Bamberg
| Bamberg | |||
|---|---|---|---|
 Ġermanja | |||
 | |||
| |||
| Amministrazzjoni | |||
| Stat sovran | Ġermanja | ||
| Federated state of Germany | Bavarja | ||
| Regierungsbezirk | Oberfranken | ||
| Kap tal-Gvern | Andreas Starke | ||
| Isem uffiċjali | Bamberg | ||
| Ismijiet oriġinali | Bamberg | ||
| Kodiċi postali |
96001u 96052 | ||
| Ġeografija | |||
| Koordinati | 49°53′30″N 10°53′30″E / 49.8917°N 10.8917°EKoordinati: 49°53′30″N 10°53′30″E / 49.8917°N 10.8917°E | ||
  Bamberg Bamberg (Germany) | |||
.svg) | |||
| Superfiċjenti | 54.62 kilometru kwadru | ||
| Għoli | 262 m | ||
| Fruntieri ma' | Distrett ta' Bamberg | ||
| Demografija | |||
| Popolazzjoni | 79,935 abitanti (31 Diċembru 2022) | ||
| Informazzjoni oħra | |||
| Kodiċi tat-telefon |
0951 | ||
| Żona tal-Ħin | UTC+1u UTC+2 | ||
| bliet ġemellati | Esztergom, Bedford, Feldkirchen in Kärnten, Praga, Rodez, Villach, Fredonia, Nagaokau Villa Carlos Paz | ||
| stadt.bamberg.de | |||
Bamberg (pronunzja bil-Ġermaniż: [ˈbambɛʁk]; bil-Frankonjan tal-Lvant: Bambärch) huwa raħal f'Oberfranken, il-Ġermanja, max-xmara Regnitz qrib il-konfluwenza max-xmara Main. Ir-raħal imur lura għas-seklu 9, meta ismu oriġina mill-Kastell ta' Babenberch fil-qrib. Ikkwotat bħala wieħed mill-isbaħ irħula tal-Ġermanja, b'toroq Medjevali u l-ikbar sur antik intatt fl-Ewropa, iċ-ċentru storiku ta' Bamberg tniżżel fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1993.[1]
Mis-seklu 10 'il quddiem, Bamberg bena rabta ewlenija mal-popli Slavi, b'mod partikolari dawk tal-Polonja u ta' Pommern. Esperjenza perjodu ta' prosperità kbira mis-seklu 12 'il quddiem, u matul dan iż-żmien sar iċ-ċentru tal-Imperu Ruman Sagru għal ftit. L-Imperatur Enriku II ndifen fiċ-ċentru storiku, flimkien ma' martu Kunigunde. L-arkitettura tar-raħal minn dan il-perjodu influwenzat ferm dik tat-Tramuntana tal-Ġermanja u tal-Ungerija. Minn nofs is-seklu 13 'il quddiem, l-isqfijiet kienu prinċpijiet tal-Imperu u ta' Bamberg, u ssorveljaw il-kostruzzjoni ta' binjiet monumentali. Dan it-tkabbir ġie kkomplementat bil-kisba ta' porzjonijiet kbar tal-proprjetajiet tal-Kontijiet ta' Merano fl-1248 u fl-1260 mill-Papat, parzjalment permezz tax-xiri u parzjalment permezz tal-approprjazzjoni ta' fewdi li ma baqgħux jeżistu iktar.
Bamberg tilef l-indipendenza tiegħu fl-1802, wara s-sekolarizzazzjoni tal-artijiet tal-knisja, u sar parti mill-Bavarja fl-1803. Ir-raħal ġie kkollegat għall-ewwel darba mas-sistema ferrovjarja Ġermaniża fl-1844, u minn dak iż-żmien 'l hawn sar parti importanti tal-infrastruttura tagħha. Wara li rewwixta Komunista ħadet il-kontroll tal-Bavarja fis-snin ta' wara l-Ewwel Gwerra Dinjija, il-gvern statali ħarab lejn Bamberg u baqa' hemm għal kważi sentejn qabel ma l-belt kapitali Bavarjana ta' Munich ma reġax ittieħed mill-unitajiet tal-Freikorps. L-ewwel kostituzzjoni repubblikana tal-Bavarja għaddiet f'Bamberg, u saret magħrufa bħala l-Bamberger Verfassung (il-Kostituzzjoni ta' Bamberg).
Wara t-Tieni Gwerra Dinjija, Bamberg sar bażi importanti għall-militar tal-Bavarja, tal-Ġermanja u tal-Amerikani stazzjonati fil-Barrakki ta' Warner, sal-għeluq tagħhom fl-2014.
