Storja tar-reliġjon f'Malta

Dan l-artiklu jagħti dettalji dwar l-istorja tar-reliġjon f'Malta. Ir-Repubblika ta' Malta hija pajjiż tan-Nofsinhar tal-Ewropa li jikkonsisti f’arċipelagu li jinsab fiċ-ċentru tal-Mediterran, 80 km fin-nofsinhar ta’ Sqallija, 284 km fil-Lvant tat-Tuneżija u 333 km fit-tramuntana tal-Libja, b'Ġibiltà 1,755 km lejn il-punent u Lixandra 1,508 km. lejn il-lvant. Malta tkopri ftit aktar minn 316 km2 fl-art, li jagħmilha waħda mill-iżgħar stati fid-dinja. Huwa wkoll wieħed mill-pajjiżi l-aktar densament popolati madwar id-dinja. Il-Kattoliċiżmu huwa r-reliġjon uffiċjali f'Malta kif iddikjarata mill-kostituzzjoni Maltija.

Preistorja u l-era klassika

Biex tapprofondixxi, ara l-artikli: Tempji Megalitiċi ta' Malta u Storja tal-Lhud f'Malta.

Minn madwar is-sena 3600 QK, Malta għaddiet minn “perjodu tat-tempju” li rat il-bini ta’ strutturi marbuta ma’ twemmin reliġjuż bħat-tempju Ggantia Għawdex (il-“fażi ta’ Ġgantja” bejn it-3600 u t-3200 QK) , l-Ipoġew (il-“fażi Saflieni” bejn it-3300 u t-3000 QK) u t-Tempji ta’ Tarxien, Hagar Qim u l-Imnajdra ( il-"fażi Tarxien" bejn 3150 u 2500 QK). Riti tal-Fertilità x'aktarx kienu l-prattiċi reliġjużi f'dawn is-siti.

Wasla tal-Kristjaneżmu

Kon-Katidral ta' San Ġwann

Biex tapprofondixxi, ara l-artikli: Konkwista Normanna tan-Nofsinhar tal-Italja u Arċidjoċesi ta' Malta.

Katakombi fir-Rabat jixhdu komunità Kristjana tal-bidu f’Malta. L-Atti tal-Appostli jirrakkonta l-istorja ta’ kif Pawlu ta’ Tarsu nawfraġ f’Malta fi triqtu minn Cesarea Maritima lejn Ruma, mibgħut minn Porcius Festus, prokuratur tal-Lhudija, biex jinqala' ġuri quddiem l-Imperatur. Pawlu qima f’Malta għal tliet xhur (Atti 28:1-11).

Skont it-tradizzjoni, Publiju, il-Gvernatur Ruman ta' Malta dak iż-żmien, sar l-ewwel Isqof ta' Malta wara l-konverżjoni reliġjuża tiegħu għall-Kristjaneżmu. Jingħad li l-episkopat tiegħu dam wieħed u tletin sena qabel ma ffaċċja l-martirju fil-Greċja.

Hemm ftit tagħrif dwar il-kontinwità tal-Kristjaneżmu f'Malta fis-snin ta' wara għalkemm it-tradizzjoni tgħid li kien hemm linja kontinwa ta' isqfijiet minn Publiju sa żmien l-Imperatur Kostantinu. L-Atti tal-Kunċilju ta’ Kalċedonja jirreġistraw li, fl-451 WK, ċertu Acacius kien Isqof ta’ Malta (Melitenus Episcopus) u fl-501 AD, ċertu Constantinus, Episcopus Melitenensis, kien preżenti fit-Tieni Konċilju ta’ Kostantinopli. Fl-588 Tuċillu, Miletinae civitatis episcopus, ġie mneħħi mill-Papa Girgor I u s-suċċessur tiegħu, Trajan, ġie elett mill-kleru u l-poplu ta' Malta fl-599 wara Kristu. L-aħħar Isqof ta' Malta li ġie rreġistrat qabel l-invażjoni Għarbija kien Grieg bl-isem ta' Manas, li sussegwentement ġie miżmum fil-ħabs f'Palermu.

