Repubblika tal-Maċedonja ta' Fuq

Minn Wikipedija, l-enċiklopedija l-ħielsa
(Rindirizzat minn Repubblika tal-Maċedonja)
Repubblika tal-Maċedonja ta' Fuq
Република Северна Македонија
Republika Severna Makedonija
Република Северна Македонија Republika Severna Makedonija – Bandiera Република Северна Македонија Republika Severna Makedonija – Emblema
Innu nazzjonali: 
Денес над Македонија
Denes nad Makedonija

Illum aktar minn Maċedonja

Belt kapitali
(u l-ikbar belt)
Skopje
40°0′N 21°26′E / 40°N 21.433°E / 40; 21.433

Lingwi uffiċjali Maċedonjan
Gvern Repubblika parlamentari
 -  President Stevo Pendarovski
 -  Prim Ministru Zoran Zaev
 -  Kelliem tal-Parlament Talat Xhaferi
Indipendenza mill-Jugożlavja 
 -  Iddikjarata 8 ta' Settembru 1991 
 -  Rikonoxxuta uffiċjalment 8 ta' April 1993 
Erja
 -  Total 25,713 km2 (148)
9,779 mil kwadru 
 -  Ilma (%) 1.9
Popolazzjoni
 -  stima tal-2011[2] 2,058,539 (146)
 -  ċensiment tal- 2,022,547[1] 
 -  Densità 80.1/km2 (122)
210.5/mili kwadri
PGD (PSX) stima tal-2012
 -  Total $22.147 biljun[3] 
 -  Per capita $10,718[3] 
PGD (nominali) stima tal-2011
 -  Total $10.198 biljun[3] 
 -  Per capita $4,935[3] 
IŻU (2013) 0.728[4] (għoli) (78)
Valuta denar Maċedonjan (MKD)
Żona tal-ħin CET (UTC+1)
Kodiċi telefoniku +389
TLD tal-internet .mk
Organizzazzjoni territorjali
Organizzazzjoni territorjali
Mappa Topografika tal-Repubblika tal-Maċedonja ta' Fuq
Il-pjan ta' tqassim taż-żoni tal-pjan ġeografiku ġenerali tal-belt ta' Skopje, il-Maċedonja ta' Fuq. Iż-żoni urbani differenti taż-żoni huma rappreżentati minn kuluri differenti.
Il-muntanja Korab (Albaniż, Maja e Korabit jew Mali i Korabit, Maċedonjan, Голем Кораб, Golem Korab) hija l-ogħla muntanja fl-Albanija u l-Maċedonja ta' Fuq, is-samit tagħha tifforma l-fruntiera bejn iż-żewġ pajjiżi. Il-Muntanja Korab hija biswit il-Muntanji Šar.
Il-firxa tal-muntanji Korab.
Bandiera ta' Ohrid (Охрид)

Il-Maċedonja ta' Fuq (en-us-Macedonia.ogg ˌmæsɨˈdoʊniə Maċedonjan: Северна Македонија), uffiċjalment ir-Repubblika tal-Maċedonja ta' Fuq (Maċedonjan:Република Северна Македонија), huwa pajjiż interkjuż li jinsab fil-Punent ċentrali tal-peniżola Balkana fl-Ewropa tax-Xlokk. Il-pajjiż kien wieħed mill-istati suċċessuri tal-eks Jugożlavja, li minnha ddikjaraw l-indipendenza fl-1991. Hija saret membru tan-Nazzjonijiet Uniti f'Settembru tal-1993. Bejn din is-sena sa Frar tal-2019, bħala riżultat ta' tilwima mal-Greċja fuq l-isem tagħha, kienet iddaħħlet taħt ir-referenza provviżorja tal-Eks Repubblika Jugożlava tal-Maċedonja,[5][6] xi drabi mqassra bħala FYROM (mill-Ingliż Former Yugoslav Republic of Macedonia).[7] F'Ġunju tal-2018, il-Maċedonja u l-Greċja ffirmaw it-Trattat ta' Prespa li rriżolva t-tilwima ta' isem il-pajjiż, fejn il-Maċedonja aċċetta li l-isem uffiċċjali tal-pajjiż isir ir-Repubblika tal-Maċedonja ta' Fuq. Dan il-bdil fl-isem beda jieħu effett mit-12 ta' Frar 2019 'il quddiem.

Il-pajjiż huwa mdawwar bl-art, billi jmiss mal-Kosovo fil-Majjistral, is-Serbja fit-Tramuntana, il-Bulgarija fil-Lvant, il-Greċja fin-Nofsinhar u l-Albanija fil-Punent.[8] Hija tikkostitwixxi madwar in-nofs tal-akbar reġjun tal-Maċedonja ġeografiku, li jinkludi wkoll partijiet tal-Greċja u l-Bulgarija. Il-belt kapital tal-pajjiż hija Skopje, bi 506,926 abitant skont iċ-ċensiment tal-2002. Bliet oħra jinkludu lil Bitola, Kumanovo, Prilep, Tetovo, Ohrid, Veles, Štip, Kočani, Gostivar, Kavadarci u Strumica. Hija għandha aktar minn 50 lag u sittax-il muntanja ogħla minn 2,000 m (6,562 ft). Il-Maċedonja ta' Fuq hija membru tan-NU u l-Kunsill tal-Ewropa. Minn Diċembru 2005 kienet ukoll kandidat għas-sħubija fl-Unjoni Ewropea u applikat għas-sħubija man-NATO.

