Aqbeż għall-kontentut

Kanal ta' Rideau

Minn Wikipedija, l-enċiklopedija l-ħielsa
L-Imgħalaq ta' Ottawa fil-Wied tal-Kurunell, parti mill-Kanal ta' Rideau.

Il-Kanal ta' Rideau huwa kanal twil 202 kilometri li jikkollega x-xmara Ottawa f'Ottawa max-xmara Cataraqui u mal-Lag ta' Ontario f'Kingston, Ontario, il-Kanada. Is-46 imgħalaq tiegħu jolzaw id-dgħajjes mix-xmara Ottawa 83 metru 'l fuq tul ix-xmara Rideau sal-Lagi ta' Rideau, u minn hemm jinżlu 50 metru 'l isfel tul ix-xmara Cataraqui lejn Kingston.[1]

Il-kanal infetaħ fl-1832 għat-trasport kummerċjali, iżda eventwalment il-merkanzija għaddiet għal fuq il-linji ferrovjarji u l-Mogħdija tal-Baħar ta' St. Lawrence. Għaldaqstant, illum il-ġurnata għadu jintuża għad-dgħajjes tad-divertiment, u jiġi operat minn Parks Canada minn Mejju sa Ottubru.[2] Huwa l-eqdem sistema ta' kanal li ilu jitħaddem kontinwament fl-Amerka ta' Fuq,[3] u huwa Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO.[4]

Toponimija[immodifika | immodifika s-sors]

Isem il-kanal oriġina minn isem ix-xmara Rideau, li min-naħa l-oħra oriġina minn isem il-Kaskati ta' Rideau. Rideau, li bil-Franċiż tfisser "purtiera", ġejja mid-dehra qisha ta' purtiera tal-kaskati fejn jingħaqdu max-xmara Ottawa.[5]

Storja[immodifika | immodifika s-sors]

Pjanijiet[immodifika | immodifika s-sors]

Wara l-Gwerra tal-1812, waslet informazzjoni dwar il-pjanijiet tal-Istati Uniti li jinvadu l-kolonja Brittanika tal-Kanada ta' Fuq minn New York permezz tax-xmara St. Lawrence. Dan kien jaqta' l-kollegament vitali bejn Montreal u l-bażi navali ewlenija f'Kingston. Biex jilqgħu kontra tali attakk fil-ġejjieni, il-Brittaniċi bdew il-kostruzzjoni jew ir-rinfurzar ta' għadd ta' difiżi, fosthom l-Għolja taċ-Ċittadella f'Halifax, La Citadelle fil-Belt ta' Quebec, u l-Forti ta' Henry f'Kingston.[6]

Inċiżjoni tal-imgħalaq tal-Kanal ta' Rideau f'Bytown.

Fl-1816, Sir Joshua Jebb lesta stħarriġ għal kanal li ġie ddisinjat biex jippermetti l-aċċess għall-qalba tat-territorju Kanadiż.[7] Madankollu, il-pjan tiegħu ma ġiex segwit mill-Kurunell By waqt il-kostruzzjoni tal-Kanal ta' Rideau; huwa kien għażel mogħdija bejn ix-xmara Ottawa u Kingston fejn il-Lag ta' Ontario jnixxi fix-xmara Saint Lawrence.

Fl-1819, Charles Lennox, ir-Raba' Duka ta' Richmond, li kien il-Gvernatur Kap tal-Amerka ta' Fuq Brittanika, ippjana li jagħmel spezzjoni tar-rotta ppjanata għall-Kanal. Madankollu, Lennox ingidem minn volpi u miet f'insedjament qrib Richmond wara li esperjenza sintomi ta' infezzjoni bil-virus tar-rabja. Lennox qabel kien ikkonvinċa lid-Duka ta' Wellington, li dak iż-żmien kien il-Mastru-Ġeneral tal-Ordinanza, biex isir interessat fil-proġett. Fl-1 ta' Marzu 1819, id-Duka ta' Wellington kiteb memorandum li parzjalment kien jgħid li l-Kanal ta' Rideau kellu jinbena bħala parti mis-sistema tad-difiża għall-Kanada.[8]

Sabiex jiġi żgurat passaġġ sikur bejn Montreal u Kingston, rotta ġdida ġiet ippjanata li kellha tibqa' sejra lejn il-Punent minn Montreal tul ix-xmara St. Lawrence, lejn it-Tramuntana tul ix-xmara Ottawa sa ħalq ix-xmara Rideau, iktar 'il quddiem is-sit ta' Bytown (issa Ottawa), imbagħad lejn il-Lbiċ permezz tal-kanal sa Kingston u 'l barra lejn il-Lag ta' Ontario. Il-Kanal ta' Rideau b'hekk kien l-aħħar sezzjoni ta' din ir-rotta, flimkien ma' kanali iqsar f'Grenville, f'Chute-à-Blondeau u f'Carillon biex jiġu evitati s-sezzjonijiet b'kurrenti rapidi u perikli oħra tul ir-rotta.[9]

Kostruzzjoni[immodifika | immodifika s-sors]

Pittura tal-1845 tal-kanal u tan-naħa t'isfel tar-raħal, magħmula minn Thomas Burrowes.

