Aqbeż għall-kontentut

Domenico Scarlatti

Minn Wikipedija, l-enċiklopedija l-ħielsa
Domenico Scarlatti
surmast tal-kappella

1728 -
surmast tal-kappella

1715 - 1719
Ħajja
Isem propju Giuseppe Domenico Scarlatti
Twelid Napliu Renju ta’ Napli, 26 Ottubru 1685
Nazzjonalità Renju ta' Spanja
Renju ta’ Napli
Mewt Madrid, 23 Lulju 1757
Familja
Missier Alessandro Scarlatti
Konjuga/i Maria Caterina Gentili (en) Translate
Anastasia Maxarti Ximenes (en) Translate
Familja
uri
Edukazzjoni
Lingwi Taljan
Spanjol
Għalliema Francesco Gasparini
Okkupazzjoni
Okkupazzjoni kompożitur
klaviċembalist
organist
Xogħlijiet importanti Essercizi per gravicembalo (en) Translate
Premjijiet
List
Moviment mużika Barokka
perjodu klassiku
Strument/i tal-mużika klaviċembalu

Giuseppe Domenico Scarlatti, magħruf ukoll bħala Domingo jew Doménico Scarlatti (twieled f'Napli fis-26 ta' Ottubru 1685  – miet f'Madrid fit-23 ta' Lulju 1757) kien kompożitur Taljan. Huwa kklassifikat primarjament bħala kompożitur Barokk kronoloġikament, għalkemm il-mużika tiegħu kienet influwenti fl-iżvilupp tal-istil Klassiku. Bħal missieru, ir-rinomat Alessandro Scarlatti, huwa kkompona f'varjetà ta' forom mużikali, għalkemm illum huwa magħruf l-iktar għall-555 sonata tiegħu bit-tastieri.[1] Huwa qatta' l-biċċa l-kbira ta' ħajtu għas-servizz tal-familji rjali Portugiżi u Spanjoli.

Ħajja u karriera

[immodifika | immodifika s-sors]

Domenico Scarlatti twieled f'Napli, fir-Renju ta' Napli taħt il-Kuruna Spanjola. Huwa twieled fl-1685, l-istess sena bħal Johann Sebastian Bach u George Frideric Handel. Scarlatti kien is-sitt wild minn għaxra tal-kompożitur u l-għalliem Alessandro Scarlatti. Ħuh il-kbir Pietro Filippo kien mużiċist ukoll.

Scarlatti studja l-mużika għall-ewwel darba taħt missieru.[2] Kompożituri oħra li setgħu kienu l-għalliema bikrija tiegħu jinkludu Gaetano Greco, Francesco Gasparini, u Bernardo Pasquini, li lkoll setgħu influwenzaw l-istil mużikali tiegħu. Muzio Clementi wassal is-sonati ta' Scarlatti fl-istil klassiku bl-editjar dik li hija magħrufa bħala l-ewwel pubblikazzjoni tiegħu.[3] Huwa nħatar bħala kompożitur u organist fil-kappella rjali f'Napli fl-1701. Fl-1703, huwa rreveda l-opra ta' Carlo Francesco Pollarolo, Irene, għal spettaklu f'Napli. Ftit wara, missieru bagħtu f'Venezja. Wara dan, ma nafu xejn iktar dwar il-ħajja ta' Scarlatti sal-1709, meta huwa mar f'Ruma u daħal fis-servizz tar-reġina Pollakka eżiljata Marie Casimire. F'Ruma ltaqa' ma' Thomas Roseingrave. Scarlatti kien diġà klaviċembalist stabbilit: hemm ġrajja dwar prova kompetittiva tal-ħiliet ma' George Frideric Handel fil-palazz tal-Kardinal Ottoboni f'Ruma fejn ġie ġġudikat possibbilment superjuri għal Handel fuq il-klaviċembalu, għalkemm imbagħad inferjuri fuq l-orgni. Scarlatti ġie deskritt bħala "l-ikbar kompożitur mużikali Taljan tal-klaviċembalu li qatt eżista". Iktar 'il quddiem, huwa magħruf li Scarlatti fi kliemu kien kważi jivvenera l-ħila ta' Handel. Meta kien f'Ruma, Scarlatti kkompona diversi opri għat-teatru privat tar-Reġina Casimire. Huwa kien Maestro di Cappella fil-Knisja ta' San Pietru mill-1715 sal-1719. Fl-1719 huwa vvjaġġa lejn Londra biex jidderieġi l-opra tiegħu Narciso fit-Teatru tar-Re (bl-Ingliż: King's Theatre).

