Aqbeż għall-kontentut

Goffredo Mameli

Minn Wikipedija, l-enċiklopedija l-ħielsa
Goffredo Mameli
Ħajja
Twelid Genova, 5 Settembru 1827
Nazzjonalità Renju ta' Sardenja
Mewt Ruma, 6 Lulju 1849
Post tad-dfin Monument funebri f'ġieħ Goffredo Mameli
Mausoleo Ossuario Garibaldino
Kawża tal-mewt mewta aċċidentali
Familja
Missier Giorgio Mameli
Omm Adele Zoagli
Edukazzjoni
Lingwi Taljan
Okkupazzjoni
Okkupazzjoni poeta
kittieb
Xogħlijiet importanti La Canzone degli Italiani

Goffredo Mameli (pronunzja bit-Taljan: [ɡofˈfreːdo maˈmɛːli]; twieled fil-5 ta' Settembru 1827 – miet fis-6 ta' Lulju 1849) kien patrijott, poeta, kittieb Taljan u figura notevoli tar-Risorgimento. Huwa kien ukoll l-awtur tal-lirika ta' Il Canto degli Italiani, l-innu nazzjonali tal-Italja.

Plakka mal-Knisja tat-Trinità Mqaddsa, Ruma, li tfakkar lil Goffredo Mameli.

Mameli kien iben ammirall aristokratiku minn Sardenja, u twieled f'Genova, fejn missieru kellu f'idejh il-kmand tal-flotta tar-Renju ta' Sardenja. Meta kellu seba' snin huwa ntbagħat lejn Sardenja, għand nannuh, biex jaħrab ir-riskju tal-kolera, iżda ftit wara reġa' lura Genova biex itemm l-istudji tiegħu.

Il-kisbiet tal-ħajja qasira ħafna ta' Mameli huma kkonċentrati f'sentejn biss, u matul dan iż-żmien huwa kellu rwoli ewlenin f'movimenti ta' rewwixti u fir-Risorgimento (l-unifikazzjoni tal-Italja).

Fl-1847 Mameli ssieħeb fis-Società Entelema, moviment kulturali li f'qasir żmien sar moviment politiku, u f'dan iż-żmien sar midħla tat-teoriji ta' Giuseppe Mazzini.

Mameli huwa magħruf l-iktar bħala l-awtur tal-lirika tal-innu nazzjonali Taljan, Il Canto degli Italiani (bil-mużika ta' Michele Novaro), magħruf aħjar fl-Italja bħala Inno di Mameli (l-Innu ta' Mameli). Din il-lirika ntużat għall-ewwel darba f'Novembru 1847, fiċ-ċelebrazzjoni tar-Re Karlu Alberto ta' Sardenja fiż-żjara tiegħu lejn Genova wara l-ewwel riformi tiegħu. Il-lirika ta' Mameli bħala "innu tal-poplu" —"Doqq it-trumbetta"— ġiet stabbilita minn Giuseppe Verdi s-sena ta' wara.

Mameli kien involut ferm f'movimenti nazzjonalisti u anke f'azzjonijiet iktar "spettakolari", bħall-wiri tiegħu tat-Tricolore (il-bandiera Taljana attwali, li dak iż-żmien kienet ipprojbita) biex jiċċelebra t-tkeċċija tal-Awstrijakki fl-1846. Minkejja dan, huwa kien ma' Nino Bixio (segwaċi u ħabib ewlieni iktar 'il quddiem ta' Garibaldi) f'kumitat għas-saħħa pubblika, diġà b'pożizzjoni ċara favur Mazzini. F'Marzu 1848, malli sema' bir-rewwixta f'Milan, Mameli organizza spedizzjoni flimkien ma' 300 patrijott ieħor, ingħaqad mat-truppi ta' Bixio li diġà kienu fil-post, u daħal fil-belt. Huwa mbagħad iddaħħal fl-armata irregolari ta' Garibaldi (fil-verità l-brigata ta' voluntieri tal-Ġeneral Torres), bħala kaptan, u ltaqa' ma' Mazzini.

Lura f'Genova, huwa ħadem iktar fuq il-lat letterarju, kiteb diversi inni u kompożizzjonijiet oħra, u sar id-direttur tal-ġurnal Diario del Popolo ("Ġurnal tal-Poplu"), u ppromwova kampanja tal-istampa favur gwerra kontra l-Awstrija. F'Diċembru 1848, Mameli wasal Ruma, fejn kien inqatel Pellegrino Rossi, u għen fix-xogħlijiet klandestini għad-dikjarazzjoni tar-Repubblika Rumana fid-9 ta' Frar 1849. Mameli mbagħad mar Firenze fejn ippropona l-ħolqien ta' stat komuni bejn it-Toskana u l-Lazio.

F'April 1849 huwa reġa' lura f'Genoba, flimkien ma' Bixio, fejn rewwixta popolari ġiet opposta bil-forza mill-Ġeneral Alberto La Marmora. Mameli ftit wara reġa' lura lejn Ruma, fejn il-Franċiżi kienu ġew biex jappoġġaw il-Papat (il-Papa Piju IX fil-fatt kien ħarab mill-belt), u kellu sehem attiv fil-ġlied.

Il-monument funebri ta' Luciano Campisigħal Mameli f'Campo Verano, Ruma, li nbena fl-1891.

Luciano Campisi's grave monument to Mameli in Campo Verano, Rome, built in 1891.

Matul l-assedju ta' Ruma, huwa ta palata lil Giuseppe Garibaldi, li ġġieled f'Palestrina (fid-9 ta' Mejju) u f'Velletri (fid-19 ta' Mejju). B'mod partikolari huwa ġġieled sabiex jiddefendi l-Villa del Vascello fl-għolja tal-Gianicolo. Huwa ndarab f'siequ x-xellugija mill-Franċiżi matul l-aħħar attakk tat-3 ta' Ġunju f'Villa Corsini, li ġiet okkupata mill-Franċiżi.[1]

Plakka bil-lira u bix-xabla f'ġieħ Mameli fi Triq Garibaldi fl-Għolja ta' Gianicolo, Ruma.

Sieq Mameli kkankratlu, u t-tabib Pietro Maestri nduna biha wara erbat ijiem. Wara konsultazzjoni ma' Maestri u tobba oħra, ġie deċiż li jamputawlu siequ permezz ta' kirurġija mwettqa mill-kirurgu Paolo Maria Raffaello Baroni. Minkejja dan, l-infezzjoni gradwalment żdiedet sal-punt li kkawżat il-mewt tiegħu minħabba avvelenament tad-demm, fis-6 ta' Lulju 1849, meta kellu 21 sena, fl-ospizju tat-Trinità dei Pellegrini.

Oriġinarjament ġie midfun f'Campo Verano f'Ruma. Madankollu, il-katavru tiegħu ġie ttrasferit lejn il-Mausoleo Ossario del Gianicolo fl-1941.

Biblijografija

[immodifika | immodifika s-sors]
  • Barrili, Anton Giulio (1902). Scritti editi ed inediti di G. Mameli. Genoa: Soc.Ligure di Storia Patria.
  • Anton Giulio Barrili (1902). "G. Mameli nella vita e nell'arte". Nuova Antologia.
  1. ^ "Mameli, Goffredo - Treccani". Treccani (bit-Taljan). Miġbur 2024-02-13.