Total tal-fruntieri tal-Maċedonja ta' Fuq: 838 km, pajjiżi tal-fruntiera (5): l-Albanija 181 km; Bulgarija 162 km; Greċja 234 km; Kosovo 160 km; Serbja 101 km.

Adeżjoni fl-Unjoni Ewropea[immodifika | immodifika s-sors]

L-applikazzjoni tar-Repubblika tal-Maċedonja ta' Fuq għas-sħubija fl-UE ġiet ippreżentata fit-22 ta' Marzu 2004.

Il-Kummissjoni Ewropea tat opinjoni pożittiva fid-9 ta' Novembru 2005.

F'Diċembru 2005, il-Kunsill Ewropew ta lill-pajjiż l-istatus ta' kandidat.

Fit-18 ta' Frar 2008, il-Kunsill adotta s-Sħubija għall-Adeżjoni riveduta mal-Maċedonja ta' Fuq.

Il-Kummissjoni Ewropea rrakkomandat għall-ewwel darba li jinfetħu negozjati tal-adeżjoni mar-Repubblika tal-Maċedonja ta' Fuq f'Ottubru 2009. Fl-2015 u fl-2016, ir-rakkomandazzjoni saret suġġetta għall-implimentazzjoni kontinwa tal-ftehim ta' Pržino u suġġetta għall-progress sostanzjali fl-implimentazzjoni tal-“Prijoritajiet Urġenti ta' Riforma”.

F'Ġunju 2018, il-Kunsill adotta konklużjonijiet li fihom qabel li jwieġeb b'mod pożittiv għall-progress li sar mir-Repubblika tal-Maċedonja ta' Fuq, u stabbilixxa t-triq biex jinfetħu n-negozjati tal-adeżjoni f'Ġunju 2019, skont il-progress li sar f'ċerti oqsma ewlenin, bħar-riforma ġudizzjarja, ir-riforma tas-servizzi ta' intelligence u tas-sigurtà u r-riforma tal-amministrazzjoni pubblika.

F'Ġunju 2019, il-Kunsill iddiskuta l-komunikazzjoni tal-Kummissjoni Ewropea tad-29 ta' Mejju 2019 dwar il-politika tat-tkabbir tal-UE u r-rapport dwar ir-Repubblika tal-Maċedonja ta' Fuq. Fid-dawl taż-żmien limitat disponibbli u l-importanza tal-kwistjoni, huwa ddeċieda li jerġa' lura, sa mhux aktar tard minn Ottubru 2019, għall-kwistjoni tal-ftuħ tan-negozjati tal-adeżjoni mal-pajjiż, bil-ħsieb li tintlaħaq deċiżjoni ċara u sostantiva.

Fil-15 ta' Ottubru 2019, il-Kunsill iddiskuta t-tkabbir u l-proċess ta' stabbilizzazzjoni u ta' assoċjazzjoni fir-rigward tal-Albanija u r-Repubblika tal-Maċedonja ta' Fuq. Wara d-diskussjoni, il-presidenza ħarġet konklużjonijiet proċedurali fejn innotat li l-Kunsill ser jiddiskuti l-kwistjoni wara l-Kunsill Ewropew ta' Ottubru.

Il-Kunsill Ewropew tas-17 u t-18 ta' Ottubru 2019 iddeċieda li jerġa' lura għall-kwistjoni tat-tkabbir qabel is-summit UE-Balkani tal-Punent f'Zagreb, f'Mejju 2020.

Fl-24 ta' Marzu 2020, il-ministri għall-affarijiet Ewropej qablu politikament li jinfetħu n-negozjati tal-adeżjoni mal-Albanija u mar-Repubblika tal-Maċedonja ta' Fuq. Fil-25 ta' Marzu, il-konklużjonijiet dwar it-tkabbir u l-proċess ta' stabbilizzazzjoni u assoċjazzjoni ġew formalment adottati bi proċedura bil-miktub. Fis-26 ta' Marzu, il-membri tal-Kunsill Ewropew approvaw il-konklużjonijiet.

Organizzazzjoni territorjali[immodifika | immodifika s-sors]

Il-pajjiż huwa maqsum f'85 muniċipalità, wara l-aħħar riforma li saret f'Awwissu 2004, li 10 minnhom huma parti minn "Greater Skopje". Il-pajjiż huwa jaqsam mit-tramuntana għan-nofsinhar mill-firxa tal-muntanji tal-Balkani, bl-aktar żona muntanjuża tkun il-parti tal-punent, li jmiss mal-Albanija.

Referenzi[immodifika | immodifika s-sors]

  1. ^ State Statistical Office of the Republic of Macedonia (ed.). "Census of Population, Households and Dwellings in the Republic of Macedonia, 2002 – Book XIII, Skopje, 2005" (PDF).
  2. ^ Population from the State Statistical Office.
  3. ^ a b ċ d International Monetary Fund (ed.). "Maċedonja".
  4. ^ Nazzjonijiet Uniti, ed. (2013). "Human Development Report 2013" (PDF).
  5. ^ United Nations, A/RES/47/225, 8 ta' April 1993
  6. ^ Riżoluzzjonijiet tal-Kunsill tas-Sigurtà tan-Nazzjonijiet Uniti 817 tas-7 ta' April u 845 Ġunju 18 tal-1993, ara UN resolutions made on 1993
  7. ^ FYROM fuq un.org
  8. ^ Ir-Repubblika tal-Maċedonja – Fatti Basiċi, Repubblika tal-Maċedonja, Ministeru tal-affarijiet barranin

Ħoloq esterni[immodifika | immodifika s-sors]