Aqbeż għall-kontentut

Wilhelm Röntgen

Minn Wikipedija, l-enċiklopedija l-ħielsa
Wilhelm Röntgen
professur

Ħajja
Twelid Lennep (en) Translate, 27 Marzu 1845
Nazzjonalità Repubblika ta' Weimar
Imperu Ġermaniż
Renju tal-Prussja
Residenza Apeldoorn
Zürich
Würzburg
Munich
Utrecht
Mewt Munich, 10 Frar 1923
Post tad-dfin Alter Friedhof Gießen, Friedhofskapelle (en) Translate
Kawża tal-mewt kawżi naturali (kanċer kolorektali)
Familja
Konjuga/i Bertha Röntgen (en) Translate  (7 Lulju 1872 -
Edukazzjoni
Alma mater Università Ludwig Maximilian ta’ Munich
Università ta' Zurich PhD fil-filosofija
Università ta' Utrecht
ETH Zurich (en) Translate
(Ottubru 1865 - 6 Awwissu 1868) : inġinerija mekkanika
Università ta' Strasburgu
(1 April 1872 - professur
Livell tal-edukazzjoni Dottorat fix-Xjenza
Direttur tat-teżi August Kundt (mul) Translate
Gustav Zeuner (mul) Translate
Studenti dottorali Abram Ioffe (en) Translate
Ernst Wagner (en) Translate
Herman March (en) Translate
Rudolf Ladenburg (mul) Translate
Emil Silbernagel (en) Translate
John Patrick Donaghey (en) Translate
Lingwi Ġermaniż
Għalliema August Kundt (mul) Translate
Studenti
uri
Okkupazzjoni
Okkupazzjoni fiżiku
professur
inġinier
riċerkatur
Post tax-xogħol Würzburg
Munich
Impjegaturi Università ta' Zurich
Università ta' Strasburgu
University of Hohenheim (en) Translate  (1875 -
University of Giessen (en) Translate  (1879 -
Università ta' Würzburg  (31 Awwissu 1888 -
Università Ludwig Maximilian ta’ Munich  (1 April 1900 -  1 April 1920)
Xogħlijiet importanti Raġġ-X
Premjijiet
Nominat għal
uri
  • Premju Nobel għall-Fiżika
    (1901)
    [[Premju Nobel għall-Fiżjoloġija u l-Mediċina]]
    (1906)
    [[Premju Nobel għall-Fiżjoloġija u l-Mediċina]]
    (1909)
    [[Premju Nobel għall-Fiżjoloġija u l-Mediċina]]
    (1910)
    [[Premju Nobel għall-Fiżjoloġija u l-Mediċina]]
    (1919)
    [[Premju Nobel għall-Fiżjoloġija u l-Mediċina]]
    (1922)
Sħubija Akkademja tax-Xjenzi Prussjana
Akkademja Bavarjana tax-Xjenzi
Akkademja Rjali Żvediża tax-Xjenzi
Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen
Accademia Nazionale delle Scienze detta dei XL
Académie Nationale de Médecine
Physikalisch-medizinische Gesellschaft zu Würzburg (en) Translate
Akkademja tax-Xjenzi ta’ Torino

Wilhelm Conrad Röntgen (/ˈrɛntɡən, -dʒən, ˈrʌnt-/;[1] pronunzja bil-Ġermaniż: [ˈvɪlhɛlm ˈʁœntɡən]; twieled fis-27 ta' Marzu 1845 – miet fl-10 ta' Frar 1923) kien inġinier mekkaniku u fiżiku Ġermaniż[2], li fit-8 ta' Novembru 1895 ipproduċa u individwa r-radjazzjoni elettromanjetika f'medda ta' frekwenzi magħrufa bħala raġġi-X jew raġġi Röntgen, kisba li rebbħitu l-Premju Nobel għall-Fiżika inawgurali fl-1901.[3] B'risq il-kisbiet ta' Röntgen, fl-2004 l-Unjoni Internazzjonali tax-Xjenza Kimika Pura u Applikata (IUPAC) semmiet l-element 111, roentgenju, element radjoattiv b'isotopi instabbli multipli, għalih. L-unità ta' kejl roentgen ukoll issemmiet għalih.

