Benvenuto Cellini

Benvenuto Cellini
Ħajja
Twelid	Firenze, 1 Novembru 1500, 1500
Nazzjonalità	Franza
Grupp etniku	Taljani
Mewt	Firenzeu Gran Dukat tat-Toskana, 13 Frar 1571
Familja
Konjuga/i	Piera Parigi (en)
Edukazzjoni
Lingwi	Taljan
Għalliema	Michelangelo Brandini (en) Lucagnolo da Jesi (en)
Okkupazzjoni
Okkupazzjoni	skultur kittieb medaljist awtobijografu disinjatur tal-bini arġentier (tad-deheb) storiku tal-arti arġentier mużiċist ġojjellier
Post tax-xogħol	Firenze Ruma Mantova Fontainebleau Pariġi Venezja Lyon Bolonja Napli Pisa Siena
Xogħlijiet importanti	In-Ninfa ta' Fontainebleau Persew b'ras Medusa is-Salliera ta' Cellini
Sħubija	Accademia delle Arti del Disegno (en)
Moviment	Manjeriżmu
Moviment artistiku	pittura mitoloġika pittura reliġjuża

Benvenuto Cellini (twieled fit-3 ta' Novembru 1500 – miet fit-13 ta' Frar 1571) kien skultur u orafu Taljan tal-iskola Fjorentina.

Bijografija

l-istatwa fil-bronż ta' Persew bir-ras ta' Medusa (1554), Firenze, Loggia dei Lanzi

Cellini twieled Firenze. Missieru kien Giovanni Cellini, bin bennej, u ommu kienet Maria Lisabetta Granacci. Giovanni kien idoqq u jagħmel l-istrumenti mużikali

Benvenuto kien it-tieni iben u ngħata dak l-isem (li jfisser "Merħba bih") għaliex missieru kien qiegħed jistenna tifla. Missieru għall-ewwel beda jmexxih lejn karriera fil-mużika, u ż-żagħżugħ Benvenuto kellu talenti biżżejjed għaliha, l-iżjed fil-flawt u fil-kant.

Ta' erbatax-il sena mar jaħdem fil-ħanut immexxi minn missier l-iskultur Baccio Bandinelli, Michelangelo Bandelli. Is-sena ta' wara daħal jaħdem fil-ħanut tal-orafu Marconi.

Meta kellu sbatax-il sena tkeċċa minn Firenze, talli, flimkien ma' ħuh, kien ħa sehem fi ġlieda, u mar Siena. Wara iżjed studju f'Bolonja u Pisa taħt l-orafu Ulivieri Della Chiostra, billi kien imdaħħal f'taqbida oħra Firenze flimkien ma' ħuh Cecchino, reġa' tkeċċa u għal darba oħra sab kenn Siena. Wara mar Ruma fejn beda jaħdem fil-ħanut ta' Giovanni de'Georgis. Kien għadu m'għalaqx għoxrin sena.

Fl-1524 fetaħ ħanut għalih waħdu u ħadem bosta xogħlijiet. Ukoll f'dawn l-ewwel snin tiegħu f'Ruma għamel ħafna kuntatti ma' artisti u orafi oħra li tgħallem ħafna minhom.

Benvenuto ħa sehem b'suċċess fid-difiża ta' Castel Sant'Angelo u tal-Papa Klement VII, matul il-Ħerba ta' Ruma fl-1527, fejn qatel, flimkien ma' oħrajn, lill-kmandant Carlo di Borbone b'tir ta' arkibuġju u fera s-suċċessur prinċep ta' Orange. Wara l-assedju mar Mantova u ħadem xi xogħlijiet għal xi membri tal-familja Gonzaga.

Fl-1529 Klement VII għajjatlu Ruma u ħatru stampatur uffiċjali taz-zekka pontifiċja. Fl-istess sena ħuh Cecchino li kien ħa l-karriera ta' suldat merċenarju, miet fi ġlieda.

Fil-bidu tal-1533 tneħħa mill-kariga ta' stampatur u anki ta' Mazziere (suldat ta' skorta tal-Papa); għal din it-tkeċċija kien iwaħħal fit-tixwix mifrux minn orafu Ruman ieħor, Pompeo de' Capitaneis, fejn kien jgħid li hu, Cellini, kien qatel ‘l xi ħadd fil-perijodu tal-interrenju bejn il-mewt ta' Klement VII u l-elezzjoni tal-Papa Pawlu III Farnese, li malli sar papa ħafirlu.

Minħabba l-iben vjolenti tal-Papa, Pier Luigi Farnese, Cellini kien jibża' għal ħajtu u ħarab lejn Firenze fejn ħadem għal żmien qasir fil-qorti ta' Alessandro de' Medici, Duka ta' Firenze, imma reġa' lura Ruma ftit wara msejjaħ mill-Papa.

Fil-1537 ħarab minn Ruma biex jisken Franza fil-qorti ta' Franġisku I ta' Franza, wara li ħadem għal żmien qasir fis-servizz tal-kardinal Pietro Bembo f'Padova. Imma meta wasal Franza ddeċieda li jmur lura l-Italja mingħajr ma ħa ordnijiet min Franġisku I. Meta rritorna Ruma kien akkużat biss serq tal-ħaġar prezzjuż mit-tiara tal-papa matul il-Ħerba ta' Ruma u ġie nkalzrat f'Castel Sant'Angelo.

