Fernando Botero
.jpg)
Fernando Botero Angulo (twieled fid-19 ta' April 1932 – miet fil-15 ta' Settembru 2023) kien artist u skultur figurattiv Kolombjan li twieled f'Medellín.[1] L-istil partikolari tiegħu, magħruf bħala "Boteriżmu", juri lin-nies u l-figuri b'dehra ħoxna u eżaġerata, li jaf tirrappreżenta kritika politika jew umoriżmu, skont liema tkun l-opra. Huwa kien jitqies bħala l-iżjed artisti magħruf u kkwotat mill-Amerka Latina matul ħajtu,[2][3][4] u l-arti tiegħu tinsab f'postijiet viżibbli ħafna madwar id-dinja, bħal Park Avenue fil-Belt ta' New York u Champs-Élysées f'Pariġi, fi żminijiet differenti.[5]
Botero, li sejjaħ lilu nnifsu bħala "l-iżjed Kolombjan fost l-artisti Kolombjani", sar prominenti fuq livell nazzjonali meta rebaħ l-ewwel premju fis-Salón de Artistas Colombianos fl-1958.[6] Huwa beda joħloq skulturi wara li ttrasferixxa ruħu f'Pariġi fl-1973, u kiseb fama internazzjonali b'wirjiet madwar id-dinja sas-snin 90 tas-seklu 20.[7][8] L-arti tiegħu tinsab f'kollezzjonijiet ta' bosta mużewijiet internazzjonali, korporazzjonijiet u kollezzjonisti privati. Fl-2012, huwa ngħata l-Premju għall-Għomor għall-Iskultura Kontemporanja taċ-Ċentru Internazzjonali tal-Iskultura.[9]
Bijografija
[immodifika | immodifika s-sors]Ħajja bikrija
[immodifika | immodifika s-sors]Fernando Botero twieled f'Medellín fl-1932. Missieru kien David Botero (1895-1936) u ommu kienet Flora Angulo (1898-1972). Missieru, bejjiegħ li kien jivvjaġġa riekeb fuq żiemel, miet b'attakk tal-qalb meta Fernando kellu erba' snin. Ommu ħadmet bħala ħajjata biex tappoġġa l-familja.[10] Zijuh assuma rwol ewlieni f'ħajtu. Għalkemm kien iżolat mill-arti ppreżentata fil-mużewijiet u istituti kulturali oħra, Botero kien influwenzat mill-istil Barokk tal-knejjes kolonjali u l-ħajja tal-belt ta' Medellín matul it-trobbija tiegħu.[11]
Botero ngħata l-edukazzjoni primarja tiegħu fl-Ateneo Antioqueño u bis-saħħa ta' borża ta' studju, huwa kompla l-edukazzjoni sekondarja tiegħu fl-Iskola tal-Ġiżwiti ta' Bolívar.[12] Fl-1944, iz-ziju ta' Botero batu fi skola għall-matador għal sentejn.[13] Fl-1948, meta kellu 16-il sena, Botero ppubblikawlu l-ewwel illustrazzjonijiet tiegħu fis-suppliment tal-Ħadd ta' El Colombiano, waħda mill-gazzetti l-iktar importanti f'Medellín. Huwa uża l-flus li tħallas biex jattendi l-iskola postsekondarja fil-Liceo de Marinilla de Antioquia.
Karriera
[immodifika | immodifika s-sors]Ix-xogħol ta' Botero ntwera għall-ewwel darba fl-1948, f'wirja kollettiva flimkien ma' artisti oħra mir-reġjun. Mill-1949 sal-1950, Botero ħadem bħala disinjatur xenografiku qabel ma ttrasferixxa ruħu lejn Bogotá fl-1951. Meta kien żgħir Botero ħadem ukoll bħala illustratur tal-gazzetti biex isostni l-interessi artistiċi tiegħu u qabel ma attenda l-Akkademja ta' San Fernando. Il-Mużew tal-Arti ta' Pérez f'Miami xtara pittura tan-natura mejta tal-ewwel jiem tal-karriera ta' Botero li turi t-tuffieħ bħala s-suġġett ewlieni, li kienet influwenza tal-movimenti artistiċi storiċi Ewropej u tal-pitturi tas-seklu 20.[14] L-ewwel wirja individwali tiegħu saret fil-Galería Leo Matiz f'Bogotá, ftit xhur wara l-wasla tiegħu. Fl-1952, Botero mbagħad ivvjaġġa flimkien ma' grupp ta' artisti lejn Barċellona, fejn baqa' għal żmien qasir qabel ma mar jgħix f'Madrid.