Skont Vicente Bicchi, Nunzju Papali fil-Portugall dak iż-żmien, Domenico Scarlatti wasal f'Lisbona fid-29 ta' Novembru 1719. Hemmhekk huwa għallem il-mużika lill-prinċipessa Portugiża Maria Magdalena Barbara. Huwa telaq minn Lisbona fit-28 ta' Jannar 1727 u reħielha lejn Ruma, fejn iżżewweġ lil Maria Caterina Gentili fis-6 ta' Mejju 1728. Fl-1729 huwa mar jgħix f'Sivilja, fejn qagħad għal erba' snin. Fl-1733 huwa mar f'Madrid bħala għalliem tal-mużika tal-Prinċipessa Maria Barbara, li kienet iżżewġet fi ħdan il-familja rjali Spanjola. Il-Prinċipessa iktar 'il quddiem saret ir-Reġina ta' Spanja. Scarlatti baqa' fil-pajjiż għall-bqija tal-ħamsa u għoxrin sena ta' ħajtu u kellu ħamest itfal hemmhekk. Wara l-mewt tal-ewwel mara tiegħu fl-1739, huwa żżewweġ Spanjola, Anastasia Maxarti Ximenes. Fost il-kompożizzjonijiet tiegħu f'Madrid, huwa kkompona l-555 sonata tat-tastieri li baqa' magħruf l-iktar għalihom.

Scarlatti għamel ħbieb mal-kantant castrato Farinelli, Naplitan li wkoll kien qed igawdi minn patroċinju rjali f'Madrid. Il-mużikologu u klaviċembalist Ralph Kirkpatrick ikkummenta li l-korrispondenza ta' Farinelli tipprovdi "l-biċċa l-kbira tal-informazzjoni diretta dwar Scarlatti li waslet sa żminijietna".[4] Domenico Scarlatti miet f'Madrid meta kellu 71 sena. Ir-residenza tiegħu f'Calle Leganitos ġiet deżinjata lapida storika, u d-dixxendenti tiegħu għadhom jgħixu f'Madrid. Huwa ndifen f'kunvent f'Madrid, iżda l-qabar tiegħu ma għadux jeżisti.

Il-pjaneta minuri 6480 Scarlatti ssemmiet f'ismu.[5]

Mużika

[immodifika | immodifika s-sors]

Frazzjon biss mill-kompożizzjonijiet ta' Scarlatti ġew ippubblikati matul ħajtu; Scarlatti nnifsu jidher li ssorvelja l-pubblikazzjoni fl-1738 tal-iktar kollezzjoni famuża tiegħu, 30 Essercizi ("Eżerċizzji"). Dawn intlaqgħu tajjeb fl-Ewropa kollha, u ġew imħaddna mill-kittieb Ingliż tal-mużika tas-seklu 18, Charles Burney.

Il-bosta sonati li baqgħu ma ġewx ippubblikati matul il-ħajja ta' Scarlatti ġew stampati 'l hemm u 'l hawn fiż-żewġ sekli u nofs ta' wara. Scarlatti attira ammiraturi notevoli, fosthom Béla Bartók, Arturo Benedetti Michelangeli, Pieter-Jan Belder, Johann Sebastian Bach, Muzio Clementi, Wolfgang Amadeus Mozart, Ludwig van Beethoven, Carl Czerny, Franz Liszt, Johannes Brahms, Frédéric Chopin, Claude Debussy, Emil Gilels, Francis Poulenc, Olivier Messiaen, Enrique Granados, Marc-André Hamelin, Vladimir Horowitz, Ivo Pogorelić, Scott Ross (l-ewwel persuna li rreġistrat il-555 sonata kollha), Heinrich Schenker, András Schiff u Dmitri Shostakovich.

