Urugwaj

Minn Wikipedija, l-enċiklopedija l-ħielsa
Repubblika Orjentali tal-Urugwaj
República Oriental del Uruguay
República Oriental del Uruguay – Bandiera República Oriental del Uruguay – Emblema
Mottu: "Libertad o Muerte"
Libertà jew Mewt
Innu nazzjonali: Himno Nacional de Uruguay
Innu Nazzjonali tal-Urugwaj

Belt kapitali
(u l-ikbar belt)
Montevideo
34°53′S 56°10′W / 34.883°S 56.167°W / -34.883; -56.167

Lingwi uffiċjali Spanjol
Gvern Repubblika kostituzzjonali presidenzjali unitarja
 -  President Luis Lacalle Pou
 -  Viċi President Beatriz Argimón
Indipendenza mill-Imperu tal-Brażil
 -  Dikjarazzjoni 25 ta' Awwissu 1825 
 -  Rikonoxximent 28 ta' Awwissu 1828 
 -  Kostituzzjoni 18 ta' Lulju 1830 
Erja
 -  Total 176,215 km2 (91)
68,037 mil kwadru 
 -  Ilma (%) 1.5
Popolazzjoni
 -  stima tal-2012 3,318,535[2] (133)
 -  ċensiment tal-2011 3,286,314[1] 
 -  Densità 18.65/km2 (196)
48.3/mili kwadri
PGD (PSX) stima tal-2013
 -  Total $56.338 biljun[3] 
 -  Per capita $16,607[3] 
PGD (nominali) stima tal-2012
 -  Total $55.412 biljun[3] 
 -  Per capita $16,334[3] 
IŻU (2013) Increase 0.792[4] (għoli) (51)
Valuta Peso tal-Urugwaj (UYU)
Żona tal-ħin UYT (UTC-3)
Kodiċi telefoniku +598
TLD tal-internet .uy
Organizzazzjoni territorjali

L-Urugwaj (en-us-Uruguay-1.ogg ˈjʊərəɡwaɪ ,[5] uffiċjalment ir-Repubblika Orjentali tal-Urugwaj u xi kultant imsejjħa ir-Repubblika tal-Lvant tal-Urugwaj[6] (Spanjol:República Oriental del Uruguay), hi pajjiż fil-parti tax-xlokk tal-Amerika t'Isfel. Hija dar ta' 3.3 miljun persuni,[2] li 1.8 miljun minnhom jgħixu fil-kapital Montevideo u fiż-żona metropolitana. Stima ta' 88% tal-popolazzjoni hija ta' dixxendenza Ewropea. Bl-erja ta' madwar 176,000 kilometru kwadru, l-Urugwaj hija t-tieni l-iżgħar nazzjon fl-Amerika t'Isfel mill-erja, wara s-Surinam.

Colonia del Sacramento, wieħed mill-eqdem insedjamenti Ewropej fil-pajjiż, twaqqaf mill-Portugiżi fl-1680. Montevideo twaqqfet mill-Ispanjoli fis-seklu 18 kmieni bħala fortizza militari. L-Urugwaj rebħet l-indipendenza tagħha bejn l-1811 u l-1828, wara ġlied ma' Spanja, Portugall, Arġentina u l-Brażil. Hija repubblika kostituzzjonali demokratika, bi President li huwa kemm kap ta' stat u kap tal-gvern.

L-Urugwaj huwa l-Pajjiż Terz bl-ogħla proporzjon ta' art agrikola bi 80.4% tal-art tal-pajjiż hija li tinħarat.

Organizzazzjoni territorjali[immodifika | immodifika s-sors]

Il-pajjiż huwa maqsum fi 19-il dipartiment. Il-gvern dipartimentali huwa eżerċitat mis-Sindki (Eżekuttiv Komuni) u l-Bordijiet Dipartimentali (Leġiżlattivi Komuni). Il-popolazzjoni tal-pajjiż hija 3,070,000 abitant (1988) u hija kkonċentrata bil-kbir (87 fil-mija) fiċ-ċentri urbani.

