Aqbeż għall-kontentut

Salamanca

Minn Wikipedija, l-enċiklopedija l-ħielsa
Salamanca
 Spanja
Amministrazzjoni
Stat sovranSpanja
Autonomous community of SpainKastilja u León
Provinċja ta' Spanjaprovinċja ta' Salamanca
Kap tal-Gvern Carlos Manuel García Carbayo (en) Translate
Isem uffiċjali Salamanca
Ismijiet oriġinali Salamanca
Kodiċi postali 37001–37009
Ġeografija
Koordinati 40°57′54″N 5°39′51″W / 40.965°N 5.6642°W / 40.965; -5.6642Koordinati: 40°57′54″N 5°39′51″W / 40.965°N 5.6642°W / 40.965; -5.6642
Salamanca is located in Spain
Salamanca
Salamanca
Salamanca (Spain)
Superfiċjenti 39.56 kilometru kwadru
Għoli 798 m
Fruntieri ma' Santa Marta de Tormes (en) Translate, Carbajosa de la Sagrada (en) Translate, Arapiles, Castile and León (en) Translate, Aldeatejada (en) Translate, Carrascal de Barregas (en) Translate, Doñinos de Salamanca (en) Translate, Villamayor (en) Translate, Villares de la Reina (en) Translateu Cabrerizos (en) Translate
Demografija
Popolazzjoni 143,954 abitanti (2023)
Informazzjoni oħra
Kodiċi tat-telefon 923
Żona tal-Ħin UTC+1
bliet ġemellati Coimbra, Nîmes, Würzburg, Bruges, Buenos Airesu Las Palmas de Gran Canaria
salamanca.es

Salamanca (SAL-ə-MANK-ə, pronunzja bl-Ispanjol: [salaˈmaŋka]) hija belt li tinsab fil-Punent ta' Spanja u hija l-belt kapitali tal-Provinċja ta' Salamanca fil-komunità awtonoma ta' Kastilja u León. Il-belt tinsab fuq diversi għoljiet telgħin u neżlin max-xmara Tormes. Iċ-ċentru storiku tal-belt tniżżel fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1988.[1] Mill-2018, il-muniċipalità għandha popolazzjoni ta' 143,978 ruħ.[2]

Hija waħda mill-iktar bliet universitarji importanti fi Spanja u tipprovdi 16 % tas-suq ta' Spanja fil-qasam tat-tagħlim tal-lingwa Spanjola.[3][4] Fil-fatt fi Spanja jgħidu "Quien quiere aprender, viene a Salamanca" (Min irid jitgħallem, missu jiġi Salamanca). Salamanca tattira eluf ta' studenti internazzjonali.[5]

L-Università ta' Salamanca, stabbilita fl-1218, hija l-iktar università antika fi Spanja u t-tielet l-iktar università antika tal-Punent. Il-Papa Alessandru IV ta l-validità universali għal-lawriji tagħha.[6] L-università tilqa' 30,000 student u flimkien mat-turiżmu hija sors primarju ta' introjtu f'Salamanca.

Il-belt tinsab fir-rotta magħrufa bħala Via de la Plata tal-Pellegrinaġġ ta' San Ġakbu lejn Santiago de Compostela.

Fdalijiet ta' dar fis-sit arkeoloġiku ta' Cerro de San Vicente (bejn wieħed u ieħor 800-400 Q.K.), insedjament ta' Żmien il-Bronż Bikri[7]

Il-belt toriġina bħala forti Ċeltiberiku tal-perjodu ta' qabel ir-Rumani, li nbena mill-Vaccaei jew il-Vettones bħala wieħed minn żewġ fortijiet biex jiddefendu t-territorju ta' madwarhom ħdejn ix-xmara Duero. Fil-220 Q.K., Annibale assedja l-forti u ħakmu. Bil-waqgħa tal-Kartaġiniżi meta ġew ir-Rumani, il-belt ta' Helmantica[8], kif kienet magħrufa dak iż-żmien, bdiet tikseb iktar importanza bħala ċentru kummerċjali fil-Hispania Lusitania Rumana minħabba l-pożizzjoni ġeografika strateġika u favorevoli f'mogħdija Rumana, magħrufa bħala Vía de la Plata, li kienet tikkollegaha ma' Emerita Augusta (magħrufa llum bħala Mérida) fin-Nofsinhar u Asturica Augusta (magħrufa llum bħala Astorga) fit-Tramuntana. Il-pont ta' Tormes f'Salamanca, li nbena fl-ewwel seklu, kien jagħmel parti minn din il-mogħdija.

