António Manoel de Vilhena
| António Manoel de Vilhena | |||
|---|---|---|---|
 | |||
1722 - 1736 ← Marc'Antonio Zondadari - Ramón Despuig → | |||
| Ħajja | |||
| Twelid | Liżbona, 28 Mejju 1663 | ||
| Nazzjonalità | Renju tal-Portugall | ||
| L-ewwel lingwa | Portugiż | ||
| Mewt | Valletta, 10 Diċembru 1736 | ||
| Edukazzjoni | |||
| Lingwi | Portugiż | ||
| Okkupazzjoni | |||
| Okkupazzjoni |
patri ġellied ospitaljier | ||
António Manoel de Vilhena (28 ta’ Mejju 1663 – 10 ta’ Diċembru 1736) kien nobbli Portugiż li kien is-66 Prinċep u Gran Mastru tal-Ordni ta’ San Ġwann mid-19 ta’ Ġunju 1722 sa mewtu fl-1736. B’differenza minn diversi Gran Mastri oħra, kien benevolenti u popolari mal-poplu Malti. Vilhena huwa mfakkar l-aktar għat-twaqqif tal-Furjana bħala subborg tal-Belt Valletta, il-bini tal-Forti Manoel u t-Teatru Manoel, kif ukoll ir-rinovazzjoni tal-belt tal-Imdina.[1]
Ħajja bikrija[immodifika | immodifika s-sors]
António Manoel de Vilhena twieled f'Lisbona fit-28 ta' Mejju 1663 mill-aristokratiku u ġeneral Dom Sancho Manoel de Vilhena, l-1 Konti de Vila Flor u l-ewwel mara tiegħu, Ana de Noronha. Missieru ġġieled fi gwerer fl-Ewropa ċentrali, fil-Brażil kontra l-Olandiżi, u fil-Gwerra tar-Restawr Portugiż kontra l-Kuruna Spanjola. Vilhena kien ukoll dixxendent remot minn waħda mill-fergħat paterni diretti tiegħu tad-Dar Kastiljana nobbli u rjali ta' Manuel de Villena. Huwa kien ziju remot tad-Duka ta' Terceira.
Maġistratura[immodifika | immodifika s-sors]
De Vilhena ġie elett Gran Mastru fid-19 ta' Ġunju 1722, tlett ijiem wara l-mewt tal-predeċessur tiegħu Marc'Antonio Zondadari.[2] Fl-20 ta’ Settembru 1722, Vilhena ħa l-pussess tal-belt tal-Imdina. Huwa kien impressjonat bil-merħba sabiħa li rċieva fiċ-ċerimonja tradizzjonali, u fit-3 ta’ Novembru tal-istess sena ħareġ ordnijiet għar-restawr tas-swar tal-belt u r-rinovazzjoni tal-belt kollha.[3] Ir-rinnovament ġie fdat lill-perit Franċiż Charles François de Mondion, li ddisinja numru ta’ bini Barokk f'din il-belt li fil-biċċa l-kbira kienet għada medjevali fl-istil tagħha. Bini mibni fl-Imdina waqt il-maġistratura ta' Vilhena jinkludi l-Bieb tal-Imdina, it-Torre dello Standardo, Palazzo Vilhena, il-Banca Giuratale u l-Corte Capitanale.[4]
Fl-1723, Vilhena ffinanzja il-bini tal-Forti Manoel fuq l-Isolotto (illum il-Gżira Manoel wara l-Gran Mastru) fil-Port ta’ Marsamxett. Il-forti tlestiet għaxar snin wara, u baqgħet tintuża sas-seklu 20. Il -kappella tagħha kienet iddedikata lil Sant'Anton ta' Padova, il-patrun tal-Gran Mastru. Vilhena waqqfet ukoll il-Fondazzjoni Manoel sabiex iżżomm u ssaħħaħ l-forti u x-xogħlijiet tagħha. Statwa tal-bronż tal-Gran Mastru ġiet installata fil-pjazza tal-forti fl-1736, u ġiet rilokata diversi drabi qabel ma tpoġġiet fil-post preżenti tagħha fi Pjazza Papa Ġwanni XXIII fil-Furjana.[5]