Il-kostruzzjoni tal-kanal ġiet issorveljata mil-Logutenent Kurunell By tal-Inġiniera Rjali (bl-Ingliż: Royal Engineers). Il-kuntratturi privati bħall-imprendituri futuri tar-raffinar taz-zokkor John Redpath, Thomas McKay, Robert Drummond, Thomas Phillips, Andrew White u oħrajn kienu responsabbli għall-biċċa l-kbira tal-kostruzzjoni, u l-maġġoranza tax-xogħol effettiv sar minn eluf ta' ħaddiema Irlandiżi, Skoċċiżi u Kanadiżi-Franċiżi. Il-Kurunell John By iddeċieda li joħloq sistema ta' kanali bl-ilma qiegħed bl-użu ta' digi biex jiġi olzat il-livell tal-ilma u jitrażżnu l-kurrenti rapidi minflok ma jinbnew kanali ġodda madwarhom.[10] Dan kien approċċ aħjar għaliex kien jeħtieġ inqas ħaddiema, kien iktar kosteffettiv u kien iktar faċli biex jinbena.

Il-magħlaq f'Lower Brewers meta kien kważi tlesta fl-1831, pittura ta' Thomas Burrowes.

Ix-xogħol fuq il-kanal beda fil-ħarifa tal-1826 u tlesta sar-rebbiegħa tal-1832. L-ewwel tranżitu sħiħ fil-kanal ta' dgħajsa li taħdem bl-istim sar mid-dgħajsa tal-istim ta' Robert Drummond, Rideau (magħrufa wkoll bħala "Pumper"), li telqet minn Kingston fit-22 ta' Mejju 1832, bil-Kurunell By u l-familja tiegħu abbord, u waslet f'Bytown fid-29 ta' Mejju 1832.

Il-kost finali tal-kostruzzjoni tal-kanal kien ta' £822,804 meta wieħed iqis il-kostijiet kollha, inkluż ix-xiri tal-art (Jannar 1834). Minħabba l-kostijiet żejda mhux mistennija, John By reġa' ssejjaħ lejn Londra u rtira; huwa ma rċieva l-ebda rikonoxximent jew ħajr għall-kisba kbira li rnexxielu jagħmel.[11]

Użu kummerċjali[immodifika | immodifika s-sors]

Poonahmalee, fuq ix-xmara Rideau, qrib Smith Falls, Ontario – Ottubru 1906.

Mit-tlestija tal-kanal, ma kien hemm l-ebda involviment militari ulterjuri bejn il-Kanada u l-Istati Uniti. Għalkemm il-Kanal ta' Rideau ma ntużax għad-difiża, kellu rwol kruċjali fl-iżvilupp bikri tal-Kanada u ħeġġeġ it-trasport, il-kummerċ u l-insedjament tal-Kanada ta' Fuq minn għexieren u ta' eluf ta' immigranti.

Il-kanal kien iktar faċilment navigabbli mix-xmara St. Lawrence minħabba l-kurrenti tassew rapidi fix-xmara bejn Montreal u Kingston. B'hekk, il-Kanal ta' Rideau sar arterja kummerċjali traffikuża bejn Montreal u l-Lagi l-Kbar. Kien jintuża wkoll minn għexieren ta' eluf ta' immigranti li mir-Renju Unit marru lejn il-Punent fil-Kanada ta' Fuq f'dak il-perjodu.

Kien rotta ewlenija għat-trasport tal-oġġetti tqal (injam, minerali, qmuħ) mit-territorji interni tal-Lvant tal-Kanada sa Montreal. Mijiet ta' tagħbijiet ta' oġġetti bil-barkuni kienu jiġu ttrasportati kull sena tul il-Kanal ta' Rideau; fl-1841, pereżempju, xi 19-il dgħajsa tal-istim, 3 barkuni awtomatizzati, u 157 barkun tal-irmonk mhux motorizzat użaw il-Kanal ta' Rideau.[12] Il-kanal kellu jikkompeti mal-Kanal ta' Erie tul l-Istat ta' New York. Uħud mill-vjeġġi li setgħu saru minn Kingston lejn il-Lvant, minflok ittieħdu lejn in-naħa opposta tax-xmara St. Lawrence lejn Oswego, New York. Hemmhekk kienu jivvjaġġaw tul il-Kanal ta' Oswego sal-Kanal ta' Erie, u mix-xmara Hudson, sas-swieq tal-Belt ta' New York.

In-negozjanti f'Kingston studjaw il-kwistjoni. Huma kkunsidraw il-kostruzzjoni ta' kanal ieħor sal-Lag ta' Simcoe u sax-xmara Franċiża u l-Bajja Ġorġjana, biex b'hekk it-traffiku fin-naħa ta' fuq tal-Lagi l-Kbar ikunu jistgħu jużaw il-kanali saħansitra ta' Montreal u jevitaw it-trasport fis-sistema sħiħa tal-lagi. Dan il-pjan eventwalment feġġ bħala l-Mogħdija tal-Ilma ta' Trent-Severn. Oriġinarjament ġiet mistħarrġa bħala rotta militari iżda qatt ma nbniet. Pjan iktar sempliċi kienet ir-rotta madwar partijiet perikolużi tax-xmara St. Lawrence biex ikun jista' jsir trasport dirett minn Kingston sa Montreal, u f'qasir żmien dan twettaq.[13]

Sal-1849, il-kurrenti rapidi tax-xmara St. Lawrence saru navigabbli permezz ta' sensiela ta' mgħalaq, u t-trasportaturi kummerjċali malajr qalbu għal din ir-rotta iktar diretta. Madankollu, l-użu kummerċjali tal-Kanal ta' Rideau ntemm kważi għalkollox wara l-ftuħ tal-Linja Ferrovjarja ta' Prescott u ta' Bytown f'Diċembru 1854. Din ipprovdiet servizz iktar veloċi mit-trasport fuq il-kanal.

Iktar xogħol ta' titjib tar-rotta diretta baqa' jsir tul ix-xmara St. Lawrence. Fis-snin 50 tas-seklu 20 ġiet żviluppata bħala l-Mogħdija għall-Baħar tax-Xmara ta' Saint Lawrence, li ppermettiet lill-bastimenti li jbaħħru fl-oċeani jaċċessaw il-Lagi l-Kbar.

