dubbiena wkoll hija suspettuża peress li tixbaħ anedottu ta' Plinju x-Xiħ dwar Zeuxis ipitter l-għeneb b'mod tant reali li l-għasafar ippruvaw inaqqruhom.

Vasari jirrakkonta wkoll li meta Papa Benedittu XI bagħat messaġġier għand Giotto, biex jistaqsih jibgħatlu tpinġija biex juri l-ħiliet tiegħu, Giotto pinġa ċirku aħmar tant perfett li kien qisu mpinġi bl-użu ta' par kumpassi u qal lill-messaġġier jibgħat it-tpinġija lill-Papa. Il-messaġġier telaq skantat, bil-ħsieb li kien qed jiġi rridikolizzat. Il-messaġġier ta tpinġijiet ta' artisti oħra lill-Papa flimkien ma' dik ta' Giotto. Meta l-messaġġier irrakkonta dwar kif Giotto kien għamel iċ-ċirku mingħajr ma ċaqlaq dirgħajh u mingħajr ma uża kumpassi, il-Papa u ta' madwaru baqgħu mistagħġbin kemm il-ħila ta' Giotto kienet bil-bosta ikbar minn tal-kontemporanji kollha tiegħu.

Wieħed mill-affreski tal-Leġġenda ta' San Franġisk f'Assisi, għalkemm m'hemmx qbil fuq min hu l-awtur.

Għall-ħabta tal-1290 Giotto żżewweġ lil Ricevuta di Lapo del Pela (magħrufa bħala "Ciuta"), bint Lapo del Pela ta' Firenze. Iż-żwieġ ipproduċa erbat ibniet u erba' subien; wieħed minnhom, Francesco, sar pittur. Giotto ħadem Ruma fl-1297-1300, iżda ftit traċċi tal-preżenza tiegħu hemmhekk għadhom jeżistu llum. Sal-1301, Giotto kien is-sid ta' dar f'Firenze, u meta ma kienx qed jivvjaġġa, huwa seta' jerġa' lura hemmhekk u jgħix fil-kumdità mal-familja tiegħu. Sal-bidu tas-seklu 14, ingħata diversi kummissjonijiet f'Firenze. L-Arċibażilika ta' San Ġwann Lateran fiha parti żgħira ta' ċiklu ta' affreski, impittra għall-Ġublew tal-1300 imsejjaħ minn Bonifazju VIII. Huwa ddisinja wkoll in-Navicella, mużajk li żejjen il-faċċata tal-Bażilika l-Antika ta' San Pietru. F'dan il-perjodu Giotto pitter ukoll il-Polittiku ta' Badia, li issa jinsab fl-Uffizi, Firenze.

Cimabue mar Assisi biex ipitter diversi affreski kbar fil-Bażilika l-ġdida ta' San Franġisk t'Assisi, u dan huwa possibbli, iżda mhux ċert, li Giotto kien mar miegħu. L-attribuzzjoni taċ-ċiklu ta' affreski tal-Ħajja ta' San Franġisk fil-Knisja ta' Fuq tal-Bażilika ta' Assisi hija waħda mill-iktar attribuzzjonijiet dubitati fl-istorja tal-arti. Id-dokumenti tal-Patrijiet Franġiskani dwar il-kummissjonijiet artistiċi matul dan il-perjodu nqerdu mit-truppi ta' Napuljun, li uża l-Knisja ta' Fuq tal-Bażilika bħala stalla għaż-żwiemel, għaldaqstant l-istudjużi għadhom jiddibattu dwar din l-attribuzzjoni lil Giotto. Fin-nuqqas ta' evidenza li tgħid il-kontra, kien konvenjenti li kull affresk fil-Knisja ta' Fuq mhux magħmul ċertament minn Cimabue jiġi attribwit lil Giotto li kien magħruf iktar, inkluż dawk l-affreski li issa ġew attribwiti lill-Mastru ta' Iżakk. Fis-snin 60 tas-seklu 20, l-esperti tal-arti Millard Meiss u Leonetto Tintori eżaminaw l-affreski kollha ta' Assisi, u sabu li ftit miż-żebgħa kien fiha ċomb abjad — użat ukoll fil-Kurċifissjoni ddeterjorata ferm ta' Cimabue (għall-ħabta tal-1283). L-ebda xogħol magħruf ta' Giotto ma fih din iż-żebgħa. Madankollu, il-pittura f'panew ta' Giotto tal-Pjagi ta' San Franġisk (għall-ħabta tal-1297) tinkludi motiv tal-qaddis iżomm knisja li qed iċċedi, li qabel kien inkluż fl-affreski ta' Assisi.