Affiljazzjonijiet storiċi[immodifika | immodifika s-sors]
- Il-Prinċipat-Veskovat ta' Bamberg; 1245-1802;
- L-Elettorat tal-Bavarja; 1802-1805;
- Ir-Renju tal-Bavarja; 1806-1871;
- L-Imperu Ġermaniż; 1871-1918;
- Ir-Repubblika ta' Weimar; 1918-1933;
- Il-Ġermanja Nażista; 1933-1945;
- Il-Ġermanja okkupata mill-Alleati; 1945-1949;
- Il-Ġermanja tal-Punent; 1949-1990;
- Il-Ġermanja; mill-1990 sal-preżent.
Storja[immodifika | immodifika s-sors]
Matul is-sekli ta' migrazzjoni u ta' insedjament Ġermaniċi ta' wara r-Rumani, ir-reġjun li iktar 'il quddiem ġie inkluż fid-Djoċesi ta' Bamberg ġie abitat fil-biċċa l-kbira mis-Slavi. Ir-raħal, imsemmi għall-ewwel darba fid-902, kiber qrib il-Kastell ta' Babenberch li ġie msemmi hekk f'ġieħ il-familja Babenberg. Wara li l-familja mietet, il-kastell għadda għand is-Sassoni.[2] Iż-żona ġiet Kristjanizzata l-iktar mill-patrijiet tal-Abbazija Benedittina ta' Fulda, u kienet taħt l-awtorità spiritwali tad-Djoċesi ta' Würzburg.
Fl-1007, l-Imperatur Ruman Sagru Enriku II għamel lil Bamberg wirt tal-familja u s-sede ta' djoċesi separata. L-iskop tal-imperatur kien li jnaqqas id-daqs tad-Djoċesi ta' Würzburg u li l-Kristjaneżmu jiġi stabbilit b'għeruq sodi fid-distretti ta' Oberfranken, fil-Lvant ta' Bamberg. Fl-1008, wara negozjati twal mal-Isqfijiet ta' Würzburg u ta' Eichstätt, li kellhom iċedu porzjonijiet mid-djoċesijiet tagħhom, ġew definiti l-konfini tad-djoċesi l-ġdida, u l-Papa Ġwanni XVIII ta l-konferma Papali tiegħu fl-istess sena. Enriku II ordna l-kostruzzjoni ta' katidral ġdid, li ġie kkonsagrat fis-6 ta' Mejju 1012. Il-knisja ġiet arrikkita b'rigali mill-Papa, u Enriku ddedikaha lill-Papa stess. Fl-1017 Enriku stabbilixxa wkoll l-Abbazija ta' Michaelsberg fuq l-għolja ta' Michaelsberg (l-"Għolja ta' San Mikiel"), qrib Bamberg, abbazija Benedittina għat-taħriġ tal-kleru. L-imperatur u l-mara tiegħu Kunigunde taw pussessi temporali kbar lid-djoċesi l-ġdida, u rċeviet bosta privileġġi li minnhom nibet il-poter lajk tal-isqof. Il-Papa Benedittu VIII żar ir-raħal ta' Bamberg fl-1020[3] biex jiltaqa' ma' Enriku II għal diskussjonijiet dwar l-Imperu Ruman Sagru. Meta kien hemm ordna li d-djoċesi jkollha dipendenza diretta fuq is-Santa Sede. Huwa kkonsagra personalment ukoll uħud mill-knejjes ta' Bamberg. Għal żmien qasir Bamberg kien iċ-ċentru tal-Imperu Ruman Sagru. Enriku u Kunigunde t-tnejn li huma ġew midfuna fil-katidral.
Minn nofs is-seklu 13 'il quddiem, l-isqfijiet kienu wkoll prinċpijiet tal-Imperu u mexxew lil Bamberg, filwaqt li ssorveljaw il-kostruzzjoni ta' binjiet monumentali. Fl-1248 u fl-1260 il-Papat kiseb porzjonijiet kbar tal-proprjetajiet tal-Kontijiet ta' Merano, parzjalment permezz tax-xiri u parzjalment permezz tal-approprjazzjoni ta' fewdi li ma baqgħux jeżistu iktar. Il-Veskovat l-antik ta' Bamberg kien magħmul minn territorju sħiħ estiż minn Schlüsselfeld f'direzzjoni lejn il-Grigal sal-Foresta Frankonjana, u barra minn hekk kellu fil-pussess tiegħu proprjetajiet fid-Dukati ta' Carinthia u Salzburg, f'Nordgau (illum il-ġurnata l-Oberpfalz), f'Thüringen, u mad-Danubju. Permezz tal-bidliet li rriżultaw mir-Riformazzjoni, it-territorju tal-Papat tnaqqas kważi bin-nofs bħala daqs. Mill-1279 l-istemma tar-raħal ta' Bamberg għandha forma ta' siġill.