Użu attwali[immodifika | immodifika s-sors]

Wara l-wasla tar-rotot ferrovjarji lejn Ottawa, l-ikbar użu tal-kanal kien għad-dgħajjes tad-divertiment jew rikreattivi. L-introduzzjoni tal-magni esterni wasslet għal żieda fl-inġenji tal-baħar rikreattivi żgħar u għall-użu ikbar tal-passaġġi interni fuq l-ilma bħall-Kanal ta' Rideau u ta' Trent-Severn. Illum il-ġurnata l-Kanal ta' Rideau jifforma parti mir-rotta magħrufa bħala l-Great Loop, li hija rotta ewlenija fuq l-ilma li tikkollega biċċa kbira mil-Lvant tal-Istati Uniti u l-Kanada.[14]

Imwiet matul il-kostruzzjoni[immodifika | immodifika s-sors]

Veduta 'l isfel tal-Qala ta' Cataraqui u l-ikklerjar għall-Kanal ta' Rideau, pittura tal-1829 ta' Thomas Burrowes.

Saħansitra elf ħaddiem mietu matul il-kostruzzjoni tal-kanal. L-ikbar ammont ta' mwiet kien dovut għall-mard, b'mod prinċipali kumplikazzjonijiet mill-malarja (P. vivax), li kienet endemika f'Ontario minħabba n-nemusa tal-ispeċi Anopheles, u mard ieħor ta' dak iż-żmien. L-aċċidenti qajla kienu jseħħu għal proġett ta' dak id-daqs; fl-1827 ġew irreġistrati seba' mwiet minħabba aċċidenti. Għal kull mewta b'aċċident kienet issir inkjesta. L-irġiel, in-nisa u t-tfal indifnu f'ċimiterji lokali, jew f'postijiet funebri qrib is-siti tal-kostruzzjoni jew fiċ-ċimiterji lokali. Kienu jsiru funerali għall-ħaddiema u l-oqbra tagħhom kienu jiġu mmarkati b'markaturi tal-injam (li maż-żmien ittieklu — xi ħaġa li wasslet għall-ħsieb li l-ħaddiema ndifnu f'oqbra bla markaturi).[15]

Veduta mill-Qala ta' Cataraqui, pittura tal-1830 ta' Thomas Burrowes.

Uħud mill-mejtin baqgħu mhux identifikati għax ma kellhomx qrabat fil-Kanada ta' Fuq. Tul ir-rotta tal-kanal hemm diversi mfakar; l-iktar wieħed reċenti huwa mafkar b'kurċifiss Ċeltiku f'Ottawa, f'Kingston u fil-Magħlaq ta' Chaffeys. L-ewwel mafkar mal-Kanal ta' Rideau li sar biex ifakkar l-imwiet fost il-forza tax-xogħol ġie stabbilit fl-1993 mill-Kunsill tax-Xogħol Distrettwali ta' Kingston u mill-Fondazzjoni tal-Wirt ta' Ontario f'Kingston Mills.

Illum il-ġurnata hemm tliet ċimiterji ta' żmien il-kostruzzjoni tal-kanal li huma miftuħa għall-pubbliku: iċ-Ċimiterju ta' Chaffey u l-Ħajt tal-Memorja fil-Magħlaq ta' Chaffey — dan iċ-ċimiterju ntuża mill-1825 sal-aħħar tas-seklu 19; iċ-Ċimiterju Rjali tal-Ħaddiema tat-Tħaffir u tal-Minaturi (oriġinarjament imsejjaħ iċ-Ċimiterju Militari u Ċivili u mbagħad iċ-Ċimiterju Presbiteru Antik) qrib Newboro — li ntuża mill-1828 sas-snin 40 tas-seklu 20; u ċ-Ċimiterju ta' McGuigan qrib Merrickville — li ntuża mill-bidu tas-seklu 19 (għall-ħabta tal-1805) sal-aħħar tas-snin 90 tas-seklu 19.[16]

Rikonoxximent[immodifika | immodifika s-sors]

Il-Kanal ta' Rideau ġie ddeżinjat bħala Sit Storiku Nazzjonali tal-Kanada fl-1925, u ġiet żvelata plakka federali s-sena ta' wara, u mill-ġdid fl-1962 u fl-2013.

Veduta mill-qiegħ tal-istazzjon tal-Magħlaq ta' Ottawa fil-Kanal ta' Rideau. Fl-isfond jidher Chateau Laurier.

Il-kanal deher fuq xi bolol postali maħruġa mill-Posta tal-Kanada. Żewġ bolol tal-45 ċenteżmu — "Il-Kanal ta' Rideau, Mawra bid-dgħajsa fis-sajf fil-Kaskati ta' Jones" u "Il-Kanal ta' Rideau, Skejzjar fix-xitwa qrib il-Parlament" — inħarġu fis-17 ta' Ġunju 1998, bħala parti mis-serje tal-Kanali u tad-Destinazzjonijiet Rikreattivi. Il-bolol ġew iddesinjati minn Carey George u Dean Martin, abbażi ta' pitturi ta' Vincent McIndoe. Fl-2014, il-kanal deher fuq bolla internazzjonali ta' $2.50 bħala parti minn sett tal-Posta Kanadiża ta' ġieħ għas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO. L-istess disinn reġa' ntuża fuq bolla domestika tal-2016.[17]

Fl-1993, British Waterways u Parks Canada qablu li jagħmlu ġemellaġġ bejn il-Kanal ta' Rideau u l-Kanal Kaledonjan fl-Iskozja.[18][19]

Fis-sena 2000, ix-xmara Rideau ġiet iddeżinjata bħala Xmara ta' Wirt Kanadiż bħala rikonoxximent tal-valuri storiċi u rikreattivi eċċezzjonali tagħha.