Ġeografija tal-Urugwaj[immodifika | immodifika s-sors]

Ritratt bis-Satellita
Mappa tal-Urugwaj
Mappa fiżika tal-Urugwaj

Ir-Repubblika tal-Lvant tal-Urugwaj tinsab fix-Xlokk tal-Amerika t'Isfel u tmiss mal-Oċean Atlantiku fin-nofsinhar, bejn l-Arġentina u l-Brażil. Hija tinsab fl-emisferu tan-Nofsinhar fuq il-kosta Atlantika tal-Amerika t'Isfel bejn 53 u 58 lonġitudni tal-punent u 30 u 35 latitudni tan-nofsinhar. Hija tillimita lejn il-punent ma 'l-Arġentina, lejn it-Tramuntana u l-Grigal mal-Brażil, u lejn ix-Xlokk ma' l-Oċean Atlantiku, li jifforma l-kosta Urugwajana.

Fin-nofsinhar, tiffaċċja r-Río de la Plata, estwarju wiesa 'li jiftaħ lejn in-Nofsinhar tal-Atlantiku. Montevideo, il-kapitali u l-port prinċipali, tinsab fuq ix-xtut tar-Río de la Plata u hija bejn wieħed u ieħor fl-istess latitudni bħal Cape Town u Sydney. L-Urugwaj huwa l-iżgħar nazzjon li jitkellem bl-Ispanjol fl-Amerika t'Isfel, b'erja ta 'art ta' 176,215 km² (li minnhom 175,016 km² hija s-somma totali tad-dipartimenti u 1,199 km² tinkludi s-somma tal-lagi artifiċjali tar-Rio Negro).

Teżerċita wkoll is-sovranità tagħha fuq diversi gżejjer li jinsabu fix-Xmara Urugwaj (b'total ta' 105 km²), 16,799 km² ta' ilmijiet ġurisdizzjonali fix-Xmara Urugwaj, Río de la Plata (bl-eċċezzjoni tal-enklavi tal-Gżira Martín García, li tappartjeni għal ir-Repubblika Arġentina) u Laguna Merín; u żona tal-baħar territorjali ta’ 125,057 km². Min-naħa tiegħu, l-Urugwaj iżomm żewġ konfini kkontestati mal-Brażil fir-rigward tat-territorji magħrufa bħala Isla Brasilera u Rincón de Artigas, li jokkupaw żona ta’ 237 km². L-erja totali tat-territorju Urugwajan tkopri km² 318,413. Barra minn hekk, l-Urugwaj huwa l-uniku Stat sovran li t-territorju tiegħu ma jestendix fit-tramuntana tat-30 parallel nofsinhar (meta wieħed iqis il-Gżira Nugent bħala l-punt estrem tat-tramuntana ta 'New Zealand); u għalhekk l-Urugwaj huwa l-aktar pajjiż fin-Nofsinhar tad-dinja. Huwa wkoll l-uniku nazzjon ta 'l-Amerika t'Isfel li jinsab kompletament fin-Nofsinhar tat-Tropiku ta' Kaprikornu, kif ukoll wieħed minn erbgħa biss fid-dinja.

Żona: 176,215 km²: 175,016 km² (art): 1,200 km² (ilma); Kosta. 672 km, L-aktar punt baxx: Oċean Atlantiku (0 m); L-ogħla punt: Cerro Catedral (514 m); Fruntieri territorjali Internazzjonali: 1564 km; Brażil 985 km; Arġentina: 579 km; Blata kontinentali: 75,327 km²; Żona ekonomika esklussiva: 142,166 km²; Baħar territorjali: 125,057 km².

Konfini[immodifika | immodifika s-sors]

Daqs tal-fruntiera[immodifika | immodifika s-sors]

  • Total: 1564 km
  • Limiti skont il-pajjiż: mal-Arġentina 579 km, mal-Brażil 985 km.

Fruntieri mal-Arġentina[immodifika | immodifika s-sors]

  • Xmara Uruguay (Río Uruguay)

-Minn Isla Brasilera sat-tramuntana ta' Ayuí, tiġi segwita l-linja tan-nofs tal-kanal tax-Xmara Urugwaj (skond il-konfigurazzjoni li kellha qabel il-kostruzzjoni tad-diga ta’ Salto Grande).

-Minn Ayuí sal-arċipelagu quddiem il-belt ta' Nuevo Berlin, il-limitu jsegwi l-kanal tan-navigazzjoni sal-bifurcation tiegħu fil-kanal La Filomena u l-kanal Medio.