Il-555 sonata tat-tastieri ta' Scarlatti huma movimenti uniċi, il-biċċa l-kbira f'forma binarja, u wħud huma fil-forma bikrija tas-sonata. Ġew miktuba l-iktar għall-klaviċembalu jew għall-iktar forom ta' pjanu bikrin. Hemm erba' għall-orgni, u wħud oħra għal grupp strumentali żgħir. Uħud minnhom huma awdaċi fin-nuqqas ta' armonija tagħhom kif ukoll modulazzjonijiet mhux konvenzjonali ta' noti remoti.

Attributi oħra tal-istil ta' Scarlatti huma kif ġej:

  • l-influwenza tal-mużika folkloristika Iberika (Portugiża u Spanjola). Eżempju partikolari huwa l-użu li jagħmel Scarlatti tal-modalità Friġja u inflezzjonijiet oħra fit-tonalità li huma ftit jew wisq aljeni għall-mużika artistika Ewropea. Ħafna mir-raffigurazzjonijiet u d-dissonanzi ta' Scarlatti huma suġġestivi għall-kitarra;
  • il-kompożizzjonijiet ta' Scarlatti kienu influwenzati mill-kitarra Spanjola kif wieħed jista' jara fin-noti li jindaqqu malajr b'mod ripetut;[6]
  • teknika formali fejn nofs sonata twassal għal punt ta' żvolta, li Kirkpatrick sejjaħ "il-qofol", u li xi kultant jiġi enfasizzat b'pawża jew fermata. Qabel il-qofol, is-sonati ta' Scarlatti spiss ikun fihom varjetà tematika prinċipali mrażżna, u wara l-qofol il-mużika tuża iktar raffigurazzjonijiet ripetittivi b'modulazzjonijiet lil hinn min-nota ċentrali (fl-ewwel nofs) jew lura għan-nota ċentrali (fit-tieni nofs).
  • Scarlatti kien idoqq bl-istil galante.[7]
Detall ta' pittura ta' Gaspare Traversi, li turi lil Scarlatti jgħallem il-mużika lill-Prinċipessa Barbara tal-Portugall

Kirkpatrick ipproduċa edizzjoni tas-sonati fl-1953, u issa kważi dejjem tintuża n-numerazzjoni minn din l-edizzjoni – in-numru Kk. jew K. Preċedentement, in-numerazzjoni li kienet tintuża l-iktar kienet mill-edizzjoni tal-1906 ikkompilata mill-pjanist Naplitan Alessandro Longo (in-numri L.). In-numerazzjoni ta' Kirkpatrick hija kronoloġika, filwaqt li l-ordni ta' Longo rriżultat mir-raggruppament arbitrarju tiegħu tas-sonati fi "suites". Fl-1967, il-mużikologu Taljan Giorgio Pestelli ppubblika katalogu rrevedut (fejn uża n-numri P.), li kkoreġa dak li hu kkunsidra li kienu xi anakroniżmi u żied xi sonati li ma kinux preżenti fl-edizzjoni ta' Kirkpatrick. Għalkemm id-dati preċiżi tal-kompożizzjoni għal dawn is-sonati eżistenti mhumiex magħrufa, Kirkpatrick jikkonkludi li x'aktarx Scarlatti kkomponihom lejn l-aħħar tal-karriera tiegħu (wara l-1735), u l-maġġoranza tagħhom x'aktarx wara li għalaq sitta u sebgħin sena.[8][9]

Apparti l-ħafna sonati tiegħu, Scarlatti kkompona għadd ta' opri, kantati, u biċċiet mużikali liturġiċi. Fost l-iktar xogħlijiet magħrufa kien hemm l-iStabat Mater tal-1715 u s-Salve Regina tal-1757, li jingħad li kienet l-aħħar kompożizzjoni tiegħu.