L-imgħalaq tal-Kanal ta' Rideau b'ħarsa lejn ix-xmara Ottawa minn Wellington Street.

Fl-2007 il-Kanal ta' Rideau tniżżel fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO bħala rikonoxximent li huwa frott il-kreattività umana. Il-Kanal ta' Rideau Canal ġie rrikonoxxut bħala l-iżjed eżempju ppreservat sew ta' kanal tal-ilma qiegħed fl-Amerka ta' Fuq u l-kanal joħroġ fid-dieher l-użu tat-teknoloġija Ewropea tal-isfruttament tal-ilma qiegħed fl-Amerka ta' Fuq fuq skala kbira. Huwa l-uniku kanal li jmur lura għall-era l-kbira tal-kostruzzjoni tal-kanali fl-Amerka ta' Fuq tal-bidu tas-seklu 19 li għadu operattiv tul ir-rotta oriġinali tiegħu u l-biċċa l-kbira tal-istrutturi oriġinali tiegħu għadhom intatti. Ġie rrikonoxxut ukoll bħala eżempju sinifikanti, estensiv u ppreservat sew ta' kanal li kien jintuża għal skopijiet militari b'rabta ma' stadju importanti tal-istorja tal-bniedem — dak tal-ġlieda għall-kontrol tat-Tramuntana tal-kontinent Amerikan.

Ġiet żvelata plakka mill-Bord tas-Siti Arkeoloġiċi u Storiċi ta' Ontario fl-Impjant tal-Magħlaq tal-Kaskati ta' Jones biex jitfakkar il-Logutenent Kurunell u l-Inġinieri Rjali John By, li ssorvelja l-kostruzzjoni tal-Kanal ta' Rideau. Il-plakka tfakkar il-Kanal ta' Rideau, twil 123 mil (198 kilometru), li nbena bħala rotta militari u li fih 47 magħlaq, 16-il lag, żewġ xmajjar, u diga twila 360 pied (110 metri) u għolja 60 pied (18.3-il metru) fil-Kaskati ta' Jones (id-Diga tal-Kaskati ta' Jones), tlesta fl-1832.

Plakek oħra ddedikati lill-kanal li ġew żvelati mill-Fond Fiduċjarju tal-Wirt ta' Ontario jinsabu f'Kingston Mills,[20] fil-Kaskati ta' Smiths,[21] u fil-Lagi ta' Rideau.[22]

Sit ta' Wirt Dinji[immodifika | immodifika s-sors]

Il-Kanal ta' Rideau ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-2007.[4]

Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' żewġ kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-kriterju (i) "Rappreżentazzjoni ta' kapulavur frott il-kreattività tal-bniedem"; u l-kriterju (iv) "Eżempju straordinarju ta' tip ta' bini, ta' grupp ta' siti jew ta' pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid-dieher stadju/i sinifikanti fl-istorja tal-bniedem".[4]

Passaġġ fuq l-ilma[immodifika | immodifika s-sors]

Il-202 kilometri (126 mil) tal-Kanal ta' Rideau jinkorporaw sezzjonijiet mix-xmajjar Rideau u Cataraqui, kif ukoll diversi lagi, inkluż il-Lagi t'Isfel, ta' Fuq u ta' Rideau l-Kbir. Madwar 19-il kilometru (12-il mil) mir-rotta huma artifiċjali. Il-komunitajiet tul il-passaġġ fuq l-ilma jinkludu Ottawa, Manotick, Kars, Burritts Rapids, Merrickville, Smiths Falls, Rideau Ferry, Portland, Westport, Newboro, Seeleys Bay u Kingston. Il-komunitajiet ikkollegati permezz ta' passaġġi navigabbli fuq l-ilma mal-Kanal ta' Rideau jinkludu Kemptville u Perth.

Mill-Ewwel Gwerra Dinjija u l-kostruzzjoni ta' linji ferrovjarji iktar estensivi lejn iż-żona rurali ta' Ontario, id-dgħajjes tad-divertiment biss saru jużaw il-Kanal ta' Rideau.[23] Wieħed idum 3–5 ijiem biex jivvjaġġa t-tul kollu ta' naħa waħda tas-sistema tal-Kanal ta' Rideau b'dgħajsa motorizzata.[24] Mawriet bid-dgħajsa fuq il-kanal jiġu offruti f'Ottawa, f'Kingston, f'Merrickville u fil-Magħlaq ta' Chaffeys. Linja tal-kruċieri topera l-vapur Kawartha Voyageur. Il-baħħara rikreattivi jistgħu jużaw il-kanal biex jivvjaġġaw bejn Ottawa u Kingston.[25]

Il-biċċa l-kbira tal-imgħalaq għadhom jiġu operati bl-idejn. B'kollox hemm 45 magħlaq f'23 stazzjon tul il-kanal, kif ukoll żewġ imgħalaq (l-imgħalaq 33 u 34) fid-daħla tal-Kanal ta' Tay (li jwassal lejn Perth).[26] L-elevazzjoni bejn ix-xmara Ottawa u l-quċċata tagħha fil-Lag ta' Rideau ta' Fuq, hija ta' 83 metru (273 pied), filwaqt li l-bidla fl-elevazzjoni mil-Lag ta' Rideau ta' Fuq għal-Lag ta' Ontario hija ta' 50 metru (164 pied).[27] Barra minn hekk, hemm erba' torrijiet tad-difiża u wħud mis-16-il residenza difensibbli oriġinali tal-operaturi tal-imgħalaq tul il-passaġġ fuq l-ilma. Il-Binja tal-Kummissarjat oriġinali u l-pedamenti tal-barrakki tal-Inġiniera Rjali għadhom jinsabu fl-Istazzjon tal-Magħlaq ta' Ottawa. Il-passaġġ fuq l-ilma jospita bosta speċijiet ta' għasafar, rettili, anfibji, mammiferi u ħut.[28]

Fl-1973–1974 inbena Magħlaq Ikkombinat ġdid f'Smiths Falls (29a), ftit għexieren ta' metri lejn it-Tramuntana tas-sensiela oriġinali ta' tliet imgħalaq (l-imgħalaq 28–30). L-imgħalaq oriġinali ġew evitati iżda tħallew fil-post.

