Forti San Luċjan

Fort San Luċjan

torri

Data meta nħoloq	1610
Pajjiż	Malta
Entità amministrattiva territorjali fejn tinstab	Marsaxlokk
Koordinati	35°49′49″N 14°32′37″E
Propjetarju	Heritage Malta
Ikkummissjonat minn	Ordni tal-Kavallieri Ospitalieri ta' San Ġwann
Deżinjazzjoni bħala wirt	Grad 1
Indirizz stradali	Triq il-Qajjenza
Maintained by	Heritage Malta
Category for the view from the item	Category:Views from St Lucian Tower

Fort San Luċjan, magħrufa wkoll bħala Saint Lucian Tower jew Fort Rohan, huwa torri ta' l-għassa u fort poligonali b'swar kbir f'Marsaxlokk, Malta . It-torri oriġinali nbena mill- Ordni ta’ San Ġwann bejn l-1610 u l-1611, u kien it-tieni minn sitt torrijiet ta’ Wignacourt .

Ġiet miżjuda batterija tal-artillerija madwar l-1715, u l-kumpless ġie aġġornat f’forti fl-1790s. Fis-snin 70, il-forti nbena mill-ġdid mill-Ingliżi fl-istil poligonali. It-Torri ta’ San Luċjan huwa t-tieni l-akbar torri tal-għassa f’Malta, wara t-Torri ta’ San Tumas . Illum, it-torri u l-forti jintużaw miċ-Ċentru ta’ Riċerka dwar l-Akwakultura ta’ Malta.

It-torri jidher bil-lejl

Storja

Torri u batterija

Mappa tat-Torri u l-Batterija ta' San Luċjan fl-1715

It-Torri Santa Luċija nbena 'l fuq mill-kosta tal-Bajja ta' Marsaxlokk, fuq il-promontorju bejn Marsaxlokk u Birżebbuġa. Skont il-leġġendi lokali, mara ħolmet li San Ġwann taha parir biex tgħid lill-Gran Mastru biex issaħħaħ iż-żona madwar Marsaxlokk, għax kien imminenti attakk Ottoman. Il-mara tkellmet dwarha lill-kappillan, li tkellem dwarha lill-isqof, li min-naħa tiegħu tkellem dwarha lill-Gran Mastru Alof de Wignacourt. Il-Gran Mastru ma tahx kas, iżda dak is-sajf fil-fatt seħħ attakk. Wignacourt għalhekk ordna l-bini tat-torri Sainte-Lucie, li finalment inbena bejn l-1610 u l-1611. L-ispiża tal-kostruzzjoni kienet ta’ 11,745 écus, 2 tari u 6 écus. It-torri kien imsemmi għal knisja fi Franza li fiha tgħammed Wignacourt.

Id-disinn tat-torri huwa simili ħafna għal dak tat-Torri ta’ Wignacourt tal-bajja ta’ San Pawl, iżda fuq skala akbar. Taraġ wassal għat-torri, iżda aktar tard ġie mwaqqa mill-Ingliżi. Xi wħud isostnu li kien iddisinjat minn Vittorio Cassar, iżda dawn it-talbiet huma kkontestati peress li Cassar x’aktarx kien mejjet meta beda x-xogħol fuq it-torri.

It-Torri ta’ San Luċjan ra l-ewwel azzjoni f’Lulju tal-1614, meta spara l-kanuni tiegħu fuq flotta Ottomana li kienet qed tipprova tinżel fil-Bajja ta’ Marsaxlokk. L-Ottomani telqu u niżlu fil-Bajja ta’ San Tumas, u saqqu xi bliet u art agrikola qabel ma ġew imġiegħla jirtiraw mill-milizzja. Dan l-avveniment huwa magħruf bħala r-raid taż-Żejtun.

It-torri oriġinarjament kien armat b'6 kanuni, kif ukoll munizzjon u armamenti oħra. Fil-ħitan tagħha kienet tinsab kappella żgħira, u kellha pittura titulari li turi l-Martirju ta’ San Luċjan. Il-pittura ġiet rilokata fil-knisja parrokkjali ta' Ħal Tarxien fl-1799. Wara li nbnew it-torrijiet De Redin, San Luċjan kellu t-Torri ta' Delimara u t-Torri ta' Bengħisa fil-vista tiegħu, iżda dawn it-tnejn minn dak iż-żmien ġew imwaqqgħin.

Batterija semi-ċirkolari b’blockhouse forma ta’ vleġġa ġiet miżjuda mat-torri fl-1715.

Forti Rohan

Mappa tal-Forti Rohan kif tlestiet fl-1795

Bejn l-1792 u l-1795, it-torri u l-batterija kienu mdawra b’foss u magħluqa f’magħluq li jixbaħ s-sewwa. Dan kien iddisinjat mill-inġinier Antoine Étienne de Tousard, u l-kumpless ingħata l-isem ġdid ta’ Fort Rohan wara l-Granmastru renjanti, Emmanuel de Rohan-Polduc.

Matul l-invażjoni Franċiża ta’ Malta fl-1798, il-Forti Rohan, dak iż-żmien ikkmandat mill-kavallier Laguérivière, kien wieħed mill-ftit fortizzi li offrew reżistenza qawwija lill-forzi invażuri. Wara li l-Ordni telqet minn Malta, l-isem “Forti Rohan” ma baqax jintuża u t-torri reġa’ beda jissejjaħ “Torri ta’ San Luċjan” jew “Forti San Luċjan”.