Minbarra l-bini tal-Forti Manoel u r-restawr tal-ħitan tal-Imdina, sar numru ta’ titjib fis-swar ta’ Malta mal-maġistratura ta’ Vilhena. Fuq Għawdex inbniet il-Batterija ta' Sant'Anton, issaħħu s-swar tal-Birgu, u kompla x-xogħolijiet fuq il-Swar tal-Kottonera li kienu għadhom mhux kompluti. Fl-1736, is-Swar ta' Santa Margerita finalment tlestew kważi seklu wara li kienet bdiet il-kostruzzjoni.[2]
Fl-1724, il-Gran Mastru waqqaf subborg imsejjaħ Borgo Vilhena sabiex ilaħħaq mad-domanda għall-akkomodazzjoni fil-kapitali Valletta. Is-subborg inbena fiż-żona bejn is-Swar tal-Furjana li kien għadhom kif tlestew u l-parti ta' quddiem il-Belt Valletta. [6] Il-belt issa hija magħrufa bħala Floriana,[7] u għandha simboli mill-arma ta' Vilhena fl-emblema tagħha.[8]
Fl-1730, Vilhena bena residenza tas-sajf bl-isem Palazzo Manoel (issa magħrufa bħala Casa Leoni) f'Santa Venera. [9] Fl-1733 bena wkoll loġġa għall-kaċċa fin-Naxxar, li wara nbidlet f’Palazzo Parisio. [10] Vilhena ssebbaħ ukoll il-Palazz Verdala fil-Buskett.[11]
Vilhena ordna wkoll il-bini tat-Teatro Pubblico fil-Belt Valletta fl-1731. It-teatru fetaħ sena wara, u ngħata l-isem ta' Teatru Manoel fis-seklu 19, li għandu jopera bih sal-lum.[12] Binja pubblika oħra li nbniet fi żmien il-maġistratura ta’ Vilhena hija l-Banca Giuratale ta’ Għawdex, li nbniet fl-1733.[13]
Il-maġistratura ta’ Vilhena kienet ikkaratterizzata mill-uniku tentattiv biex tintemm il-gwerra perpetwa bejn l-Ordni u l-Imperu Ottoman u jiġi stabbilit trattat ta’ paċi. Saru negozjati permezz tal-ambaxxatur Franċiż, iżda ma mmaterjalizza xejn. Vilhena żamm in-newtralità tal-Ordni wara li faqqgħet il-Gwerra tas-Suċċessjoni Pollakka fl-1733.[2]
Mewt[immodifika | immodifika s-sors]
Vilhena mietet fl-10 (jew 12) ta’ Diċembru 1736 fl-età ta’ 73 sena. Is-suċċessur tiegħu bħala Gran Mastru kien Ramon Despuig. Kien midfun fil-Kappella tal-Langue ta’ Kastilja, Leon u l-Portugall fi ħdan il-Knisja Konventwali ta’ San Ġwann (issa magħrufa bħala l-Kon-Katidral ta’ San Ġwann ). Il-monument funerarju tiegħu kien iddisinjat mill-iskultur Florentin Massimiliano Soldani Benzi.[14]
Fil-Forti Manoel jingħad li jidher fatat magħruf bħala l-Kavallier l-Iswed, li jixbah lil de Vilhena.[15]
Araldika[immodifika | immodifika s-sors]
L-arma ta’ Vilhena tikkonsisti f’iljun u driegħ bil-ġwienaħ li jżommu xabla li tirrappreżenta d-dar ta' Manuel de Villena, kwarti b'salib abjad fuq sfond aħmar li jirrappreżenta l-Ordni ta' San Ġwann. Il- blazon huwa per fess Argent a lion Gules.[8]
L-arma tal-Gran Mastru tista’ tidher f’ħafna bini kkummissjonat minnu, bħall-Forti Manoel u Palazzo Vilhena.Mudell:Center
-
Palazz tal-Gran Mastru, Valletta (affresk) -
