Egon Schiele

Egon Schiele
Ħajja
Isem propju	Egon Leo Adolf Ludwig Schiele
Twelid	Tulln an der Donau (en) , 12 Ġunju 1890
Nazzjonalità	Ċislejtanja
Grupp etniku	Awstrijaċi
Mewt	Vjenna, 31 Ottubru 1918
Post tad-dfin	Ober Sankt Veiter Friedhof (en)
Kawża tal-mewt	kawżi naturali (pandemija tal-influwenza 1918-1920)
Familja
Konjuga/i	Edith Schiele (en)
Koppja/i	Wally Neuzil (mul)
Aħwa	uri Gertrude Peschka (en) ; Melanie Schiele (en) ;
Edukazzjoni
Alma mater	Akademie der bildenden Künste Wien
Lingwi	Ġermaniż
Għalliema	Christian Griepenkerl (mul) ; Gustav Klimt (mul)
Okkupazzjoni
Okkupazzjoni	pittur; tipografu; disinjatur; litografu; fotografu; arkitett; skultur
	Parteċipant Documenta III (en) ;
Post tax-xogħol	Neulengbach (en) ; Vjenna; Český Krumlov
Influwenzat minn	Gustav Klimt (mul)
Moviment	espressjoniżmu
Moviment artistiku	ritratt; figure painting (en) ; awtoritratt; arti pajsaġġistika; allegorija

Egon Schiele (twieled fit-12 ta' Ġunju 1890 – miet fil-31 ta' Ottubru 1918) kien pittur figurattiv importanti Awstrijak tas-seklu 20. Il-pitturi u d-disinji tiegħu magħrufa għall-intensità, mimlija forom u figuri mibrumin u mgħawġin, jagħmluh wieħed mill-aqwa esponenti tal-Espressjoniżmu. Minħabba din l-intensità f'xogħlu u l-mewt bikrija tiegħu, fl-immaġinazzjoni tal-poplu sar jissimbolizza "l-artista ttormentat". Schiele pinġa xi mitt ritratt tiegħu nnifsu.

Bijografija

Edukazzjoni

Egon Schiele twieled Tulln fuq id-Danubu. Missieru, Adolf, kien jaħdem mal-Ferroviji Statali Awstrijaċi bħala kap tal-istazzjon; ommu, Marie, kienet minn Krumau fil-Boemja. Meta kien tifel kien imur l-iskola mmexxija minn Stift Klosterneuburg fejn dak li kien jgħallmu l-arti, K.L. Strauch, induna bit-talent artistiku tiegħu u nkoraġġih ħafna.

Meta Schiele kellu 15-il sena, missieru miet u kien jieħu ħsiebu zijuh (ħu ommu), Leopold Czihaczec, li kien inkwitat ħafna bin-nuqqas ta' interess ta' Schiele fl-iskola, imma fl-istess ħin induna bil-passjoni u talent li kellu għall-arti. Fl-1906 Schiele daħal il- Kunstgewerbeschule (l-iSkola ta' l-Arti u l-Artiġġjanat ), Vjenna, fejn Gustav Klimt kien studja. Fl-ewwel sena hemm, Schiele ntbagħat l-Akademie der Bildenden Künste, Vjenna, akkademja iżjed tradizzjonali, fuq l-insistenza ta' xi membri tal-fakultà. Hemm studja il-pittura u d-disin, imma l-konservatoriżmu tal-iskola xebbgħu u telaq fl-1909.