Tnaqqis u redut

Mappa ta’ San Luċjan Entrenchment and Redoubt, fir-rigward tal-Forti Rohan u Vendôme Redoubt

Matul l-imblokk Franċiż tal-1798-1800, Fort Rohan kien magħżul mill-Ingliżi (li kienu alleati mar-ribelli Maltin kontra l-Franċiżi) bħala bażi ta’ provvista u punt ta’ evakwazzjoni fil-każ tal-wasla ta’ forza ta’ għajnuna Franċiża. Il-pjan kien li malli jaslu r-rinforzi Franċiżi, suldati Ingliżi tat-30 u d-89 Reġiment tal-Marda jinġabru f’San Rocco Battery, u jirtiraw Ħaż-Żabbar taħt il-għata ta’ San Rocco Redoubt. Minn hemm, kellhom imorru ż-Żejtun, u mbagħad il-Forti Rohan, minn fejn jimbarkaw fuq il-vapuri tagħhom fil-Port ta’ Marsaxlokk u jevakwaw il-gżira.

Għal dan il-għan, inbena l-Intrenchment ta' San Luċijan li jiġġebbed minn ħdejn il-Batterija Ferretti sa Vendôme Redoubt, li effettivament qatgħet il-peniżola tat-torri mill-bqija tal-gżira. L-irfid inbena fl-1799 mill-militar Ingliż bl-għajnuna tal-inġinier Malti Matteo Bonavia. Redoubt forma djamant, magħrufa bħala Saint Lucian Redoubt, inbniet ftit 'il bogħod qabel l-irfid, biex tipprovdi kopertura għall-forzi li jirtiraw. Kemm ir-redoubt kif ukoll l-irfid twaqqa’ wara l-imblokk, u llum ma jidhrux traċċi tagħhom.

Forti San Luċjan

Gatehouse u foss ta’ l-era Victoria

Meta Malta waqgħet taħt il-ħakma Brittanika b’mod permanenti, estendew il-forti b’mod sostanzjali u t-torri oriġinali issa jifforma l-qalba ta’ fortizza tal-era Vittorjana. Bejn l-1872 u l-1878, ġew żarmati l-batterija, l-għeluq u t-taraġ li jwassal għat-torri, u minflok inbena fortizza poligonali ġdida, bl-installazzjoni kollha ngħatat l-isem ta’ Forti San Luċjan. Il-forti għandu caponiers, gate mgħarrqa, u rampa tad-daħla mgħawġa. Fuq in-naħa tal-baħar it-torri ġie estiż biex jifforma batterija baxxa, bi tliet casemates kbar iħarsu 'l barra mill-Bajja ta' Marsaxlokk lejn il-Forti Delimara.

Xarpa u foss tal-batterija tal-era Victoria

Il-forti kien mgħammar b'kanuni RML 10 pulzieri 18-il tunnellata. San Luċjan kien jifforma parti minn ċirku ta’ fortizzi Vittorjani li jipproteġu l-Bajja ta’ Marsaxlokk li kien jinkludi wkoll il-Forti Delimara, il-Forti Tas-Silġ u l-Forti Benghisa. Il-forti ġie dekummissjonat fl-1885, iżda ntuża bħala maħżen tal-bombi tar-Royal Air Force bejn it-Tieni Gwerra Dinjija u s-sittinijiet. L-armi nukleari kienu wkoll possibbilment maħżuna f'San Luċjan matul il-Gwerra Bierda. F'xi punti, il-forti ntuża wkoll bħala ħabs militari. Din ingħatat lill-Gvern ta’ Malta mal-indipendenza fl-1964.

It-torri kien inkluż fil-Lista tal-Antikitajiet tal-1925.

Illum

Illum il-forti jospita l-Malta Aquaculture Research Centre

Wara li l-forti ngħata lill-gvern, ġie amministrat mill-Università ta’ Malta, fil-bidu mid-Dipartiment tal-Arkitettura u wara bħala Stazzjon tal-Bijoloġija Marittima. Fl-1988, ingħatat lill-Ministeru tal-Agrikoltura u s-Sajd biex jakkomoda Ċentru Nazzjonali tal-Akwakultura, issa magħruf bħala l-Malta Aquaculture Research Centre.

Din tibqa’ f’idejn iċ-ċentru tal-akkwakultura sal-lum, għalkemm il-gvern qed jikkunsidra r-rilokazzjoni tiegħu. Il-forti huwa ġeneralment f'kundizzjoni tajba, għalkemm xi ħsarat ġew ikkawżati fuq partijiet minnu mill-konverżjoni tiegħu f'ċentru tal-akkwakultura. Il-foss huwa kemmxejn imkabbar, u l-casemates huma vojta, il-kanuni ilhom marret. Jekk iċ-ċentru tal-akkwakultura jirriloka x'imkien ieħor, il-forti possibbilment jiġi restawrat u mibdul f'attrazzjoni storika.

Il-forti u t-torri huma miftuħa għall-pubbliku għal individwi jew gruppi żgħar ta’ 2 sa 5 persuni kull nhar ta’ Sibt filgħodu. Gruppi akbar jistgħu jagħmlu appuntament biex iżuru l-forti. Minn Settembru 2017 it-tours tas-Sibt huma sospiżi - l-ebda informazzjoni li ġejja dwar jekk humiex se jerġgħu jibdew.