Mappa ta' Salamanca fl-1858

L-oriġini ta' isem il-belt mhijiex magħrufa. Polibju jsejħilha Helmantike, filwaqt li Tolomew isejħilha Salmatike. Tito Livio u Plutarku jsejħulha Hermandica u Salmatike, rispettivament. Polienu jsejħilha Salmantida jew Salmatis. F'leġġenda dwar it-twaqqif tal-belt, il-belt tiġi assoċjata ma' Teucer, ir-re mitoloġiku ta' Salamis.

Bil-waqgħa tal-Imperu Ruman, l-Alani stabbilew ruħhom fil-Lusitania. Iktar 'il quddiem il-belt inħakmet mill-Visigoti u ġiet inkluża fit-territorju tagħhom. Il-belt diġà kienet sede episkopali, u fil-fatt instabu l-firem tal-isqfijiet ta' Salamanca fil-Kunsilli ta' Toledo.

Salamanca arrendiet għall-invażjoni tal-Umayyad, immexxija minn Musa bin Nusair fis-712 W.K. Fiż-żona minn din il-belt max-xmara Tormes sat-Tramuntana tax-xmara Duero mbagħad saru bosta battalji bejn ir-renji Kristjani u l-mexxejja Musulmani ta' Al-Andalus. Il-ġlied kostanti tar-Renju ta' León, iktar 'il quddiem imsaħħaħ mir-Renju ta' Kastilja, kontra l-Kaliffat wassal biex il-popolazzjoni ta' Salamanca tonqos ferm, saħansitra sa livell ta' insedjament mhux daqstant importanti. Wara l-Battalja ta' Simancas (939), il-Kristjani reġgħu insedjaw din iż-żona. Wara l-ħakma ta' Toledo fl-1085 minn Alfonso VI ta' León u Kastilja, seħħ l-insedjament mill-ġdid definittiv tal-belt. Raimundo ta' Bourgogne, fuq l-istuzzjonijiet ta' missieru tar-rispett Alfonso VI ta' León, mexxa grupp ta' insedjaturi ta' oriġini varja fl-1102.

Wieħed mill-iktar mumenti importanti fl-istorja ta' Salamanca kienet is-sena 1218, meta Alfonso IX ta' León ta karta reali lill-Università ta' Salamanca, għalkemm it-tagħlim formali kien ilu jeżisti hemmhekk mill-1130. F'qasir żmien saret wieħed mill-iktar ċentri akkademiċi sinifikanti u prestiġjużi fl-Ewropa.

Is-seklu 15 ġab miegħu kunflitti soċjali u tensjonijiet fost l-eliti urbani (żvilupp kumpless li spiss ma jiġix enfasizzat biżżejjed huwa t-tilwim intern bejn il-bandos), b'episodji gravi ta' vjolenza, li kienu jqanqlu sensazzjoni kronika ta' nuqqas ta' sigurtà fil-belt.[9]

Dettall ta' klassi universitarja f'Salamanca, pittura tal-1614

Lejn l-aħħar tas-seklu 15, kien stmat li l-popolazzjoni kienet xi 15,000–25,000 ruħ.[10] Mal-bidu tas-seklu 16, il-biċċa l-kbira tal-popolazzjoni kienet tgħix fix-xatt tal-lemin (Tramuntana) tax-xmara Tormes, b'arrabal żgħir fix-xatt tax-xellug (Nofsinhar) li kien abitat minn bejn wieħed u ieħor 300 ruħ biss.[11]

