Elvas

Minn Wikipedija, l-enċiklopedija l-ħielsa
Elvas
 Portugall
Amministrazzjoni
Stat sovranPortugall
Districts of PortugalPortalegre
Ismijiet oriġinali Elvas
Kodiċi postali 7350
Ġeografija
Koordinati 38°52′48″N 7°09′46″W / 38.88°N 7.1628°W / 38.88; -7.1628Koordinati: 38°52′48″N 7°09′46″W / 38.88°N 7.1628°W / 38.88; -7.1628
Elvas is located in Portugal
Elvas
Elvas
Elvas (Portugal)
Superfiċjenti 631 kilometru kwadru, 631.29±0.01000000000003 kilometru kwadru
Fruntieri ma' Monforte (en) Translate, Arronches (en) Translate, Campo Maior (en) Translate, Badajoz, Olivenza (en) Translate, Alandroal (en) Translate, Vila Viçosau Borba (en) Translate
Demografija
Popolazzjoni 20,706 abitanti (2018)
Informazzjoni oħra
Żona tal-Ħin UTC±0
cm-elvas.pt

Elvas (pronunzja bil-Portugiż: [ˈɛlvɐʃ]) hija muniċipalità Portugiża, eks belt episkopali u fortizza fil-fruntiera tal-iżjed punt fil-Lvant tal-Portugall ċentrali, li tinsab fid-distrett ta' Portalegre fl-Alentejo. Tinsab madwar 200 kilometru (120 mil) fil-Lvant tal-belt kapitali Liżbona, u madwar tmien kilometri (5.0 mili) fil-Punent tal-fortizza Spanjola ta' Badajoz, qrib il-linja ferrovjarja Madrid-Badajoz-Liżbona. Il-popolazzjoni tal-muniċipalità skont iċ-ċensiment tal-2011 kienet tammonta għal 23,078 ruħ[1], f'erja ta' 631.29 kilometru kwadru (243.74 mil kwadru).[2] Il-belt innifisha kellha popolazzjoni ta' 16,640 ruħ.[3]

Elvas hija waħda mill-ifjen eżempji ta' użu intensiv tat-trace italienne (forti b'għamla ta' stilla) fl-arkitettura militari, u tniżżlet fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fit-30 ta' Ġunju 2012.[4]

Storja[immodifika | immodifika s-sors]

Elvas tinsab fuq għolja tmien kilometri (ħames mili) fil-Majjistral tax-xmara Guadiana. L-Akkwedott ta' Amoreira li huwa twil sitt kilometri (3.7 mili) jipprovdi l-ilma tajjeb għax-xorb għall-belt; il-kostruzzjoni tiegħu bdiet fil-bidu tas-seklu 15 u tlestiet fl-1622. Għal distanza mhux ħażin jinkludi erba' livelli ta' ħnejjiet sovraimposti, b'għoli totali ta' 40 metru (130 pied).

Elvas inħatfet mill-kontroll tal-Għarab ta' Spanja minn Afonso I tal-Portugall fl-1166 iżda reġgħet inħatfet temporanjament qabel l-okkupazzjoni finali tagħha mill-Portugiżi fl-1226. Fl-1570 saret sede episkopali, id-Djoċesi Kattolika Rumana ta' Elvas, sal-1818. Il-Katidral tal-Assunta huwa Gotiku Aħħari, għandu influwenza Għarbija fl-arkitettura tiegħu, u jmur lura għar-renju ta' Manwel I tal-Portugall (1495-1521).[5]

