Aqbeż għall-kontentut

Alfred Hermann Fried

Minn Wikipedija, l-enċiklopedija l-ħielsa
Alfred Hermann Fried
editur ewlieni

Ħajja
Twelid Vjenna, 11 Novembru 1864
Nazzjonalità Awstrija
Mewt Vjenna, 5 Mejju 1921
Post tad-dfin Feuerhalle Simmering (en) Translate
Familja
Familja
uri
Edukazzjoni
Lingwi Esperanto
Ġermaniż
Okkupazzjoni
Okkupazzjoni pubbliċista
Esperantista
kittieb
paċifist
ġurnalist
Premjijiet
Nominat għal

Alfred Hermann Fried ([ˈʔalfʁeːt ˈhɛʁman ˈfʁiːt]; twieled fil-11 ta’ Novembru 1864 – miet fil-5 ta’ Mejju 1921) kien paċifista, pubbliċista/opinjonista, ġurnalista, kofundatur tal-moviment paċifista Ġermaniż, u rebbieħ Lhudi Awstrijaku (ma’ Tobias Asser) tal-Premju Nobel tal-Paċi fl-1911.[1] Fried kellu għall-qalbu wkoll l-Esperanto. Huwa l-awtur ta’ ktieb tat-tagħlim tal-Esperanto u ta’ dizzjunarju mill-Esperanto għall-Ġermaniż u mill-Ġermaniż għall-Esperanto, li ġie ppubblikat għall-ewwel darba fl-1903 u mill-ġdid fl-1905.[2][3]

Alfred Hermann Fried twieled fi Vjenna, l-Awstrija/l-Ungerija, f’familja Lhud. Fried irtira mill-iskola meta kellu 15-il sena u beda jaħdem f’ħanut tal-kotba. Fl-1883 mar jgħix f’Berlin, fejn fetaħ ħanut tal-kotba tiegħu fl-1887. Wara l-pubblikazzjoni minn Bertha von Suttner ta’ Die Waffen nieder! (Lay Down Your Arms) fl-1889, Fried u von Suttner fl-1892 bdew jistampaw rivista bl-istess isem. F’artikli ppubblikati f’Die Waffen nieder! u s-suċċessur tagħha, Die Friedenswarte (The Peace Watch), Fried sawwar il-filosofija paċifista tiegħu.[4]

Fl-1892 kien il-kofundatur tal-Għaqda Ġermaniża għall-Paċi (Deutsche Friedensgesellschaft). Kien wieħed minn dawk li nissel l-idea ta’ organizzazzjoni moderna biex tiġi żgurata l-paċi dinjija (l-idea prinċipali ġiet żviluppata fil-Lega tan-Nazzjonijiet u wara t-Tieni Gwerra Dinjija fil-Ġnus Magħquda).

Fried kien membru prominenti tal-moviment tal-Esperanto. Fl-1903 huwa ppubblika l-ktieb Lehrbuch der internationalen Hilfssprache Esperanto (Ktieb tat-Tagħlim tal-Lingwa Internazzjonali tal-Esperanto).

Fl-1909 huwa kkollabora ma’ Paul Otlet u Henri La Fontaine tal-Uffiċċju Ċentrali tal-Assoċjazzjonijiet Internazzjonali għat-tħejjija tal-Annuaire de la Vie Internationale.[5]

Fl-1911 ingħata l-Premju Nobel tal-Paċi flimkien ma’ Tobias Asser.

Matul l-Ewwel Gwerra Dinjija, Fried mar jgħix fl-Iżvizzera newtrali, u kompla jaħdem favur il-paċi internazzjonali. Alfred Hermann Fried miet f’belt twelidu, Vjenna, fl-1921.[4] Il-katavru tiegħu ġie inċinerat u l-irmied tiegħu ndifen fil-Feuerhalle Simmering.[2]