Storja bijografika

[immodifika | immodifika s-sors]
Il-post fejn twieled Wilhelm Röntgen

Missier Röntgen kien Friedrich Conrad Röntgen, merkant u manifattur tad-drappijiet Ġermaniż, u ommu kienet Charlotte Constanze Frowein. Meta kellu tliet snin, il-familja tiegħu marret tgħix fl-Olanda. Röntgen attenda l-iskola sekondarja fl-Iskola Teknika ta' Utrecht, in-Netherlands. Għamel korsijiet ta' kważi sentejn sħaħ fl-Iskola Teknika. Fl-1865, huwa tkeċċa inġustament mill-iskola sekondarja meta wieħed mill-għalliema tiegħu skopra karikatura ta' wieħed mill-għalliema, li fil-fatt kien pinġiha ħaddieħor.[4]

Mingħajr diploma tal-iskola sekondarja, Röntgen seta' jattendi l-università fin-Netherlands bħala viżitatur biss. Fl-1865, huwa pprova jattendi l-Università ta' Utrecht mingħajr ma kellu l-kredenzjali neċessarji meħtieġa għal student regolari. Malli sar jaf li seta' jattendi l-Istitut Politekniku Federali fi Zurich (illum magħruf bħala l-ETH Zurich), huwa għamel l-eżami tad-dħul, għadda, u beda l-istudji bħala student tal-inġinerija mekkanika. Fl-1869, huwa ggradwa b'dottorat mill-Università ta' Zurich; matul dan iż-żmien, huwa sar student ippreferut tal-Professur August Kundt, u mbagħad segwih fl-Università Kaiser-Wilhelms Ġermaniża li kienet għadha kemm ġiet stabbilita fi Strasburgu.[5]

Lapida artistika mad-dar fejn kien jgħix Röntgen mill-1863 sal-1865 f'Schalkwijkstraat, f'Utrecht. Magħmula minn Jackie Sleper fl-2005.

Fl-1874, Röntgen sar lekċerer fl-Università ta' Strasburgu. Fl-1875, huwa sar professur fl-Akkademja tal-Agrikoltura f'Hohenheim, Württemberg. Huwa rritorna lejn Strasburgu bħala professur tal-fiżika fl-1876, u fl-1879 inħatar bħala l-president tal-fiżika fl-Università ta' Giessen. Fl-1888, huwa kiseb il-presidenza tal-fiżika fl-Università ta' Würzburg, u fl-1900 kiseb l-istess kariga fl-Università ta' Munich, fuq talba speċjali tal-gvern tal-Bavarja.[6]

Röntgen kellu l-familja f'Iowa fl-Istati Uniti u ppjana li jemigra. Huwa aċċetta ħatra fil-Columbia University fil-Belt ta' New York u xtara l-biljetti biex jaqsam l-Oċean Atlantiku, qabel ma faqqgħet l-Ewwel Gwerra Dinjija ħarbtitlu l-pjanijiet li kellu. Huwa baqa' fi Munich għall-kumplament tal-karriera tiegħu.

Matul l-1895, fil-laboratorju tiegħu fl-Istitut tal-Fiżika ta' Würzburg tal-Università ta' Würzburg, Röntgen beda jinvestiga l-effetti esterni mid-diversi tipi ta' tagħmir b'tubi tal-vakwu — apparati ta' Heinrich Hertz, Johann Hittorf, William Crookes, Nikola Tesla u Philipp von Lenard — meta wieħed jgħaddi skarika elettrika minnhom.[7][8] Fil-bidu ta' Novembru, huwa rrepeta esperiment b'wieħed mit-tubi ta' Lenard, fejn żied fetħa rqiqa tal-aluminju sabiex ir-raġġi katodiċi setgħu joħorġu mit-tubu, iżda għata tal-kartun ġiet miżjuda biex jiġi evitat li ssir ħsara lill-aluminju mill-kamp elettrostatiku qawwi li jipproduċi r-raġġi katodiċi. Röntgen kien jaf li l-għata tal-kartun kienet tipprevjeni l-ħruġ tad-dawl, għalkemm osserva li r-raġġi katodiċi inviżibbli kkawżaw effett fluworexxenti fuq biċċa kartuna żgħira miżbugħa bil-platinoċjanur tal-barju meta din kienet titpoġġa qrib il-fetħa tal-aluminju. Röntgen induna li t-tubu ta' Crookes–Hittorf, li kellu saff tal-ħġieġ eħxen mit-tubu ta' Lenard, seta' jikkawża dan l-effett fluworexxenti wkoll.