L-ewwel wirjiet

Fl-1907, Schiele sar jaf 'il Gustav Klimt. Klimt kien jgħin l-artisti żagħżagħ b'ġenerożità kbira u ħa interess speċjali f'Schiele minħabba t-talent li ra fih u kien jixtri d-disinji tiegħu, ipartat x'uhud ma' tiegħu stess, isiblu l-mudelli u jintroduċih ma' nies li kienu interessati jixtru x-xogħol tiegħu. Introduċa 'l Schiele wkoll mal-"Wiener Werkstätte", il-grupp tal-arti u l-artiġġjanat li kellu x'jaqsam mas-Seċessjoni Vjenniża. Fl-1908 Schiele kellu l-ewwel wirja f'Klosterneuburg. Is-sena ta' wara ħalla l-Akkademja, meta spiċċa t-tielet sena u ma' xi studenti mxebbgħin bħalu, waqqaf il- "Neukunstgruppe" (Grupp tal-Arti l-Ġdida). Fl-istess sena, 1909, Klimt stieden 'il Schiele biex juri xi xogħol tiegħu fil-Kunstschau ta' Vjenna, fejn kien hemm pitturi ta' Edvard Munch, Jan Toorop u Vincent van Gogh fost oħrajn. F'dawn ix-xogħlijiet l-istil tiegħu, ħieles mill-irbit tar-regoli riġidi u l-konvenzjonijiet tal-akkademja, kien diġà sar espressjonista. Ma' ġenb ritratti ta' ħbiebu u tiegħu stess, wera pitturi li fihom irrappreżenta l-fiżiċità tal-ġisem permezz ta' tagħwiġ aggressiv tal-figuri. Schiele beda jesplora mhux biss il-forma umana imma wkoll is-sesswalità umana li b'din id-distorsjoni tal-forom għamilha ossessjoni erotika u taha tensjoni mimlija emozzjoni qawwija. Schiele uża linja taqta' u inċisiva biex jesprimi t-turmenti tiegħu. Il-kulur f'idejh kiseb valur awtonomu, mhux naturalistiku imma ħadrani, b'riżultati partikularment effikaċi fin-numru kbir ta' akkwarelli u disinji ta' tensjoni alluċinata.

Ħafna nies sabu l-frankezza tax-xogħol tiegħu allarmanti.

Kontroversja

Fl-1911, Schiele ltaqa' ma' tfajla ta' sbatax-il sena, Valerie (Wally) Neuzil. Din marret toqgħod miegħu Vjenna u qagħditlu mudella għall-pitturi l-iżjed impressjonanti. Ma tantx nafu fuqha ħlief li qabel kienet timmudella għal Gustav Klimt u setgħet kienet waħda minn namrati tiegħu. Schiele u Wally riedu jaħarbu minn dak li kienu jqisuh l-ambjent magħluq ta' Vjenna u marru joqogħdu fil-belt żgħira ta' Český Krumlov (Krumau) fil-Boemja t'isfel (fejn illum hemm mużew dedikat lil Schiele). Minkejja li Schiele kien jaf xi nies, għax ommu kienet twieldet hemm, il-mod kif kienu jgħixu qajjem ħafna għagħa fost ir-reżidenti u dawn ġegħluhom iħallu l-belt.

Schiele fittex studju rħis u ambjent li jispirah u dawn sabhom Neulengbach, 35-il km lejn il-punent ta' Vjenna u mar joqgħod hemm ma' Wally. Il-mod kif kienu jgħixu Schiele u Wally qajjem ħafna storbju fil-belt u f'April tal-1912 arrestawh għall-korruzzjoni ta' minorenni. Meta l-pulizija ġew l-istudju biex jarrestawh, ikkonfiskaw iżjed minn mitt disinn li kkonsidraw pornografiċi u tefgħuh il-ħabs sakemm tela' l-qorti. Meta deher quddiem l-imħallef l-akkużi ta' seduzzjoni u rapiment waqqagħhom imma sabu ħati li wera disinji erotiċi fejn jistgħu jarawhom it-tfal. L-imħallef ħaraq waħda mid-disinji fuq xemgħa fil-qorti stess, imma billi Schiele diġà kien għamel wieħed u għoxrin ġurnata maqful, tah sentenza ta' tlett ijiem il-ħabs biss. Waqt li kien il-ħabs Schiele pinġa serje ta' 12-il pittura li juru l-ħruxija taċ-ċelel tal-ħabs.

Fl-1914 Schiele ltaqa' ma' Edith Harms li kienet toqgħod fl-istess triq faċċata tal-istudju u li kienet it-tifla ta' mastru-ċavettier. Is-sena ta' wara telaq 'il Wally u tgħarras ‘l Edith u minkejja xi oppożizzjoni mill-familja tagħha, iżżewiġha f'Ġunju ta' 1915.

Il-Gwerra

L-Ewwel Gwerra Dinjija kienet għada sejra u tlett ijiem wara t-tieġ ta' Schiele, bagħtu għalih għas-servizz militari. L-uffiċjali tal-armata rrispettaw it-talent artistiku tiegħu u ttrattawh tajjeb. Hekk, qatt ma kellu jmur jiġġieled. Kull ma kellu x'jgħamel kien li joqgħod għassa mal-priġunieri tal-gwerra Russi u għalhekk seta' jkompli jpinġi. Fl-1917 irritorna Vjenna fejn seta' jikkonċentra fuq il-karriera tiegħu. Ix-xogħol prolifiku ta' dak iż-żmien juri l-maturità ta' artista li kellu ħakma totali fuq it-talenti tiegħu. Fl-1918 stednuh jieħu sehem fid-49 wirja tas-Seċessjoni li saret Vjenna u aċċettawlu ħamsin pittura li dendlu fis-sala prinċipali. Din l-esibizzjoni kienet suċċess kbir għal Schiele u wara l-prezzijiet tal-pitturi tiegħu għolew ħafna u kellu bosta kummissjonijiet għar-ritratti. Fl-istess sena kellu wirjiet li rnexxew ħafna ukoll, Zürich, Praga u Dresden.