Wara li, minħabba l-inkwiet mal-Papa Pawlu III u ibnu, għadda żmien twil fil-ħabs papali ta' Castel sant'Angelo (u mexxa ħarba li ma rnexxietx), fl-1540 Benvenuto reġa' sab refuġju Franza fil-qorti ta' Franġisku, li taħtu ħadem sa l-1544 fix-Château de Fontainebleau u ħoloq għalih waħda mix-xogħlijiet tiegħu fid-deheb l-iżjed famużi, is-salliera li tirrapreżenta l-art u l-baħar u wkoll l-istatwa tan-ninfa ta' Fontainebleau

Fl-1545, Cellini mar jaħdem Firenze fil-qorti ta' Cosimo I tat-Toscana fejn għamel il-kapulavur tiegħu, Persew (1549) jaqta' ras Medusa. Din l-istatwa monumentali tal-bronż ħtieġet teknika eċċezjonali kif jirrakkonta Cellini fl-awtobijografija. Fil-fatti, is-sengħa tal-bronż fondut kienet ilha mitlufa mill-antikità, u xi statwi ekwestri tal-bronż bħal ta' Marku Awrelju kienu teknikament enigma. Fuq kollox, minkejja id-daqs tagħha, din l-iskultura m'għandha ebda anglu mejjet, jiġifieri tidher armonjuża minn kull fejn tħares lejha.

Cellini kiteb il-mémoires tiegħu bit-titlu Il-Ħajja ta' Benvenuto Cellini minnu mnfisu, bejn l-1558 sa l-1567.

F'Madrid, għamel skultura tal-Kurċifiss minn blokka waħda tal-irħam għal El Escorial (1556-1557).

Miet fl-1571 u ndifen fil-knisja ta' Santa Maria Novella, Firenze.

• Hector Berlioz, fl-1838, ikkompona opra bl-isem Benvenuto Cellini.
• Alexandre Dumas għamel ‘il Benvenuto Cellini l-eroj tar-rumanz tiegħu L'Orfèvre du roi (L-Orafu tar-re)

Xogħlijiet

Skulturi

Karlin ta' Klement VII Medici, inċiż minn Cellini

• Sigill tal-Kardinal Ercole Gonzaga, fidda, 1528, impront fix-xama', 1540, Mantova, Kurja tal-Isqof.
• Midalja ta' Klement VII, 1533-1534, fidda ndurata, dijam. 4 ċm, Firenze, Museo Nazionale del Bargello.
• Testone ta' erbgħin sold ta' Alessandro de' Medici, 1535-, fidda, dijam. 2.9 ċm, Firenze, Museo Nazionale del Bargello.
• Midalja ta' Alessandro de' Medici, -1535-1537-, fidda, dijam. 3.5 ċm, Firenze, Museo Nazionale del Bargello.
• Midalja ta' Franġisku I, re ta' Franza, madwar 1537, bronż, dijam. 4.2 ċm, Firenze, Museo Nazionale del Bargello.
• Sigill tal-Kardinal Ippolito d'Este, 1539, impront fiċ-ċomb, 11 x 8 ċm, Lyon, Musée des Beaux-Arts.
• Ninfa ta' Fontainebleau, 1542, bronż, 205 x 409 ċm, Pariġi, Musée du Louvre.
• Salliera ta' Franġisku I, 1540-1542, ebanu, deheb u żmalt, għoli 26 ċm. Vjenna, Kunsthistorisches Museum (ritratt).
• Satir, 1542, Getty Museum, Los Angeles
• Levrier, 1545, bronż, 19 x 27.8 ċm, Firenze, Museo Nazionale del Bargello.
• Bust ta' Cosimo I de' Medici, 1545-1548, bronż, għoli 110 ċm, Firenze, Museo Nazionale del Bargello.
• Bust ta' Cosimo I, 1549-1571, irħam, għoli 96.5 ċm, San Francisco, Fine Arts Museum.
• Persew bir-ras ta' Medusa, 1545-1554, bronż, għoli 320 ċm, Firenze, Loggia dei Lanzi.
• Ganimedi, 1548-1550, irħam, għoli 109 ċm, Firenze, Museo Nazionale del Bargello.
• Apollo u l-Ajkla, madwar 1548, irħam, għoli 191 ċm, Firenze, Museo Nazionale del Bargello.
• Narċis, madwar 1548, irħam, għoli 149 ċm, Firenze, Museo Nazionale del Bargello.
• Bust ta' Bindo Altoviti, 1549, bronż, għoli 82.5 ċm (bla pedestal), Boston, Isabella Stewart Gardner Museum.
• Kurċifiss, 1556-1562, irħam, għoli 185 ċm, El Escorial, Monastero di San Lorenzo.

Kitba

• Trattati fuq l-orefiċerija u l-iskultura (1565-1567)
• Vita di Benvenuto di Maestro Giovanni Cellini fiorentino, scritta, per lui medesimo, in Firenze (1558-1566), msejjħa wkoll "La Vita". Awtobijografija.

Gallerija

• 
  Bust ta' Benvenuto Cellini fuq Ponte Vecchio, Firenze.
• 
  Kurċifiss f'El Esorial

Ħoloq esterni

• Benvenuto Cellini (La scultura italiana)
• La Vita (fuq liberliber.it)
• La Vita (b'kollegament mal-Biblioteca della Corte dei Rossi)