Tard waranofsinhar fit-8 ta' Novembru 1895, Röntgen kien iddeterminat li jittestja l-idea li kellu. Bir-reqqa kollha bena għata tal-kartun sewda, simili għal dik li kien uża fuq it-tubu ta' Lenard. Huwa għatta t-tubu ta' Crookes–Hittorf bil-kartun u waħħal elettrodi ma' kojl ta' Ruhmkorff biex jiġġenera karika elettrostatika. Qabel ma poġġa s-saff tal-platinoċjanur tal-barju biex jittestja l-idea li kellu, Röntgen dallam il-kamra biex jittestja l-opaċità tal-għata tal-kartun tiegħu. Wara li għadda l-karika mill-kojl ta' Ruhmkorff fit-tubu, huwa ddetermina li ma kienx jgħaddi dawl mill-għata u seta' jkompli jħejji l-pass li kien imiss tal-esperiment. Meta wasal f'dak l-istadju, Röntgen innota xi ħaġa tleqq ftit minn bank ftit piedi 'l bogħod mit-tubu. Sabiex ikun ċert, huwa pprova b'diversi skariki oħra u ra l-istess leqqa kull darba. Huwa xegħel sulfarina u skopra li l-leqqa kienet qed tiġi mill-post fejn kien hemm is-saff tal-platinoċjanur tal-barju li kien beħsiebu li juża wara.

Röntgen spekula li tip ġdid ta' raġġi jaf kien responsabbli għal dan. It-8 ta' Novembru kien il-Ġimgħa, u b'hekk ħa vantaġġ minn tmiem il-ġimgħa sabiex jirrepeti l-esperimenti tiegħu u ħejja l-ewwel noti tiegħu. Fil-ġimgħat ta' wara, kiel u raqad fil-laboratorju tiegħu u baqa' jinvestiga bosta proprjetajiet tar-raġġi l-ġodda li semma temporanjament bħala "raġġi-X", u uża d-deżinjazzjoni matematika ("X") għal dak li ma kienx għadu magħruf. Ir-raġġi l-ġodda ngħataw kunjomu f'bosta lingwi ("raġġi Röntgen"), l-istess bħar-radjogrammi assoċjati tar-raġġi-X ("Röntgenogrammi").

L-ewwel immaġni medika bir-raġġi-X ta' id il-mara ta' Wilhelm Röntgen, Anna Bertha Ludwig

Darba minnhom, hu u jinvestiga l-kapaċità ta' diversi materjali li jwaqqfu r-raġġi, Röntgen ġab biċċa ċomb żgħira fil-pożizzjoni fejn kienet qed tingħata skarika. B'hekk, Röntgen ra l-ewwel immaġni radjografika: l-iskeletru tiegħu stess iteptep qisu ta' fatat fuq is-saff tal-platinoċjanur tal-barju. Iktar 'il quddiem huwa rrapporta li kien f'dan iż-żmien li huwa ddeċieda jkompli bl-esperimenti tiegħu fis-segretezza, peress li beda jibża' għar-reputazzjoni professjonali tiegħu li kieku l-osservazzjonijiet tiegħu kien żbaljati.

Madwar sitt ġimgħat wara l-iskopertà tiegħu, huwa ħa immaġni radjografika — radjografija — billi uża r-raġġi-X ta' id il-mara tiegħu Anna Bertha. Meta rat l-iskeletru tagħha hija qalet "Rajt mewti!".[9] Iktar 'il quddiem ħa immaġni aħjar ta' id il-ħabib tiegħu Albert von Kölliker f'lekċer għall-pubbliku.

Is-saġġ oriġinali ta' Röntgen, "Dwar Tip Ġdid ta' Raġġi" (Ueber eine neue Art von Strahlen), ġie ppubblikat fit-28 ta' Diċembru 1895. Fil-5 ta' Jannar 1896, gazzetta Awstrijaka rrapportat l-iskoperta ta' Röntgen ta' tip ġdid ta' radjazzjoni. Röntgen ingħata Dottorat Onorarju tal-Mediċina mill-Università ta' Würzburg għall-iskoperta li għamel. Huwa rċieva wkoll Medalja Rumford tas-Soċjetà Rjali Brittanika fl-1896, flimkien ma' Philipp Lenard, li diġà kien wera li porzjon mir-raġġi katodiċi setgħu jgħaddu minn folja rqiqa ta' metall bħall-aluminju. Röntgen ippubblika total ta' tliet saġġi dwar ir-raġġi-X bejn l-1895 u l-1897.[10] Illum il-ġurnata, Röntgen jitqies bħala l-missier tar-radjoloġija dijanjostika, li hija l-ispeċjalità medika li tuża l-immaġnijiet għad-djanjożi tal-mard.