Ritratt ta' Giotto wara mewtu, li sar bejn l-1490 u l-1550.

Għadd kbir tal-pitturi fuq panewijiet attribwiti lil Giotto minn Vasari, fost oħrajn, huma dibattuti b'mod wiesa' daqs l-attribuzzjoni tal-affreski ta' Assisi. Skont Vasari, l-iżjed xogħlijiet bikrin ta' Giotto kienu għad-Dumnikani f'Santa Maria Novella. Dawn jinkludu affresk tat-Tħabbira u Kurċifiss sospiż enormi, għoli madwar 5 metri (16-il pied). Ġie datat għall-ħabta tal-1290 u huwa maħsub li huwa tal-istess żmien tal-affreski ta' Assisi. Xogħlijiet iktar bikrin attribwiti lil Giotto huma l-Madonna bil-Bambin ta' San Giorgio alla Costa, li issa tinsab fil-Mużew Djoċesan ta' Santo Stefano al Ponte, Firenze, u l-panew iffirmat tal-Pjagi ta' San Franġisk li issa jinsab fil-Louvre.

Il-Kurċifissjoni ta' Rimini.

Sors bijografiku bikri, Riccobaldo ta' Ferrara, isemmi li Giotto pitter f'Assisi iżda ma jispeċifikax iċ-Ċiklu ta' San Franġisk: "X'tip ta' arti [Giotto] għamel joħroġ fid-dieher mix-xogħlijiet li wettaq fil-knejjes Franġiskani f'Assisi, f'Rimini, f'Padova...". Minn mindu l-idea tressqet mill-istoriku tal-arti Ġermaniż Friedrich Rintelen fl-1912, bosta studjużi esprimew dubji li Giotto kien l-awtur tal-affreski tal-Knisja ta' Fuq tal-Bażilika ta' Assisi. Mingħajr dokumentazzjoni, l-argumenti dwar l-attribuzzjoni ddependew fuq l-għarfien akkumulat, "xjenza" li magħrufa għal kemm mhix affidabbli, iżda minn eżamijiet u tqabbil tekniki tal-proċessi tat-tpittir f'Assisi u f'Padua li saru fl-2002, instabet evidenza b'saħħitha li Giotto ma pittirx iċ-Ċiklu ta' San Franġisk. Hemm bosta differenzi bejn dak iċ-ċiklu u l-affreski tal-Kappella tal-Arena u għaldaqstant diffiċli li wieħed ikun ċert dwar l-iżvilupp stilistiku ta' artist individwali. Issa huwa ġeneralment aċċettat li fl-affreski ta' San Franġisk ta' Assisi kien hemm erba' pari idejn differenti involuti u li kienu minn Ruma. Jekk dan huwa l-każ, ħafna min-naturaliżmu fl-affreski ta' Giotto f'Padova lil dawn il-pitturi mhux magħrufa.

Il-fama ta' Giotto bħala pittur infirxet. Huwa ġie msejjaħ biex jaħdem f'Padova kif ukoll f'Rimini, fejn għad hemm Kurċifiss biss li ġie mpitter qabel l-1309 u li huwa kkonservat fil-Knisja ta' San Franġisk. Dan influwenza l-istabbiliment sod tal-iskola ta' Rimini ta' Giovanni u Pietro da Rimini. Skont id-dokumenti tal-1301 u tal-1304, Giotto sa dan iż-żmien kien is-sid ta' proprjetajiet kbar f'Firenze, u x'aktarx li kien diġà qed imexxi studjo tax-xogħol kbir u jingħata kummissjonijiet mill-Italja kollha.

Kappella ta' Scrovegni

Il-Bewsa ta' Ġuda.

Għall-ħabta tal-1305, Giotto wettaq l-iżjed xogħol influwenti tiegħu, l-affreski interni tal-Kappella ta' Scrovegni f'Padova li fl-2021 ġiet iddikjarata bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO flimkien ma' ċikli ta' affreski oħra tas-seklu 14 f'binjiet differenti madwar iċ-ċentru tal-belt. Enrico degli Scrovegni kkummissjona l-kappella biex tintuża għall-qima mill-familja, għad-dfin tal-familja u bħala sfond għal reċta misterjuża li kienet issir kull sena.