F'Madrid, Botero studja fl-Academia de San Fernando.[15]
Fl-1953, Botero mar jgħix f'Pariġi, fejn qatta' l-biċċa l-kbira tal-ħin tiegħu fil-Louvre, jistudja l-opri fi ħdan il-mużew. Huwa għex f'Firenze mill-1953 sal-1954, fejn studja x-xogħlijiet tal-mastri tar-Rinaxximent. Iktar 'il quddiem, huwa għex fil-biċċa l-kbira f'Pariġi, iżda qatta' xahar fis-sena fil-belt nattiva tiegħu ta' Medellín. Huwa kellu iktar minn 50 wirja fil-bliet ewlenin madwar id-dinja, u x-xogħol tiegħu jinbigħ għal miljuni ta' dollari. Fl-1958, huwa rebaħ id-disa' edizzjoni tas-Salón de Artistas Colombianos.[16]
Bejn l-1963 u l-1964, Botero pprova joħloq l-iskulturi. Minħabba diffikultajiet finanzjarji li ma ppermettulux jaħdem bil-bronż, huwa għamel skulturi bir-reżina akrilika u biċ-ċana. Eżempju notevoli ta' dan iż-żmien kien Ras Żgħira (ta' Isqof) fl-1964, skultura mpittra b'realiżmu kbir. Madankollu, il-materjali kien jgħaddi wisq ilma minnu, u Botero ddeċieda li ma jibqax juża dan il-metodu.[17]
Fl-2004, Botero tella' wirja ta' sensiela ta' 27 tpinġija u 23 pittura rigward il-vjolenza fil-Kolombja mill-1999 sal-2004. Huwa ta x-xogħlijiet b'donazzjoni lill-Mużew Nazzjonali tal-Kolombja, fejn intwerew għall-ewwel darba.[18]
Fl-2005, Botero attira attenzjoni konsiderevoli għas-sensiela tiegħu ta' Abu Ghraib, li ntweriet għall-ewwel darba fl-Ewropa. Huwa bbaża x-xogħlijiet fuq rapporti ta' abbużi tal-forzi tal-Istati Uniti fil-ħabs ta' Abu Ghraib matul il-Gwerra tal-Iraq. Huwa beda b'idea li kellu waqt vjaġġ fuq l-ajruplan, u pproduċa iktar minn 85 pittura u 100 tpinġija fejn esplora dan il-kunċett u "pitter kemm felaħ sakemm ħareġ il-velenu kollu".[19] Is-sensiela ntweriet f'żewġ postijiet fl-Istati Uniti fl-2007, inkluż f'Washington D.C. Botero kien qal li ma kienx se jbigħ ix-xogħlijiet tiegħu, iżda kien se jagħtihom b'donazzjoni lill-mużewijiet. Fl-2009, il-Mużew tal-Arti ta' Berkeley kiseb (bħala donazzjoni mill-artist) 56 pittura u tpinġija mis-sensiela ta' Abu Ghraib, li huma disponibbli online. Selezzjonijiet mis-sensiela ġew inklużi regolarment fil-wirjiet annwali tal-mużew dwar l-Arti għad-Drittijiet tal-Bniedem.
Fl-2006, wara li kien iffoka b'mod esklużiv fuq is-sensiela ta' Abu Ghraib għal iktar minn 14-il xahar, Botero reġa' lura għat-temi tal-ħajja bikrija tiegħu, bħall-familja u l-maternità. F'Une Famille, Botero rrappreżenta l-familja Kolombjana, suġġett li pitter spiss fis-snin 70 u 80 tas-seklu 20. Fil-Maternità, Botero rrepeta kompożizzjoni li kien diġà pitter fl-2003, fejn irnexxielu jevoka materjal bellusi u senswali, b'bixra speċjali u bħala xhieda tal-involviment personali tal-artist. Il-wild fit-tpinġija tal-2006 għandu ferita fin-naħa tal-lemin ta' sidru, donnu l-artist xtaq jidentifikah ma' Ġesù Kristu, u b'hekk jagħti tifsira reliġjuża li ma kinitx preżenti fix-xogħol tal-arti tiegħu tal-2003.
Fl-2008, huwa wera x-xogħlijiet tal-kollezzjoni tiegħu msejħa Iċ-Ċirklu, b'20 opra tal-arti biż-żejt u bl-akkwarelli. F'intervista li saritlu fl-2010, Botero qal li huwa kien lest għal suġġetti oħra: "Wara dan kollu, jien dejjem nerġa' lura għall-iżjed affarijiet sempliċi: in-natura mejta".