Palazzo Vilhena, l-Imdina -
Funtana tal-Iljun, Furjana -
Iskrizzjoni taħt l-iljun tal-Furjana -
Kanun fl-Armerija tal-Palazz, Valletta -
Monument fil-Furjana
Motivi mill-arma tiegħu għadhom jintużaw sal-lum fl-arma tal-Furjana:[8]
-
Arma tal-Furjana 1993–2006 -
Arma tal-Furjana mill-2006
Referenzi[immodifika | immodifika s-sors]
- ^ "Manoel Vilhena" (PDF). Lehen is-Sewwa . 26 August 1972 – via University of Malta.Manutenzjoni CS1: lingwa mhix magħrufa (link)
- ^ a b ċ Zammit, Vincent (1992). Il-Gran Mastri – Ġabra ta' Tagħrif dwar l-Istorja ta' Malta fi Żmienhom – It-Tieni Volum 1680–1798 (bil-Malti). Valletta: Valletta Publishing & Promotion Co. Ltd. pp. 368–386.
- ^ De Lucca, Denis (1979). "Mdina: Baroque town planning in 18th century Mdina". Heritage: An Encyclopedia of Maltese Culture and Civilization (bl-Ingliż). Malta: Midsea Books. 1: 21–25.
- ^ De Lucca, Denis (1979). "Mdina: Mondion's master plan for the old city". Heritage: An Encyclopedia of Maltese Culture and Civilization (bl-Ingliż). Malta: Midsea Books. 1: 53–56.
- ^ Spiteri, Stephen (2014). "Fort Manoel". ARX Occassional Papers (bl-Ingliż). Miġbur 2024-02-18.
- ^ Rix, Juliet (2013). Malta and Gozo. Bradt Travel Guides. p. 148. ISBN 9781841624525.
- ^ "Introduction". Floriana Local Council. Arkivjat minn l-oriġinal fl-8 October 2015.
- ^ a b ċ "Sovereign Military Order of Malta – Grandmaster Antonio Manoel de Vilhena". Flags Of The World. Arkivjat minn l-oriġinal fl-8 October 2015.
- ^ "Palazzo Manuel" (PDF). National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands. 28 December 2012. Arkivjat minn l-oriġinal (PDF) fl-20 November 2015. Miġbur 27 November 2015.
- ^ "One World – Protecting the most significant buildings, monuments and features of the Maltese islands (10)". Times of Malta. 20 June 2009. Arkivjat minn l-oriġinal fl-3 October 2015. Miġbur 27 November 2015.
- ^ Graham, Jimmy (27 February 2014). "Verdala Palace". Le Crac. Arkivjat minn l-oriġinal fl-27 November 2015.
- ^ Denaro, Victor F. (1960). "The Manoel Theatre" (PDF). Melita Historica. Malta. 3 (1): 1–4. Arkivjat mill-oriġinal fl-2016-04-16 – via Internet Archive. Parametru mhux magħruf
|access-date=injorat (għajnuna)Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link) - ^ "HSBC Malta Foundation sponsors Banca Giuratale restoration". Times of Malta. 20 July 2014. Arkivjat minn l-oriġinal fl-27 November 2015.
- ^ "The Chapel of the Langue of Castile, Leon and Portugal". stjohnscocathedral.com. Arkivjat minn l-oriġinal fl-19 September 2015.
- ^ Attard, Joseph (1997). The Ghosts of Malta (5 ed.). San Ġwann: Publishers Enterprises Group (PEG) Ltd. p. 15. ISBN 9990900302.
| Predeċessur Marc'Antonio Zondadari |
Gran Mastru tal-Ordni ta' San Ġwann 1722–1736 |
Suċċessur |