It-tema tat-tiżjin hija s-Salvazzjoni, u hemm enfasi fuq il-Madonna, peress li l-kappella hija ddedikata lit-Tħabbira u lill-Madonna tal-Karità. Kif kien komuni fit-tiżjin tal-knejjes tal-Italja Medjevali, il-ħajt tal-Punent huwa ddominat minn Jum il-Ġudizzju. Fuq kull naħa tal-presbiterju hemm pitturi komplementari tal-Anġlu Gabriel u l-Madonna, li juru t-Tħabbira. Ix-xena hija inkorporata fiċ-ċikli tal-Ħajja tal-Madonna u tal-Ħajja ta' Kristu. L-ispirazzjoni ta' Giotto għaċ-ċiklu tal-Ħajja tal-Madonna x'aktarx li ġiet mil-Leġġenda tad-Deheb ta' Jacobus de Voragine u l-Ħajja ta' Kristu ġiet ispirata mill-Meditazzjonijiet dwar il-Ħajja ta' Kristu kif ukoll mill-Bibbja. Madankollu, l-affreski huma iktar minn sempliċi illustrazzjonijiet ta' testi familjari, u l-istudjużi sabu diversi sorsi għall-interpretazzjonijiet ta' Giotto tal-ġrajjiet sagri.

Vasari, abbażi ta' deskrizzjoni minn Giovanni Boccaccio, ħabib ta' Giotto, jgħid dwaru li "ma kien hemm l-ebda raġel iżjed ikrah minnu fil-belt ta' Firenze" u jindika li uliedu wkoll kellhom dehra sempliċi. Hemm ġrajja li tgħid li Dante żar lil Giotto meta kien qed ipitter il-Kappella ta' Scrovegni, u meta lemaħ lit-tfal tal-artist staqsa kif raġel li pitter tant pitturi sbieħ seta' jkollu tfal b'dehra daqstant sempliċi. Giotto, li skont Vasari dejjem kellu moħħu jilħaqlu, wieġeb, "il-pitturi nagħmilhom binhar, u uliedi nagħmilhom billejl".

Sekwenza

Iċ-ċiklu ta' affreski huwa maqsum f'37 xena, irranġati madwar il-ħitan laterali f'tliet saffi, l-ewwel bir-reġistru ta' fuq bil-ġrajja ta' San Ġwakkin u Sant'Anna, il-ġenituri tal-Madonna, u mbagħad dwar il-ħajja bikrija tagħha. Il-ħajja ta' Ġesù tokkupa żewġ reġistri. Is-saff ta' fuq nett fin-Nofsinhar jittratta l-ħajja tal-ġenituri ta' Marija, is-saff ta' fuq nett tat-Tramuntana jittratta l-ħajja bikrija tagħha u s-saff kollu tan-nofs jittratta l-ħajja bikrija u l-mirakli ta' Ġesù. Is-saff t'isfel fuq iż-żewġ naħat jittratta l-Passjoni ta' Kristu. L-iktar li jidher huwa l-profil ta' Ġesù, u għajnejh iħarsu kontinwament lejn il-lemin, x'aktarx biex jiggwidaw il-viżitaturi x'direzzjoni jridu jħarsu biex ikomplu jsegwu l-episodji. Il-Bewsa ta' Ġuda qrib l-aħħar tas-sekwenza tindika l-għeluq ta' din il-purċissjoni mix-xellug għal-lemin. Taħt ix-xeni narrattivi bil-kulur, Giotto pitter ukoll allegoriji tas-seba' Virtujiet u l-kontropartijiet monokromatiċi tagħhom bil-griż (grisaille). L-affreski bil-grisaille ġew impittra biex jidhru qishom statwi tal-irħam li jippersonifikaw il-Virtujiet u l-Vizzji. L-allegoriji ċentrali tal-Ġustizzja u tal-Inġustizzja jopponu żewġ tipi speċifiċi ta' governanza: il-paċi li twassal għal festa ta' mħabba u t-tirannija li twaasal għal stupru tal-gwerra. Bejn ix-xeni narrattivi hemm pitturi kwadrifolji ta' xeni tat-Testment il-Qadim, bħal Ġona u l-Baliena, li allegorikament jikkorrispondu u x'aktarx ibassru l-ħajja ta' Kristu.