Stil
[immodifika | immodifika s-sors]
Filwaqt li x-xogħol tiegħu jinkludi natura mejta u pajsaġġi, Botero kkonċentra fuq ir-ritratti f'qagħda partikolari. Il-pitturi u l-iskulturi tiegħu huma kkollegati b'proporzjonijiet eżaġerati jew b'figuri "ħoxnin", kif sejħilhom hu stess darba minnhom. Botero spjega l-użu tiegħu ta' dawn "in-nies imbaċċin", kif spiss isejħulom il-kritiċi:
"Artist ikun attirat lejn ċertu tipi ta' forom mingħajr ma jkun jaf għalfejn. Inti tadotta pożizzjoni bl-istint; u mbagħad wara biss tipprova tħares lejha b'mod razzjonali jew saħansitra tipprova tiġġustifikaha".[20]
Għalkemm qatta' xahar biss fis-sena fil-Kolombja, huwa kkunsidra lilu nnifsu bħala "l-iżjed artist Kolombjan ħaj", minħabba l-iżolament tiegħu mix-xejriet internazzjonali tad-dinja tal-arti.
Donazzjonijiet
[immodifika | immodifika s-sors]
Botero ta b'donazzjoni għadd kbir ta' opri tal-arti lill-mużewijiet f'Bogotá u f'raħal twelidu, Medellín. Fis-sena 2000, Botero ta b'donazzjoni 123 opra tal-arti tiegħu u 85 opra tal-arti mill-kollezzjoni personali tiegħu lill-Museo Botero f'Bogotá, inkluż xogħlijiet ta' Chagall, Picasso, Robert Rauschenberg, u l-impressjonisti Franċiżi. Huwa ta b'donazzjoni 119-il opra tal-arti lill-Mużew ta' Antioquia, inkluż 23 skultura tal-bronż għall-pjazza ta' quddiem il-mużew, li saret magħrufa bħala Plaza Botero.[21]
B'rispons għall-proċess ta' paċi Kolombjan, Botero ħoloq u ta b'donazzjoni l-iskultura La paloma de la paz (2016) lill-Gvern tal-Kolombja sabiex ifakkar l-iffirmar u r-ratifikazzjoni tal-ftehim.[22]
Ħajja personali
[immodifika | immodifika s-sors]Botero żżewweġ darbtejn. Mal-ewwel mara tiegħu, Gloria Zea (1935-2019), li iktar 'il quddiem saret id-direttur tal-Istitut tal-Kultura Kolombjan (Colcultura), kellu tlett itfal: Fernando, Lina u Juan Carlos. Huma ddivorzjaw fl-1960 u Botero mar jgħix fil-Belt ta' New York, fejn għex għal 14-il sena qabel ma mar jgħix f'Pariġi.
Fl-1964 Botero beda jgħix ma' Cecilia Zambrano. Kellhom iben li twieled fl-1974, li nqatel fl-1979 f'aċċident bil-karozza li fih weġġa' Botero wkoll. Botero u Zambrano sseparaw fl-1975.
It-tieni mara ta' Botero kienet l-artista Griega Sophia Vari (1940-2023), li rresjieda magħha f'Pariġi u f'Montecarlo. Il-koppja kellha dar ukoll f'Pietrasanta, l-Italja. F'għeluq it-80 sena tiegħu, Botero tfakkar b'wirja tal-opri tiegħu f'Pietrasanta.
Mewt
[immodifika | immodifika s-sors]Botero miet minħabba komplikazzjonijiet ta' polmonite fil-15 ta' Settembru 2023, ta' 91 sena.
Kultura popolari
[immodifika | immodifika s-sors]Il-pittura ta' Botero tal-1964, il-Papa Ljun X (wara Rafael) saret famuża mill-ġdid bħala meme popolari fuq l-internet. Spiss tintwera bid-didaskalija "y tho".