Matul is-seklu 16, il-belt għaddiet minn żmien tad-deheb (madwar 6,500 student u popolazzjoni totali ta' 24,000 ruħ). Matul dak il-perjodu, l-Università ta' Salamanca ospitat l-iktar intellettwali importanti ta' dak iż-żmien; dawn il-gruppi ta' studenti u studjużi, il-maġġoranza tagħhom Dumnikani, ġew iddeżinjati bħala l-Iskola ta' Salamanca. Id-duttrina ġuridika tal-Iskola ta' Salamanca kienet tirrappreżenta t-tmiem tal-kunċetti Medjevali tad-dritt, u stabbiliet il-korp fundamentali tad-dritt Ewropew u tal-kunċetti tal-moralità, inkluż id-drittijiet bħala ħlejqa ħajja, bħad-dritt għall-ħajja, id-drittijiet ekonomiċi, bħad-dritt li tkun sid ta' proprjetà, u d-drittijiet spiritwali, bħad-drittijiet għal-libertà tal-ħsieb u d-drittijiet relatati mad-dinjità umana intrinsika.

Fl-1551, l-Imperatur Ruman Sagru Karlu V ordna inkjesta biex jiġi vverifikat jekk ix-xjenza ta' Andreas Vesalius, fiżiku u anatomista, kinitx konformi mad-duttrina Kattolika. Vesalius ġie Salamanca f'dik l-istess sena biex jidher quddiem il-bord tal-inkjesta u nħeles minn kull akkuża.

Matul is-seklu 17, Salamanca batiet minħabba t-taqlib ġenerali tar-Renju ta' Kastilja, iżda fis-seklu 18 reġgħet ħadet il-ħajja. F'dan il-perjodu, il-katidral Barokk ġdid u l-pjazza prinċipali (Plaza Mayor) tlestew.

Il-Knisja ta' San Stiefnu, Salamanca

Fix-xenarju tal-Gwerra Peniżolari tal-Gwerer ta' Napuljun, il-Battalja ta' Salamanca seħħet fit-22 ta' Lulju 1812 fl-għelieqi viċin Arapiles, fejn armata Anglo-Portugiża mmexxija minn Wellington rebħet b'mod deċiżiv kontra l-armata Franċiża ta' Marmont. Il-kwartier tal-Punent ta' Salamanca ġie mġarraf sew bil-balal tal-kanuni u bil-porvli. Il-battalja li faqqgħet dakinhar baqgħet famuża bħala mument storiku fl-istorja militari u 13,000 suldat mietu jew indarbu fi żmien ftit sigħat biss.[12]

Matul il-Gwerra Ċivili Spanjola devastanti (1936-1939), il-belt malajr xaqilbet man-naħa Nazzjonalista u ntużat temporanjament bħala l-kwartieri ġenerali de facto għall-fazzjoni ribelli. Francisco Franco ġie pproklamat Generalissimo fil-21 ta' Settembru 1936 meta kien fil-belt. F'April 1937, il-FET y de las JONS, l-unika partit tad-dittatura, inħoloq permezz ta' Digriet tal-Unifikazzjoni maħruġ fil-belt mal-fużjoni tal-Falange tal-faxxisti u l-Karlisti tradizzjonalisti. In-Nazzjonalisti ma damux ma ċaqilqu l-biċċa l-kbira tal-istabbilimenti amministrattivi lejn Burgos, li peress li kienet iktar ċentrali, kienet iktar adattata għal dan l-iskop. Madankollu, xi stabbilimenti amministrattivi, il-kwartieri ġenerali ta' Franco (fil-Palazz Episkopali, maġenb il-Katidral l-Antik) u l-kmandi militari baqgħu f'Salamanca, flimkien mad-delegazzjonijiet Faxxisti Ġermaniżi u Taljani, u b'hekk kienet il-kapitali Nazzjonalista u ċ-ċentru tal-poter de facto matul il-Gwerra Ċivili kollha.[13][14] Bħall-biċċa l-kbira tar-reġjuni Kattoliċi u rurali ta' Leon u Kastilja, Salamanca baqgħet tappoġġa bil-kbir lin-Nazzjonalisti u lir-reġim ta' Francisco Franco sal-aħħar.

Fl-1988, iċ-ċentru storiku ta' Salamanca sar Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO. Fl-1998, il-belt ġiet iddikjarata Kapitali Ewropea tal-Kultura għall-2002 (flimkien ma' Bruges). Fl-14 u fil-15 ta' Ottubru 2005, il-belt ospitat il-ħmistax-il Summit Ibero-Amerikan tal-Kapijiet ta' Stat u tal-Gvern.