Il-biċċa l-kbira tal-blu fl-affreski tgħarraq biż-żmien. L-ispiża tal-lewn blu ultramarin li ntuża kienet teħtieġ li jiġi mpitter fuq l-affresk diġà niexef (a secco) sabiex jiġi ppreservat fi stat brillanti. Għal din ir-raġuni ddiżintegra iktar malajr mill-kuluri l-oħra, li ġew impittra fuq ġibs imxarrab u saru ħaġa waħda mal-ħajt. Eżempju ta' tmermir jidher ċar fuq il-mantell tal-Madonna, fl-affresk tan-Natività.

Stil

L-istil ta' Giotto kien ibbażat fuq l-iskultura solida u klassika ta' Arnolfo di Cambio. Għad-differenza tal-figuri ta' Cimabue u ta' Duccio, il-figuri ta' Giotto mhumiex stilizzati jew imtawwlin u ma jsegwux il-mudelli Biżantini. Huma solidi, tridimensjonali, għandhom uċuħ u ġesti bbażati fuq osservazzjoni mill-qrib, imlibbsin, mhux imgeżwrin fid-drapp formalizzat, iżda f'ilbies naturali li għandhom sura u piż. Giotto ħa passi azzardati biex il-figuri jħarsu 'l ġewwa, b'darhom lejn l-osservatur, u b'hekk seta' joħloq l-illużjoni tal-ispazju. Il-figuri jokkupaw konfigurazzjonijiet ikkumpressati b'elementi naturalistiċi, spiss bl-użu ta' tekniki sfurzati tal-perspettiva sabiex jixbħu x-xeni teatrali. Din is-similarità tiżdied bl-arranġament bir-reqqa tal-figuri min-naħa ta' Giotto b'tali mod li l-osservatur donnu jkollu post partikolari u saħansitra involviment f'ħafna mix-xeni. Dan jispikka l-iktar fl-arranġament tal-figuri fiż-Żebliħ ta' Kristu u Kristu Mibki fejn l-osservatur jiġi attirat mill-kompożizzjoni biex iżeblaħ fl-ewwel pittura u jibki fit-tieni.

Kristu Mibki.

Ir-rappreżentazzjoni tal-wiċċ u tal-emozzjonijiet umani ta' Giotto jiddistakka xogħlu minn dak tal-kontemporanji tiegħu. Meta Ġwakkin b'dieqa kbira jerġa' lura fl-għolja, iż-żewġ rgħajja jħarsu laġenba lejn xulxin. Is-suldat li jaħtaf tarbija minn ommha twerżaq fil-Massakru tal-Innoċenti jagħmel dan b'rasu mdaħħla fi spallejh u b'ħarsa ta' mistħija fuq wiċċu. In-nies fi triqithom lejn l-Eġittu izekzku dwar Marija u Ġużeppi. Dwar ir-realiżmu ta' Giotto, il-kritiku Ingliż tas-seklu 19 John Ruskin jgħid, "Huwa pitter lil Madonna, lil San Ġużepp u lil Kristu, iva, bla dubju... iżda essenzjalment lil mamà, lil papà u lil tarbija".

Ġrajjiet narrattivi famużi fis-serje jinkludu l-Adorazzjoni tas-Slaten Maġi, fejn l-Istilla ta' Betlem tiddi fis-sema qisha kewkba feġġejja. Huwa maħsub li Giotto ġie ispirat mill-kewkba feġġejja ta' Halley fl-1301, u dan wassal biex is-sonda spazjali tal-1986 tissejjaħ Giotto f'ġieħ l-artist.

Xogħlijiet maturi

Dettalji ta' figuri mit-Trobbija ta' Drusiana fil-Kappella ta' Peruzzi.

Giotto ħadem fuq affreski oħra f'Padova, uħud minnhom intilfu issa, bħal dawk li kienu fil-Bażilika ta' Sant'Antnin u l-Palazzo della Ragione. Bosta pitturi mit-Tramuntana tal-Italja ġew influwenzati mix-xogħol ta' Giotto f'Padova, fosthom Guariento, Giusto de' Menabuoi, Jacopo Avanzi u Altichiero.

