Guimarães

Guimarães
Portugall
Amministrazzjoni
Stat sovran	Portugall
Districts of Portugal	Braga
Isem uffiċjali	Guimarães
Ismijiet oriġinali	Guimarães
Kodiċi postali	4800 Guimarães
Ġeografija
Koordinati	41.445°N 8.2908°W / 41.445; -8.2908
Guimarães Guimarães (Portugal)
Superfiċjenti	242.85 kilometru kwadru, 240.95±0.01000000000001 kilometru kwadru
Fruntieri ma'	Fafe (en) , Póvoa de Lanhoso (en) , Braga (en) , Vila Nova de Famalicão (en) , Santo Tirso (en) , Vizela (en) u Felgueiras
Demografija
Popolazzjoni	158,124 abitanti (2011)
Informazzjoni oħra
Kodiċi tat-telefon	253
Żona tal-Ħin	UTC±0u UTC+1
bliet ġemellati	Compiègne, Londrina, Brive-la-Gaillarde, Igualada, Tacoronte, Santa Cruz de Tenerife, Rio de Janeiro, Kaiserslautern, Colonia del Sacramento, Tourcoing, Ribeira Grande de Santiago, Mé-Zóchi, Kavadarciu Dijon
cm-guimaraes.pt

Guimarães (pronunzja bil-Portugiż: [ɡimɐˈɾɐ̃jʃ]) hija belt u muniċipalità li tinsab fit-Tramuntana tal-Portugall, fid-distrett ta' Braga. Iċ-ċentru storiku tagħha ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-2001, minħabba li huwa "eżempju awtentiku u ppreservat ferm tal-evoluzzjoni ta' insedjament Medjevali f'raħal modern" fl-Ewropa.

Guimarães hija parti wkoll mis-sottoreġjun ta' Ave (wieħed mill-iżjed sottoreġjuni industrijalizzati fil-pajjiż), kif ukoll mill-provinċja storika ta' Minho. Il-belt għandha popolazzjoni ta' 152,309 abitant skont l-iżjed data reċenti tal-2019 f'erja ta' 240.95 kilometru kwadru (93.03 mil kwadru). Is-sindku attwali huwa Domingos Bragança tal-Partit Soċjalista. Guimarães, flimkien ma' Maribor, is-Slovenja, kienet Kapitali Ewropea tal-Kultura fl-2012.

Il-belt ġiet insedjata fis-seklu 9, u dak iż-żmien kienet tissejjaħ Vimaranes. Din id-denominazzjoni jaf oriġinat mill-ġellied Vímara Peres, li għażel din iż-żona bħala s-sede prinċipali tal-gvern għall-Kontea tal-Portugall li ħakem għar-Renju ta' Galizja. Guimarães għandha importanza storika sinifikanti minħabba r-rwol li kellha fl-istabbiliment tal-Portugall. Il-belt spiss titqies bħala "raħal twelid il-Portugall" jew il-"belt tan-nieqa" (Cidade Berço bil-Portugiż) peress li kien maħsub li l-ewwel re tal-Portugall, Afonso Henriques, twieled hemmhekk, u anke minħabba l-fatt li l-Battalja ta' São Mamede – li titqies bħala l-avvenimenti kruċjali għall-istabbiliment tar-Renju tal-Portugall – ġiet miġġielda qrib il-belt.

Storja

L-istorja ta' Guimarães hija assoċjata mal-istabbiliment u mal-identità tan-nazzjonalità Portugiża. Guimarães, kif ukoll insedjamenti oħra, jippreċedu l-istabbiliment tal-Portugall. Minħabba r-rwol tal-belt fl-istabbiliment tal-pajjiż hija magħrufa bħala n-"nieqa tan-nazzjonalità Portugiża". Fl-1128, f'Guimarães seħħew avvenimenti politiċi u militari sinifikanti li wasslu għall-indipendenza u għat-twelid ta' nazzjon ġdid. Għal din ir-raġuni, f'wieħed mit-torrijiet tas-swar antiki tal-belt hemm il-kitba "Aqui nasceu Portugal" (Il-Portugall twieled hawnhekk).

Storja tal-qedem

Skont is-sejbiet arkeoloġiċi f'Citânia (Castro), fis-sit arkeoloġiku ta' Briteiros, Sabroso u Penha, iż-żona li fiha tinsab Guimarães kellha insedjamenti permanenti minn żmien il-Kalkolitiku aħħari.