-Fil-bifurcation bejn iż-żewġ kanali hemm żewġ tipi ta' limiti:

a) għall-ilmijiet, il-kanal La Filomena

b) għall-gżejjer, il-kanal Del Medio.

-Mill-konfluwenza taż-żewġ kanali sal-parallel li jgħaddi minn Punta Gorda (bokka tax-Xmara Urugwaj) jerġa' jibda l-kanal tan-navigazzjoni jew talweg.

Xmara tal-fidda: -Mill-parallel ta' Punta Gorda sal-linja li tgħaqqad Punta Espinillo ma Punta Piedras (Arġentina), huwa l-kanal tan-navigazzjoni.

-U minn dan sal-linja li tgħaqqad Punta del Este ma Punta del Cabo San Antonio (Arġentina) ġiet stabbilita l-linja medjana.

Oċean Atlantiku: linja konvenzjonali tar-Río de la Plata ġiet stabbilita sa 200 mil.

Fruntieri mal-Brażil[immodifika | immodifika s-sors]

  • (Settur 1) Xmara Cuareim (Río Cuareim)

-Fil-konfluwenza tax-xmajjar Urugwaj u Cuareim, fis-settur tal-Gżira Brażiljana, m'hemm l-ebda ftehim totali bejn iż-żewġ pajjiżi ("limitu ikkontestat"). -Fix-Xmara Cuareim, mill-Gżira Brażiljana sal-bokka tan-nixxiegħa Invernada, l-ilmijiet huma komuni (álveo). -Fis-settur bejn il-flussi Invernada, Maneco u Raza Negra, huwa "limitu kkontestat" (Rincón de Artigas).

  • (Settur 2) Cuchilla Negra

-Fil-blades Negra u Santa Ana (sa Cañada del Cementerio) il-baxx huwa segwit, ħlief fis-sezzjoni bejn il-qafas ta' Sobradinho u ċ-Cerro de las Canteras, jiġifieri, bejn il-bliet ta' Rivera u Santana do Livramento , hawn linja konvenzjonali (triq) ġiet immarkata.

  • Settur 3) Cañada del Cementerio - Xmara Yaguarón (Río Yaguarón):

-Mill-Cañada del Cementerio sal-konfluwenza mal-Cañada de la Cerrillada, l-alveo jintuża bħala limitu; Isegwi linja dritta lejn il-parti tat-Tramuntana tal-kurrent San Luis. -Fis-settur ta 'l-art mistagħdra, ġiet stabbilita linja konvenzjonali għan-nixxiegħa ta' San Luis. -Fis-San Luis sal-bokka tagħha fix-Xmara Negro terġa 'lura għall-alveo. -Mill-bar tan-nixxiegħa San Luis sas-sorsi tan-nixxiegħa Mina, f'Cuchilla Grande, ġiet iddemarkata linja dritta konvenzjonali. -Fil-fluss Mina jintuża l-alveo, filwaqt li fix-xmara Yaguarón Chico, mill-mument li fih in-nixxiegħa Mina tgħaddi, sal-bokka tagħha fix-xmara Yaguarón u f’din ix-xmara sa qabel ma tferra l-ilmijiet tagħha fil-Laguna Merín, il- limitu huwa stabbilit fuq il-linja tan-nofs. -Fil-Yaguarón t'isfel, minħabba li huwa navigabbli, il-kriterji jinbidlu u huwa rregolat mit-talweg.

  • Settur 4) Laguna Merín - Arroyo Chuy:

-Mill-bokka tax-Xmara Yaguarón fil-Laguna Merín, hija stabbilita linja dritta konvenzjonali, sa punt li jinsab quddiem Punta Muniz; bejn l-imsemmi punt u Punta Parobé, hemm it-talweg. -Minn Punta Parobé sa Punta Rabotieso hija linja miksura konvenzjonali. -U minn hawn sal-bar tan-nixxiegħa San Miguel, tiġi segwita l-linja medjana, inkluż fil-kurrent, sal-post imsejjaħ Paso Real del San Miguel. -Minn dan il-pass sal-Paso Real tan-nixxiegħa Chuy, il-limitu huwa linja dritta konvenzjonali li min-naħa tagħha tifred l-ibliet Chuy u Chui (hawnhekk hija triq). -Minn-nixxiegħa Chuy sal-bokka tiegħu fl-Oċean Atlantiku, huma kkunsidrati ilmijiet komuni (álveo).