Għażla diskografika

[immodifika | immodifika s-sors]

Xogħlijiet kompluti

[immodifika | immodifika s-sors]
  • L’Œuvre pour clavier, Scott Ross (1988, 34 CD Erato/Radio France), OCLC 725539860, 935869199
  • Domenico Scarlatti: The Complete Sonatas, Richard Lester, klaviċembalu u fortepjanu (2001-2005, 39 CD f'7 volumi Nimbus Records, NI 1725/NI 1741), OCLC 1071943740.
  • Keyboard Sonatas, Emilia Fadini, Ottavio Dantone, Sergio Vartolo, Marco Farolfi, Enrico Baiano..., klaviċembalu, fortepjanu, orgni (1999-2012, 12-il CD Stradivarius) – xogħol għaddej
  • Keyboard Sonatas, Pieter-Jan Belder, klaviċembalu u fortepjanu (2012, 36 CD Brilliant Classics)
  • Keyboard Sonatas, Carlo Grante, Bösendorfer Imperial, pjanu (2009-2020, 35 CD f'6 volumi, Mużika u Arti)
  • Keyboard Sonatas, diversi pjanisti (1994-2019, 22 CD Naxos) – xogħol għaddej

Mużika bil-pjanu

[immodifika | immodifika s-sors]
  • 2 Sonatas : Sonata K. 9 u Sonata K. 380 – Dinu Lipatti, pjanu (20 ta' Frar u 27 ta' Settembru 1947, EMI / 12-il CD Hänssler PH17011)
  • 4 Sonatas : Sonata K. 1, Sonata K. 87, Sonata K. 193, u Sonata K. 386 – Clara Haskil, pjanu (? 1947, BBC / « Inédits Haskil » Tahra TAH 389 / TAH 4025)
  • 11 Sonatas : Sonata K. 1, Sonate K. 35, Sonata K. 87, Sonata K. 132, Sonata K. 193, Sonata K. 247, Sonata K. 322, Sonata K. 386, Sonata K. 437, Sonata K. 515, Sonata K. 519 – Clara Haskil, pjanu (October 1951, Westminster/DG 471 214-2)
  • 3 Sonatas : Sonata K. 87, Sonata K. 193 and Sonata K. 386 – Clara Haskil, pjanu (Ottubru 1951, Philips)
  • The Siena Pianoforte : 6 sonati Scarlatti (u 3 sonati ta' Mozart) – Charles Rosen, Siena, pjanu (1955, Counterpoint/Esoteric / Everest Records CPT 53000)
  • 37 Piano Sonatas : Vladimir Horowitz (1946-1981, «Complete Recordings» RCA u CBS/Sony Classical)
  • 33 Sonatas : Christian Zacharias, pjanu (1979, 1981, 1984, EMI)
  • 18 sonatas : Maria Tipo, pjanu (27-28 ta' Novembru 1987, EMI CDC 7 49078 2), OCLC 840330787
  • 15 sonatas : Ivo Pogorelich, pjanu (Settembru 1991, DG), OCLC 823888417
  • Scarlatti: Keyboard Sonatas : Mikhail Pletnev, pjanu (Ottubru 1994, Virgin Classics 5181862), OCLC 607181242
  • 16 Sonatas : Christian Zacharias, pjanu (1995, EMI)
  • 20 Sonatas : Valerie Tryon, pjanu (18 u 28 ta' Settembru 1999, Appian Publications & Recordings [APR]), OCLC 48744435
  • 14 Sonatas : Christian Zacharias, pjanu (Ġunju 2002, MDG 34011622)
  • 18 Sonatas : Racha Arodaky, pjanu (17-21 ta' Lulju 2005, Zig-Zag Territoires), OCLC 232578921
  • Scarlatti: Piano Sonatas : Yevgeny Sudbin, pjanu (2005, BIS)
  • Naples, 1685 : 17-il sonata : Olivier Cavé, pjanu (2008, Outhere Music/Æon)
  • Sonatas : Alice Ader, pjanu (2010, Fuga Libera)
  • 42 Sonatas : Michelangelo Carbonara, pjanu (12-14 ta' Mejju 2009, 2 CDs Brilliant Classics), OCLC 971734568
  • Alexandre Tharaud joue Scarlatti : 18-il sonata (30 ta' Awwissu/3 ta' Settembru 2010, Virgin Classics), OCLC 898257762
  • Scarlatti: 18 Sonatas: Yevgeny Sudbin, pjanu (2016, BIS) OCLC 1085343249
  • Scarlatti: 52 Sonatas: Lucas Debargue, pjanu (2019, Sony Music)