Mill-1996, Salamanca ġiet iddeżinjata bħala s-sit għall-arkivji tal-Gwerra Ċivili Spanjola (bl-Ispanjol: Archivo General de la Guerra Civil Española). Id-dokumenti oriġinali nġabru flimkien mir-reġim ta' Franco, wara li kienu nkisbu b'mod selettiv mid-dipartimenti amministrattivi ta' diversi istituzzjonijiet u organizzazzjonijiet matul il-Gwerra Ċivili Spanjola bħala strument repressiv li ntuża kontra l-gruppi u l-individwi tal-oppożizzjoni.[15] Il-gvern Soċjalista ċaqlaq il-parti Katalana tal-arkivju lejn Barċellona fl-2006 minkejja l-oppożizzjoni mill-awtoritajiet lokali u protesti popolari.

Sit ta' Wirt Dinji

[immodifika | immodifika s-sors]
Plakka tal-20 anniversarju ta' Salamanca bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fil-Plaza Mayor

Iċ-ċentru storiku ta' Salamanca ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1988.[1]

Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' tliet kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-kriterju (i) “Rappreżentazzjoni ta’ kapulavur frott il-kreattività tal-bniedem”; il-kriterju (ii) “Wirja ta’ skambju importanti ta’ valuri umani, tul perjodu ta’ żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ”; u l-kriterju (iv) “Eżempju straordinarju ta’ tip ta’ bini, ta’ grupp ta’ siti jew ta’ pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid-dieher stadju/i sinifikanti fl-istorja tal-bniedem”.[1]

Plaza Mayor, il-pjazza ċentrali u ewlenija tal-belt

Il-belt tinsab max-xtut tax-xmara Tormes, tributarja maġġuri tax-xatt tax-xellug tax-xmara Douro. Hija parti wkoll mill-Vía de la Plata, mogħdija antika min-Nofsinhar sat-Tramuntana tal-Punent ta' Spanja.[16] Tinsab madwar 200 kilometru (120 mil) fil-Punent tal-belt kapitali Spanjola ta' Madrid[17] u 80 kilometriu (50 mil) fil-Lvant tal-fruntiera bejn Spanja u l-Portugall.

B'altitudni ta' iżjed minn 800 metru, Salamanca għandha klima Mediterranja bi sjuf sħan (Csb) skont il-klassifikazzjoni klimatika ta' Köppen, b'xi influwenzi klimatiċi semiaridi kesħin (BSk), li jirriżultaw f'varjazzjonijiet kbar fit-temperaturi ta' binhar. B'hekk ikollha sjuf sħan u xtiewi kesħin, u livelli ta' preċipitazzjoni kważi semiaridi. Salamanca ma tantx għandha staġun tax-xita. Il-biċċa l-kbira tal-preċipitazzjoni tinżel meta ma jkunx is-sajf, l-iktar fl-aħħar tar-rebbiegħa u matul ix-xitwa; fix-xtiewi kollha tinżel il-borra għal ftit jiem fis-sena, għalkemm qajla jkun hemm ħafna borra.[18] Bħala medja l-belt ikollha xi sebat ijiem ta' borra fis-sena, u l-ġlata filgħodu matul ix-xitwa hija xi ħaġa komuni u normali ħafna. Salamanca, bħala medja, ikollha 76 jum b'temperaturi baxxi taħt iż-żero.[19]

Data klimatika għall-Ajruport ta' Salamanca; 790 m (2,590 pied) temp. normali 1981-2010, estremi 1945-2021
Xahar Jan Fra Mar Apr Mej Ġun Lul Aww Set Ott Nov Diċ Sena
Temp. għolja rekord °C (°F) 19.8

(67.6)

25.0

(77.0)

25.8

(78.4)

31.0

(87.8)

34.5

(94.1)

38.6

(101.5)

39.8

(103.6)

41.0

(105.8)

39.0

(102.2)

31.0

(87.8)

24.8

(76.6)

19.7

(67.5)

41.0

(105.8)

