Copa América

Copa América
Sport	Futbol
Fundazzjoni	1916
Sit elettroniku	www.conmebol.com

Il-Copa América (bl-Ispanjol u l-Portugiż għal "Tazza Amerikana") hi l-kompetizzjoni għat-timijiet nazzjonali tal-irġiel taħt il-konfederazzjoni tal-CONMEBOL (Amerika t'Isfel). Din il-kompetizzjoni hi l-eqdem kompetizzjoni tal-futbol fid-dinja hekk kif din tmur lura lejn l-1916. Il-pajjiżi parteċipanti huma l-Arġentina, il-Brażil, il-Bolivja, iċ-Ċili, l-Ekwador, il-Kolombja, il-Paragwaj, il-Perù, l-Urugwaj u l-Veneżwela. Żewġ timijiet minn konfederazzjonijiet oħra ikomplu l-kwadru ta' tnax-il tim parteċipant: il-Messiku hu pajjiż regolari f'din il-kompetizzjoni wara l-ewwel invit fl-1993. M'hemm l-ebda fażi ta' kwalifikazzjoni: l-għaxar timijiet tal-CONMEBOL jikkompetu bi dritt, u oħrajn b'invit. L-aqwa tim klassifikat fil-kompetizzjoni u li hu membru tal-CONMEBOL għandu d-dritt li jipparteċipa fl-edizzjoni suċċessiva tat-Tazza tal-Konfederazzjonijiet tal-FIFA, imma mhuwiex obbligat li jagħmel dan.

Storja[immodifika | immodifika s-sors]

It-tim rebbieħ tal-Arġentina fl-1957

Il-Copa América hi l-iktar kompetizzjoni qadima u li għadha attiva fl-istorja tal-kompetizzjonijiet tal-futbol madwar id-dinja. L-ewwel edizzjoni saret nhar it-2 ta' Lulju u s-17 ta' Lulju u kienet mirbuħa mill-Urugwaj, bħala parti mill-kommemorazzjonijiet għaċ-ċentinarju mill-Indipendenza tal-Arġentina. Il-CONMEBOL ġiet iffurmata fil-ġurnata tal-indipendeza tal-Arġentina (9 ta' Lulju). Il-kompetizzjoni kienet tkun ospitata normalment kull sentejn (imma l-intervalli xi kultant inbidlu) sakemm fl-2007, il-CONMEBOL ddeċiedet li l-kompetizzjoni issir kull erba' snin.^[1]

Il-kampjonat kien għall-bidu magħruf bħala Campeonato Sudamericano de Selecciones (Kampjonat Sud-Amerikan tat-Timijiet Nazzjonali). Dan l-isem kien użat sal-1975. Bejn l-1975 u fl-1983 il-kompetizzjoni ma ġietx ospitata fl-ebda pajjiż. Il-CONMEBOL fl-1984 iddeċidiet li kull pajjiż li hu parti mill-assoċjazzjoni għandu jospita l-kompetizzjoni. L-ewwel rotazzjoni ġie kompluta fil-Copa América 2007 li ġiet ospitata fil-Veneżwela. It-tieni rotazzjoni ġiet imfassla għas-sena 2011, bil-pajjiżi ospiti jintgħażlu skont l-ordni alfabetiku, fejn jibdew bl-Arġentina.^[2]

Mill-1993, żewġ timijiet minn konfederazzjonijiet differenti (preferibilment il-CONCACAF, minħabba l-qagħda ġeografika tagħha) bdew jiġu invitati. Il-pajjiżi invitati kienu l-Kosta Rika (1997, 2001, 2004), il-Ħonduras (2001), il-Ġappun (1999), il-Messiku (1993, 1995, 1997, 1999, 2001, 2004, 2007) u l-Istati Uniti (1993, 1995, 2007).