Hemm evidenza wkoll ta' okkupazzjoni Rumana, u ġebla ddedikata lill-imperatur Ruman Trajanu li nstabet f'Caldas das Taipas tissuġġerixxi li fi żmien ir-Rumani Guimarães kienet diġà raħal bl-ispa.

Stabbiliment

Wara l-politika tar-Reconquista promossa mir-Renju ta' Galizja fis-seklu 9, il-pedamenti Medjevali tal-belt proprja nibtu fis-seklu 10. F'dak il-punt, il-Kontessa Mumadona Dias, ordnat li jinbena monasteru fil-proprjetà tagħha ta' Vimaranes, li wassal biex in-nies jibdew jinsedjaw ruħhom fl-inħawi magħrufa bħala "vila baixa" (litteralment ir-"raħal t'isfel"). Fl-istess żmien, hija ordnat il-kostruzzjoni ta' kastell fuq żona bl-għoljiet, li saret magħrufa bħala "vila alta" (ir-"raħal ta' fuq"), biex l-insedjament jiġi mħares. Sabiex dawn iż-żewġ irħula jiġu kkollegati nbniet ir-Rua de Santa Maria.

Il-monasteru sar ir-"Real Colegiada" (il-Knisja Kulleġġjali Rjali) u maż-żmien din kisbet importanza minħabba l-privileġġi u d-donazzjonijiet li sarulha min-nobbli u mir-rejiet, u saret sit famuż għall-pellegrinaġġi.

Enriku, il-Konti tal-Portugall approva l-ewwel foral nazzjonali x'aktarx fl-1096 (iżda dan mhux ikkonfermat). Il-foral (dokument ta' stabbiliment ta' raħal jew belt) kien evidenza tal-importanza dejjem tikber tar-raħal ta' Guimarães f'dak iż-żmien, li mbagħad intgħażel bħala l-belt kapitali tal-Kontea tal-Portugall.

Fl-24 ta' Ġunju 1128 seħħet il-"Batalha de São Mamede" (Battalja ta' São Mamede) f'Guimarães.

Medju Evu

Matul ir-renju tar-re Denis, meta r-raħal kien qed jikber, kien parzjalment imdawwar b'ħajt difensiv. Sadanittant, l-ordnijiet tal-mendikanti nsedjaw ruħhom f'Guimarães u għenu fit-tiswir tal-belt emerġenti. Iktar 'il quddiem, matul ir-renju ta' Ġwanni I, il-ħajt twaqqa' u ż-żewġ partijiet tal-belt finalment twaħħdu u l-belt bdiet tikber 'il barra mill-ħitan antiki tagħha.

Il-kostruzzjoni tal-Bażilika ta' San Pietru bdiet fl-1737 u saret bażilika minuri fl-1751. It-tlestija formali tax-xogħlijiet tal-kostruzzjoni saret bejn l-1883 u l-1884.

Storja moderna

Sas-seklu 19, l-istruttura tal-belt ma ġarrbitx bosta trasformazzjonijiet, apparti l-kostruzzjoni ta' xi knejjes, kunventi u palazzi oħra. Kien lejn l-aħħar tas-seklu 19 li l-ideat urbanistiċi ġodda tal-iġjene u tas-simetrija, u l-promozzjoni tar-raħal f'belt mir-Reġina Marija II fit-23 ta' Ġunju 1853, wasslu għall-ikbar bidliet.

It-twaqqigħ sħiħ tas-swar tal-belt ġie awtorizzat u beda l-ħolqien ta' bosta toroq żgħar u kbar. Il-proċess ikkontrollat ta' urbanizzazzjoni wassal biex iċ-ċentru storiku tal-belt jiġi kkonservat.

Sit ta' Wirt Dinji

Il-Palazz tad-Duki ta' Bragança.

Iċ-Ċentru Storiku ta' Guimarães ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-2001.

Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' tliet kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-kriterju (ii) "Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ"; il-kriterju (iii) "Xhieda unika jew minn tal-inqas eċċezzjonali ta' tradizzjoni kulturali jew ta' ċivilizzazzjoni li għadha ħajja jew li għebet"; u l-kriterju (iv) "Eżempju straordinarju ta' tip ta' bini, ta' grupp ta' siti jew ta' pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid-dieher stadju/i sinifikanti fl-istorja tal-bniedem".