Temp. għolja medja °C (°F) 8.6

(47.5)

11.2

(52.2)

14.9

(58.8)

16.5

(61.7)

20.6

(69.1)

26.6

(79.9)

30.0

(86.0)

29.5

(85.1)

25.1

(77.2)

18.9

(66.0)

12.8

(55.0)

9.4

(48.9)

18.7

(65.7)

Temp. medja kuljum °C (°F) 4.0

(39.2)

5.5

(41.9)

8.3

(46.9)

10.1

(50.2)

14.0

(57.2)

18.8

(65.8)

21.5

(70.7)

21.1

(70.0)

17.6

(63.7)

12.6

(54.7)

7.9

(46.2)

4.9

(40.8)

12.2

(54.0)

Temp. baxxa medja °C (°F) −0.7

(30.7)

−0.2

(31.6)

1.7

(35.1)

3.8

(38.8)

7.3

(45.1)

11.0

(51.8)

12.9

(55.2)

12.6

(54.7)

10.0

(50.0)

6.4

(43.5)

2.4

(36.3)

0.4

(32.7)

5.6

(42.1)

Temp. baxxa rekord °C (°F) −15.6

(3.9)

−20.0

(−4.0)

−9.0

(15.8)

−5.5

(22.1)

−2.3

(27.9)

2.0

(35.6)

5.0

(41.0)

4.5

(40.1)

0.4

(32.7)

−4.7

(23.5)

−10.6

(12.9)

−12.0

(10.4)

−20.0

(−4.0)

Preċipitazzjoni medja f'mm (inches) 30

(1.2)

25

(1.0)

21

(0.8)

38

(1.5)

47

(1.9)

29

(1.1)

11

(0.4)

12

(0.5)

32

(1.3)

46

(1.8)

40

(1.6)

42

(1.7)

372

(14.6)

Medja ta' jiem bi preċipitazzjoni 6 5 5 7 8 4 2 2 4 7 7 7 64
Medja ta' jiem bil-borra 2 2 1 1 0 0 0 0 0 0 1 1 7
Umdità relattiva medja (%) 82 73 63 62 59 52 47 51 59 71 79 83 65
Medja ta' sigħat ta' xemx fix-xahar 118 154 211 224 265 317 358 330 251 183 130 104 2,667
Sors: Agencia Estatal de Meteorología[20][21]
Il-Faċċata tal-Università ta' Salamanca

L-Università ta' Salamanca ġiet stabbilita fl-1134 u fl-1218 ingħatat il-karta rjali tat-twaqqif ("Estudio General") mingħand Alfonso IX ta' León. Kienet l-ewwel università li rċeviet it-titlu ta' "Università" fl-1254. Taħt il-patroċinju ta' Alfonso X, il-ġid u r-reputazzjoni tagħha kibru ferm (1252-1282), u l-iskejjel tagħha tad-dritt kanoniku u tad-dritt ċivili attiraw studenti saħansitra mill-Universitajiet ta' Pariġi u ta' Bologna. Fis-seklu 16, il-ġid tal-belt kien jiddependi fuq dak tal-università. Dak iż-żmien Kristofru Kolombu kien jagħti lekċers hemmhekk dwar l-iskoperti tiegħu, filwaqt li Hernán Cortés tgħallem f'Salamanca, iżda reġa' lura d-dar fl-1501 meta kellu 17-il sena, mingħajr ma temm il-kors ta' studju tiegħu. Xi għaxar snin wara, il-conquistador Francisco Vásquez de Coronado twieled f'Salamanca.

L-ekonomija tal-belt hija ddominata mill-università u mit-turiżmu, iżda setturi oħra, fosthom l-agrikoltura u t-tkabbir tal-annimali, kif ukoll il-kostruzzjoni u l-manifattura huma sinifikanti wkoll. Mhux kumbinazzjoni li f'Diċembru 2007, 83 % tal-forza tax-xogħol tal-belt, jiġifieri 55,838 ruħ, kienu impjegati fis-settur tas-servizzi.[22]