Il-proċedimenti kontra s-sħaħar tas-seklu 17 wasslu għal madwar elf vittma f'Bamberg, u laħqu l-qofol tagħhom bejn l-1626 u l-1631, taħt it-tmexxija tal-Prinċep-Isqof Johann Georg II Fuchs von Dornheim. Id-Drudenhaus (ħabs tas-sħaħar) famuż, mibni fl-1627, ma għadux jeżisti llum il-ġurnata. Madankollu, rakkonti dettaljati ta' xi proċedimenti, bħal dak ta' Johannes Junius, għadhom jeżistu.[4][5]
Fl-1647 ġiet stabbilita l-Università ta' Bamberg bħala l-Academia Bambergensis.[6]
Il-Bambrzy (Posen Bambergers) huma Pollakki Ġermaniżi b'dixxendenza mill-insedjaturi fiż-żona ta' Bamberg li nsedjaw il-villaġġi madwar Poznań fl-1719-1753.
Fl-1759, il-pussessi u l-ġurisdizzjonijiet tad-djoċesi fl-Awstrija nbigħu lil dak l-istat. Meta seħħet is-sekolarizzazzjoni tal-knisja fl-1802, id-djoċesi kienet tkopri 3,305 km2 (1,276 mil kwadru) u kellha popolazzjoni ta' 207,000 ruħ. B'hekk Bamberg tilef l-indipendenza tiegħu fl-1802 u sar parti mill-Bavarja fl-1803.
Ir-raħal ġie kkollegat għall-ewwel darba mas-sistema ferrovjarja Ġermaniża fl-1844, u minn dak iż-żmien 'l hawn sar parti importanti tal-infrastruttura tagħha. Wara li rewwixta Komunista ħadet il-kontroll tal-Bavarja fis-snin ta' wara l-Ewwel Gwerra Dinjija, il-gvern statali ħarab lejn Bamberg u baqa' hemm għal kważi sentejn qabel ma l-belt kapitali Bavarjana ta' Munich ma reġax ittieħed mill-unitajiet tal-Freikorps. L-ewwel kostituzzjoni repubblikana tal-Bavarja għaddiet f'Bamberg, u saret magħrufa bħala l-Bamberger Verfassung (il-Kostituzzjoni ta' Bamberg).
Fi Frar 1926 ir-raħal ospita l-Konferenza ta' Bamberg, imlaqqa' minn Adolf Hitler fit-tentattiv tiegħu li jrawwem l-unità u li jrażżan in-nuqqas ta' kunsens fi ħdan il-Partit Nażista li dak iż-żmien kien għadu fil-bidu tiegħu. Bamberg intgħażel għall-pożizzjoni tiegħu f'Oberfranken, pjuttost qrib ir-residenzi tal-membri tal-fazzjoni Nażista dissidenti iżda xorta waħda fi ħdan il-Bavarja.[7][8]
Fl-1973, ir-raħal iċċelebra l-1,000 anniversarju tiegħu minn mindu ġie stabbilit.
Popolazzjoni storika[immodifika | immodifika s-sors]
| Sena | Popolazzjoni |
|---|---|
| 1818 | 17,000 |
| 1885 | 31,521 |
| 1905 | 45,308 |
| L-ikbar gruppi ta' residenti barranin | |
| Nazzjonalità | Popolazzjoni (2013) |
| It-Turkija | 1,076 |
| L-Italja | 359 |
| Il-Greċja | 232 |
| Il-Portugall | 119 |
| Spanja | 115 |
Sit ta' Wirt Dinji[immodifika | immodifika s-sors]
Ir-raħal ta' Bamberg ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1993.[1]
Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' żewġ kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-kriterju (ii) "Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ"; u l-kriterju (iv) "Eżempju straordinarju ta' tip ta' bini, ta' grupp ta' siti jew ta' pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid-dieher stadju/i sinifikanti fl-istorja tal-bniedem".[1]
Ġeografija[immodifika | immodifika s-sors]
Bamberg jinsab f'Oberfranken, 63 km (39 mil) fit-Tramuntana ta' Nuremberg bil-ferrovija u 101 km (63 mil) fil-Lvant ta' Würzburg, bil-ferrovija wkoll. Ir-raħal jinsab fuq max-xmara Regnitz river, tliet kilometri (1.9 mil) qabel ma tnixxi fix-xmara Main.
Il-ġeografija tar-raħal hija msawra mix-xmara Regnitz u mill-għoljiet ta' Steigerwald, parti mill-artijiet għoljin Ġermaniżi. Mill-Grigal sal-Lbiċ, ir-raħal huwa maqsum l-ewwel fil-pjanura tax-xmara Regnitz, imbagħad fi gżira kbira u f'diversi gżejjer żgħar iffurmati miż-żewġ fergħat tax-xmara Regnitz (Inselstadt), u finalment fil-parti tar-raħal li tinsab fuq l-għoljiet (Bergstadt).
Seba' għoljiet ta' Bamberg[immodifika | immodifika s-sors]
Bamberg huwa estiż fuq seba' għoljiet, kull waħda bi knisja fil-quċċata. Dan wassal biex Bamberg jissejjaħ ir-"Ruma ta' Oberfranken" — għalkemm ċajta komuni fost il-gwidi turistiċi ta' Bamberg hi li jirreferu għal Ruma minflok bħala l-"Bamberg Taljana". L-għoljiet huma l-Għolja tal-Katidral, Michaelsberg, Kaulberg/Obere Pfarre, Stefansberg, Jakobsberg, l-Għolja ta' Altenburger u Abtsberg.