Imgħalaq[immodifika | immodifika s-sors]

Il-Kanal ta' Rideau juża sistema ta' mgħalaq li għadha taħdem kompletament. Ix-xatbiet li jħallu lid-dgħajjes jidħlu u joħorġu mill-imgħalaq iservu għal madwar 12–15-il sena.[29] Meta nbena l-kanal, ix-xatbiet kienu jsiru fis-siti tal-imgħalaq minn mastrudaxxi u ħaddieda, iżda attwalment isiru f'Smiths Falls, Ontario, u xi kultant ikun hemm bżonn sa xahrejn biex jinbena sett ta' xatbiet. Ix-xatbiet tal-Kanal ta' Rideau huma magħmula mill-injam tal-abit ta' Douglas b'għamla ta' mitra biex jiġi żgurat li jissiġillaw sew minħabba l-pressa tal-ilma. Il-lift medju tal-imgħalaq tal-Kanal ta' Rideau juża 1.3 miljun litru (1,300 m3; 1,700 jarda kubu jew 290,000 gallun imperjali; 340,000 gallun Amerikan) ta' ilma.[30]

Livelli massimi[immodifika | immodifika s-sors]

Fl-operazzjonijiet normali, il-kanal jista' jiflaħ dgħajjes b'tul sa 27.4 metru (89 pied 11-il pulzier), b'wisa' sa 7.9 metri (25 pied 11-il pulzier), u b'għoli sa 6.7 metri (22 pied), b'pixka sa 1.5 metru (4 piedi 11-il pulzier). F'ċirkostanzi speċjali, il-kanal jista' jiflaħ dgħajjes b'tul sa 33.5 metru (109 piedi 11-il pulzier) u b'wisa' sa 9.1 metri (29 pied 10 pulzieri).

Torrijiet tad-difiża[immodifika | immodifika s-sors]

Erba' torrijiet tad-difiża nbnew mill-1826 sal-1832 biex jipprovdu protezzjoni lill-kanal li kien taħt il-kontroll tal-Qawwiet Brittaniċi:

  • it-Torri tad-Difiża ta' Merrickville – li ntuża għal żmien qasir matul ir-Ribelljoni tal-1837, u sar ir-residenza tal-operatur tal-imgħalaq; is-sular ta' fuq tneħħa fl-1909 u t-torri ġie rrestawrat fl-1960 bħala mużew;[31]
  • it-Torri tad-Difiża ta' Kingston Mills – li ntuża fl-1837–1838, imbagħad tkabbar biex jintuża bħala residenza; sar iktar tibdil fl-istruttura fl-1909 u t-torri ġie rrestawrat skont il-pjanta tal-1830 fis-snin 60 tas-seklu 20;[32]
  • it-Torri tad-Difiża ta' Newboro – li nbena mid-Dipartiment tal-Ordinanza Brittanika, u ntuża wkoll għal żmien qasir għar-rwol militari maħsub tiegħu fis-snin 30 tas-seklu 19; imbagħad ġie kkonvertit f'residenza tal-operatur tal-imgħalaq; it-torri ġie rrestawrat fis-snin 60 tas-seklu 20 skont il-pjanta oriġinali;[33]
  • it-Torri tad-Difiża ta' Rideau Narrows – inbena minn William H. Tett u sarlu xi tibdil fis-seklu 19 biex isir ir-residenza tal-operatur tal-imgħalaq; it-torri ġie rrestawrat mill-1967 sal-1970 skont il-pjanta oriġinali.[34]

Il-ħames torri tad-difiża f'Burritts Rapids inbena parzjalment fl-1832 qabel ma x-xogħol twaqqaf meta kienu għadhom inbnew biss il-pedamenti u l-ħitan; imbagħad inbena mill-ġdid fl-1914–1915 u finalment twaqqa' biex jiġi sostitwit mill-istazzjon attwali tal-magħlaq fl-1969.[35]

Binja tal-Kummissarjat[immodifika | immodifika s-sors]

Il-Binja tal-Kummissarjat hija l-eqdem binja tal-ġebel li għadha teżisti f'Ottawa. Inbniet fl-1827 bħala maħżen għall-Militar Brittaniku fil-Kanada ta' Fuq. Il-binja fiha tliet sulari, spazju sigur bħala kaxxaforti, żewġ settijiet ta' taraġ, u travu u taljola fuq quddiem biex jiġu olzati l-oġġetti sas-sulari ta' fuq.[36] Wara li ġiet maqsuma f'workshops u f'appartamenti residenzjali, il-Binja tal-Kummissarjat ospitat il-Mużew ta' Bytown mill-1917.[37]

L-Għolja tal-Parlament kienet maħsuba li kienet is-sit ta' fortizza u li kienet tissejjaħ l-Għolja taċ-Ċittadella, fejn il-kanal kien jispiċċa fix-xmara Ottawa.

Skejzjar[immodifika | immodifika s-sors]

Logħba tal-hockey fuq is-silġ li ntlagħbet fuq il-kanal f'Jum il-Milied tal-1901.

