Gabon

Minn Wikipedija, l-enċiklopedija l-ħielsa
Bandiera tal-Gabon
Tarka tal-Gabon
Lokalità tal-Gabon u Provinces
Lokalità tal-Gabon
Provinces
Mappa Topografika tal-Gabon

Il-Gabon, uffiċjalment magħruf bħala r-Repubblika Gaboniża, huwa stat sovran fuq il-kosta tal-Punent tal-Afrika Ċentrali. Dan il-pajjiż għandu konfini mal-Gwinea Ekwatorjali fil-Majjistral, lill-Kamerun fit-Tramuntana, ir-Repubblika tal-Kongo fuq il-Lvant u n-Nofsinhar, u l-Golf tal-Gwinea fuq il-Punent. Hu għandu erja ta' 270,000 kilometru kwadru (100,000 mil kwadru) u l-popolazzjoni hi stmata li tammonta għal 1.5 miljun ruħ. Il-belt kapitali u l-ikbar belt hija Libreville.

Mill-indipendenza minn Franza fis-17 ta' Awwissu, 1960, il-Gabon kellu tliet presidenti. Fis-snin disgħin, il-pajjiż introduċa sistema ta' pluraliżmu ta' partiti u kostituzzjoni demokratika ġdida li wasslet għal proċess elettorali iktar trasparenti u riforma f'diversi istituzzjonijiet governattivi. Grazzi għall-popolazzjoni baxxa, l-abbundanza ta' riżorsi naturali u investimenti barranin għenu sabiex jagħmlu lill-Gabon waħda mill-pajjiżi l-iktar sinjuri tar-reġjun u tal-kontinent.

Ġeografija[immodifika | immodifika s-sors]

Hemm tliet reġjuni distinti: il-pjanura kostali, b'ħafna lagi u laguni, ir-reġjun muntanjuż tal-Muntanji tal-Kristall li l-ogħla punt tagħhom huwa l-Muntanja Iboundji, 1,575 m. għoli u l-massif Chaillu, u s-savana.

Total tal-fruntieri tal-Gabon: 3,261 km, pajjiżi tal-fruntiera (3): Kamerun 349 km; Repubblika tal-Kongo 2,567 km; Ginea Ekwatorjali 345 km.

Organizzazzjoni territorjali[immodifika | immodifika s-sors]

Il-Gabon huwa maqsum f'9 provinċji: Estuaire, Ogooué-Maritime, Nyanga, Moyen-Ogooué, N'Gounié, Woleu-Ntem, Ogooué-Ivindo, Ogooué-Lolo u Haut-Ogooué.

Data[immodifika | immodifika s-sors]

Motto: Union, Travail, Justice (bil-Franċiż: "Union, Work, Justice"); Innu: La Concorde (bil-Franċiż: «La concordia»; Kapitali (u l-aktar belt popolata): Libreville 0°23′24″N 9°27′16″E; Lingwi Uffiċjali: Franċiż1, Spanjol; Mitkellma aktar minn 50 lingwa ​bħala l-fang, il-myène, in-nzebi u l-bapunu; Ġentili: Gaboniż, -esa; Forma tal-Gvern: Repubblika Presidenzjali; President: Ali Bongo; Viċi President: Rose Christiane Raponda; Prim Ministru: Alain Claude Bilie By Nze; Leġiżlattiv Korp: Parlament tal-Gabon; Indipendenza minn Franza fis-17 ta' Awwissu, 1960​; Żona (77 Rank): 267 6675​ km²; Ilma (%): 3.7%; Fruntieri: 3261 km; Kosta: 885 km; L-ogħla punt: Mount Bengoué ; Popolazzjoni Stima (Pożizzjoni 146.º): 2,301,000​ abitant, Densità (est.): 8.65​ ab./km²; PGD (PPP) (Pożizzjoni 120.º) (2016): US $ 36,218 miljun, Per capita: US $19,252, HDI (2021) Tkabbir 0.7067 (112th) - Għoli, Koeffiċjent Gini: Medju 38.0 (2017), Munita: Afrikan CFA Franc Ċentrali; Żona tal-Ħin: UTC + 1; Kodiċi ISO: 266 / GAB / GA; Dominju tal-Internet: . Prefiss tat-Telefon: +241; Prefiss tar-Radju: TRA-TRZ; Kodiċi IOC: GAB; Sħubija: NU, UA, OPEC, Amerika t'Isfel Afrikana (ASA) Commonwealth of Nations; 1↑ L-Ispanjol huwa ko-uffiċjali mal-Franċiż fil-belt ta' Cocobeach (il-majjistral tal-provinċja ta' Estuaire).

Ħoloq esterni[immodifika | immodifika s-sors]