Ġeografija

Pjazza Toural fl-1864.

Pjazza Toural fl-2009.

Pjazza Oliveira, fiċ-ċentru storiku ta' Guimarães, bil-Padrão do Salado fuq ix-xellug.

Largo do Toural, Guimarães.

Statwa ta' Mumadona Dias, quddiem il-qorti tal-belt.

Ix-xmara Couros, qrib il-Hostel taż-Żgħażagħ ta' Guimarães.

Ġeoloġija

Il-biċċa l-kbira tal-muniċipalità hija magħmula minn formazzjonijiet tal-granit iżda f'ċerti żoni fil-Majjistral tal-muniċipalità jinstab ukoll blat xist. Fix-Xlokk tal-muniċipalità jinstab ukoll it-tafal fil-qiegħ tal-baċir tax-xmajjar Ave, Vizela u Selho.

Orografija u idrografija

Il-muniċipalità hija delimitata fit-Tramuntana bl-għolja ta' "Senhora do Monte", u fil-Majjistral mill-għoljiet ta' Falperra, Sameiro, Outeiro u Penedice. Lejn in-Nofsinhar hija delimitata bl-għolja ta' Penha li b'għoli ta' 613-il metru hija l-ogħla punt fil-muniċipalità.

Guimarães hija parti mill-baċir tad-dranaġġ tax-xmara Ave li taqsam il-muniċipalità fi tnejn. Ix-xmara Ave għandha bħala tributarji x-xmajjar Vizela, Torto u Febras, u fuq ġewwa tal-belt, ix-xmajjar Selho u Couros, u n-nixxiegħa ta' Santa Lúzia.

Klima

Guimarães tinsab f'wied u hija mdawra bl-għoljiet. Minħabba li tinsab 'il bogħod mhux ħażin mill-baħar, ix-xtiewi normalment ikun kesħin u bix-xita u s-sjuf ikunu sħan u kemxejn umdużi. It-temperatura annwali medja hija 14 °C.

Fawna

Ma tantx hemm wisq diversità, speċjalment fiż-żoni urbani, iżda l-muniċipalità għandha xi speċijiet ta' interess ċineġetiku, pereżempju l-volpi aħmar, il-ħanżir selvaġġ, il-gamiem, il-merill, il-ħamiem u l-ħaġla ta' saqajha ħomor. Fiż-żoni ħodor tal-belt, l-iżjed speċijiet komuni huma l-annimali gerriema jew ir-rodituri, speċjalment l-iskojattli.

Paroċċi

Amministrattivament, il-muniċipalità hija maqsuma fi 48 parroċċa ċivili (freguesias):

• Abação e Gémeos
• Airão Santa Maria, Airão São João u Vermil
• Aldão
• Arosa u Castelões
• Atães e Rendufe
• Azurém
• Barco
• Briteiros Salvador u Briteiros Santa Leocádia
• Briteiros Santo Estêvão u Donim
• Brito
• Caldas das Taipas (Caldelas)
• Candoso (São Martinho)
• Candoso São Tiago u Mascotelos
• Conde u Gandarela
• Costa
• Creixomil
• Fermentões
• Gonça
• Gondar
• Guardizela
• Infantas
• Leitões, Oleiros u Figueiredo
• Longos
• Lordelo
• Mesão Frio
• Moreira de Cónegos
• Nespereira
• Oliveira, São Paio u São Sebastião
• Pencelo
• Pinheiro
• Polvoreira
• Ponte
• Prazins (Santa Eufémia)
• Prazins Santo Tirso u Corvite
• Ronfe
• Sande São Lourenço u Balazar
• Sande (São Martinho)
• Sande Vila Nova u Sande São Clemente
• São Torcato
• Selho (São Cristóvão)
• Selho (São Jorge)
• Selho São Lourenço u Gominhães
• Serzedelo
• Serzedo u Calvos
• Silvares
• Souto Santa Maria, Souto São Salvador u Gondomar
• Tabuadelo u São Faustino
• Urgezes.