Mużika bil-fortepjanu

[immodifika | immodifika s-sors]
  • Sonate per cembalo, 1742, Francesco Cera, klaviċembalu u fortepjanu (7-9 ta' Marzu 2000, Marzu 2001, Ottubru 2002, 3 CDs Tactus), OCLC 50303672
  • Sonatas'’, Sergio Ciomei, klaviċembalu u fortepjanu (28 ta' Frar 2000, 2-3 ta' Frar 2001, Challenge Classics), OCLC 53062819
  • Sonates – Una nuova inventione per Maria Barbara, Aline Zylberajch, fortepjanu wara Cristofori (2005, Ambronay)

Mużika bil-klaviċembalu

[immodifika | immodifika s-sors]
  • ‘'Sonatas for Harpsichord, Wanda Landowska (1934, 1939, 1940, EMI)
  • Keyboard Sonatas'’, Fernando Valenti (1950s, Westminster / 3 CDs Millenium MCA Universal, maħruġa mill-ġdid fl-1998), OCLC 15057725, 224281078
  • Keyboard Sonatas'’, Fernando Valenti (1951-1955, 11-il CD Pristine Audio, maħruġa mill-ġdid fl-2006), OCLC 933509681
  • 60 Harpsichord Sonatas'’, Ralph Kirkpatrick (1954, CBS SL 221 / 2 CDs Urania, ħruġ mill-ġdid ta' 54 sonata fl-2004)
  • ‘'Harpsichord Sonatas'’, Luciano Sgrizzi, klaviċembalu (1964, Accord)
  • 21 Harpsichord Sonatas'’, Ralph Kirkpatrick (1966, 1971, Archiv Produktion, maħruġa mill-ġdid fl-2004)
  • 10 Sonatas, Gustav Leonhardt (1970, Deutsche Harmonia Mundi)
  • 16 Harpsichord Sonatas, Joseph Payne (1971, Turnabout)
  • Sonates pour clavecin, Blandine Verlet (1975, Philips)
  • Sonates pour clavecin, Blandine Verlet (1976, Philips)
  • 14 Harpsichord Sonatas, Gustav Leonhardt (1979, Seon/Sony)
  • Harpsichord Sonatas – Colin Tilney, Vincenzio, klaviċembalu, 1782 (Awwissu 1979, L'Oiseau-Lyre/Decca)
  • Harpsichord Sonatas'’, Trevor Pinnock (1981, CRD Records; maħruġa mill-ġdid fl-1995), OCLC 225749151
  • Sonatas, Trevor Pinnock (1987, Archiv)
  • 12 Sonatas, Colin Tilney (1988, Dorian)
  • Les plus belles sonates, Scott Ross (1988, Erato/Radio France)
  • Trente Sonates, Rafael Puyana (1988, 2 CDs Harmonia Mundi)
  • 16 Sonatas, Ton Koopman (1988, Capriccio)
  • Sonatas, Andreas Staier (Diċembru 1990, 26-28 ta' Ottubru 1991, 2 CDs Deutsche Harmonia Mundi), OCLC 312175196, 762606993
  • Sonatas, Bob van Asperen (Mejju 1991, «Reflexe» EMI), OCLC 492478134
  • 22 sonates, Pierre Hantaï (Ġunju 1992, Astrée E 8502)
  • Cat Fugue and Sonatas for Harpsichord, Elaine Comparone (27-28 ta' Awwissu 1992, Lyrichord), OCLC 705343159
  • Sonatas, Andreas Staier (Diċembru 1995, Teldec) OCLC 224634640
  • Sonates inédites, Fandango, Mayako Soné (1994, Erato/Warner Classics)
  • Scarlatti High and Low – 16 dernières sonates pour clavecin, Colin Tilney (1995, Mużika u Arti)
  • 18 Sonatas, Eiji Hashimoto, klaviċembalu (1996, Klavier), OCLC 811245528
  • 15 sonates pour clavecin, Christophe Rousset (1998, Decca)
  • 27 sonates, Kenneth Weiss (2002, Satirino)
  • Sonates, Pierre Hantaï (2002, 2004, 2005, 2016, 2017, 2019, 6 CDs/SACD Mirare)
  • Sonatas, Elaine Thornburgh (2005, 2 CDs Lyrichord) OCLC 705343168
  • 13 sonatas for harpsichord'’, Nicolau de Figueiredo (May 2001, Intrada), OCLC 718410762
  • Duende (17 sonatas), Skip Sempé (ma' Olivier Fortin, it-tieni klaviċembalu) (2006, Paradizo)
  • Essercizi per gravicembalo, Kenneth Weiss (2007, Satirino)
  • Domenico Scarlatti – clavecin Migliai 1763, Aline d'Ambricourt (2012, Clavecin.com)
  • Sonatas & Fandango, Cristiano Holtz (2016, Hortus 129)
  • Continuum – Scarlatti & Ligeti, 12-il Sonata – Justin Taylor (Diċembru 2017, SACD Alpha 399)
  • 16 Sonates – Jean Rondeau (2018, SACD Erato)
  • Zones, Lillian Gordis (Ġunju 2019, Paraty PTY 919180)