Klima[immodifika | immodifika s-sors]
Il-klima f'din iż-żona tvarja kemxejn bħala temperaturi u tinżel xita adegwata s-sena kollha. Is-sottotip tal-klassifikazzjoni klimatika ta' Köppen għal din il-klima hija "Cfb" (klima tal-baħar tal-kosta tal-Punent/klima oċeanika), b'ċertu influwenza kontinentali kif indikat mit-temperaturi medji ta' billejl fix-xitwa li jinżlu sew taħt iż-żero.[9]
| Data klimatika għal Bamberg (1981-2010) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Xahar | Jan | Fra | Mar | Apr | Mej | Ġun | Lul | Aww | Set | Ott | Nov | Diċ | Sena |
| Temp. għolja rekord f'°C (°F) | 15.8
(60.4) |
19.9
(67.8) |
24.4
(75.9) |
31.8
(89.2) |
33.3
(91.9) |
35.5
(95.9) |
37.9
(100.2) |
38.3
(100.9) |
33.3
(91.9) |
27.6
(81.7) |
21.9
(71.4) |
16.0
(60.8) |
38.3
(100.9) |
| Temp. għolja medja f'°C (°F) | 2.9
(37.2) |
4.7
(40.5) |
9.5
(49.1) |
14.8
(58.6) |
19.7
(67.5) |
22.5
(72.5) |
24.9
(76.8) |
24.5
(76.1) |
19.8
(67.6) |
14.1
(57.4) |
7.3
(45.1) |
3.6
(38.5) |
14.0
(57.2) |
| Temp. baxxa medja f'°C (°F) | −3.2
(26.2) |
−3.0
(26.6) |
0.2
(32.4) |
3.1
(37.6) |
7.6
(45.7) |
10.7
(51.3) |
12.7
(54.9) |
12.2
(54.0) |
8.6
(47.5) |
5.0
(41.0) |
1.2
(34.2) |
−1.8
(28.8) |
4.4
(40.0) |
| Temp. baxxa rekord f'°C (°F) | −29.7
(−21.5) |
−25.7
(−14.3) |
−19.6
(−3.3) |
−9.7
(14.5) |
−4.1
(24.6) |
−1.0
(30.2) |
1.4
(34.5) |
0.7
(33.3) |
−2.5
(27.5) |
−7.5
(18.5) |
−18.0
(−0.4) |
−27.3
(−17.1) |
−29.7
(−21.5) |
| Preċipitazzjoni medja f'mm (pulzieri) | 47.1
(1.85) |
39.0
(1.54) |
49.4
(1.94) |
41.5
(1.63) |
64.4
(2.54) |
61.4
(2.42) |
78.0
(3.07) |
55.3
(2.18) |
56.8
(2.24) |
51.1
(2.01) |
51.9
(2.04) |
55.0
(2.17) |
650.9
(25.63) |
| Medja ta' sigħat ta' xemx fix-xahar | 51.2 | 81.3 | 112.3 | 170.4 | 208.8 | 211.2 | 226.5 | 213.3 | 155.6 | 105.0 | 48.8 | 39.6 | 1,624 |
| Sors: Météoclimat[10] | |||||||||||||
Ekonomija[immodifika | immodifika s-sors]
Fl-2013, il-Prodott Domestiku Gross (PDG) għal kull abitant kien €56,723. B'hekk id-distrett huwa fl-għaxar post minn 96 distrett fil-Bavarja (medja kumplessiva: €39,691).
Attrazzjonijiet[immodifika | immodifika s-sors]
Ir-raħal ta' Bamberg tniżżel fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1993 minħabba l-pjanta Medjevali tiegħu u l-binjiet storiċi ppreservati tassew tajjeb. Mill-Medju Evu, f'Bamberg dejjem kien hemm ġonna urbani. Id-distrett tal-Ġardinara tas-Suq flimkien mar-raħal fuq l-għoljiet u d-distrett tal-gżejjer huma parti integrali tas-Sit ta' Wirt Dinji. Fl-2005, il-muniċipalità stabbiliet unità għall-koordinazzjoni tal-implimentazzjoni tal-Konvenzjoni tal-Wirt Dinji f'Bamberg. Fl-2019 infetaħ ċentru tal-viżitaturi u ta' interpretazzjoni.