Demografija

Fl-2001, il-popolazzjoni tal-muniċipalità kienet 159,576 abitant. Fl-2011, kien hemm 158,124 resident. Il-popolazzjoni kienet tinkludi 81,357 mara u 76,767 raġel. Guimarães hija t-13-il ikbar belt fil-pajjiż f'termini ta' popolazzjoni.

Evoluzzjoni tal-popolazzjoni tal-muniċipalità ta' Guimarães (1801-2011)

Evoluzzjoni tal-popolazzjoni fiċ-ċentru storiku (1864-2011)

Kultura

Il-Knisja ta' Nossa Senhora da Consolação e dos Santos Passos, Guimarães.

Guimarães hija belt ta' daqs medju b'ħajja kulturali dejjem għaddejja. Apparti l-mużewijiet, il-monumenti, l-assoċjazzjonijiet kulturali, il-galleriji tal-arti u l-festi popolari tagħha, minn Settembru 2005 għandha wkoll spazju kulturali importanti msejjaħ iċ-Ċentru Kulturali ta' Vila Flor. Dan iċ-ċentru kulturali għandu żewġ awditorji, ċentru tal-wirjiet u kafetterija fejn isiru l-kunċerti. Guimarães kienet il-Kapitali Ewropea tal-Kultura fl-2012, flimkien ma' Maribor, is-Slovenja.

Guimarães tospita wkoll il-klabb tal-futbol ta' Vitória S.C. li jikkompeti fil-Primeira Liga, l-ogħla diviżjoni tal-futbol fil-Portugall.

Guimarães ġiet eletta min-New York Times bħala wieħed minn 41 post li wieħed għandu jżur fl-2011 u ġiet imsejħa wieħed mill-punti kulturali emerġenti fil-Peniżola Iberika.

Gastronomija

Il-fatt li Guimarães ġiet stabbilita fuq l-artijiet ta' kunvent tas-sorijiet kellu influwenza kbira fuq il-gastronomija tar-reġjun, speċjalment fil-ħelu, bħat-"Tortas de Guimarães" (pasti ta' Guimarães, bl-għaġina sfiljurata b'għamla ta' nofs qamar) u, l-iktar, it-"Toucinho do céu" (kejk-pudina safra). Minbarra dak li huwa normali f'Minho, bħall-"vinho verde", il-"Papas de sarrabulho" (tagħsida tal-laħam u d-demm tal-majjal), ir-"Rojões" (stuffat tal-laħam tal-majjal bil-patata u z-zalzett), eċċ., fil-belt isiru wkoll l-hemm imsejħa "Bôla de carne" (pulpetti tal-laħam), magħmula b'tip ta' ħobż (b'għamla ta' pizza), toucinho (bacon), sardini jew ingredjenti oħra.

Il-fiera ta' Joanina f'Guimarães, fejn jerggħu jsiru attivitajiet tal-qedem bħall-produzzjoni tat-"torta" tal-laħam.

Tradizzjonijiet u festi

• "Festas Gualterianas" (festa Gualteriana), f'ġieħ São Gualter (San Walter, patri Franġiskan minuri), li ilha ssir mill-1906 fl-ewwel tmiem il-ġimgħa ta' Awwissu. Il-"Cortejo do Linho" (Parata tal-Għażel) u l-"Batalha das Flores" (Battalja tal-Fjuri) huma parti mill-festi li jintemmu bil-"Marcha Gualteriana" (marċ Gualteriana).
• "Nicolinas" huma l-festi tal-istudenti ta' Guimarães, iċċelebrati f'ġieħ San Nikola. Il-festi jibdew fid-29 ta' Novembru u jispiċċaw fis-7 ta' Diċembru. Fihom isiru diversi ċelebrazzjonijiet; iċ-ċelebrazzjoni tal-"Pinheiro" li jkollha l-ikbar attendenza: wara ċ-"Ceia Nicolina" (ċena Nicolina), il-parteċipanti jagħmlu parata fit-toroq ta' Guimarães u jdoqqu t-"Toques Nicolinos" bit-tnabar, filwaqt li tradizzjonalment tinġarr Pinheiro (siġra taż-żnuber/tal-Milied) bil-karrijiet u l-barrin. Dan l-aħħar, ġie ssuġġerit li n-"Nicolinas" jistħoqqilhom jitqiesu bħala wirt kulturali intanġibbli mill-UNESCO.
• Il-festa ta' "Santa Luzia" f'ġieħ Santa Luċija ssir kull sena fit-13 ta' Diċembru, qrib il-kappella ta' Santa Luzia. Waħda mit-tradizzjonijiet ta' din il-festa hija l-bejgħ ta' kejkijiet tradizzjonali magħmula mid-dqiq tas-segala u z-zokkor, imsejħa "Sardão" u "Passarinha" (dawn l-ismijiet għandhom konnotazzjonijiet sesswali bil-Portugiż, assoċjati mal-ġenitali maskili u femminili rispettivament). Skont it-tradizzjoni, tifel għandu joffri "Sardão", b'għamla fallika, lil tifla, u jekk it-tifla tkun interessata li toħroġ mat-tifel, twieġeb billi tagħtih "Passarinha".
• Ir-"Romaria Grande de São Torcato" (pellegrinaġġ kbir ta' São Torcato) huwa wieħed mill-ikbar romarias (pellegrinaġġi) f'Minho, u jsir kull sena f'Lulju fil-villaġġ ta' São Torcato.