Ġabra tas-saġġi tiegħu tinsab fil-Librerija Nazzjonali tal-Mediċina f'Bethesda, Maryland.[11]

Ħajja personali

[immodifika | immodifika s-sors]
Il-qabar ta' Wilhelm Röntgen

Röntgen kien miżżewweġ ma' Anna Bertha Ludwig għal 47 sena sa mewtha fl-1919 meta kellha 80 sena. Fl-1866 iltaqgħu fi Zürich fil-kafetterija ta' missier Anna, Zum Grünen Glas. Tgħarrsu fl-1869 u żżewġu f'Apeldoorn, in-Netherlands fis-7 ta' Lulju 1872; id-dewmien kien dovut għall-fatt li Anna kienet sitt snin akbar minn Wilhelm u missieru ma approvax mill-ewwel minħabba l-età tagħha jew l-isfond umli tagħha. Iż-żwieġ tagħhom beda b'diffikultajiet finanzjarji peress li l-appoġġ għall-familja mingħand Röntgen waqaf ħesrem. Huma rabbew wild wieħed, Josephine Bertha Ludwig, li adottaw meta kellha sitt snin wara li missierha tad-demm, li kien ukoll ħuha, miet fl-1887.[12]

Huwa wiret żewġ miljun Reichsmark wara li miet missieru.[13] Għal raġunijiet etiċi, Röntgen ma riedx jikseb privattivi għall-iskoperti tiegħu, għaliex kien tal-fehma li dawn kellhom ikunu disponibbli pubblikament mingħajr ħlas. Wara li rċieva l-flus għall-Premju Nobel, Röntgen ta l-50,000 krona Żvediżi bħala donazzjoni għar-riċerka lill-Università ta' Würzburg. Għalkemm huwa aċċetta d-Dottorat Onorarju tal-Mediċina, huwa rrifjuta offerta ta' nobbiltà inferjuri, jew Niederer Adelstitel, fejn ċaħad il-prepożizzjoni von (li tfisser "ta'") bħala partiċella ta' nobbiltà (jiġifieri von Röntgen).[14] Bl-inflazzjoni wara l-Ewwel Gwerra Dinjija, Röntgen kellu jiddikjara falliment finanzjarju, u qatta' l-aħħar snin ta' ħajtu fid-dar tiegħu fil-kampanja f'Weilheim, ħdejn Munich. Röntgen miet fl-10 ta' Frar 1923 b'karċinoma tal-intestini, magħrufa wkoll bħala kanċer kolorettali.[15] Skont it-testment tiegħu, il-korrispondenza personali u xjentifika kollha tiegħu nqerdet wara mewtu.[16]

Unuri u premjijiet

[immodifika | immodifika s-sors]

Fl-1901, Röntgen ingħata l-ewwel Premju Nobel għall-Fiżika. Il-premju uffiċjalment ingħata "bħala rikonoxximent tas-servizzi straordinarji tiegħu permezz tal-iskoperta tar-raġġi notevoli li sussegwentement issemmew għalih".[17] Röntgen ta l-50,000 krona Żvediżi mill-Premju Nobel tiegħu bħala donazzjoni għar-riċerka lill-Università ta' Würzburg. Bħal Marie u Pierre Curie, Röntgen irrifjuta li jikseb privattivi b'rabta mal-iskoperta tiegħu tar-raġġi-X, peress li ried lis-soċjetà kollha tibbenefika mill-applikazzjonijiet prattiċi tal-fenomenu. Röntgen ingħata wkoll il-Medalja Barnard għall-Servizz bil-Merti lix-Xjenza fl-1900.[18]

L-unuri tiegħu jinkludu:

  • il-Medalja Rumford (1896);
  • il-Medalja Matteucci (1896);
  • il-Medalja Elliott Cresson (1897);
  • il-Premju Nobel għall-Fiżika (1901);
  • u f'Novembru 2004, l-IUPAC semmiet l-element numru 111 roentgenju (Rg) għalih. L-IUPAP adottat l-isem f'Novembru 2011.

Fl-1907 huwa sar membru barrani tal-Akkademja Rjali tan-Netherlands għall-Arti u x-Xjenzi.[19]

Immaġni bir-raġġi-X ta' id Albert von Kölliker

Illum il-ġurnata, f'Remscheid-Lennep, 40 kilometru fil-Lvant tal-post fejn twieled Röntgen f'Düsseldorf, hemm il-Mużew Ġermaniż ta' Röntgen.[20]

F'Würzburg, fejn skopra r-raġġi-X, organizzazzjoni mingħajr skop ta' profitt tieħu ħsieb il-laboratorju tiegħu u toffri żjarat gwidati fis-Sit ta' Mafkar ta' Röntgen.[21]

Il-Jum Dinji tar-Radjografija huwa avveniment annwali li jippromwovi r-rwol tal-immaġnijiet mediċi fil-kura tas-saħħa moderna. Jiġi ċċelebrat fit-8 ta' Novembru ta' kull sena, u jaħbat mal-anniversarju tal-iskoperta ta' Röntgen. Ġie introdott għall-ewwel darba fl-2012 bħala inizjattiva konġunta bejn is-Soċjetà Ewropea tar-Radjoloġija, is-Soċjetà Radjoloġika tal-Amerka ta' Fuq, u l-Kulleġġ Amerikan tar-Radjoloġija.