Mill-1306 sal-1311 Giotto kien f'Assisi, fejn pitter l-affreski fit-transett tal-Knisja t'Isfel tal-Bażilika ta' San Franġisk t'Assisi, inkluż il-Ħajja ta' Kristu, l-Allegoriji Franġiskani u l-Kappella tal-Maddalena, ispirat mill-ġrajjiet mil-Leġġenda tad-Deheb, u pitter ukoll ir-ritratt tal-Isqof Teobaldo Pontano, li kien ikkummissjona x-xogħol. Jissemmew diversi assistenti, fosthom Palerino di Guido. L-istil juri żviluppi mix-xogħol ta' Giotto f'Padova.

Fl-1311, Giotto reġa' lura Firenze. Dokument mill-1313 dwar l-għamara tiegħu hemmhekk juri li kien qatta' perjodu Ruma ftit qabel. Issa huwa maħsub li huwa pproduċa d-disinn għall-mużajk famuż tan-Navicella għall-bitħa tal-Bażilika l-Antika ta' San Pietru fl-1310, ikkummissjonat mill-Kardinal Giacomo jew Jacopo Stefaneschi u li issa ntilef favur il-knisja Rinaxximentali għajr għal xi frammenti u rikostruzzjoni Barokka. Skont in-nekroloġija tal-kardinal, minn tal-inqas huwa ddisinja wkoll it-Trittiku ta' Stefaneschi (għall-ħabta tal-1320), pala mpittra minn żewġ naħat għall-artal tal-Bażilika l-Antika ta' San Pietru, li issa tinsab fil-Pinacoteca tal-Vatikan. Fuq quddiem turi lil San Pietru fuq it-tron bil-qaddisin madwaru, u fuq wara turi lil Kristu fuq it-tron, imdawwar b'xeni tal-martirju ta' San Pietru u ta' San Pawl. Din hija waħda mill-ftit xogħlijiet ta' Giotto li hemm evidenza ċara ta' kummissjoni. Madankollu, l-istil ma tantx jidher li huwa ta' Giotto jew tal-assistenti tas-soltu tiegħu minn Firenze, għaldaqstant jaf kien ordna li d-disinn tiegħu jitwettaq minn studjo tax-xogħol ad hoc ta' pitturi Rumani.

Il-kardinal ikkummissjona wkoll lil Giotto biex iżejjen l-apsida tal-Bażilika ta' San Pietru b'ċiklu ta' affreski li nqerdu matul ir-rinnovazzjoni tas-seklu 16. Skont Vasari, Giotto baqa' Ruma għal sitt snin, u sussegwentement ingħata bosta kummissjonijiet fl-Italja, u fis-sede Papali ta' Avignon, iżda uħud mix-xogħlijiet issa ġew rikonoxxuti li saru minn artisti oħra.

F'Firenze, fejn dokumenti mill-1314 sal-1327 jixhdu għall-attivitajiet finanzjarji tiegħu, Giotto pitter pittura għal fuq l-artal, magħrufa bħala l-Madonna bil-Qaddisin Kollha, li issa tinsab għall-wiri fl-Uffizi, maġenb il-Madonna u t-Trinità Mqaddsa ta' Cimabue u l-Madonna ta' Rucellai ta' Duccio. Il-pittura tal-Madonna bil-Qaddisin Kollha hija l-unika pittura fuq panew ta' Giotto li ġiet aċċettata universalment mill-istudjużi, minkejja l-fatt li ma hemmx dokumentazzjoni. Ġiet impittra għall-Knisja tal-Qaddisin Kollha f'Firenze, li nbniet minn ordni reliġjuża magħrufa bħala l-Humiliati. Din hija pittura kbira (325 x 204 cm), u l-istudjużi ma jaqblux bejniethom dwar jekk saritx għall-artal prinċipali tal-knisja, fejn setgħu jarawha l-iktar il-patrijiet tal-ordni, jew jekk saritx għall-ħajt diviżorju tal-kor, fejn setgħu jarawha iktar faċilment il-fidili.

Għall-ħabta ta' dak iż-żmien huwa pitter ukoll il-Mewt tal-Madonna, li issa tinsab fil-Gemäldegalerie ta' Berlin, u l-Kurċifiss fil-Knisja tal-Qaddisin Kollha.

Kappelli ta' Peruzzi u ta' Bardi fil-Bażilika ta' Santa Croce

Il-Madonna bil-Qaddisin Kollha (għall-ħabta tal-1310). Tempera fuq l-injam, 325 b'204 ċentimetri (128 bi 80 pulzier), l-Uffizi, Firenze.