In-Normanni ħelsu lil Sqallija u lill-Gżejjer Maltin fl-1091 u Roger I ta’ Sqallija kien milqugħ bil-qalb mill-Insara indiġeni.

Il-popolazzjoni Lhudija ta’ Malta laħqet l-ogħla livell fil-Medju Evu taħt il-ħakma Normanna, li bdiet fl-1090, b’500 jgħixu fil-gżira ewlenija u 350 f’Għawdex. Il-kabbalista Abraham Abulafia Lhudi medjevali ħarab mill-persekuzzjoni fi Sqallija u ħarab lejn Malta. Miet fil-gżira ċkejkna ta’ Kemmuna, fis-snin 1290.

Fl-1479, Malta u Sqallija ġew taħt il-Aragoni u d-Digriet ta' l-Alhambra ta' l-1492 ġiegħel lill-Lhud kollha jitilqu mill-pajjiż bi ftit affarijiet biss. Diversi għexieren ta’ Lhud Maltin jista’ jkollhom konvertiti għall-Kristjaneżmu sabiex ikunu jistgħu jibqgħu fil-pajjiż. F'Malta reġgħet tfaċċat sottokultura Lhudija matul ir-renju tal-Kavallieri Osptarieri.

Is-Sovranità tal-Ordni

Filwaqt li l-Gżejjer Maltin kienu taħt il-ħakma tal-Kavallieri ta’ Malta, mis-seklu 15 sal-aħħar tas-seklu 18, il-Gran Mastru kellu l-istatus ta’ prinċep tal-Knisja Kattolika, u gawda relazzjoni speċjali mal-Papa, li kultant wasslet għal ammont konsiderevoli ta’ frizzjoni mal-Isqfijiet lokali.

Okkupazzjoni Franċiża

Matul is-snin, il-poter tal-Kavallieri naqas u l-Ordni saret mhux popolari. Dan kien madwar iż-żmien meta l-valuri universali tal-libertà u l-libertà ġew inkarnati mir-Rivoluzzjoni Franċiża. Nies kemm minn ġewwa l-Ordni kif ukoll minn barra appellaw lil Napuljun Bonaparti biex ikeċċi lill-Kavallieri. Il-Kaporal Żgħir ma qagħadx lura. Il-flotta tiegħu waslet fl-1798, fi triqtu lejn l-ispedizzjoni tiegħu tal-Eġittu. Bħala għajba lejn il-Kavallieri, Napuljun talab port salv biex jerġa’ jforni l-vapuri tiegħu, u mbagħad idawwar l-armi tiegħu kontra l-ospiti tiegħu darba mingħajr periklu ġewwa Valletta. Il-Gran Mastru Hompesch kapitula, u Napuljun daħal Malta.

Matul iż-żjara qasira tiegħu (sitt ijiem), huwa wettaq numru mhux ħażin ta’ riformi, notevolment il-ħolqien ta’ amministrazzjoni ġdida b’Kummissjoni tal-Gvern, il-ħolqien ta’ tnax-il muniċipalità, it-twaqqif ta’ amministrazzjoni tal-finanzi pubbliċi, l-abolizzjoni ta’ kull amministrazzjoni feudali. drittijiet u privileġġi, l-abolizzjoni tal-iskjavitù u l-għoti tal-libertà lill-iskjavi Torok kollha. Fuq il-livell ġudizzjarju, ġie mfassal kodiċi tal-familja u ġew nominati tnax-il imħallef. L-edukazzjoni pubblika kienet organizzata fuq prinċipji stabbiliti minn Bonaparte nnifsu, li jipprovdi għall-edukazzjoni primarja u sekondarja. Twaqqfu ħmistax-il skola primarja u l-università ġiet sostitwita b'Ecole centrale li fiha kien hemm tmien siġġijiet, kollha xjentifiċi ħafna fil-perspettiva: notevolment, aritmetika u sterjometrija, alġebra u sterjotomija, ġeometrija u astronomija, mekkanika u fiżika, navigazzjoni, kimika. , eċċ. Imbagħad salpa lejn l-Eġittu u ħalliet gwarniġġjon sostanzjali f’Malta. Madankollu meta, fi żmien xhur, il-Franċiżi bdew jagħlqu kunventi u jaħtfu t-teżori tal-knisja l-poplu Malti rribella, u l-gwarniġġjon Franċiż tal-Ġeneral Claude-Henri Belgrand de Vaubois irtirat fil-Belt Valletta. Wara diversi tentattivi falluti min-nies tal-lokal biex jerġgħu jieħdu l-Belt Valletta, talbu l-għajnuna lill-Ingliżi. Il-Kontro Ammirall Lord Horatio Nelson iddeċieda dwar imblokk totali, u fl-1800 il-gwarniġjon Franċiż ċediet.