Il-Quċċata ta' Röntgen fl-Antartika ssemmiet għal Wilhelm Röntgen.[22]

Il-pjaneta minuri 6401 Roentgen issemmiet għalih ukoll.[23]

  1. ^ "Definition of Röntgen | Dictionary.com". www.dictionary.com (bl-Ingliż). Miġbur 2022-02-10.
  2. ^ "Wilhelm Röntgen – Ontdekker röntgenstraling". Historiek (bl-Olandiż). Miġbur 2022-02-10.
  3. ^ Novelize, Robert. Squire's Fundamentals of Radiology. Harvard University Press. 5th edition. 1997. ISBN 0-674-83339-2. p. 1.
  4. ^ Rosenbusch, Gerd. Wilhelm Conrad Röntgen: The Birth of Radiology. p. 10.
  5. ^ Trevert, Edward (1988). Something About X-Rays for Everybody. Madison, WI: Medical Physics Publishing Corporation. p. 4. ISBN 0-944838-05-7.
  6. ^ Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Röntgen, Wilhelm Konrad" . Encyclopædia Britannica. Vol. 23 (11th ed.). Cambridge University Press. p. 694.
  7. ^ Nitske, Robert W., The Life of W. C. Röntgen, Discoverer of the X-Ray, University of Arizona Press, 1971.
  8. ^ Agar, Jon (2012). Science in the Twentieth Century and Beyond. Cambridge: Polity Press. p. 18. ISBN 978-0-7456-3469-2.
  9. ^ Landwehr, Gottfried (1997). Hasse, A (ed.). Röntgen centennial: X-rays in Natural and Life Sciences. Singapore: World Scientific. pp. 7–8. ISBN 981-02-3085-0.
  10. ^ Wilhelm Röntgen, "Ueber eine neue Art von Strahlen. Vorläufige Mitteilung", in: Aus den Sitzungsberichten der Würzburger Physik.-medic. Gesellschaft Würzburg, pp. 137–147.
  11. ^ "Fundamental contributions to the X-ray : the three original communications on a new kind of ray / Wilhelm Conrad Röentgen, 1972 1972". oculus.nlm.nih.gov. Miġbur 2022-02-10.
  12. ^ Glasser (1933: 63).
  13. ^ Hans-Erhard Lessing: Eminence thanks to fluorescence – Wilhelm Röntgen. German Life (Grantsville MD) Oct/Nov 1995 pp. 40–42.
  14. ^ "Wilhelm Conrad Röntgen | Environmental Health & Safety | Michigan State University". ehs.msu.edu. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2022-02-10. Miġbur 2022-02-10.
  15. ^ Glasser, Otto (1933). Wilhelm Conrad Röntgen and the Early History of the Roentgen Rays. London: John Bale, Sons and Danielsson, Ltd. p. 305. OCLC 220696336.
  16. ^ Guru, UPSC. "Wilhelm Conrad Röntgen was born on March 27, 1845," (bl-Ingliż). Arkivjat minn l-oriġinal fl-2022-02-10. Miġbur 2022-02-10.
  17. ^ Jost Lemmerich: Röntgen Rays Centennial 1895-1995, Würzburg 1995, ISBN 3-923959-28-1.
  18. ^ "Columbia Spectator 23 May 1900 — Columbia Spectator". spectatorarchive.library.columbia.edu. Miġbur 2022-02-10.
  19. ^ "Digitaal Wetenschapshistorisch Centrum" (bl-Olandiż). Miġbur 2022-02-10.
  20. ^ admin. "Deutsches Röntgen-Museum in der Stadt Remscheid - X-Ray Museum". Deutsches Röntgen Museum (bil-Ġermaniż). Miġbur 2022-02-10.
  21. ^ "Röntgen-Gedächtnisstätte – Ort der Entdeckung der Röntgenstrahlen". wilhelmconradroentgen.de. Miġbur 2022-02-10.
  22. ^ "SCAR Composite Gazetteer". data.aad.gov.au. Miġbur 2022-02-10.
  23. ^ (6401) Roentgen In: Dictionary of Minor Planet Names. Springer. 2003. ISBN 978-3-540-29925-7.