L-attività industrijali tirrappreżenta madwar 5 % tal-popolazzjoni tal-forza tax-xogħol, jew 3,340 impjegat f'iktar minn 360 negozju.[22] Tnejn mill-ikbar negozji, it-tnejn li huma fost il-mitt l-ikbar impriżi fir-reġjun, huma l-manifattur tal-vaċċini veterinarji "Laboratorios Intervet", u l-manifattur speċjalista tal-fertilizzanti "S.A. Mirat", li hija l-iktar kumpanija industrijali antika tal-belt, stabbilita oriġinarjament bħala fabbrika tal-lamtu fl-1812.[23]

Awtostradi

  • A50: Autovía de la Cultura: Ávila - Salamanca
  • A62: Autovía de Castilla: Burgos - Valladolid - Salamanca - Ciudad Rodrigo.
  • A66: Autovía Ruta de la Plata: Gijón - Oviedo - Mieres - Puerto de Pajares - León - Benavente - Zamora - Salamanca - Béjar - Plasencia - Mérida - Sevilla.
  • SA-11: Aċċess għal Salamanca mit-Tramuntana.
  • SA-20: Aċċess għal Salamanca min-Nofsinhar.

Toroq oħra

  • N-501: Ávila - Peñaranda de Bracamonte - Salamanca.
  • N-620: Burgos - Venta de Baños - Valladolid - Tordesillas - Salamanca - Ciudad Rodrigo - Portugall.

L-Ajruport ta' Salamanca, li qiegħed fil-bażi militari ta' Matacán, jinsab madwar 14-il kilometru (disa' mili) fil-Lvant tal-belt.

Trasport pubbliku

[immodifika | immodifika s-sors]

Hemm 13-il linja tal-karozzi tal-linja li joperaw binhar u żewġ linji li joperaw billejl. Barra minn hekk, ġiet proposta linja tat-tramm.[24]

Kultura u sport

[immodifika | immodifika s-sors]

Fl-2005, Salamanca ċċelebrat il-250 anniversarju tal-kostruzzjoni tal-Plaza Mayor b'għadd ta' avvenimenti Ewropej bit-tema Plaza Mayor de Europa.

Festi u festivals

[immodifika | immodifika s-sors]

Ġimgħa Mqaddsa

[immodifika | immodifika s-sors]

Il-Ġimgħa Mqaddsa (bl-Ispanjol: Semana Santa) f'Salamanca hija l-iktar festa magħrufa fil-belt. Salamanca hija rinomata għall-purċissjonijiet solenni li jsiru matul il-Ġimgħa Mqaddsa. 16-il konfraternità, 10,000 persuna jew "cofrades", u 50 vara jew "pasos" jiċċelebraw il-Passjoni ta' Kristu b'20 purċissjoni u eluf ta' fidili, turisti u viżitaturi.

Uħud miċ-ċelebrazzjonijiet ilhom isiru għal sekli sħaħ. Il-konfraternitajiet iġorru pasos artistiċi maħluqa minn artisti Spanjoli importanti bħal Luis Salvador Carmona, Alejandro Carnicero jew Mariano Benlliure. Fl-2003, il-festa tal-Ġimgħa Mqaddsa ta' Salamanca kisbet dikjarazzjoni uffiċjali li hija ta' Interess Turistiku Internazzjonali.[25]

Salamanca hija famuża wkoll fi Spanja kollha u fil-bqija tal-Ewropa għaċ-ċelebrazzjonijiet tagħha tan-"Nochevieja Universitaria", jiġifieri l-"Lejla tas-Sena l-Ġdida Universitarja".[26] Normalment issir nhar il-Ħamis tal-aħħar ġimgħa skolastika f'Diċembru u ġimagħtejn qabel lejliet l-Ewwel tas-Sena l-Ġdida reali. Dakinhar, l-istudenti jinġemgħu fil-Plaza Mayor ta' Salamanca biex jaraw spettakli mingħajr ħlas u jsejħu flimkien l-aħħar sekondi qabel nofsillejl.

Mill-1923 'il quddiem, "Los Charros,” formalment l-Union Deportiva Salamanca, kienu t-tim tal-futbol ta' Salamanca. Fl-2013, il-klabb tal-futbol falla u l-attivitajiet tiegħu ġew abbandunati.[27] Wara li l-klabb xolja, xi maniġers tal-entità ddeċidew li jerġgħu jistabbilixxu t-tim biex jerġa' jibda jikkompeti skont il-legat tal-klabb storiku. B’hekk stabbilew il-Club de Fútbol Salmantino.