  • Settur 5) Oċean Atlantiku:

-Il-limitu laterali marittimu jieħu bħala referenza l-linja li tibda mill-fanal Chuy perpendikolari mal-linja tal-kosta. Din il-linja tifforma angolu ta' 128° mal-meridjan li jgħaddi mill-fanal. Jestendi sa 200 mil.

Talbiet marittimi[immodifika | immodifika s-sors]

Blata kontinentali: 200 metru fond jew fil-fond tal-isfruttament. Ilmijiet territorjali: 350 mil nawtiku, titjiriet u navigazzjoni huma garantiti lil hinn minn tnax-il mil nawtiku.

Klima[immodifika | immodifika s-sors]

Immaġini satellitari

Il-klima tal-Urugwaj tappartjeni kważi għal kollox għall-klima subtropikali umda (Cfa), magħrufa wkoll bħala Pampas, ħlief għal strixxa żgħira ħafna ta 'klima oċeanika (Cfb) fix-Xlokk. Minħabba li jinsab fin-nofsinhar tat-Tropiku ta' Kaprikornu u fit-tramuntana taċ-Ċirku Antartiku, it-territorju kollu jikkorrispondi għaż-żona tal-klima moderata.

Il-klima oċeanika, Atlantika jew semi-umda tinsab fiż-żoni kostali tal-Oċean Atlantiku, fix-Xlokk tal-pajjiż u hija dovuta għall-influwenza mill-Oċean Atlantiku u r-Río de la Plata. Taffettwa d-dipartimenti ta' Maldonado, Rocha u x-Xlokk ta' Canelones.

Minħabba l-latitudni tiegħu, bejn 30°S u 35°S, l-erba' staġuni huma differenzjati b’mod ċar skont it-temperatura. Madankollu, it-territorju huwa kkaratterizzat minn varjabbiltà kbira fil-kundizzjonijiet tat-temp, minħabba l-altitudni baxxa tat-territorju li tippermetti ċirkolazzjoni atmosferika ħielsa u l-inċidenza ta 'kurrenti tal-baħar sħun (mill-Brażil mit-Tramuntana) u kurrenti tal-baħar kesħin (mill-Malvinas mill- nofsinhar).

Perikli naturali[immodifika | immodifika s-sors]

Irjieħ qawwija staġjonali (il-pampero huwa riħ kiesaħ u kultant vjolenti li jonfoħ mit-tramuntana tal-pampas Arġentina), nixfiet, xita torrenzjali; Minħabba n-nuqqas ta' muntanji, li jaġixxu bħala ostakli klimatiċi, il-postijiet kollha huma partikolarment vulnerabbli għal bidliet rapidi fil-front tal-klima.

Eżenzjoni[immodifika | immodifika s-sors]

L-eżenzjoni Urugwajana hija kkaratterizzata mill-altitudni baxxa tagħha, maqsuma f'żewġ żoni strutturali kbar: il-penalanuras u l-pjanuri. Jirrappreżenta żona ta' tranżizzjoni bejn il-pjanura tal-Pampas u t-tarka Brażiljana.

Għalkemm l-għoli medju ta '140 m s. n. m. jista 'jitqies baxx, l-eżenzjoni ma tikkorrispondix għal pjanura tipika, minħabba l-preżenza kważi kostanti ta' xfafar u srieraq; Dan it-tip ta 'eżenzjoni jissejjaħ peneplain. L-elevazzjonijiet huma assoċjati ma 'żewġ sistemi: ix-xafra Haedo, fit-tramuntana tax-Xmara Negro, u x-xafra Grande, fin-nofsinhar tagħha. Minn dawn iż-żewġ sistemi, xfafar ta 'daqs iżgħar u elevazzjoni huma rilaxxati

L-ogħla punt huwa l-Katidral, li jinsab fid-Dipartiment ta' Maldonado, b'514-il metru. Elevazzjonijiet notevoli oħra huma l-Cerro de las Ánimas u l-Ħobża taz-Zokkor f'Maldonado, l-Arequita f'Lavalleja, l-għolja Montevideo bil-fortizza storika tagħha u li minnha suppost ġej l-isem tal-belt, u l-Batoví, ħdejn il-spa ta' Iporá, f'Tacuarembó.