Mużewijiet, spazji kulturali u galleriji tal-art

Iċ-Ċentru Kulturali ta' Vila Flor.

Il-belt ta' Guimarães għandha diversi spazji kulturali ta' referenza fil-livell reġjonali u nazzjonali. Fost id-diversi mużewijiet tal-belt, il-mużew ta' Alberto Sampaio huwa l-iktar li jispikka. Stabbilit fl-1928, infetaħ għall-pubbliku fl-1931; jinsab fis-sit antik tal-Knisja Kulleġġjali tal-Madonna ta' Oliveira (Cabido da Colegiada de Nossa Senhora da Oliveira). Fih kollezzjoni rikka ta' oġġetti mis-sekli 14, 15 u 16, inkluż libsa rari li ntużat mir-Re Ġwanni I.

Is-Sede tas-Soċjetà ta' Martins Sarmento.

Is-Soċjetà ta' Martins Sarmento (Sociedade Martins Sarmento) hija waħda mill-eqdem istituzzjonijiet tal-pajjiż iddedikati għall-istudju u għall-preservazzjoni tal-artefatti arkeoloġiċi. Is-soċjetà hija s-sid ta' żewġ mużewijiet: il-Mużew Arkeoloġiku tas-Soċjetà ta' Martins Sarmento, li huwa magħruf għall-kollezzjonijiet tal-preistorja u tal-protostorja kif ukoll għall-kollezzjonijiet tan-numismatika u tal-epigrafija; u l-Mużew Kulturali ta' Castro ddedikat lill-kultura ta' Castro.

Hemm ukoll: il-Mużew tal-Arti Moderna Primittiva, li jinsab fid-Domus Municipalis (il-muniċipju l-antik), li fih kollezzjoni tal-arti inġenwa; il-Mużew tal-Villaġġ ta' São Torcato, iddedikat lir-reġjun u r-relazzjoni tiegħu mal-monasteru u ma' San Torcato (São Torcato); il-Mużew tal-Agrikoltura ta' Fermentões, b'kollezzjonijiet tal-prattiki agrikoli tradizzjonali tar-reġjun; u l-Mużew ta' São Sebastião, inawgurat fl-24 ta' Marzu 1984, li fih l-iktar art sagra.

Stabbilimenti kulturali oħra jinkludu:

• Iċ-Ċentru Kulturali ta' Vila Flor (Centro Cultural Vila Flor) huwa ċ-ċentru kulturali prinċipali f'Guimarães. Inbena fl-2005, f'irkupru tal-Palazz l-antik ta' Vila Flor u ż-żona tal-madwar tiegħu. Għandu żewġ awditorji, kafetterija tal-kunċerti u gallerija tal-wirjiet. Il-ġonna tal-madwar tal-palazz l-antik ġew rinnovati wkoll u fl-2006 issemmew fil-kategorija tal-Ispazji Esterni Pubbliċi fil-Premju Nazzjonali tal-Pajsaġġ Arkitettoniku.
• Iċ-Ċentru tal-Arti u tal-Ispettakli ta' São Mamede – Guimarães.
• Il-Librerija Muniċipali ta' Raul Brandão għandha s-sede tagħha fil-belt u għandha fergħat ukoll f'Pevidém, f'Caldas das Taipas u f'Ronfe. Toffri s-servizzi tal-libreriji mobbli tagħha lil 42 parroċċa u servizzi lill-iskejjel u lill-ħabs tal-belt.
• Il-Laboratorju tal-Arti (Laboratorio das Artes) ġie stabbilit fl-2004 mill-istudenti tal-ESAP. Huwa spazju kulturali għall-wirjiet, għall-ispettakli, għall-mużika u għall-istudjos tal-arti.
• L-Arkivju Nazzjonali ta' Alfredo Pimenta, stabbilit fl-1931, fih l-arkivji għall-muniċipalità ta' Guimarães u għad-distrett ta' Braga.

