Gösta Mittag-Leffler

Minn Wikipedija, l-enċiklopedija l-ħielsa
Gösta Mittag-Leffler
Ħajja
Isem propju Magnus Gustaf Mittag-Leffler
Twelid Stokkolmau Parroċċa tal-Knisja ta’ Klara, 16 Marzu 1846
Nazzjonalità Żvezja
Mewt Djursholm, 7 Lulju 1927
Post tad-dfin Djursholms Begravningsplats (en) Translate
Familja
Missier Olof Leffler
Omm Gustava Wilhelmina Mittag
Konjuga/i Signe Mittag Leffler (en) Translate
Aħwa
Familja
Edukazzjoni
Alma mater Università ta’ Uppsala
Livell tal-edukazzjoni professur
Teżi Om skiljandet af rötterna till en synektisk funktion af en variabel
Direttur tat-teżi Göran Dillner (en) Translate
Studenti dottorali Erik Ivar Fredholm (en) Translate
Axel Johannes Malmquist (en) Translate
Helge von Koch (en) Translate
Emil Stenberg (en) Translate
Hjalmar Mellin (en) Translate
Lingwi Żvediż
Studenti
Okkupazzjoni
Okkupazzjoni matematiku
għalliem fl-università
Impjegaturi Università ta’ Stokkolma
Xogħlijiet importanti Mittag-Leffler function (en) Translate
Mittag-Leffler's theorem (en) Translate
Mittag-Leffler distribution (en) Translate
Premjijiet
List
Sħubija Soċjetà Rjali
Akkademja Rjali Żvediża tax-Xjenzi
Akkademja Franċiża tax-Xjenzi
Akkademja tax-Xjenzi tal-URSS
Akkademja tax-Xjenzi ta' San Pietruburgu
Akkademja Ungeriża tax-Xjenzi
Accademia dei Lincei
Akkademja Russa tax-Xjenzi
Akkademja Ġermaniża tax-Xjenzi Leopoldina
Accademia Nazionale delle Scienze detta dei XL
Akkademja tax-Xjenzi ta’ Torino

Magnus Gustaf (Gösta) Mittag-Leffler jew Gösta Mittag-Leffler (twieled fis-16 ta’ Marzu 1846 – miet fis-7 ta’ Lulju 1927) kien matematiku Żvediż. Il-kontributi matematiċi tiegħu huma marbuta l-iktar mat-teorija tal-funzjonijiet, li llum il-ġurnata tissejjaħ analiżi kumplessa.[1]

Bijografija[immodifika | immodifika s-sors]

Mittag-Leffler twieled fi Stokkolma, iben il-prinċipal tal-iskola John Olof Leffler u Gustava Wilhelmina Mittag; iktar ’il quddiem żied kunjom ommu meta kienet xebba flimkien ma’ kunjom missieru. Oħtu kienet il-kittieba Anne Charlotte Leffler. Huwa beda jattendi l-Università ta’ Uppsala fl-1865, lesta d-dottorat fl-1872 u beda jgħallem fl-univertsità f’dik l-istess sena. Huwa kien ukoll kuratur (1872–1873). Wara vvjaġġa lejn Pariġi, Göttingen u Berlin, u studja taħt Weierstrass f’Berlin. Imbagħad ingħata l-kariga ta’ professur tal-matematika (bħala s-suċċessur ta’ Lorenz Lindelöf) fl-Università ta’ Helsinki mill-1877 sal-1881 u mbagħad il-kariga tal-ewwel professur tal-matematika fil-Kulleġġ Universitarju ta’ Stokkolma (li wara saret l-Università ta’ Stokkolma); huwa kien il-President tal-kulleġġ mill-1891 sal-1892 u rtira mill-Presidenza fl-1911. Mittag-Leffler daħal fin-negozju u sar negozjant għal rasu ta’ suċċess, iżda fl-1922 tilef ġidu kollu minħabba kriżi ekonomika li affettwat lill-Ewropa.

Huwa kien membru tal-Akkademja Żvediża Rjali tax-Xjenzi (1883), tas-Soċjetà Finlandiża tax-Xjenzi u l-Arti (1878, u iktar ’il quddiem membru onorarju), tas-Soċjetà Żvediża Rjali tax-Xjenzi f’Uppsala, tas-Soċjetà Fiżjografika Rjali f’Lund (1906) u ta’ madwar 30 soċjetà barranija oħra, fosthom is-Soċjetà Rjali ta’ Londra (1896) u l-Académie des sciences f’Pariġi. Huwa ngħata dottorati onorarji mill-Università ta’ Oxford u minn diversi universitajiet oħra.

Mittag-Leffler kien avukat konvint tad-drittijiet tan-nisa u kien strumentali biex Sofia Kovalevskaya ssir professur full-time tal-matematika fi Stokkolma, li kienet l-ewwel mara fid-dinja b’dik il-kariga. Bħala membru tal-Kumitat tal-Premju Nobel fl-1903, huwa kien strumentali biex il-kumitat rilevanti jagħti l-premju għall-fiżika b’mod konġunt lil Marie Curie u lil Pierre Curie, minflok lil Pierre biss.

Mittag-Leffler stabbilixxa l-ġurnal matematiku Acta Mathematica (1882), bl-għajnuna tar-Re Oscar li sponsorjah, u ħallas għalih parzjalment bir-rikkezzi tal-mara tiegħu Signe Lindfors, li kienet ġejja minn familja Finlandiża sinjura ħafna. Huwa kellu librerija matematika kbira fil-villa tiegħu fis-subborg ta’ Djursholm fi Stokkolma. Id-dar u l-kontenti tagħha ngħataw b’donazzjoni lill-Akkademja tax-Xjenzi fl-Istitut Mittag-Leffler.

Referenzi[immodifika | immodifika s-sors]

  1. ^ Mittag-Leffler, Magnus Gösta, Baron von. Miġbur 2021-07-07.