Mużika vokalika

[immodifika | immodifika s-sors]
  • Scarlatti: Stabat Mater - Campra: Requiem. The Monteverdi Choir; John Eliot Gardiner, surmast (2020, Erato), OCLC 1154312842

Referenzi

[immodifika | immodifika s-sors]
  1. ^ "Domenico Scarlatti | Italian composer". Encyclopedia Britannica (bl-Ingliż). Miġbur 2021-07-23.
  2. ^ "Classical Music | ArkivMusic". www.arkivmusic.com. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2021-07-23. Miġbur 2021-07-23.
  3. ^ Caldo, Laura. "The development of the idiomatic piano language through Clementi's edition of D. Scarlatti's sonatas (1791)". Anuario Musical. 72: 123–136.
  4. ^ Barkley, Lisa; Bryan, Clark, eds. (1999). Conservatory Canada New Millennium Piano Series.
  5. ^ Leoconnolly In: Dictionary of Minor Planet Names. Springer. 2003. ISBN 978-3-540-29925-7.
  6. ^ Barkley, Lisa; Bryan, Clark, eds. (1999). Conservatory Canada New Millennium Piano Series. Waterloo Music Company Ltd.
  7. ^ Barkley, Lisa; Bryan, Clark, eds. (1999). Conservatory Canada New Millennium Piano Series.
  8. ^ Kirkpatrick, Ralph (1983). Domenico Scarlatti: Revised Edition. Princeton, NJ: Princeton University Press. p. 145. ISBN 0-691-09101-3.
  9. ^ Downs, Philip G. (1992). Classical Music. New York: Norton. p. 49. ISBN 0-393-95191-X.
Miksub minn "https://mt.wikipedia.org/w/index.php?title=Domenico_Scarlatti&oldid=298500"