Robert Wilhelm Bunsen
_(cropped).jpg)
Robert Wilhelm Eberhard Bunsen (bil-Ġermaniż: [ˈbʊnzən]; twieled fit-30 ta' Marzu 1811 – miet fis-16 ta' Awwissu 1899) kien kimiku Ġermaniż. Huwa investiga l-ispettri tal-emissjonijiet ta' elementi msaħħna, u skopra ċ-ċesju fl-1860 u r-rubidju fl-1861 flimkien mal-fiżiku Gustav Kirchhoff.[1] Il-Premju Bunsen-Kirchhoff għall-ispettroskopija ssemma għalihom.
Bunsen żviluppa wkoll diversi metodi analitiċi tal-gassijiet, kien pijunier fil-fotokimika, u għamel xogħol bikri fil-qasam tal-kimika organoarsenika. Flimkien mal-assistent tal-laboratorju tiegħu Peter Desaga, huwa żviluppa l-Bunsen burner, titjib fuq il-burners tal-laboratorju li kienu jintużaw dak iż-żmien.
Ħajja bikrija u edukazzjoni
[immodifika | immodifika s-sors]Bunsen twieled f'Göttingen, il-Ġermanja, fl-1811, f'dak li issa huwa l-istat federali ta' Niedersachsen. Bunsen kien l-iżgħar minn erba' subien tal-kap librar u tal-Professur tal-filoloġija moderna, Christian Bunsen (1770-1837).[2]
Wara li attenda l-iskola f'Holzminden, Bunsen daħal fl-Università ta' Göttingen fl-1828 u studja l-kimika ma' Friedrich Stromeyer kif ukoll il-mineroloġija ma' Johann Friedrich Ludwig Hausmann u l-matematika ma' Carl Friedrich Gauss. Wara li kiseb dottorat fl-1831, Bunsen qatta' l-1832 u l-1833 jivvjaġġa fi Franza, fil-Ġermanja u fl-Awstrija. Matul il-vjaġġi tiegħu, Bunsen iltaqa' max-xjentisti Friedlieb Runge (li skopra l-anilina u fl-1819 iżola l-kaffeina), u Justus von Liebig f'Giessen, u ma' Eilhard Mitscherlich f'Bonn.[2]
Karriera akkademika
[immodifika | immodifika s-sors]Fl-1833, Bunsen sar lettur fl-Università ta' Göttingen u beda studji sperimentali dwar is-solubbiltà tal-imluħa tal-metalli tal-aċedu arseniku. L-iskoperta tiegħu dwar l-użu tal-idrat tal-ossidu tal-ħadid bħala aġent tal-preċipitazzjoni wassal għal dak li sa llum għadu l-iktar antidotu effettiv kontra l-avvelenament bl-arseniku. Din ir-riċerka interdixxiplinari twettqet u ġiet ippubblikata flimkien mal-fiżiku Arnold Adolph Berthold.[3][4] Fl-1836, Bunsen kien is-suċċessur ta' Friedrich Wöhler fl-Iskola Politeknika ta' Kassel (bil-Ġermaniż: Baugewerkschule Kassel). Bunsen għallem hemm għal tliet snin, u mbagħad aċċetta li jsir professur temporanju fl-Università ta' Marburg, fejn kompla bl-istudji tiegħu fuq id-derivati kakodiliċi. Huwa ġie promoss għal professur permanenti fl-1841. Meta kien fl-Università ta' Marburg, Bunsen ipparteċipa fl-ispedizzjoni tal-1846 għall-investigazzjoni tal-vulkani tal-Iżlanda.[5]