Il-belt kienet difiża minn seba' bastjuni u ż-żewġ fortijiet ta' Santa Luzia u ta' Nossa Senhora da Graça. Mill-1642 kienet il-fortizza ewlenija fil-fruntiera tan-Nofsinhar tax-xmara Tagus, u rreżistiet l-assedji tal-Ispanjoli fl-1659, fl-1711 u fl-1801.[6] F'Elvas seħħet il-Battalja tal-Linji ta' Elvas fl-1659, li matulha l-gwarniġjon u ċ-ċittadini tal-belt għenu sabiex l-Armata Spanjola tirtira. Il-Franċiżi Napuljoniċi taħt il-Marexxall Junot ħatfuha f'Marzu 1808 matul il-Gwerra Peniżolari, iżda evakwaw f'Awwissu wara l-konklużjoni tal-Konvenzjoni ta' Sintra. Il-fortizza ta' Campo Maior li tinsab 15-il kilometru (9.3 mili) lejn il-Grigal hija magħrufa għall-assedju ta' Napuljun u soljev mill-Brittaniċi taħt il-Marexxall Beresford fl-1811, ġrajja mfakkra f'ballata ta' Sir Walter Scott.

Sit ta' Wirt Dinji[immodifika | immodifika s-sors]

L-Akkwedott ta' Amoreira.

Ir-Raħal-Gwarniġjon fil-Fruntiera ta' Elvas u l-Fortifikazzjonijiet tiegħu ġew iddeżinjati bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-2012. Fl-2013 saret modifika minuri fiż-żona ta' lqugħ tas-sit.[4]

Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' kriterju wieħed tal-għażla tal-UNESCO: il-kriterju (iv) "Eżempju straordinarju ta' tip ta' bini, ta' grupp ta' siti jew ta' pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid-dieher stadju/i sinifikanti fl-istorja tal-bniedem".[4]

Is-sit, iffortifikat b'mod estensiv mis-sekli 17 sa 19, jirrappreżenta l-ikbar sistema ffortifikata bi ħniedaq mingħajr ilma fid-dinja. Fi ħdan is-swar tiegħu, ir-raħal fih barrakki u binjiet militari oħra kif ukoll knejjes u monasteri. Filwaqt li r-raħal fih fdalijiet li jmorru lura għas-seklu 10, beda jiġi ffortifikat matul il-Gwerra tar-Ristorazzjoni Portugiża. Il-fortifikazzjonijiet kellhom rwol importanti fil-Battalja tal-Linji ta' Elvas fl-1659. Il-fortifikazzjonijiet ġew iddisinjati mill-Ġiżwit Olandiż Padre João Piscásio Cosmander u jirrappreżentaw wieħed mill-aqwa eżempju eżistenti tal-iskola Olandiża ta' fortifikazzjonijiet fid-dinja. Is-sit jikkonsisti mill-komponenti li ġejjin:

  1. L-Akkwedott ta' Amoreira, li nbena biex jirreżisti assedji twal.
  2. Iċ-Ċentru Storiku.
  3. Il-Forti ta' Santa Luzia u l-mogħdija msaqqfa.
  4. Il-Forti ta' Nossa Senhora da Graça.
  5. Il-Forti ta' São Mamede.
  6. Il-Forti ta' São Pedro.
  7. Il-Forti of São Domingos.

Klima[immodifika | immodifika s-sors]

Data klimatika għal Elvas, temperaturi normali u estremi fl-1971-2000
Xahar Jan Fra Mar Apr Mej Ġun Lul Aww Set Ott Nov Diċ Sena
Temp. għolja rekord f'°C (°F) 21.0

(69.8)

23.0

(73.4)

30.8

(87.4)

32.0

(89.6)

35.0

(95.0)

42.5

(108.5)

44.0

(111.2)

42.0

(107.6)

41.5

(106.7)

33.0

(91.4)

29.2

(84.6)

22.0

(71.6)

44.0

(111.2)

Temp. għolja medja f'°C (°F) 13.4

(56.1)

15.3

(59.5)

18.3

(64.9)

20.1

(68.2)

23.8

(74.8)

29.3

(84.7)

33.6

(92.5)

33.4

(92.1)

29.7

(85.5)

23.2

(73.8)

17.6

(63.7)

14.2

(57.6)

22.7

(72.8)

Temp. medja kuljum f'°C (°F) 8.6

(47.5)