Riżultati[immodifika | immodifika s-sors]

Sena	Ospitu	Klassifika finali tal-grupp
Sena	Ospitu	Rebbieħ	Finalista tellief	It-tielet post	Ir-raba' post
1916 Dettalji ⁽³⁾	Arġentina	Urugwaj	Arġentina	Brażil	Ċili
1917 Dettalji	Urugwaj	Urugwaj	Arġentina	Brażil	Ċili
1919 Dettalji	Brażil	Brażil	Urugwaj	Arġentina	Ċili
1920 Dettalji	Ċili	Urugwaj	Arġentina	Brażil	Ċili
1921 Dettalji	Arġentina	Arġentina	Brażil	Urugwaj	Paragwaj
1922 Dettalji	Brażil	Brażil	Paragwaj	Urugwaj	Arġentina
1923 Dettalji	Urugwaj	Urugwaj	Arġentina	Paragwaj	Brażil
1924 Dettalji	Urugwaj	Urugwaj	Arġentina	Paragwaj	Ċili
1925 Dettalji ⁽¹⁾	Arġentina	Arġentina	Brażil	Paragwaj	n/a
1926 Dettalji	Ċili	Urugwaj	Arġentina	Ċili	Paragwaj
1927 Dettalji	Perù	Arġentina	Urugwaj	Perù	Bolivja
1929 Dettalji	Arġentina	Arġentina	Paragwaj	Urugwaj	Perù
1935 Dettalji ⁽⁴⁾	Perù	Urugwaj	Arġentina	Perù	Ċili
1937 Dettalji	Arġentina	Arġentina	Brażil	Urugwaj	Paragwaj
1939 Dettalji	Perù	Perù	Urugwaj	Paragwaj	Ċili
1941 Dettalji ⁽⁴⁾	Ċili	Arġentina	Urugwaj	Ċili	Perù
1942 Dettalji	Urugwaj	Urugwaj	Arġentina	Brażil	Paragwaj
1945 Dettalji ⁽⁴⁾	Ċili	Arġentina	Brażil	Ċili	Urugwaj
1946 Dettalji ⁽⁴⁾	Arġentina	Arġentina	Brażil	Paragwaj	Urugwaj
1947 Dettalji	Ekwador	Arġentina	Paragwaj	Urugwaj	Ċili
1949 Dettalji	Brażil	Brażil	Paragwaj	Perù	Bolivja
1953 Dettalji	Perù	Paragwaj	Brażil	Urugwaj	Ċili
1955 Dettalji	Ċili	Arġentina	Ċili	Perù	Urugwaj
1956 Dettalji ⁽⁴⁾	Urugwaj	Urugwaj	Ċili	Arġentina	Brażil
1957 Dettalji	Perù	Arġentina	Brażil	Urugwaj	Perù
1959 Dettalji	Arġentina	Arġentina	Brażil	Paragwaj	Perù
1959 Dettalji ⁽⁴⁾	Ekwador	Urugwaj	Arġentina	Brażil	Ekwador
1963 Dettalji	Bolivja	Bolivja	Paragwaj	Arġentina	Brażil
1967 Dettalji	Urugwaj	Urugwaj	Arġentina	Ċili	Paragwaj