Sport

Estádio D. Afonso Henriques.

Guimarães għandha żewġ klabbs sportivi ewlenin, Vitória Sport Clube, b'tim tal-futbol preżenti fil-Primeira Liga kull sena, li rebaħ it-Tazza Portugiża fl-2012/13 u s-Supercup Portugiża fl-1988, u Moreirense Futebol Clube, b'tim tal-futbol preżenti wkoll fil-Primeira Liga għal xi snin u li rebaħ it-Tieni Diviżjoni Portugiża fl-2013/14 u t-Tazza tal-Ewwel Diviżjoni Portugiża fl-2016/17. Matul l-istaġuni meta l-Vitória SC lagħbu fl-Ewropa, it-tim Portugiż lagħab kontra timijiet bħal Arsenal FC, Atletico Madrid, Real Sociedad, Eintracht Frankfurt, Parma FC u Borussia Monchengladbach.

Il-Vitória SC għandu wkoll timijiet tal-basketball, tal-volleyball u tal-water polo li jikkompetu fl-ogħla diviżjonijiet tal-isport rispettiv tagħhom.

Soċjetà

Il-knisja fi Pjazza Toural, imdawla bħala ċelebrazzjoni li l-belt ġiet rikonoxxuta bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO.

Fl-2008, il-belt ikklassifikat fit-tieni post fl-indiċi bħala l-iżjed belt li wieħed jgħix tajjeb fiha fil-Portugall. Hija wkoll l-għaxar l-inqas belt imniġġsa fil-pajjiż skont IQAir.

Fl-2004, 89 % tal-popolazzjoni kellha ilma tax-xorb; ġie previst li l-perċentwal kien se jiżdied għal 95 % sal-2006. Fl-2001, 63.5 % tal-popolazzjoni kellha drenaġġ bażiku; ġie previst li l-perċentwal kien se jiżdied għal 80 % sal-2008. Fl-2001, 100 % tal-popolazzjoni kellha aċċess għas-servizzi tal-ġestjoni tal-ilma.

Madankollu, diversi nies jilmentaw li l-belt, flimkien ma' bliet oħra tad-distrett ta' Braga, kellha tkabbir diżorganizzat u mingħajr attenzjoni għall-estetika.

Gazzetti

Guimarães tikklassifika fir-raba' post fil-pajjiż għall-għadd ta' gazzetti li toffri. L-eqdem waħda hija l-"Azemel Vimaranense", stabbilita fl-1822; li x'aktarx ma ġietx ippubblikata għal xi żmien minħabba l-inċidenti ta' Vilafrancada. Mill-1856, bdew jitfaċċaw gazzetti oħra, fosthom "A Tesoura de Guimarães". Attwalment il-gazzetti tal-belt huma:

• O Comércio de Guimarães
• O Cónego
• O Conquistador
• Desportivo de Guimarães
• Entrevillas
• O Expresso do Ave
• Jornal do Adepto
• Lordelo Jornal
• Notícias de Guimarães
• O Pilar
• O Povo de Guimarães
• Reflexo – O Espelho das Taipas
• Sport Jornal dos Desportos

Radju

Żewġ stazzjonijiet tar-radju għandhom is-sede tagħhom fil-belt: Radio Fundação (95.8 FM) u Radio Santiago (98.0 FM).

Televiżjoni

It-trażmissjoni ta' Guimarães TV ilha tixxandar online mill-24 ta' Lulju 2007; hija r-riżultat ta' kollaborazzjoni bejn l-assemblea tal-belt u ċ-ċentru ċibernetiku ta' Guimarães. Il-kontenuti tagħha jixxandru fl-istazzjon ta' Região Norte TV li huwa disponibbli bil-kejbil.