Fix-xitwa, sezzjoni tal-Kanal ta' Rideau li tgħaddi minn Ottawa ċentrali ssir uffiċjalment l-ikbar u t-tieni l-itwal sit tal-iskejzjar fid-dinja. It-tul ikklerjat kumplessiv ikun ta' 7.8 kilometri (4.8 mili), b'erja tas-superfiċe ekwivalenti ta' 90 grawnd Olimpiku tal-hockey ta' fuq is-silġ. Din is-sezzjoni tibda mill-Impjant tal-Magħlaq ta' Hartwells fl-Università ta' Carleton, tibqa' għaddejja sal-imgħalaq ta' bejn il-binjiet tal-Parlament u Château Laurier, u tinkludi l-Lag ta' Dow bejniethom. Isservi bħala attrazzjoni turistika popolari u żona rikreattiva, u fiha jsir il-festival ta' Winterlude f'Ottawa. Fl-2023, temp sħun mhux tas-soltu pprevjena l-ftuħ tal-istaġun tal-iskejzjar għall-festival ta' Winterlude. Beaver Tails, ħelu moqli tal-għaġina, jinbiegħ flimkien ma' bukkuni u xarbiet oħra, f'bankarelli tul is-sezzjoni tal-iskejzjar. Il-bankarelli tneħħew fil-bidu tal-2023 minħabba n-nuqqas ta' turiżmu dovut għan-nuqqas ta' ftuħ tal-istaġun tal-iskejzjar.

F'Jannar 2008, Winnipeg, Manitoba, kiseb ir-rekord tal-itwal sit tal-iskejzjar fid-dinja b'tul ta' 8.54 kilometri iżda b'wisa' ta' bejn 2 u 3 metri biss fuq ix-xmara Assiniboine u x-Xmara l-Ħamra f'The Forks. B'hekk, il-Kanal ta' Rideau beda jissejjaħ bħala "l-ikbar sit tal-iskejzjar fid-dinja". Is-sezzjoni tal-iskejzjar tal-Kanal ta' Rideau żdiedet fil-Guinness Book of World Records fl-2005 peress li hija l-ikbar sezzjoni tal-iskejzjar did-dinja li tiġi ffriżata b'mod naturali.

Is-sezzjoni tal-iskejzjar tkun miftuħa 24 siegħa kuljum. It-tul tal-istaġun jiddependi fuq it-temp, iżda tipikament tiftaħ f'Jannar u tagħlaq f'Marzu. Minħabba t-tisħin dinji, it-temperatura medja tar-reġjun fix-xitwa għoliet b'rata mgħaġġla mis-snin 70 tas-seklu 20, u b'hekk jum il-ftuħ tal-iskejzjar dejjem qed ikun ftit iktar tard u l-istaġun tal-iskejzjar dejjem qed ikun ftit iqsar.[38] Fl-1971–1972, it-tieni xitwa tas-sezzjoni tal-iskejzjar, l-istaġun tal-iskejzjar dam 90 jum, li kien l-itwal staġun. Fl-2022–2023, it-temperaturi sħan flimkien mal-borra u max-xita wasslu għall-ewwel staġun mingħajr jiem tal-iskejzjar. Qabel dak iż-żmien, l-istaġun tal-iskejzjar tal-2015–2016 kien l-iqsar wieħed, b'34 jum biss (li minnhom 18-il jum biss kienu tajbin għall-iskejzjar). Fil-21 ta' Jannar 2024, il-kanal infetaħ għall-iskejzjar għall-ewwel darba fi kważi sentejn, iżda dam miftuħ għal 10 ijiem biss qabel ma għalaq fil-25 ta' Frar, u b'hekk kien l-iqsar staġun tal-iskejzjar.[39]