Sena	Ospitu	Finali			Partita għat-tielet post
Sena	Ospitu	Rebbieħ	Riżultat	Finalista tellief	It-tielet post	Riżultat	Ir-raba' post
1975 Dettalji	—	Perù	0 - 1 / 2 - 0 Play-off 1 - 0	Kolombja	Brażil Urugwaj	n\a⁽²⁾
1979 Dettalji	—	Paragwaj	3 - 0 / 0 - 1 Play-off 0 - 0	Ċili	Brażil Perù	n/a⁽²⁾
1983 Dettalji	—	Urugwaj	2 - 0 / 1 - 1	Brażil	Paragwaj Perù	n/a⁽²⁾
1987 Dettalji	Arġentina	Urugwaj	1 - 0	Ċili	Kolombja	2 - 1	Arġentina
1989 Dettalji	Brażil	Brażil	1 - 0	Urugwaj	Arġentina	0 - 0	Paragwaj
1991 Dettalji	Ċili	Arġentina	3 - 2	Brażil	Ċili	1 - 1	Kolombja
1993 Dettalji	Ekwador	Arġentina	2 - 1	Messiku	Kolombja	1 - 0	Ekwador
1995 Dettalji	Urugwaj	Urugwaj	1 - 1 5-3 pen	Brażil	Kolombja	4 - 1	Stati Uniti
1997 Dettalji	Bolivja	Brażil	3 - 1	Bolivja	Messiku	1 - 0	Perù
1999 Dettalji	Paragwaj	Brażil	3 - 0	Urugwaj	Messiku	2 - 1	Ċili
2001 Dettalji	Kolombja	Kolombja	1 - 0	Messiku	Ħonduras	2 - 2 5-4 pen	Urugwaj
2004 Dettalji	Perù	Brażil	2 - 2 4-2 pen	Arġentina	Urugwaj	2 - 1	Kolombja
2007 Dettalji	Veneżwela	Brażil	3 - 0	Arġentina	Messiku	3 - 1	Urugwaj
2011 Dettalji	Arġentina	Urugwaj	3 - 0	Paragwaj	Perù	4 - 1	Veneżwela
2015 Dettalji	Ċili	Ċili	0 - 0 4-1 pen	Arġentina	Perù	2 - 0	Paragwaj
2016 Dettalji	Ċili	Ċili	0 - 0 4-2 pen	Arġentina	Kolombja	1 - 0	Stati Uniti
2019 Dettalji	Brażil	Brażil	3 - 1	Perù	Arġentina	2 - 1	Ċili
2021 Dettalji	Brażil	Arġentina	1 - 0	Brażil	Kolombja	3 - 2	Perù

(timijiet invitati huma miktuba fil-korsiv)

¹ Tliet timijiet biss ipparteċipaw fit-turnew.

² Ma kinitx tintlagħab il-partita għat-tielet post; it-tielet post kien jiġi maqsum.

³ Ma kien ingħata l-ebda trofew fl-ewwel edizzjoni, li ingħata għall-ewwel darba fl-edizzjoni suċċessiva.

⁴ Edizzjoni straordinarja tal-Copa América, bl-ebda trofew ma jingħata lir-rebbieħ, però ikkunsidrata bħala uffiċjali mill-CONMEBOL.

Leġġenda:
- pen - wara l-għoti tal-penalties

Statistika[immodifika | immodifika s-sors]

Rebbieħa[immodifika | immodifika s-sors]

Mappa ikkulurita tal-pajjiżi tal-CONMEBOL skont in-numru ta' edizzjoni tal-Copa América mirbuħa

Drabi	Pajjiż	Sena/Snin
14-il darba	Urugwaj	1916, 1917, 1920, 1923, 1924, 1926, 1935, 1942, 1956, 1959, 1967, 1983, 1987, 1995
14-il darba	Arġentina	1921, 1925, 1927, 1929, 1937, 1941, 1945, 1946, 1947, 1955, 1957, 1959, 1991, 1993
8 darbiet	Brażil	1919, 1922, 1949, 1989, 1997, 1999, 2004, 2007
darbtejn	Paragwaj	1953, 1979
darbtejn	Perù	1939, 1975
darba	Ċili	2015
darba	Kolombja	2001
darba	Bolivja	1963

Apparenzi fil-kompetizzjoni[immodifika | immodifika s-sors]

Apparenzi	Pajjiż
42	Urugwaj
40	Arġentina
37	Ċili
35	Paragwaj
34	Brażil
30	Perù
26	Ekwador
25	Bolivja
20	Kolombja
16	Veneżwela
9	Messiku
3	Kosta Rika Stati Uniti
1	Ħonduras Ġappun Ġamajka

Ospiti[immodifika | immodifika s-sors]