Schiele ħa parti f'bosta wirjiet ta' gruppi, fosthom dawk tal-Neukunstgruppe f'Praga fl-1910, Budapest, is-Sonderbund u Kolonja fl-1912 u bosta esibizzjonijiet Seċessjonisti f'Munich mill-1911 ‘l hemm. Fl-1913, il-Galerie Hans Goltz, Munich, tellgħet l-ewwel wirja ta' Schiele waħdu. Esibizzjoni oħra ta' Schiele waħdu saret Pariġi fl-1914.

Fir-rebbiegħa ta' l-1918, l-influwenza Spanjola, li biha mietu iżjed minn 20 miljun ruħ fl-Ewropa, waslet Vjenna. Edith li kienet ilha tqila sitt xhur, ħaditha u mietet fit-28 ta' Ottubru. Schiele miet ukoll tlett ijiem biss wara martu; kellu 28 sena. Fit-tlett ijiem bejn il-mewt ta' martu u tiegħu, Schiele ħażżeż xi ritratti tagħha; dawn kienu l-aħħar xogħlijiet tiegħu.

Ix-xogħol

Dan hu tipiku ħafna, bl-linji kważi mnaqqxin, qawwijin, enerġitiċi u żguri minnhom nfishom, xi drabi vjolenti. Schiele jpinġi l-ġisem uman b'mod remarkabbli li l-iskeletru ma jinħebiex taħt il-laħam, d-disinn isegwi l-loġika tal-movimenti u l-qagħda, u hekk joħroġ tliet dimensjonijiet, minflok tnejn bħal ma jiġri spiss fil-każ ta' pitturi oħra. Schiele kien jistudja l-qagħda tal-pazjenti fl-isptar psikjatriku kif ukoll il-pożizzjonijiet tal-marjunetti bl-ispag. Ir-ritratti u n-nudi tiegħu huma maqbudin f'pożi mhux tas-soltu, xi drabi qishom karikaturi u xi minn daqqiet għandhom ix-xeħta ta' pupi "bla ġogi".

Schiele pinġa xi mitt awtoritratt, xi minn daqqiet juri ruħu għarwien, wiċċu mixrub u tturmentat, jew imwerreċ ikrah, allużjoni umoristika għal kunjomu "schielen" li bil-Ġermaniz tfisser "twerriċa", u xi kritiċi ostili ipprofitaw ruħhom minn din il-logħba tal-kliem.

Il-pitturi tiegħu bla dubju kienu u għadhom jipprovokaw ‘il min jarahom, iqajmu fihom ċertu "malaise" minħabba r-referenza għall-mewt u l-erotiżmu, imma wkoll minħabba l-kuluri ħadranin tad-dekompożizzjoni u t-taħsir.

Gallerija

Dar fil-ġenb tal-muntanja (1907)
Omm midfuna (1910)
Ritratt ta' Eduard Kosmack (1910)
Awtoritratt bil-libsa sewda (1910)
Tfal (1911)
Il-Profeta (1911)
Xemx tal-Ħarifa u sigar (1912)
Il-Kardinal u-soru (1912)
Agunija (1912)
Siġar tal-Ħarifa fir-riħ (1912)
Ir-raff il-qadim (1913)
Il-Pont (1913)
Omm żagħżugħa (1914)
Twieqi (1914)
Il-mitħna l-qadima (1916)
Omm b'żewġt itfal (1915-1917)
Mara minduda (1917)
Tfajla bil-kalzetti griżi (1917)
Ritratt ta' Albert Paris von Gütersloh (1918)
Il-familja (1918)

Ħoloq esterni

"Leopold Museum, Vienna" Leopold Museum, Vjenna, fih l-ikbar kollezzjoni tax-xogħol ta' Schiele.
"Oesterreichische Galerie, Belvedere" The Oesterreichische Galerie, Belvedere, Vjenna, fiha waħda mill-ikbar kollezzjonijiet tax-xogħol ta' Schiele.
"Live Flesh" Rivista tax-xogħol ta' Schiele minn Arthur Danto f' The Nation (Stati Uniti).
"Neue Galerie for German and Austrian Art (New York)"