Staġun Ftuħ Għeluq Jiem ta' skejzjar
54 21 ta' Jannar 2024 25 ta' Frar 2024 10
53 — — 0
52 14 ta' Jannar 2022 5 ta' Marzu 2022 41
51 28 ta' Jannar 2021 25 ta' Frar 2021 26
50 18 ta' Jannar 2020 26 ta' Frar 2020 31
49 30 ta' Diċembru 2018 10 ta' Marzu 2019 59
48 5 ta' Jannar 2018 21 ta' Frar 2018 35
47 14 ta' Jannar 2017 18 ta' Frar 2017 25
46 23 ta' Jannar 2016 25 ta' Frar 2016 18
45 10 ta' Jannar 2015 9 ta' Marzu 2015 59
44 31 ta' Diċembru 2013 11 ta' Marzu 2014 58
43 18 ta' Jannar 2013 28 ta' Frar 2013 38
42 15 ta' Jannar 2012 22 ta' Frar 2012 26
41 8 ta' Jannar 2011 6 ta' Marzu 2011 53
40 14 ta' Jannar 2010 26 ta' Frar 2010 36
39 1 ta' Jannar 2009 5 ta' Marzu 2009 58
38 25 ta' Jannar 2008 5 ta' Marzu 2008 34
37 26 ta' Jannar 2007 12 ta' Marzu 2007 45
36 7 ta' Jannar 2006 10 ta' Marzu 2006 39
35 28 ta' Diċembru 2004 16 ta' Marzu 2005 66
34 14 ta' Jannar 2004 28 ta' Frar 2004 46
33 3 ta' Jannar 2003 16 ta' Marzu 2003 66
32 2 ta' Frar 2002 8 ta' Marzu 2002 26
31 29 ta' Diċembru 2000 9 ta' Marzu 2001 69
30 31 ta' Diċembru 1999 23 ta' Frar 2000
29 2 ta' Jannar 1999 16 ta' Marzu 1999
28 21 ta' Diċembru 1997 2 ta' Marzu 1998 46
27 12 ta' Jannar 1997 22 ta' Marzu 1997 57
26 1 ta' Jannar 1996 23 ta' Frar 1996 47
25 1 ta' Jannar 1995 9 ta' Marzu 1995 50
24 30 ta' Diċembru 1993 11 ta' Marzu 1994
23 29 ta' Diċembru 1992 1 ta' Marzu 1993
22 28 ta' Diċembru 1991 6 ta' Marzu 1992
21 4 ta' Jannar 1991 2 ta' Marzu 1991
20 24 ta' Diċembru 1989 22 ta' Frar 1990
19 23 ta' Diċembru 1988 14 ta' Marzu 1989
18 4 ta' Jannar 1988 7 ta' Marzu 1988
17 7 ta' Jannar 1987 2 ta' Marzu 1987
16 27 ta' Diċembru 1985 23 ta' Frar 1986
15 4 ta' Jannar 1985 22 ta' Frar 1985
14 25 ta' Diċembru 1983 17 ta' Frar 1984
13 2 ta' Jannar 1983 14 ta' Frar 1983
12 27 ta' Diċembru 1981 21 ta' Frar 1982
11 18 ta' Diċembru 1980 17 ta' Frar 1981
10 1 ta' Jannar 1980 22 ta' Frar 1980 43
9 5 ta' Jannar 1979 23 ta' Frar 1979
8 29 ta' Diċembru 1977 9 ta' Marzu 1978
7 14 ta' Diċembru 1976 27 ta' Frar 1977 45
6 20 ta' Diċembru 1975 26 ta' Frar 1976
5 31 ta' Diċembru 1974 28 ta' Frar 1975
4 1 ta' Jannar 1974 28 ta' Frar 1974
3 25 ta' Diċembru 1972 1973 45
2 26 ta' Diċembru 1971 25 ta' Marzu 1972
1 18 ta' Jannar 1971 26 ta' Frar 1971

Għalkemm xi residenti ta' Ottawa minn jeddhom użaw il-kanal għall-iskejzjar għal snin sħaħ, l-użu uffiċjali tal-kanal għall-iskejzjar u bħala attrazzjoni turistika kien innovazzjoni iktar reċenti. Madankollu, saħansitra fl-1970, il-gvern tal-belt ta' Ottawa kkunsidra l-pavimentar tal-kanal biex jintuża bħala triq b'veloċità għolja. Minkejja dan, is-sjieda tal-gvern federali fir-rigward tal-kanal, ipprevjeniet il-belt milli tkompli b'din il-proposta. Meta Doug Fullerton inħatar bħala President tal-Kummissjoni tal-Belt Kapitali Nazzjonali, huwa ppropona kuritur rikreattiv madwar il-kanal li jinkludi s-sezzjoni tal-iskejzjar fix-xitwa bejn l-Università ta' Carleton u l-Park tal-Konfederazzjoni. Il-pjan ġie implimentat fit-18 ta' Jannar 1971, minkejja l-oppożizzjoni tal-kunsill tal-belt. Sezzjoni żgħira ta' silġ qrib iċ-Ċentru Nazzjonali tal-Arti ġiet ikklerjata mill-impjegati tal-Kummissjoni tal-Belt Kapitali Nazzjonali, u 50,000 ruħ skejzjaw fuq il-kanal fl-ewwel tmiem il-ġimgħa. Illum il-ġurnata s-sezzjoni tal-iskejzjar hija ikbar minħabba t-tagħmir disponibbli għaż-żamma tas-silġ u għall-ekwipaġġ tal-manutenzjoni f'kull ħin. Is-sezzjoni tal-iskejzjar issa tilqa' medja ta' miljun żjara fis-sena. Il-kunsillier tal-belt u l-awtur Clive Doucet isostni li din it-trasformazzjoni tal-kanal tat nifs ġdid lill-komunitajiet ta' Glebe, tal-Lvant taċ-ċentru storiku ta' Ottawa u tan-Nofsinhar taċ-ċentru storiku ta' Ottawa.

Iktar qari[immodifika | immodifika s-sors]

  • Bebee, Ed (2010), Invisible Army: Hard Times, Heartbreak & Heritage, Ed Bebee & Friends of the Rideau., ISBN 978-0-9696052-4-9.
  • Conroy, Peter (2002), Our Canal: The Rideau Canal in Ottawa, General Store Publishing House, ISBN 978-1-894263-63-4.
  • Legget, Robert Ferguson (1986), Rideau Waterway, University of Toronto Press, ISBN 978-0-8020-6591-9.
  • Nelles, Mike (2007), Steamboating on the Rideau Canal. Bytown pamphlet series., The Historical Society of Ottawa.
  • Watson, Ken W. (2010), Tales of the Rideau, Ken W. Watson., ISBN 978-0-9780751-2-5.
  • Watson, Ken W. (2007), The Rideau Route: Exploring the Pre-Canal Waterway, Ken W. Watson., ISBN 978-0-9780751-1-8.
  • Watson, Ken W. (2000), A History of the Rideau Lockstations, Friends of the Rideau., ISBN 0-9696052-1-8.