Uħud mill-attrazzjonijiet prinċipali huma:
- il-Katidral ta' Bamberg (1237), bl-oqbra tal-Imperatur Enriku II u tal-Papa Klement II;
- l-Alte Hofhaltung, ir-residenza tal-isqfijiet fis-sekli 16 u 17;
- in-Neue Residenz, ir-residenza tal-isqfijiet wara s-seklu 17;
- il-Librerija Statali ta' Bamberg fir-Residenza l-Ġdida;
- il-Muniċipju l-antik (1386), li nbena f'nofs ix-xmara Regnitz, u li huwa aċċessibbli permezz ta' żewġ pontijiet;
- il-Klein-Venedig ("Venezja ż-Żgħira"), kolonja ta' djar tas-sajjieda mis-seklu 19 tul xatt tax-xmara Regnitz;
- l-Abbazija ta' Michaelsberg, li nbniet fis-seklu 12 fuq waħda mis-"Seba' Għoljiet" ta' Bamberg; l-eks abbazija Benedittina, li fl-imgħoddi kellha birrerija, issa tospita l-Mużew tal-Birrerija ta' Oberfranken.[11]
- l-Altenburg, kastell u eks residenza tal-isqfijiet.
- Katidral
Il-Katidral ta' Bamberg huwa binja Rumaneska aħħarija b'erba' torrijiet. Ġie stabbilit fl-1004 mill-Imperatur Enriku II, tlesta fl-1012 u ġie kkonsagrat fis-6 ta' Mejju 1012. Iktar 'il quddiem ġie parzjalment meqrud min-nirien fl-1081. Il-katidral il-ġdid, li nbena minn San Otto ta' Bamberg, ġie kkonsagrat fl-1111 u fis-seklu 13 ingħata l-għamla attwali Rumaneska aħħarija tiegħu.
Il-katidral huwa twil 94 metru (308 piedi), wiesa' 28 metru (92 pied), għoli 26 metru (85 pied), u kull wieħed mill-erba' torrijiet huwa għoli madwar 81 metru (266 pied). Fih bosta opri tal-arti storiċi, bħall-qabar tal-irħam tal-fundatur u ta' martu, meqjus bħala wieħed mill-ikbar xogħlijiet tal-iskultur Tilman Riemenschneider, u mnaqqax bejn l-1499 u l-1513. Teżor ieħor tal-katidral huwa statwa ekwestri magħrufa bħala Der Bamberger Reiter. Din l-istatwa, possibbilment tal-Imperatur Konrad III, x'aktarx li tmur lura għat-tieni kwart tas-seklu 13. L-istatwa sservi wkoll bħala simbolu tar-raħal ta' Bamberg.
- Neue Residenz
In-Neue Residenz (ir-Residenza l-Ġdida; 1698-1704) inizjalment kienet okkupata mill-prinċpijiet-isqfijiet, u mill-1864 sal-1867 mir-Re Otto tal-Greċja li ġie depost. Ir-Rosengarten (il-Ġnien tal-Ward) tar-residenza tħares fuq ir-raħal u fih iktar minn 4,500 warda.[12]
- Altenburg
L-Altenburg jinsab fuq l-ogħla waħda mis-seba' għoljiet ta' Bamberg. Issemma għall-ewwel darba fl-1109. Bejn l-1251 u l-1553 kien ir-residenza tal-isqfijiet ta' Bamberg. Wara li nqered fl-1553 minn Albert Alcibiades, il-Margravju ta' Brandenburg-Kulmbach, intuża bħala ħabs wara li sarulu xi tiswijiet ta' malajr, u kulma jmur il-kundizzjoni tiegħu baqgħet sejra għall-agħar.
Fl-1801, A. F. Marcus xtara l-kastell u rranġah għalkollox. Il-ħabib tiegħu, il-kittieb Ġermaniż famuż E.T.A. Hoffmann, li baqa' impressjonat ferm bil-binja, għex hemmhekk għal xi żmien. Is-sid ta' wara, Anton von Greifenstein, fl-1818 stabbilixxa assoċjazzjoni għall-preservazzjoni tal-kastell u din għadha teżisti u għad għandha l-istess għan. L-Altenburg illum il-ġurnata jospita ristorant.[13]
- Attrazzjonijiet oħra
Fost knejjes oħra hemm il-Jakobskirche, li hija bażilika Rumaneska tas-seklu 11; is-St. Martinskirche; il-Marienkirche jew l-Obere Pfarrkirche (1320-1387), li dan l-aħħar ġiet irrestawrata għall-istil Gotiku oriġinali tagħha. Il-Michaelskirche, li hija knisja Rumaneska rrestawrata tas-seklu 12 fuq il-Michaelsberg u li qabel kienet l-Abbazija Benedittina ta' Michaelsberg sekolarizzata fl-1803 u li issa fiha l-Bürgerspital, jew dar għall-foqra, u l-mużew u kollezzjonijiet tal-arti muniċipali.
Mill-pontijiet li jikkollegaw is-sezzjonijiet iktar 'l isfel tar-raħal, l-Obere Brücke tlesta fl-1455. F'nofs dan il-pont, fuq gżira, hemm il-Muniċipju jew ir-Rathaus (li ġie rikostruwit fl-1744-1756). Il-liċeo, li qabel kien kulleġġ tal-Ġiżwiti, fih mużew tal-istorja naturali. Il-Palazz l-Antik (Alte Hofhaltung) inbena fl-1591 fis-sit ta' residenza antika tal-Kontijiet ta' Babenberg. Fost il-monumenti hemm il-funtana ta' Massimiljanu (1880), l-istatwi tar-Re Massimiljanu I tal-Bavarja, tal-Imperatur Enriku II u ta' martu, ta' Konrad III u ta' San Otto, l-isqof ta' Bamberg.