Permezz tax-xogħol tiegħu, Bunsen malajr kiseb fama kbira, parzjalment minħabba li l-kakodil, li huwa estremament tossiku u jwettaq kombustjoni spontanja fl-arja niexfa, tant huwa diffiċli biex taħdem bih. Bunsen kważi miet minn avvelenament bl-arseniku, u minħabba splużjoni bil-kakodil tilef id-dawl minn għajnu il-leminija. Fl-1841, Bunsen ħoloq il-batterija taċ-ċelloli ta' Bunsen, li tuża elettrodu tal-karbonju minflok elettrodu għali tal-platinu kif kien jintuża fiċ-ċellola elettrokimika ta' William Robert Grove. Fil-bidu tal-1851, huwa aċċetta li jsir Professur fl-Università ta' Breslau (issa Wrocław), fejn għallem għal tliet semestri.[6]
Fl-aħħar tal-1852, Bunsen sar is-suċċessur ta' Leopold Gmelin fl-Università ta' Heidelberg. Hemmhekk uża l-elettrolisi biex jipproduċi metalli puri, bħall-kromju, il-manjesju, l-aluminju, il-manganiż, is-sodju, il-barju, il-kalċju u l-litju. Kollaborazzjoni fit-tul ma' Henry Enfield Roscoe bdiet fl-1852, fejn studjaw il-formazzjoni fotokimika tal-klorur tal-idroġenu (HCl) mill-idroġenu u mill-kloru. Minn dan ix-xogħol oriġinat il-liġi tar-reċiproċità ta' Bunsen u Roscoe. Huwa ma baqax jaħdem ma' Roscoe fl-1859 u ngħaqad ma' Gustav Kirchhoff biex jistudjaw l-ispettri tal-emissjonijiet tal-elementi msaħħna, qasam tar-riċerka msejjaħ analiżi tal-ispettru. Għax-xogħol tiegħu, Bunsen u l-assistent tal-laboratorju tiegħu, Peter Desaga, kienu pperfezzjonaw burner speċjali tal-gass sal-1855, li kien influwenzat minn mudelli preċedenti. Id-disinn iktar ġdid ta' Bunsen u Desaga, li kien jipprovdi fjamma iktar taħraq u nadifa, issa jissejjaħ sempliċement "Bunsen burner", tagħmir komuni tal-laboratorju.[7][8]
Kien hemm studji preċedenti tal-kuluri karatteristiċi tal-elementi msaħħna, iżda xejn sistematiku. Fis-sajf tal-1859, Kirchhoff issuġġerixxa lil Bunsen li missu jipprova jifforma spettri prismatiċi ta' dawn il-kuluri. Sa Ottubru ta' dik is-sena, iż-żewġ xjenzati kienu ivvintaw strument xieraq, prototip ta' spettroskopju. Bl-użu tiegħu, irnexxielhom jidentifikaw l-ispettri karatteristiċi tas-sodju, tal-litju u tal-potassju. Wara bosta purifikazzjonijiet skabrużi, Bunsen irnexxielu juri li kampjuni puri ħafna kienu jagħtu spettri uniċi. Matul ix-xogħol tiegħu, Bunsen individwa linji ta' emissjonijiet spettrali blu ġodda, li qabel ma kinux magħrufa, fil-kampjuni tal-ilma minerali minn Dürkheim. Huwa qata' li dawn il-linji kienu jindikaw l-eżistenza ta' element kimiku li kien għadu ma ġiex skopert. Wara d-distillazzjoni bir-reqqa ta' erbgħin tunnellata ta' dan l-ilma, fir-rebbiegħa tal-1860, irnexxielu jiżola 17-il gramma ta' dan l-element ġdid li sejjaħlu "ċesju", il-kelma Latina għal blu qawwi. Is-sena ta' wara skopra r-rubidju permezz ta' proċess simili.[9][10][11]
Fl-1860, Bunsen ġie elett bħala membru barrani tal-Akkademja Żvediża Rjali tax-Xjenzi.