Skont Lorenzo Ghiberti, Giotto pitter kappelli għal erba' familji differenti ta' Firenze fil-Knisja ta' Santa Croce, iżda ma jidentifikax liema kappelli. Huwa biss permezz ta' Vasari li l-erba' kappelli jiġu identifikati: il-Kapppella ta' Bardi (il-Ħajja ta' San Franġisk), il-Kappella ta' Peruzzi (il-Ħajja ta' San Ġwann il-Battista u Ġwanni l-Evanġelista, dan tal-aħħar x'aktarx inkluż fil-polittiku tal-Madonna bil-Qaddisin li issa jinsab fil-Mużew tal-Arti ta' Raleigh, North Carolina)m il-Kappella mitlufa ta' Giugni (il-Ġrajjiet tal-Appostli) u l-Kappella ta' Tosinghi Spinelli (il-Ġrajjiet tal-Madonna). Bħal kważi f'kull ħaġa marbuta mal-karriera ta' Giotto, id-dati tat-tiżjin bl-affreski li għadhom jeżistu fil-Knisja ta' Santa Croce huma suġġett ta' dibattitu. Il-Kappella ta' Bardi, eżatt fuq il-lemin tal-kappella prinċipali tal-knisja, ġiet impittra b'affreski reali, u għal xi studjużi, is-sempliċità tal-ambjenti mpittra hija relattivament qrib dawk ta' Padova, iżda l-ambjenti iktar kumplessi tal-Kappella ta' Peruzzi jissuġġerixxu li saru f'data iktar tard.

Il-Kappella ta' Peruzzi tinsab biswit il-Kappella ta' Bardi u b'mod ġenerali ġiet impittra a secco. It-teknika, li kienet iktar veloċi iżda sservi għal inqas żmien minn affresk reali, wasslet biex il-qagħda tax-xogħol hija waħda deterjorata ħafna. L-istudjużi li jiddataw iċ-ċiklu għal qabel il-karriera ta' Giotto jqisu l-interess jiżdied fit-tkabbir arkitettoniku li tirrappreżenta bħala qrib l-iżviluppi tal-affreski ispirati mix-xogħol ta' Giotto fil-Knisja t'Isfel tal-Bażilika ta' Assisi, iżda l-affreski tal-Kappella ta' Bardi għandhom kulur ġdid iktar delikat li jindika li l-artist kien sejjer f'direzzjoni differenti, x'aktarx influwenzat mill-arti ta' Siena, għaldaqstant bilfors li saru wara.

In-Natività fil-Knisja t'Isfel tal-Bażilika ta' Assisi.

Il-Kappella ta' Peruzzi tiġbor flimkien tliet affreski mill-ħajja ta' San Ġwann il-Battista (It-Tħabbira tat-Twelid ta' Ġwanni lil missieru Żakkarija; It-Twelid u t-Tismija ta' Ġwanni; Il-Festa ta' Erodi) fuq il-ħajt tax-xellug bi tliet xeni mill-ħajja ta' San Ġwann l-Evanġelista (Il-Viżjonijiet ta' Ġwanni fuq Efesu; It-Trobbija ta' Drusiana; It-Tlugħ is-Sema ta' Ġwanni) fuq il-ħajt tal-lemin. L-għażla tax-xeni ġiet marbuta kemm mal-patruni kif ukoll mal-Franġiskani. Minħabba l-kundizzjoni deterjorata tal-affreski, diffiċli li wieħed jiddiskuti dwar l-istil ta' Giotto fil-kappella, iżda l-affreski juru sinjali tal-interess tipiku tiegħu fin-naturaliżmu kkontrollat u l-penetrazzjoni psikoloġika. Il-Kappella ta' Peruzzi kienet rinomata speċjalment matul ir-Rinaxximent. Il-kompożizzjonijiet ta' Giotto influwenzaw l-affreski ta' Masaccio fil-Kappella ta' Brancacci, u huwa magħruf ukoll li Michelangelo studjahom.

Giotto, il-Pala ta' Peruzzi, għall-ħabta tal-1322, il-Mużew tal-Arti ta' North Carolina, l-Istati Uniti.