Il-"canalguimarães" huwa stazzjon online ieħor li beda jopera f'Marzu 2010. Huwa frott l-isforzi ta' assoċjazzjoni tal-arti, l-"Associação de Socorros Mútuos Artística Vimaranense", waħda mill-eqdem assoċjazzjonijiet tal-belt.

Ekonomija

Guimarães hija waħda mill-iżjed muniċipalitajiet industrijali fil-Portugall. L-industriji primarji tagħha huma t-tessuti, iż-żraben u l-metalmekkanika.

Trasport

Guimarães hija kkollegata ma' Porto bil-linja ferrovjarja ta' Guimarães. Din il-linja ferrovjarja oriġinarjament inbniet b'binarju b'gejġ dejjaq, imbagħad ġiet immodernizzata u nbniet mill-ġdid b'gejġ Iberiku wiesa' fl-ewwel deċennju tas-seklu 21. Is-servizz ferrovjarju huwa operat minn Comboios de Portugal (CP). Lokolament, Guimarães hija moqdija minn TUG (Transportes Urbanos de Guimarães) li topera 21 rotta tal-karozzi tal-linja fil-belt.

Ġemellaġġi

Guimarães hija ġemellata ma':

• Brive-la-Gaillarde, Franza;
• Colonia del Sacramento, l-Urugwaj;
• Compiègne, Franza;
• Dijon, Franza;
• Igualada, Spanja;
• Kaiserslautern, il-Ġermanja;
• Liżbona, il-Portugall;
• Londrina, il-Brażil;
• Mé-Zóchi, São Tomé u Príncipe;
• Montluçon, Franza;
• Ribeira Grande de Santiago, Cabo Verde;
• Rio de Janeiro, il-Brażil;
• Tacoronte, Spanja.

Nies notevoli

Ir-Re Afonso I tal-Portugall.

Żmien Medjevali u Modern Bikri

• Urraca Henriques (1095-1173), nobbli u bint Teresa de Leão u oħt Afonso I;
• Afonso I tal-Portugall (1111–1185), imlaqqam "il-Ħakkiem" mill-Għarab Iberiċi li ġġieled kontrihom, kien l-ewwel Re tal-Portugall;
• Paio Galvão (għall-ħabta tal-1165–1230), Kardinal minn Leon, avukat kanonku, ġuridiku Papali u mexxej tal-Ħames Kruċjata;
• Blanche tal-Portugall (1259–1321), infanta, l-ewwel wild tar-Re Afonso III tal-Portugall;
• Gil Vicente (għall-ħabta tal-1465–1536), xeneġġatur u poeta, li rreċta u dderieġa d-drammi tiegħu stess;
• Agostinho Barbosa (1589–1649), kittieb tal-liġi kanonka, li ġie kkonsagrat bħala l-Isqof ta' Ugento fl-Italja;
• Catarina de Lencastre, il-Viskontessa ta' Balsemão (1749–1824), nobbli, poeta u xeneġġatriċi.

Elisabete Matos, 2021.

Żmien Modern Aħħari

• António Augusto da Silva Cardoso (1831-1893), kittieb Portugiż;
• Alberto Sampaio (1841-1908), storiku, kittieb, arkeologu u għalliem;
• Vicente Pinheiro Lobo Machado de Melo e Almada (1852-1922), politiku, diplomatiku, membru tal-kungress u amministratur kolonjali;
• João Gomes de Oliveira Guimarães (1853-1912), politiku, storiku u qassis Kattoliku;
• Abel Cardoso (1877-1964), pittur u iben António Augusto da Silva Cardoso;
• Alfredo Pimenta (1882–1950), storiku, poeta u kittieb dwar il-Medju Evu;
• Abel Salazar (1889–1946), tabib, lekċerer, riċerkatur, kittieb u pittur;
• Emídio Guerreiro (1899-2005), għalliem, politiku u avversarju tal-Estado Novo;
• Arnaldo Sampaio (1908-1984), tabib li ngħata l-medalja tal-Grã-Cruz da Ordem do Mérito;
• Duarte Freitas do Amaral (1909–1979), politiku Portugiż li kien Deputat tal-Assemblea Nazzjonali tal-Portugall;
• Mário António Caldas de Melo Saraiva (1910-1998), storiku, tabib, politiku u kittieb;
• Alberto Martins (twieled fl-1945), avukat, politiku u membru tal-kungress;
• Luís Marques Mendes (twieled fl-1957), avukat u politiku Portugiż;
• Elisabete Matos (twieldet fl-1964), soprana Portugiża;
• Pedro Chagas Freitas (twieled fl-1979), kittieb, ġurnalist u kelliem pubbliku dwar kwistjonijiet tat-tmexxija;
• Marisa Ferreira (twieldet fl-1983), artista b'xogħlijiet tal-arti pubblika u ġeometrika;
• Sofia Escobar (twieldet fl-1984), kantanta, soprana u attriċi fil-musicals ta' West End f'Londra;
• Renato Freitas (twieled fl-1991), magħruf ukoll bħala Lizzy's Husband, artist tal-mużika elettronika, speċjalment tal-mużika elettronika industrijali.