  • Das Abrüstungs-Problem: Eine Untersuchung. Berlin, Gutman, 1904.
  • Abschied von Wien[6]
  • The German Emperor and the Peace of the World, with a Preface by Norman Angell. Londra, Hodder & Stoughton, 1912.
  • Die Grundlagen des revolutionären Pacifismus. Tübingen, Mohr, 1908. Tradott bil-Franċiż minn Jean Lagorgette bħala Les Bases du pacifisme: Le Pacifisme réformiste et le pacifisme «révolutionnaire». Pariġi, Pedone, 1909.
  • Handbuch der Friedensbewegung. (Manwal tal-Moviment tal-Paċi) Vjenna, Oesterreichische Friedensgesellschaft, 1905. 2nd ed., Leipzig, Verlag der «Friedens-Warte», 1911.
  • «Intellectual Starvation in Germany and Austria», in Nation, 110 (March 20, 1920) 367–368.
  • International Cooperation. Newcastle upon Tyne, Richardson [1918].
  • Das internationale Leben der Gegenwart. Leipzig, Teubner, 1908.
  • «The League of Nations: An Ethical Institution», in Living Age, 306 (21 ta’ Awwissu 1920) 440–443.
  • Mein Kriegstagebuch. (My War Journal) 4 Bde. Zürich, Rascher, 1918–1920.
  • Pan-Amerika. Zürich, Orell-Füssli, 1910.
  • The Restoration of Europe, tradott minn Lewis Stiles Gannett. New York, Macmillan, 1916.
  • Der Weltprotest gegen den versailler Frieden. Leipzig, Verlag der Neue Geist, 1920.
  • Die zweite Haager Konferenz: Ihre Arbeiten, ihre Ergebnisse, und ihre Bedeutung. Leipzig, Nachfolger [1908].

Ktieb tat-tagħlim u dizzjunarju tal-Esperanto

[immodifika | immodifika s-sors]
  • Wörterbuch Esperanto-Deutsch und Deutsch-Esperanto
  • Lehrbuch der internationalen Hilfssprache “Esperanto” mit Wörterbuch in Esperanto-Deutsch und Deutsch-Esperanto, Berlin-Schönberg: Esperanto-Verlag, 1903 pr. Pass & Garleb, Berlin 18x12cm II, 120p.
    • it-tieni edizzjoni: Stuttgart: Franckhsche Verlagshandlung, 1905 18x12cm 91, 5p.
    • it-tielet edizzjoni: Stuttgart: Franckhsche Verlagshandlung, 1905 18x12cm 91p.
  • Roger Chickering: Imperial Germany and A World Without War : The Peace Movement and German Society, 1892–1914. Princeton University Press, Princeton 1975, ISBN 0-691-10036-5.
  • Walter Göhring: Verdrängt und Vergessen – Friedensnobelpreisträger. Alfred Hermann Fried. Kremayr & Scheriau, Wien 2006, ISBN 978-3-218-00768-9
  • Bernhard Kupfer: Lexikon der Nobelpreisträger. Patmos, Düsseldorf 2001, ISBN 3-491-72451-1
  • Petra Schönemann-Behrens: „Organisiert die Welt“. Leben und Werk des Friedensnobelpreisträgers Alfred Hermann Fried (1864–1921). Dissertation, Universität Bremen 2004.
  • Bernhard Tuider: Alfred Hermann Fried. Pazifist im Ersten Weltkrieg – Illusion und Vision. VDM, Saarbrücken 2010, ISBN 978-3-639-25061-9.
  1. ^ "Alfred Hermann Fried". www.nobel-winners.com. Miġbur 2021-05-05.
  2. ^ a b "Alfred Fried". www.jewishvirtuallibrary.org. Miġbur 2021-05-05.
  3. ^ "WebCite query result". archive.ph. 2009-10-25. Miġbur 2021-05-05.
  4. ^ a b Fritz Henriksson (1938). The Nobel prizes and their founder, Alfred Nobel. Printed by A. Bonniers boktryckeri. p. 28.
  5. ^ Rayward, W. Boyd (1993). World Encyclopedia of Library and Information Services. American Library Association. ISBN 9780838906095.
  6. ^ "Abschied von Wien - Alfred Hermann Fried - ELibraryAustria". web.archive.org. 2007-09-29. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2007-09-29. Miġbur 2021-05-05.