Il-Kappella ta' Bardi turi l-ħajja ta' San Franġisk, skont ikonografija simili għall-affreski fil-Knisja ta' Fuq tal-Bażilika ta' Assisi, li saret xi 20 sa 30 sena qabel. Paragun bejniethom juri li Giotto ta iktar attenzjoni għall-espressjoni fil-figuri umani u għall-forom arkitettoniċi iktar sempliċi u integrati aħjar. Giotto jirrappreżnta seba' xeni biss mill-ħajja tal-qaddis, u n-narrattiva hija rranġata b'mod kemxejn mhux tas-soltu. Il-ġrajja tibda man-naħa ta' fuq tal-ħajt tax-xellug b'San Franġisk Jiċħad lil Missieru. Imbagħad tkompli tul il-kappella san-naħa ta' fuq tal-ħajt tal-lemin bl-Approvazzjoni tal-Ordni Franġiskana, tkompli 'l isfel mal-ħajt tal-lemin għall-Prova tan-Nar, tul il-kappella mill-ġdid sal-ħajt tax-xellug għall-Apparizzjoni f'Arles, 'l isfel mal-ħajt tax-xellug għall-Mewt ta' San Franġisk, u tul il-kappella għal darb'oħra għall-Viżjonijiet postumi ta' Fra Agostino u l-Isqof ta' Assisi. Il-Pjagi ta' San Franġisk, li kronoloġikament suppost tinsab bejn l-Apparizzjoni f'Arles u l-Mewt, minflok tinsab 'il barra mill-kappella, fuq l-arkata tad-daħla. L-arranġament iħeġġeġ lill-osservaturi jikkollegaw ix-xeni flimkien: sabiex jiġbru l-affreski f'pari tul l-ispazju tal-kappella jew jikkollegaw l-affreski tlieta tlieta ma' kull ħajt. Il-kollegamenti bejniethom jissuġġerixxu rabtiet simboliċi bejn l-avvenimenti differenti fil-ħajja ta' San Franġisk.

Xogħlijiet ta' wara u mewt

Il-Kampnar ta' Giotto, faċċata tal-Katidral ta' Firenze.

Fl-1328 tlestiet il-pittura prinċipali ta' fuq l-artal tal-Kappella ta' Baroncelli, fil-Knisja ta' Santa Croce, Firenze. Qabel kienet attribwita lil Giotto, iżda issa huwa maħsuba li fil-biċċa l-kbira kienet frott ix-xogħol ta' assisteni tiegħu, inkluż Taddeo Gaddi, li iktar 'il quddiem pitter l-affreski tal-kappella. Is-sena ta' wara, Giotto ġie msejjaħ mir-Re Robert ta' Anjou lejn Napli fejn baqa' ma' grupp ta' studenti sal-1333. Ftit mix-xogħlijiet ta' Giotto f'Napli baqgħu jeżistu: framment ta' affresk ta' Kristu Mibki fil-Knisja ta' Santa Kjara u l-Irġiel Illustri mpittra fuq it-twieqi tal-Kappella ta' Santa Barbara ta' Castel Nuovo, li normalment jiġu attribwiti lill-istudenti tiegħu. Fl-1332, ir-Re Robert għamlu "l-ewwel pittur tal-qorti" tiegħu, b'pensjoni fis-sena. F'dan iż-żmien ukoll, skont Vasari, Giotto kkompona serje dwar il-Bibbja; xeni mill-Ktieb tar-Rivelazzjonijiet kienu bbażati fuq ideat ta' Dante.

Wara Napli, Giotto baqa' għal xi żmien f'Bologna, fejn pitter Polittiku għall-Knisja ta' Santa Marija tal-Anġli, u skont xi sorsi, tiżjin mitluf għall-Kappella fil-Kastell tal-Kardinal Legate. Fl-1334, Giotto nħatar bħala l-arkitett ewlieni tal-Katidral ta' Firenze. Huwa ddisinja t-torri tal-kampnar, magħruf bħala l-Kampnar ta' Giotto, li beda jinbena fit-18 ta' Lulju 1334. Wara l-mewt ta' Giotto tliet snin wara, Andrea Pisano u finalment Francesco Talenti ħadu f'idejhom il-kostruzzjoni tat-torri, li tlesta fl-1359 u mhux kompletament skont id-disinn ta' Giotto. Qabel l-1337, Giotto kien f'Milan ma' Azzone Visconti, iżda ma hemm l-ebda traċċa ta' xogħlijiet tiegħu fil-belt. L-aħħar xogħol magħruf tiegħu sar bl-għajnuna tal-assistenti tiegħu: it-tiżjin tal-Kappella tal-Podestà fil-Bargello, Firenze.