Fernando Meira, 2009.

Pedro Mendes, 2018.

Sport

• Francisco "Xico" Ferreira (1919–1986), plejer tal-futbol li lagħab 178 logħba mal-klabbs u 25 logħba mat-tim nazzjonali tal-futbol tal-Portugall;
• Aurora Cunha (twieled fl-1959), eks atleta;
• Horácio Gonçalves (twieled fl-1962), plejer tal-futbol irtirat li lagħab 284 logħba mal-klabbs u attwalment huwa kowċ;
• Domingos Castro (twieled fl-1963), eks atleta tal-ġiri fuq distanza twila, li kkompeta fil-Logħob Olimpiku tas-sajf fl-1988, fl-1992, fl-1996 u fis-sena 2000;
• Dionísio Castro (twieled fl-1963), eks atleta tal-ġiri fuq distanza twila li kkompeta fil-Logħob Olimpiku tas-sajf fl-1988 u fl-1992;
• Miguel Marques (twieled fl-1963), plejer tal-futbol irtirat li lagħab 545 logħba mal-klabbs;
• Quim Berto (twieled fl-1971), eks plejer tal-futbol professjonali li lagħab 451 logħba mal-klabbs;
• Fernando Meira (twieled fl-1978), plejer tal-futbol li lagħab 534 logħba mal-klabbs u 54 logħba mat-tim nazzjonali tal-Portugall;
• Pedro Mendes (twieled fl-1979), plejer tal-futbol li lagħab 298 logħba mal-klabbs u 11-il logħba mat-tim nazzjonali tal-Portugall;
• Domingos Alexandre Martins Costa (twieled fl-1979), magħruf bħala Alex, huwa eks plejer tal-futbol li lagħab 295 logħba mal-klabbs;
• Rui Faria (twieled fl-1980), magħruf bħala Faria, huwa goalkeeper tal-futbol li lagħab 270 logħba mal-klabbs;
• Ricardo (twieled fl-1980), plejer tal-futbol ta' Cabo Verde li lagħab 469 logħba mal-klabbs u 16-il logħba mat-tim nazzjonali ta' Cabo Verde;
• Vítor Lima (twieled fl-1981), plejer tal-futbol irtirat li lagħab 479 logħba mal-klabbs;
• Carlos Carneiro (twieled fl-1982), eks plejer tal-handball Portugiż;
• Ana Dulce Félix (twieled fl-1982), atleta fuq distanza twila, li kkompetiet fil-Logħob Olimpiku tas-sajf fl-2012 u fl-2016;
• Custódio Castro (twieled fl-1983), magħruf bħala Custódio, plejer tal-futbol irtirat li lagħab 342 logħba mal-klabbs u 10 logħbiet mat-tim nazzjonali tal-Portugall;
• Vieirinha (twieled fl-1986), plejer tal-futbol li lagħab iktar minn 400 logħba mal-klabbs u 25 logħba mat-tim nazzjonali tal-Portugall;
• Márcio Sousa (twieled fl-1986), plejer tal-futbol professjonali li lagħab iktar minn 350 logħba mal-klabbs;
• João Sousa (twieled fl-1989), l-ikbar plejer tat-tennis tal-Portugall, ikklassifikat fis-36 post mill-ATP;
• Rui Bragança (twieled fl-1991), prattikant tat-taekwondo Portugiż.