Barra minn hekk, hemm mini għaddejjin minn taħt ir-raħal. Dawn oriġinarjament inbnew bħala minjieri għall-estrazzjoni tal-blat tar-ramel li seta' jintuża għall-kostruzzjoni jew għat-tindif permezz ta' barraxa. Ix-xogħol fil-minjieri ntemm fl-1920 iżda n-network tal-mini ta' 7.5 mili (12.1-il km) baqa' preżenti. Il-mini ntużaw bħala xelter mill-attakki mill-ajru matul it-Tieni Gwerra Dinjija. Parti min-network tal-mini hija aċċessibbli permezz ta' żjara ggwidata.[14]
Birra[immodifika | immodifika s-sors]
Bamberg huwa magħruf għar-Rauchbier affumikat u jospita 11-il birrerija[15], inkluż Brauerei Fässla, Brauerei Greifenklau, Brauerei Heller-Trum (Schlenkerla), Brauerei Kaiserdom, Keesmann Bräu, Klosterbräu, Mahrs Bräu, Brauerei Spezial, Gasthausbrauerei Ambräusianum, Kron Prinz, u Weyermann Röstmalzbierbrauerei. Weyermann Specialty Malting, stabbilita f'Bamberg fl-1879, tforni lill-birreriji madwar id-dinja. Kull sena f'Awwissu ssir is-Sandkerwa, ċelebrazzjoni ta' ħamest ijiem bil-birer.[16] Ir-reġjun ta' Oberfranken madwar Bamberg jospita iktar minn 200 birrerija. F'Ottubru u fil-bidu ta' Novembru ħafna mis-70 birrerija f'Bamberg u fil-madwar jiċċelebraw il-Bockbieranstiche b'verżjonijier speċjali ta' birer tat-tip Bock.[17]
Edukazzjoni[immodifika | immodifika s-sors]
L-Università ta' Bamberg, magħrufa bħala l-Università ta' Otto-Friedrich, toffri edukazzjoni għolja fl-oqsma tax-xjenza soċjali, l-istudji tan-negozju u l-umanitajiet, u għandha iktar minn 12,000 student.[18] L-Università tax-Xjenzi Applikati ta' Bamberg toffri edukazzjoni għolja fl-oqsma tas-saħħa pubblika. Bamberg jospita wkoll tmien skejjel sekondarji (gymnasiums):
- Clavius-Gymnasium;
- Dientzenhofer-Gymnasium;
- Eichendorff-Gymnasium;
- E.T.A. Hoffmann-Gymnasium;
- Franz-Ludwig-Gymnasium;
- Kaiser-Heinrich-Gymnasium;
- Maria-Ward-Gymnasium;
- Theresianum.
Barra minn hekk, hemm ukoll bosta istituti oħra tal-edukazzjoni primarja, sekondarja, teknika, vokazzjonali u għall-adulti.
Ġemellaġġi[immodifika | immodifika s-sors]
Bamberg huwa ġemellat ma':[19]
- Bedford, l-Ingilterra, ir-Renju Unit;
- Esztergom, l-Ungerija;
- Feldkirchen in Kärnten, l-Awstrija;
- Praga, iċ-Ċekja;
- Rodez, Franza;
- Villach, l-Awstrija.