Il-pjanuri jew pjanuri ġeneralment ikollhom ħamrija ffurmata minn sedimentazzjoni u fertili ħafna. Jinstabu prinċipalment fuq il-kosta tax-Xmara Urugwaj, il-kosta tar-Río de la Plata u l-kosta Atlantika, din tal-aħħar testendi għall-laguna Merin u l-baċini tax-xmajjar Olimar u Cebollatí.

Punti estremi[immodifika | immodifika s-sors]

L-aktar punt baxx: Oċean Atlantiku, 0 m 'il fuq. n. m.

L-ogħla punt: Cerro Catedral, 514 m 'il fuq mil-livell tal-baħar. n. m., Dipartiment ta' Maldonado

Elevazzjonijiet ewlenin[immodifika | immodifika s-sors]

Użu tal-art[immodifika | immodifika s-sors]

F'dawn l-aħħar deċennji, l-Urugwaj esperjenza bidliet fl-użu tal-artijiet tiegħu, kif ukoll proċess li qed jikber ta' reġjonalizzazzjoni produttiva.

Uso 1961 1966 1970 1980 1990 2000
Qasam naturali tal-bhejjem
78,6%
74,7%
72,6%
70,3%
71,8%
66,2%
Qasam tal-bhejjem b'titjib estensiv
s/d
1,3%
2,7%
4,3%
1,8%
3,8%
Għalqa tal-bhejjem b'mergħat artifiċjali
s/d
1,8%
2,0%
2,8%
3,7%
6,8%
Art b'għelejjel annwali tal-għalf
3,5%
2,8%
1,8%
1,3%
1,9%
2,4%
Art ikkultivata
7,8%
7,5%
6,4%
4,9%
3,5%
3,4%
Siġar tal-frott, vinji u uċuħ tar-raba' ortikulturali
0,7%
0,6%
0,6%
0,6%
0,5%
0,4%
Foresti indiġeni
2,6%
2,4%
2,7%
2,5%
2,8%
3,3%
Art tal-foresti
0,8%
0,8%
0,7%
1,0%
1,1%
3,8%
Art mhux produttiva
1,7%
1,8%
2,4%
1,8%
1,2%
1,2%
Użi oħra
4,4%
6,4%
7,9%
10,5%
11,8%
8,7%
Total
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%

Art irrigata[immodifika | immodifika s-sors]

7.700 km² (1997 est.)

Ambjent[immodifika | immodifika s-sors]

Problemi attwali[immodifika | immodifika s-sors]

Fost l-aktar serji hemm il-kontaminazzjoni tal-ilma fil-baċiri ewlenin tiegħu, il-konsegwenzi tal-agrikoltura intensifikata, u t-telf tal-bijodiversità.

Ftehim internazzjonali[immodifika | immodifika s-sors]

Hija membru tat-trattati internazzjonali li ġejjin relatati mal-kwistjoni:

| class=wikitable

! Tratado !! Firma !! Ratificación !!
|-
| Trattat Antartiku || Mudell:Celda || Mudell:Fecha[lower-roman 1][lower-roman 2] || [7]
|-
| Konvenzjoni Qafas tan-Nazzjonijiet Uniti dwar it-Tibdil fil-Klima || Mudell:Fecha || Mudell:Fecha || [8]
|-
| Konvenzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti għall-Ġlieda kontra d-Deżertifikazzjoni || Mudell:Celda || Mudell:Fecha[lower-roman 1] || [9]
|-
|}