Drabi	Pajjiżi	Sena/Snin
9 darbiet	Arġentina	1916, 1921, 1925, 1929, 1937, 1946, 1959, 1987, 2011
7 darbiet	Urugwaj	1917, 1923, 1924, 1942, 1956, 1967, 1995
7 darbiet	Ċili	1920, 1926, 1941, 1945, 1955, 1991, 2015
6 darbiet	Perù	1927, 1935, 1939, 1953, 1957, 2004
4 darbiet	Brażil	1919, 1922, 1949, 1989
3 darbiet	Ekwador	1947, 1959, 1993
darbtejn	Bolivja	1963, 1997
darba	Kolombja	2001
darba	Paragwaj	1999
darba	Veneżwela	2007
3 darbiet	Ebda ospitu	1975, 1979, 1983

L-aqwa skorers (ta' kull żmien)[immodifika | immodifika s-sors]

17-il gowl

15-il gowl

13-il gowl

12-il gowl

Ángel Romano

11-il gowl

10 gowls

Statistika ġenerali[immodifika | immodifika s-sors]

Tim		Pti	L	R	P	T	GF	GK	Diff	Rend
1	Arġentina	368	175	112	32	31	431	168	+263	70.1%
2	Urugwaj	342	186	104	30	52	386	212	+174	61.3%
3	Brażil	315	167	95	30	42	387	191	+196	62.9%
4	Paragwaj	214	153	61	31	61	242	269	-27	46.6%
5	Ċili	187	163	53	28	82	248	297	-49	38.2%
6	Perù	167	132	41	32	55	193	220	-27	42.2%
7	Kolombja	128	99	36	20	43	121	174	-53	43.1%
8	Bolivja	82	102	19	25	58	97	257	-160	26.8%
9	Messiku	61	38	17	10	11	55	44	+11	53.5%
10	Ekwador	61	108	14	19	75	113	297	-184	18.8%
11	Veneżwela	15	49	2	9	38	34	155	-121	10.2%
12	Kosta Rika	11	11	3	2	6	12	21	-9	33.3%
13	Ħonduras	10	6	3	1	2	7	5	+2	55.6%
14	Stati Uniti	8	12	2	2	7	11	21	-10	22.2%
15	Ġappun	1	3	0	1	2	3	8	-5	11.1%

Referenzi[immodifika | immodifika s-sors]

^ CONMEBOL.com, ed. (14-02-2007). "System and fixture for the 2010 Preliminary Competition are approved" (bl-Ingliż). Iċċekkja l-valuri tad-data f': |data= (għajnuna)
^ CONMEBOL.com, ed. (21-12-2007). "Copa America: a new cycle begins and the revolving calendar remains" (bl-Ingliż). Iċċekkja l-valuri tad-data f': |data= (għajnuna)

Ħoloq esterni[immodifika | immodifika s-sors]

Wikimedia Commons għandha fajls multimedjali li għandhom x'jaqsmu ma': Copa América

Arkivju fuq RSSSF – jinkludi wkoll rapporti estensivi tal-logħob

[1] CONMEBOL.com, ed. (14-02-2007). "System and fixture for the 2010 Preliminary Competition are approved" (bl-Ingliż). Iċċekkja l-valuri tad-data f': |data= (għajnuna)

[2] CONMEBOL.com, ed. (21-12-2007). "Copa America: a new cycle begins and the revolving calendar remains" (bl-Ingliż). Iċċekkja l-valuri tad-data f': |data= (għajnuna)

[1]

[2]

a • d • m Futbol internazzjonali
FIFA · Tazza tad-Dinja · Tazza tal-Konfederazzjonijiet · Tazza tad-Dinja -20 · Tazza tad-Dinja -17 · Olimpjadi · Klassifika tal-FIFA · Plejer tas-Sena · Timijiet · Kodiċi
Asja	AFC – Tazza Ażjatika
Afrika	CAF – Tazza tan-Nazzjonijiet Afrikani
Amerika ta' Fuq	CONCACAF – Gold Cup
Amerika t'Isfel	CONMEBOL – Copa América
Oċeanja	OFC – Tazza tan-Nazzjonijiet
Ewropa	UEFA – Kampjonati Ewropej
Non-FIFA	NF-Board – Tazza tad-Dinja VIVA