Nies notevoli[immodifika | immodifika s-sors]
- Annette von Aretin (1920-2006), l-ewwel xandara tat-televiżjoni tal-Bayerischer Rundfunk;
- Carl Adam Bader (twieled fl-1789 f'Bamberg; miet fl-1870 f'Berlin), tenur;
- Lisa Badum;
- Dorothee Bär (twieldet fl-1978), Membru Parlamentari (CSU), Segretarju Statali tal-Ministru Federali għat-Trasport u l-Infrastruttura Diġitali;
- Wilhelm Batz (1916-1988), Luftwaffe, avjatur militari;
- Louis-Alexandre Berthier (1753-1815), Kap tal-Persunal ta' Napuljun Bonaparte;
- Joachim Camerarius (1500-1574), umanista, poliedriku u poeta;
- Claudia Ciesla (twieldet fl-1987), attriċi Pollakka-Ġermaniża;
- Papa Klement II (miet fl-1047), isqof ta' Bamberg mill-1040 sal-1046;
- Christopher Clavius (1538-1612), matematiku, astronomu u Ġiżwita;
- Konrad III tal-Ġermanja (1093-1152), re tal-Ġermanja;
- Cunigunde tal-Lussemburgu (twieldet għall-ħabta tal-975 u mietet fl-1040), imperatriċi konsorti, reġġenti tal-Imperu Ruman Sagru u mara ta' Enriku II;
- Stefan Dassler (twieled fl-1962), awtur tan-nonfizzjoni;
- Günther Denzler (twieled fl-1948), eks amministratur distrettwali ta' Bamberg (CSU);
- Karlheinz Deschner (1924-2014), kittieb u kritiku tar-reliġjon u tal-knisja;
- Gottfried Diener (1907-1987), filologu u riċerkatur ta' Goethe;
- Ignaz Dollinger (1770-1841), tabib;
- Ignaz von Dollinger (1799-1890), teologu Kattoliku u storiku tal-knisja importanti;
- Curt Echtermeyer, magħruf ukoll bħala Curt Bruckner (1896-1971), pittur;
- Erich Ebermayer (1900-1970), kittieb;
- Hans Ehard (1887-1980), avukat u politiku;
- Günter Faltin (twieled fl-1944), għalliem universitarju;
- Heinrich Finck (1444-1527), surmast u kompożitur;
- Klaus-Dieter Fritsche (twieled fl-1953), ġurista u politiku (CSU);
- Karl von Gareis (1844-1923), avukat u awtur, membru tar-Reichstag;
- Nora-Eugenie Gomringer (twieldet fl-1980), poeta u kittieba;
- Thomas Gottschalk (twieled fl-1950), moderatur, preżentatur televiżiv, attur;
- Lukas Görtler (twieled fl-1994), plejer tal-futbol;
- Hans Grassmann (twieled fl-1960), tabib u awtur;
- Joseph Heller (1798-1849), kollezzjonista;
- Karl Höller (1907-1987), kompożitur;
- Georg Wilhelm Friedrich Hegel (1770-1831), filosfu Ġermaniż;
- Enriku II (973-1024), Imperatur Ruman Sagru;
- E. T. A. Hoffmann (1776-1822), awtur u kompożitur Ġermaniż;
- Joachim Jung (twieled fl-1951), artist;
- Harry Koch (twieled fl-1969), plejer tal-futbol;
- Lorenz Krapp (1882-1947), avukat, poeta u politiku (BVP, CSU);
- Dieter Kunzelmann (twieled fl-1939), membru tal-komun u attivista tax-xellug;
- Paul Lautensack (1478-1558), pittur u organist;
- Paul Maar (twieled fl-1937), kittieb u illustratur Ġermaniż;
- Emil Marschalk von Ostheim (1841-1903), storiku u kollezzjonista;
- Id-Duka Maximilian Joseph tal-Bavarja (1808-1888), promotur tal-mużika folkloristika tal-Bavarja fis-seklu 19;
- Willy Messerschmitt (1898-1978), disinjatur Ġermaniż tal-inġenji tal-ajru;
- Wolf-Dieter Montag (1924-2018), tabib, speċjalista mediku tal-isport, tabib tas-salvataġġi fil-muntanji u amministratur tal-isport internazzjonali Ġermaniż;
- Christina Morhaubt, ikkundannata bħala saħħara u ġġustizzjata billi ngħatat in-nar fl-1627 matul il-proċedimenti tas-sħaħar f'Bamberg;
- Martin Münz (1785-1848), anatomista u professur;
- Ida Noddack-Tacke, (1896-1978), kimika u tabiba; skopriet l-element 75, ir-renju;
- Christopher Park (twieled fl-1987), pjanist;
- Fiona Parker (twieldet fl-1991), rebbieħa ta' medalja tal-fidda tal-Logħob Olimpiku;
- Bernd Redmann (twieled fl-1965), kompożitur u mużikologu;
- Mike Rose (1932-2006), pittur, disinjatur xenografiku u kittieb;
- Gerd Schaller (twieled fl-1965), surmast;
- Rainer Schaller (twieled fl-1969), imprenditur u fundatur tal-McFit Fitness GmbH;
- Claus Schenk Graf von Stauffenberg (1907-1944), uffiċjal Ġermaniż li pprova jassassina lid-dittatur Ġermaniż Adolf Hitler fil-Komplott tal-20 ta' Lulju;
- Berthold Maria Schenk Graf von Stauffenberg (twieled fl-1934), eks Ġeneral tal-Bundeswehr;
- Franz-Ludwig Schenk Graf von Stauffenberg (twieled fl-1938), eks Membru Parlamentari Ewropew mill-Bavarja;
- Ritter Josef von Schmitt (1838-1907), nobbli Ġermaniż, President tal-Qorti għar-Renju tal-Bavarja, konsulent tal-Prinċep Luitpold tal-Bavarja, kunsillier u Ċittadin Onorarju ta' Bamberg;
- Gottfried von Schmitt (1827-1908), nobbli Ġermaniż, membru tal-Qorti Suprema u membru tal-Kunsill Superjuri tal-Bavarja;
- Josef Schmitt (1875-1944), nobbli u kunsillier Ġermaniż;
- Gottfried Schmitt (1865-1919), politiku Ġermaniż;
- Josh Shipp (twieled fl-1986), plejer professjonali tal-basketball għall-Brose Baskets Bamberg;
- Tom Schütz (twieled fl-1988), plejer tal-futbol;
- Sven Schultze (twieled fl-1978), plejer tal-basketball;
- Karsten Tadda (twieled fl-1988), plejer tal-basketball;
- Karl Borromäus Thumann (1820-1874), teologu Ġermaniż;
- Oscar Wassermann (1869-1934), bankier Ġermaniż;
- Andrew Wooten (twieled fl-1989), plejer tal-futbol Ġermaniż-Amerikan;
- Karl Friedrich Gottlob Wetzel (1779-1819), kittieb u illustratur tal-Fränkischer Merkur.