Oħrajn: Konvenzjoni dwar id-Diversità Bijoloġika, Konvenzjoni ta' Minamata dwar il-Merkurju, Konvenzjoni dwar il-Modifikazzjoni Ambjentali, Konvenzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti dwar il-Liġi tal-Baħar, [[Deżertifikazzjoni] ], Speċijiet fil-periklu, Art Wetland, Impatt ambjentali tat-trasport marittimu, Protokoll ta' Kjoto dwar it-Tibdil fil-Klima, Protokoll ta' Montreal, Protokoll dwar il-Ħarsien Ambjentali tat-Trattat tal-Antartiku , Skart perikoluż, Trattat ta' l-Antartiku, Trattat ta' Projbizzjoni Komprensiva tat-Test Nukleari.
Ffirma iżda mhux irratifikatMudell:Bżonn referenza: Konvenzjoni dwar is-Sajd u l-Konservazzjoni tar-Riżorsi Ħajjin tal-Ibħra Miftuħa, Konvenzjoni għall-Prevenzjoni tat-Tniġġis tal-Baħar mir-Rimi ta' Skart u Materjali Oħra.

Referenzi[immodifika | immodifika s-sors]

  1. ^ Resultados del Censo de Población 2011: población, crecimiento y estructura por sexo y edad ine.gub.uy (ES)
  2. ^ a b "Archive copy". Arkivjat minn l-oriġinal fl-2007-06-12. Miġbur 2013-06-06.Manutenzjoni CS1: kopja arkivjata bħala titlu (link)
  3. ^ a b ċ d "Urugwaj". International Monetary Fund. Miġbur 2012-01-04.
  4. ^ "Rapport tal-Iżvilupp Uman 2013" (PDF). Programm ta' Żvilupp tan-Nazzjonijiet Uniti. 2013-03-14. Miġbur 2013-03-14.
  5. ^ Wells, John C. (1990). Longman (ed.). Longman pronunciation dictionary (bl-Ingliż). Harlow, Ingilterra. p. 755. ISBN 0-582-05383-8.
  6. ^ Pereżempju, International Court of Justice press release 20 April 2010 re judgment Argentina v Uruguay (EN) .
  7. ^ (PDF) https://documents.ats.aq/ATCM31/fr/ATCM31_fr001_s.pdf#page=501. Parametru mhux magħruf |página= injorat (forsi ridt tuża |paġna= minflok) (għajnuna); Parametru mhux magħruf |editorial= injorat (għajnuna); Parametru mhux magħruf |fechaacceso= injorat (forsi ridt tuża |data-aċċess= minflok) (għajnuna); Parametru mhux magħruf |ubicación= injorat (forsi ridt tuża |post= minflok) (għajnuna); Parametru mhux magħruf |título= injorat (forsi ridt tuża |titlu= minflok) (għajnuna); Parametru mhux magħruf |fecha= injorat (forsi ridt tuża |data= minflok) (għajnuna); |title= nieqes jew vojt (għajnuna)
  8. ^ https://treaties.un.org/Pages/ViewDetailsIII.aspx?src=IND&mtdsg_no=XXVII-7&chapter=27&Temp=mtdsg3&clang=_en. Parametru mhux magħruf |obra= injorat (forsi ridt tuża |xogħol= minflok) (għajnuna); Parametru mhux magħruf |editorial= injorat (għajnuna); Parametru mhux magħruf |idioma= injorat (forsi ridt tuża |lingwa= minflok) (għajnuna); Parametru mhux magħruf |título= injorat (forsi ridt tuża |titlu= minflok) (għajnuna); Parametru mhux magħruf |fechaacceso= injorat (forsi ridt tuża |data-aċċess= minflok) (għajnuna); |title= nieqes jew vojt (għajnuna)
  9. ^ https://treaties.un.org/Pages/ViewDetails.aspx?src=TREATY&mtdsg_no=XXVII-10&chapter=27&clang=_en. Parametru mhux magħruf |obra= injorat (forsi ridt tuża |xogħol= minflok) (għajnuna); Parametru mhux magħruf |editorial= injorat (għajnuna); Parametru mhux magħruf |idioma= injorat (forsi ridt tuża |lingwa= minflok) (għajnuna); Parametru mhux magħruf |título= injorat (forsi ridt tuża |titlu= minflok) (għajnuna); Parametru mhux magħruf |fechaacceso= injorat (forsi ridt tuża |data-aċċess= minflok) (għajnuna); |title= nieqes jew vojt (għajnuna)


Żball fl-użu tar-referenzi: It-tikketti <ref> jeżistu għal grupp bl-isem "lower-roman" imma l-ebda tikketta <references group="lower-roman"/> rispettiva ma nstabet