L-ewwel qabża f'għoli ta' iżjed minn tmien piedi (2.44 metri) saret f'Salamanca, minn Javier Sotomayor fl-1993. Il-qabża tiegħu, ta' 2.45 metri (tmien piedi u 0.46 pulzieri), għadha rekord dinji ta' dik id-dixxiplina.

Timijiet lokali

[immodifika | immodifika s-sors]
  • Salamanca CF, tim tal-futbol.
  • Unionistas de Salamanca CF, tim tal-futbol.
  • CB Avenida, tim tal-basketball.

Ix-xenarju pittoresk tal-belt deher f'diversi films, fosthom 1492: Conquest of Paradise ta' Ridley Scott u Goya's Ghosts ta' Miloš Forman. Il-film storiku tal-2019 While at War ta' Alejandro Amenábar huwa ambjentat f'Salamanca u fih diversi xeni li nġibdu fil-belt. It-thriller politiku tal-2008 Vantage Point kien ambjentat ukoll f'Salamanca, għalkemm il-film inġibed kważi esklużivament fil-Messiku.

Fost il-bosta ikliet lokali, iċ-chanfaina (ross fuq l-istim bil-laħam tal-majjal) hija popolari ħafna. Ikla popolari oħra hija l-cocido, stuffat taċ-ċiċri li jitħalla jtektek fuq in-nar biex isir. Madankollu, l-iktar ikla popolari hija l-hornazo, torta tal-laħam.