Referenzi[immodifika | immodifika s-sors]

  1. ^ "Rideau Canal". www.thecanadianencyclopedia.ca (bl-Ingliż). Miġbur 2024-06-25.
  2. ^ "Parks Canada - Rideau Canal National Historic Site - Lockstation Safety". web.archive.org. 2013-10-22. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2013-10-22. Miġbur 2024-06-25.
  3. ^ Slaymaker, Olav; Catto, Norm (February 13, 2020). Landscapes and Landforms of Eastern Canada. Springer Nature. p. 564. ISBN 978-3-030-35137-3.
  4. ^ a b ċ Centre, UNESCO World Heritage. "Rideau Canal". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2024-06-25.
  5. ^ "Rideau Canal - History of the Rideau Canal". www.rideau-info.com. Miġbur 2024-06-25.
  6. ^ Legget, Robert (1955). Rideau Waterway. Toronto: University of Toronto Press. pp. 23–25.
  7. ^ "Rideau Canal - Book - Engineered Landscapes: The Rideau Canal's Transformation of a Wilderness Waterway - Synopsis of the contents". www.rideau-info.com. Miġbur 2024-06-25.
  8. ^ "Rideau Canal - History of the Rideau Canal". rideau-info.com. Miġbur 2024-06-25.
  9. ^ "The story of the Rideau Canal: A major engineering feat of the 19th century" (bl-Ingliż). 2016-08-07. Miġbur 2024-06-25.
  10. ^ admin (2020-04-21). "Environment". Rideauheritageroute (bl-Ingliż). Miġbur 2024-06-25.
  11. ^ "Rideau Canal - Tales of the Rideau: Bye By - The Story of Lieutenant-Colonel John By, R.E." www.rideau-info.com. Miġbur 2024-06-25.
  12. ^ Bush, Edward Forbes (1977). Commercial Navigation on the Rideau Canal, 1832–1961. Ottawa: Parks Canada. p. 107.
  13. ^ "Parks Canada - Commemorating the War of 1812 - Rideau Canal National Historic Site of Canada Receives World Heritage Site Designation!". web.archive.org. 2013-05-23. Arkivjat mill-oriġinal fl-2013-05-23. Miġbur 2024-06-25.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
  14. ^ US Department of Commerce, National Oceanic and Atmospheric Administration. "What is the Great Loop?". oceanservice.noaa.gov (bl-Ingliż). Miġbur 2024-06-25.
  15. ^ "Rideau Canal - Tales of the Rideau: A Grave Revealing". www.rideau-info.com. Miġbur 2024-06-25.
  16. ^ "Rideau Canal - Memorials and Markers on the Rideau Canal". www.rideau-info.com. Miġbur 2024-06-25.
  17. ^ "Collectible stamps and philatelic supplies | Canada Post - Canada Post". store.canadapost-postescanada.ca. Miġbur 2024-06-25.
  18. ^ "Twin Canals - Caledonian/Rideau. - Signs of History on Waymarking.com". www.waymarking.com. Miġbur 2024-06-25.
  19. ^ "Twin Canals / Les canaux jumelés Historical Marker". www.hmdb.org (bl-Ingliż). Miġbur 2024-06-25.
  20. ^ "Rideau Canal 1826-1832 Historical Plaque". www.ontarioplaques.com. Miġbur 2024-06-25.
  21. ^ "Rideau Waterway Historical Plaque". www.ontarioplaques.com. Miġbur 2024-06-25.
  22. ^ "Royal Sappers and Miners Historical Plaque". www.ontarioplaques.com. Miġbur 2024-06-25.
  23. ^ Parks Canada Agency, Government of Canada (2023-06-16). "Culture and history". parks.canada.ca. Miġbur 2024-06-25.
  24. ^ "Rideau Canal - Historical Places, Communities and Biosphere". Rideauheritageroute (bl-Ingliż). Miġbur 2024-06-25.
  25. ^ "Canadian River Boat Cruises". Ontario Waterway Cruises. Miġbur 2024-06-25.
  26. ^ "Rideau Canal - The Rideau Canal FAQ". www.rideau-info.com. Miġbur 2024-06-25.
  27. ^ "Rideau Canal | Description, Locks, Skating, & Facts | Britannica". www.britannica.com (bl-Ingliż). Miġbur 2024-06-25.
  28. ^ "Friends of the Rideau - Fauna of the Rideau". www.rideaufriends.com. Miġbur 2024-06-25.
  29. ^ Parks Canada Agency, Government of Canada (2017-03-28). "index". parks.canada.ca. Miġbur 2024-06-25.
  30. ^ "How a lock works?" (PDF).
  31. ^ Times, N. G. (2017-02-16). "The Block house: a Rideau Canal icon" (bl-Ingliż). Miġbur 2024-06-25.
  32. ^ "Rideau Canal - A History of the Rideau Lockstations: Kingston Mills Lockstation". www.rideau-info.com. Miġbur 2024-06-25.
  33. ^ Pennock, Clifford. "Newboro Lockmaster's House with outside group". images.ourontario.ca (bl-Ingliż). Miġbur 2024-06-25.
  34. ^ "Rideau Canal - A History of the Rideau Lockstations: Narrows Lockstation". www.rideau-info.com. Miġbur 2024-06-25.
  35. ^ "Rideau Canal - A History of the Rideau Lockstations: Burritts Rapids Lockstation". www.rideau-info.com. Miġbur 2024-06-25.
  36. ^ "HistoricPlaces.ca - HistoricPlaces.ca". www.historicplaces.ca. Miġbur 2024-06-25.
  37. ^ "History" (bl-Ingliż). Miġbur 2024-06-25.
  38. ^ Brammer, Jeremy R.; Samson, Jason; Humphries, Murray M. (December 18, 2014). "Declining availability of outdoor skating in Canada". Nature Climate Change. 5 (1): 2–4.
  39. ^ "'See you next winter': Rideau Canal Skateway closed for the season". Ottawa (bl-Ingliż). 2024-02-25. Miġbur 2024-06-25.
Miksub minn "https://mt.wikipedia.org/w/index.php?title=Kanal_ta%27_Rideau&oldid=309408"