Ritratti[immodifika | immodifika s-sors]
-
Il-Muniċipju l-Antik -
Il-Muniċipju l-antik biż-żewġ pontijiet -
Veduta mill-qrib tal-"Venezja ż-Żgħira" -
"Venezja ż-Żgħira" -
Il-Knisja ta' San Martin u s-Suq -
In-Neue Residenz (ir-"Residenza l-Ġdida" tal-prinċpijiet-isqfijiet) -
Il-Ġnien tal-Ward fin-Neue Residenz -
Statwa fil-Ġnien tal-Ward -
Il-Knisja ta' San Ġakbu -
Is-soqfa ta' Bamberg mill-Ġnien tal-Ward -
Il-Paviljun tal-Mużika fil-Park ta' Hain, Bamberg
Referenzi[immodifika | immodifika s-sors]
- ^ a b ċ Centre, UNESCO World Heritage. "Town of Bamberg". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-09-15.
- ^ Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Bamberg". Encyclopædia Britannica. Vol. 3 (11th ed.). Cambridge University Press. pp. 301–302.
- ^ Dengler-Schreibe, Karin (2002). Bamberg – For Newcomers and old friends. Reference to the visit to Bamberg by Pope Benedict VIII in 1020. Heinrichs-Verlag GmbH, Bamberg. p. 7. ISBN 9783898891066.
- ^ Auer, Katja. "Im Bund mit dem Teufel". Süddeutsche.de (bil-Ġermaniż). Miġbur 2022-09-15.
- ^ "bamberg". web.archive.org. 2007-08-19. Arkivjat mill-oriġinal fl-2007-08-19. Miġbur 2022-09-15.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ "The University of Bamberg and its Surroundings - Studies". web.archive.org. 2021-05-18. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2021-05-18. Miġbur 2022-09-15.
- ^ Kershaw, Ian (1999). Hitler 1889–1936: Hubris. New York: W. W. Norton & Company. pp. 274–78. ISBN 0-393-04671-0.
- ^ Toland, John (1976). Adolf Hitler. New York: Doubleday & Company. pp. 213–18. ISBN 0-385-03724-4.
- ^ "Bamberg, Germany Koppen Climate Classification (Weatherbase)". Weatherbase. Miġbur 2022-09-15.
- ^ "Météo climat stats | Moyennes 1981/2010 / Données Météorologiques Gratuites". meteo-climat-bzh.dyndns.org. Miġbur 2022-09-15.
- ^ "Franconian Brewery Museum - Stadt Bamberg - Tourismus". web.archive.org. 2014-08-31. Arkivjat mill-oriġinal fl-2014-08-31. Miġbur 2022-09-15.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ "The World's 10 Most Beautiful Gardens Revealed". web.archive.org. 2016-12-01. Arkivjat mill-oriġinal fl-2016-12-01. Miġbur 2022-09-15.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ "German castle Altenburg". web.archive.org. 2013-04-11. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2013-04-11. Miġbur 2022-09-15.
- ^ "Bamberg: Underground tour holds deeper understanding of city's history - Travel - Stripes". web.archive.org. 2015-01-23. Arkivjat mill-oriġinal fl-2015-01-23. Miġbur 2022-09-15.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ "Bier in Bamberg - Stadt Bamberg - Tourismus". web.archive.org. 2014-07-04. Arkivjat mill-oriġinal fl-2014-07-04. Miġbur 2022-09-15.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ "www.sandkerwa.de | sandkerwa.de". web.archive.org. 2013-08-23. Arkivjat mill-oriġinal fl-2013-08-23. Miġbur 2022-09-15.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ "Bockbieranstiche 2021: Termine und Brauereien rund um Bamberg auf einen Blick". web.archive.org. 2021-10-07. Arkivjat mill-oriġinal fl-2021-10-07. Miġbur 2022-09-15.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ "Die Universität Bamberg in Zahlen - Über die Uni Bamberg". www.uni-bamberg.de. Miġbur 2022-09-15.
- ^ Bamberg, Stadt. "Partnerstädte, Patenstädte und befreundete Städte". Stadt Bamberg (bil-Ġermaniż). Miġbur 2022-09-15.