Nies notevoli

[immodifika | immodifika s-sors]
  • Fernando Gallego (1440–1507), pittur Spanjol
  • Miguel de Unamuno (1864–1936), kittieb, professur tal-Grieg, u rettur tal-università
  • José María Lamamié de Clairac y Colina (1887-1956), politiku
  • José María Gil-Robles (1898–1980), politiku
  • Francisco Rodríguez Adrados (1922–2020), Ellenista, lingwista u traduttur
  • Eleuterio Sánchez (twieled fl-1942), eks ħalliel Spanjol, illum avukat
  • Vicente del Bosque (twieled fl-1950), plejer u kowċ tal-futbol
  • José Ignacio Sánchez Galán (born 1950), inġinier u maniġer Spanjol
  • Yann Martel (twieled fl-1963), kittieb Kanadiż
  • Óscar González Marcos (twieled fl-1982), plejer tal-futbol professjonali Spanjol
  • Álvaro Arbeloa (born 1983), plejer tal-futbol professjonali Spanjol
  • Fernando Vérgez Alzaga (twieled fl-1 ta' Marzu 1945), Segretarju Ġenerali tal-Governorat tal-Istat tal-Belt tal-Vatikan
  • Charo Lopez (twieldet fl-1943), attriċi Spanjola
  1. ^ a b ċ Centre, UNESCO World Heritage. "Old City of Salamanca". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2021-07-22.
  2. ^ Ir-Reġistru Muniċipali ta' Spanja tal-2018. L-Istitut Nazzjonali għall-Istatistika.
  3. ^ El Castellano. "Noticias - Salamanca: enseñanza de español mueve 46 millones de euros". Arkivjat minn l-oriġinal fl-2018-12-25. Miġbur 2021-07-22.
  4. ^ "Salamanca Ciudad del Español". www.espanolensalamanca.com. Miġbur 2021-07-22.
  5. ^ "La USAL inaugura los cursos de verano con 2.000 estudiantes extranjeros | elmundo.es". www.elmundo.es. Miġbur 2021-07-22.
  6. ^ "medieval3". campus.usal.es. Miġbur 2021-07-22.
  7. ^ Blanco-González, Antonio; Macarro Alcalde, Carlos; Alario García, Cristina (2017). "La aldea del Hierro Inicial del Cerro de San Vicente (Salamanca, España): Resultados de las excavaciones entre 1990 y 2006 a la luz de algunos debates actuales" (PDF). Munibe Antropologia-Arkeologia. San Sebastián: Aranzadi Zientzia Elkartea (68): 217–236. ISSN 1132-2217.
  8. ^ "History of Salamanca - Salamanca The City to learn Spanish". www.espanolensalamanca.com (bl-Ingliż). Miġbur 2021-07-22.
  9. ^ Monsalvo, José María (2009). "Las violencias banderizas en la Salamanca medieval. Algunos problemas de interpretación". Imago Temporis: Medium Aevum. Lleida: Universitat de Lleida. III: 469–470. ISSN 1888-3931.
  10. ^ Martín Martín, José Luis (1982). "Estructura demográfica y profesional de Salamanca a finales de la Edad Media". Salamanca. Revista de Estudios (1): 16. ISSN 0211-9730.
  11. ^ Martín Martín, José Luis (1982). "Estructura demográfica y profesional de Salamanca a finales de la Edad Media". Salamanca. Revista de Estudios (1): 16. ISSN 0211-9730. p. 28.
  12. ^ "Masterstroke at the Battle of Salamanca" (bl-Ingliż). 2020-01-29. Miġbur 2021-07-22.
  13. ^ Hugh Thomas, p. 550.
  14. ^ Hugh Thomas, p. 650.
  15. ^ Monfort, César Carreras; Cabrillana, Glòria Munilla (5 August 2017). "Patrimoni digital: un nou mitjà al servei de les institucions culturals". Editorial UOC.
  16. ^ Vaca Lorenzo, Ángel (2002). "La Vía de la Plata a su paso por Salamanca" (PDF). Salamanca. Revista de Estudios. Salamanca: Diputación Provincial de Salamanca (48): 13–50. ISSN 0211-9730.
  17. ^ "Madrid to Salamanca". Madrid to Salamanca (bl-Ingliż). Miġbur 2021-07-22.
  18. ^ d.o.o, Yu Media Group. "Salamanca, Spain - Detailed climate information and monthly weather forecast". Weather Atlas (bl-Ingliż). Miġbur 2021-07-22.
  19. ^ Meteorología, Agencia Estatal de. "Salamanca Aeropuerto: Salamanca Aeropuerto - Agencia Estatal de Meteorología - AEMET. Gobierno de España". www.aemet.es (bl-Ispanjol). Miġbur 2021-07-22.
  20. ^ Meteorología, Agencia Estatal de. "Salamanca Aeropuerto: Salamanca Aeropuerto - Agencia Estatal de Meteorología - AEMET. Gobierno de España". www.aemet.es (bl-Ispanjol). Miġbur 2021-07-22.
  21. ^ Meteorología, Agencia Estatal de. "Salamanca Aeropuerto: Salamanca Aeropuerto - Valores extremos absolutos - Selector - Agencia Estatal de Meteorología - AEMET. Gobierno de España". www.aemet.es (bl-Ispanjol). Miġbur 2021-07-22.
  22. ^ a b cajaespana.es (2009). "Salamanca - Datos Económicos y Sociales".
  23. ^ "mirat" (bl-Ispanjol). Miġbur 2021-07-22.
  24. ^ 20minutos (2008-06-09). "Presentan un estudio de viabilidad para la implantación del tranvía en Salamanca". www.20minutos.es - Últimas Noticias (bl-Ispanjol). Miġbur 2021-07-22.
  25. ^ "Turismo de Salamanca". www.salamanca.es. Miġbur 2021-07-22.
  26. ^ "NocheVieja Universitaria « Drink Ribera. Drink Spain. DO. Ribera del Duero". web.archive.org. 2013-01-18. Arkivjat mill-oriġinal fl-2013-01-18. Miġbur 2021-07-22.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
  27. ^ "La RFEF desciende a la UDS por las deudas con los futbolistas". www.lagacetadesalamanca.es (bl-Ispanjol). Miġbur 2021-07-22.
  28. ^ León, Diario de. "Salamanca". Diario de León (bl-Ispanjol). Miġbur 2021-07-22.
  29. ^ "Lirios en el Parque Würzburg, la imagen de hoy de Puparelli". www.lagacetadesalamanca.es (bl-Ispanjol). Miġbur 2021-07-22.