Gallerija
[immodifika | immodifika s-sors]-
Wirja f'Berlin. -
Qattus, 1990, Barċellona. -
Maternità, Oviedo. -
Mara b'Mera, 1987. -
Mara b'sigarett, Yerevan. -
Għasfur, 1990, quddiem UOB Plaza, Singapore. -
Ġellied Ruman, il-Mużew tal-Arti ta' Cafesjian, Yerevan. -
Raġel Riekeb Żiemel, tal-bronż, 1992, fil-Mużew ta' Iżrael, Ġerusalemm. -
Il-Qattus, Yerevan. -
L-Id, Madrid. -
Mara tpejjep, il-Mużew tal-Arti ta' Cafesjian, Yerevan. -
Caballo con bridas, Bilbao. -
Adam u Eva, qrib it-Torri ta' Crockfords fir-Resorts World Sentosa, Singapore. -
Sinjura, Medellín. -
Skultura ta' Fernando Botero f'Goslar. -
Skultura ta' Fernando Botero quddiem il-Kunstmuseum Liechtenstein, Vaduz. -
-
Qattus, il-Mużew tal-Arti ta' Cafesjian, Yerevan. -
Adam, Seattle.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
,_Singapore_-_20040616.jpg)
.jpg)
,_1992,_Israel_Museum,_Jerusalem,_Israel.JPG)
.jpg)
.jpg)
Referenzi
[immodifika | immodifika s-sors]- ^ "Fernando Botero | Biography, Paintings, Sculptures, Style, & Facts | Britannica". www.britannica.com (bl-Ingliż). 2023-09-15. Miġbur 2023-09-16.
- ^ Forero, Juan (2005-05-08). "'Great Crime' at Abu Ghraib Enrages and Inspires an Artist" (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-16.
- ^ Clarín.com (2013-06-10). "Fernando Botero, el aprendiz eterno". Clarín (bl-Ispanjol). Miġbur 2023-09-16.
- ^ Torreón, El Siglo de (2012-04-01). "Fernando Botero, el gran artista de Latinoamérica". www.elsiglodetorreon.com.mx (bl-Ispanjol). Miġbur 2023-09-16.
- ^ Kristin G. Congdon; Kara Kelley Hallmark (2002). Artists from Latin American Cultures: A Biographical Dictionary. Greenwood Publishing Group. p. 40. ISBN 978-0-313-31544-2.
- ^ Luna, Alberto G. (2023-09-15). "Fernando Botero, el pintor de las figuras rechonchas que se reía de la alta burguesía". elconfidencial.com (bl-Ispanjol). Miġbur 2023-09-16.
- ^ "40 Salon nacional de artistas". web.archive.org. 2020-11-25. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2020-11-25. Miġbur 2023-09-16.
- ^ "Acclaimed Colombian Artist Fernando Botero Has Died at 91". Biography (bl-Ingliż). 2023-09-15. Miġbur 2023-09-16.
- ^ "Marlborough Gallery". www.marlboroughgallery.com (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-16.
- ^ Caistor, Nick (2023-09-15). "Fernando Botero obituary" (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-16.
- ^ "Botero: Beloved Artist of the Americas". web.archive.org. 2009-07-15. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2009-07-15. Miġbur 2023-09-16.
- ^ Sillevis, John; Elliott, David Stuart; Sullivan, Edward J. (2007). The baroque world of Fernando Botero: exposition itinérante, janvier 2007 - décembre 2009. New Haven: Yale university press.
- ^ "Fernando Botero - Biography". www.askart.com. Miġbur 2023-09-16.
- ^ "Manzanas (Apples) • Pérez Art Museum Miami" (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-16.
- ^ Botero, Fernando; Hanstein, Mariana, ed. (2003). Fernando Botero. Köln London: Taschen.
- ^ "El poder en Colombia, Articulo Impreso Archivado". web.archive.org. 2009-10-27. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2009-10-27. Miġbur 2023-09-16.
- ^ Botero, Fernando; Hanstein, Mariana, ed. (2003). Fernando Botero. Köln London: Taschen.
- ^ "Fernando Botero Donation and Controversy - Sculptures, Paintings and Biography of Famous Artists: Picasso, Dali, Degas, Giacometti, Chillida, Miró, Modigliani, Brancusi, Archipenko, Lopez, Oteiza, Gaudi, Lipchitz, Boccioni, Botero, Warhol, Kandinsky, Gris, Rodin, Calder". web.archive.org. 2011-05-01. Arkivjat mill-oriġinal fl-2011-05-01. Miġbur 2023-09-16.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ "EastSouthWestNorth: The Art of Abu Ghraib". www.zonaeuropa.com. Miġbur 2023-09-16.
- ^ McDermott, Memory (2005). Tea For Two: Natures Apothecary. Lulu.com. p. 167. ISBN 9781413760972.
- ^ "Plaza de Botero" (bl-Ispanjol). Miġbur 2023-09-17.
- ^ "Fernando Botero dona su escultura «La paloma de la paz» a la Presidencia colombiana". Diario ABC (bl-Ispanjol). 2016-09-24. Miġbur 2023-09-17.