Imperu Brittaniku

Fl-1814, Malta saret parti mill-Imperu Brittaniku skond it-Trattat ta' Pariġi. Il-ħakma Brittanika damet 150 sena sal-1964 meta Malta kisbet l-indipendenza u ġabet l-ewwel popolazzjoni mdaqqsa ta’ membri tal-knisja Anglikana u denominazzjonijiet Protestanti oħra. Mill-1815 sal-1820, il-missjunarju Anglikan William Jowett tas-Soċjetà Missjunarja tal-Knisja bbaża l-Missjoni Mediterranja tiegħu f’Malta.

L-amministrazzjoni kolonjali Brittanika, iżda, kompliet turi rispett u deferenza lejn id-drawwiet Kattoliċi Maltin. Is-sitwazzjoni wasslet ukoll biex f’Malta feġġet popolazzjoni żgħira ta’ Kattoliċi ta’ oriġini Brittanika u Irlandiża.

Twaqqif tad-Djoċesi ta' Għawdex

Biex tapprofondixxi, ara l-artiklu: Djoċesi Kattolika Rumana ta' Għawdex.

Storikament parti mid-Djoċesi ta’ Malta, l-Għawdxin ressqu diversi petizzjonijiet għall-ħolqien ta’ djoċesi indipendenti, inkluż fl-1798, waqt l-Okkupazzjoni Franċiża, u għal darb’oħra fl-1836. It-tielet petizzjoni, miġjuba direttament lill-Papa Piju IX fl-1855, iltaqa’ b’suċċess. Strumentali f’dan l-isforz kienu qassis żagħżugħ jismu Dun Pietro Pace, li diversi snin wara kien se jservi bħala Isqof ta’ Għawdex, u Sir Adriano Dingli, Avukat tal-Kuruna. L-Uffiċċju Kolonjali Brittaniku indika l-approvazzjoni tiegħu f'Ottubru 1860.

Fl-1863, l-Arċipriet Michele Francesco Buttigieg ġie elett Isqof Awżiljarju ta’ Malta bi struzzjonijiet biex joqgħod f’Għawdex. Sena wara, fis-16 ta’ Settembru, 1864, il-Papa ħareġ Bolla bit-titlu "Singulari Amore" (B'Imħabba notevoli), li ddigriet li l-Gżejjer ta' Għawdex u Kemmuna ġew mifruda mill-Gżejjer ta' Għawdex u Kemmuna. Djoċesi ta’ Malta. Fit-22 ta’ Settembru, 1864, l-Isqof Buttigieg ġie elett l-ewwel isqof ta’ Għawdex, bil-“Matriċi” fir-Victoria, iddedikata lill-Assunta tal-Verġni Mbierka (Malti: " Marija Assunta"), isservi bħala l-Katidral tiegħu.

Sal-lum hemm żewġ ġurisdizzjonijiet episkopali: l-Arċidjoċesi ta’ Malta u d-Djoċesi ta’ Għawdex.