10.2

(50.4)

12.3

(54.1)

14.1

(57.4)

17.3

(63.1)

21.7

(71.1)

25.1

(77.2)

24.8

(76.6)

22.2

(72.0)

17.4

(63.3)

12.5

(54.5)

9.7

(49.5)

16.3

(61.4)

Temp. baxxa medja f'°C (°F) 3.8

(38.8)

5.0

(41.0)

6.3

(43.3)

8.0

(46.4)

10.8

(51.4)

14.1

(57.4)

16.6

(61.9)

16.3

(61.3)

14.7

(58.5)

11.5

(52.7)

7.5

(45.5)

5.3

(41.5)

10.0

(50.0)

Temp. baxxa rekord f'°C (°F) −7.0

(19.4)

−5.0

(23.0)

−2.0

(28.4)

−1.5

(29.3)

1.5

(34.7)

6.0

(42.8)

10.0

(50.0)

8.0

(46.4)

4.0

(39.2)

−1.0

(30.2)

−4.5

(23.9)

−5.5

(22.1)

−7.0

(19.4)

Xita medja f'mm (pulzieri) 63.1

(2.48)

54.6

(2.15)

39.6

(1.56)

51.2

(2.02)

44.0

(1.73)

23.6

(0.93)

4.8

(0.19)

2.6

(0.10)

25.6

(1.01)

58.6

(2.31)

75.1

(2.96)

92.6

(3.65)

535.4

(21.09)

Medja ta' jiem ta' preċipitazzjoni (≥ 0.1 mm) 10.9 9.2 8.0 9.3 8.1 4.1 1.3 1.3 4.0 8.9 9.0 11.2 85.3
Medja ta' sigħat ta' xemx fix-xahar 154.3 161.8 212.1 224.6 275.4 316.2 366.6 339.2 252.2 198.6 164.8 129.4 2,795.2
Sors: Instituto de Meteorologia.[7]

Parroċċa ċivili[immodifika | immodifika s-sors]

Amministrattivament, il-muniċipalità hija maqsuma f'seba' parroċċi ċivili magħrufa bħala freguesias:[8]

  • Assunção, Ajuda, Salvador u Santo Ildefonso
  • Barbacena u Vila Fernando
  • Caia, São Pedro u Alcáçova
  • Santa Eulália
  • São Brás u São Lourenço
  • São Vicente u Ventosa
  • Terrugem u Vila Boim.

Ġemellaġġ[immodifika | immodifika s-sors]

  • Badajoz, Extremadura, Spanja.
  • Olivenza, Extremadura, Spanja.
  • Campo Maior, Alentejo, il-Portugall.
L-Ewwel Konti ta' Bonfim.

Nies notevoli[immodifika | immodifika s-sors]

Referenzi[immodifika | immodifika s-sors]

  1. ^ "Statistics Portugal - Web Portal". www.ine.pt. Miġbur 2022-09-04.
  2. ^ "DGTerritório - Carta Administrativa Oficial de Portugal - Versão 2017 (em vigor)". web.archive.org. 2018-11-05. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2018-11-05. Miġbur 2022-09-04.
  3. ^ "Atlas de Portugal". web.archive.org. 2014-10-06. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2014-10-06. Miġbur 2022-09-04.
  4. ^ a b ċ Centre, UNESCO World Heritage. "Garrison Border Town of Elvas and its Fortifications". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-09-04.
  5. ^ Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Elvas". Encyclopædia Britannica. Vol. 9 (11th ed.). Cambridge University Press. p. 300.
  6. ^ Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Elvas". Encyclopædia Britannica. Vol. 9 (11th ed.). Cambridge University Press. p. 301.
  7. ^ "Monthly Averages for Elvas (1971-2000). IPMA" (PDF).
  8. ^ "Diário da República. Liġi nru 11-A/2013, p. 552. (bil-Portugiż)" (PDF).
  9. ^ "Raquel Guerra". IMDb. Miġbur 2022-09-04.