Giotto jissemma fil-kitbiet ta' bosta awturi kontemporanji, inkluż Boccaccio, Dante u Franco Sacchetti. Sacchetti rrakkonta l-inċident x'aktarx fittizju fejn persuna ċivili kkummissjonat lil Giotto biex ipitter tarka bl-arma tiegħu; Giotto minflok pitter tarka "armata sa snienha", kompluta b'xabla, b'lanza, b'sejf u bl-armatura. Huwa qal lir-raġel: "Imraħ ftit fid-dinja, qabel ma titkellem dwar l-armi bħallikieku kont id-Duka tal-Bavarja", u bħala rispons ġie mħarrek. Giotto appella t-taħrika u rebaħ żewġ fjorini. Fil-Kummiedja Divina, Dante rrikonoxxa l-kobor tal-kontemporanju tiegħu bil-kliem ta' pittur fil-Purgatorju (XI, 94-96): "Cimabue kien jemmen li l-qasam tal-pittura kien tiegħu, iżda issa Giotto ħadlu postu, tant li Cimabue ma tantx baqa' jissemma". Giotto miet f'Jannar 1337.

Dfin u legat

Inċiżjoni wara ritratt ta' Dante magħmul minn Giotto.

Skont Vasari, Giotto ndifen fil-Katidral ta' Firenze, fuq in-naħa tax-xellug tad-daħla u f'post immarkat bi plakka tal-irħam abjad. Skont sorsi oħra, huwa ndifen fil-Knisja ta' Santa Reparata. Ir-rapporti apparentement kontradittorji jistgħu jiġu spjegati mill-fatt li l-fdalijiet ta' Santa Reparata jinsabu eżatt taħt il-Katidral u l-knisja baqgħet tintuża matul il-kostruzzjoni tal-katidral fil-bidu tas-seklu 14.

Matul l-iskavi fis-snin 70 tas-seklu 20, ġie skopert l-għadam taħt il-pavimentar ta' Santa Reparata f'punt qrib il-post mogħti minn Vasari iżda li ma kien immarkat bl-ebda mod. L-eżamijiet forensiċi tal-għadam imwettqa mill-antropologu Francesco Mallegni u tim ta' esperti fis-sena 2000 ħarġu fid-dieher xi evidenza li kienet tidher li tikkonferma li kien l-għadam ta' pittur (b'mod partikolari l-firxa ta' kimiki, inkluż l-arseniku u ċ-ċomb, it-tnejn li huma komuni fiż-żebgħa, li l-għadam kien assorba). L-għadam kien dak ta' raġel qasir ħafna, ftit iktar minn erba' piedi, li jaf kien ibati minn forma ta' naniżmu konġenitu. Dan kien jappoġġa tradizzjoni fil-Knisja ta' Santa Croce li nanu li jidher f'wieħed mill-affreski huwa awtoritratt ta' Giotto. Min-naħa l-oħra, raġel liebes kappell abjad li jidher fl-Aħħar Ġudizzju f'Padova jingħad ukoll li huwa ritratt ta' Giotto. Id-dehra ta' dan ir-raġel ma taqbilx mad-dehra fil-Knisja ta' Santa Croce, anke bħala statura.

Ir-rikostruzzjoni forensika tal-iskeletru ta' Santa Reperata wriet raġel qasir b'ras kbira ħafna, imnieħer kbir mgħawweġ u għajn waħda iktar prominenti mill-oħra. L-għada tal-għonq kien jindika li r-raġel kien iqatta' ħafna żmien b'rasu 'l fuq. Is-snien ta' quddiem kienu mikulin b'mod konsistenti maż-żamma frekwenti ta' pinzell bejn is-snien. Ir-raġel kellu madwar 70 sena meta miet. Filwaqt li r-riċerkaturi Taljani kienu konvinti li l-katavru kien ta' Giotto u li reġa' ndifen bħala ġieħ qrib il-qabar ta' Filippo Brunelleschi, oħrajn kienu ferm xettiċi. Franklin Toker, professur tal-istorja tal-arti fl-Università ta' Pittsburgh, li kien preżenti fl-iskavi oriġinali fl-1970, isostni li x'aktarx dak huwa "l-għada ta' xi biċċier oħxon".