Huwa ġie elett bħala membru tas-Soċjetà Filosofika Amerikana fl-1862.[12]
Fl-1877, Robert Bunsen flimkien ma' Gustav Robert Kirchhoff kienu l-ewwel riċevituri tal-medalja prestiġjuża ta' Davy "għar-riċerki u għall-iskoperti tagħhom fl-analiżi tal-ispettru".[13]
Personalità
[immodifika | immodifika s-sors]Bunsen kien wieħed mill-iktar xjenzati ammirati universalment tal-ġenerazzjoni tiegħu. Huwa kien għalliem prim, devot tal-istudenti tiegħu, u huma kienu jkunu devoti tiegħu bl-istess mod. Fi żmien ta' dibattiti xjentifiċi vigorużi u spiss imqanqlin ħafna, Bunsen dejjem ġab ruħu ta' ġentlom mill-aqwa, u żamm id-distanza minn tilwim dwar it-teoriji. Minflok kien jippreferi jaħdem fil-kwiet tal-laboratorju tiegħu, u jkompli jarrikkixxi x-xjenza tiegħu bi skoperti utli. Bħala kwistjoni ta' prinċipju huwa qatt ma għamel privattiva. Barra minn hekk, huwa qatt ma żżewweġ.[14][15]
Minkejja n-nuqqas ta' pretensjonijiet tiegħu, Bunsen kellu "karattru kimiku" fuq tiegħu, kellu sens tal-umoriżmu żviluppat ferm, u huwa s-suġġett ta' bosta aneddoti tad-daħk.[16]
Irtirar u mewt
[immodifika | immodifika s-sors]Meta Bunsen irtira tal-età ta' 78 sena, huwa baqa' jaħdem biss fuq il-ġeoloġija u l-mineraloġija, li kienu interessi li kellu wkoll tul il-karriera tiegħu. Huwa miet f'Heidelberg, il-Ġermanja, fis-16 ta' Awwissu 1899, tal-età ta' 88 sena.[17][18]
Referenzi
[immodifika | immodifika s-sors]- ^ Mary Elvira Weeks (1956). Discovery Of The Element. Journal Of Chemical Education.
- ^ a b American Chemical Society (1900). "Professor Robert W. Bunsen". Journal of the American Chemical Society. American Chemical Society. 23 (9): 89–107.
- ^ "Robert Wilhelm Bunsen | Encyclopedia.com". www.encyclopedia.com. Miġbur 2021-08-16.
- ^ The American Cyclopædia.
- ^ Oesper, R.E. (1941). "Bunsen's Trip to Iceland as Recounted in Letters to His Mother". J. Chem. Educ. 18 (6): 253–260.
- ^ Bunsen, R. (1841). "Ueber eine neue Construction der galvanischen Säule". Justus Liebigs Annalen der Chemie. 38 (3): 311–313.
- ^ Jensen, William B. (2005). "The Origin of the Bunsen Burner". Journal of Chemical Education. 82 (4): 518.
- ^ Faraday, Michael (1830). Chemical manipulation : being instructions to students in chemistry, on the methods of performing experiments of demonstration or of research, with accuracy and success. Londra : Murray.
- ^ The Hexagon. "Rediscovery of the Elements: Mineral Waters and Spectroscopy" (PDF).
- ^ Lockemann, G.; Oesper, R. (1955). "Bunsen's Transfer from Cassel to Marburg". J. Chem. Educ. 32 (9): 456–460.
- ^ "Robert Bunsen and Gustav Kirchhoff". Science History Institute (bl-Ingliż). 2016-06-01. Miġbur 2021-08-16.
- ^ "APS Member History". search.amphilsoc.org. Miġbur 2021-08-16.
- ^ "Davy Medal | Royal Society". royalsociety.org (bl-Ingliż). Miġbur 2021-08-16.
- ^ Robert Wilhelm Bunsens Korrespondenz vor dem Antritt der Heidelberger Professur (1852): kritische Edition; Christine Stock, [ed.] Stuttgart: Wissenschaftliche Verlagsgesellschaft, 2007. ISBN 3-8047-2320-9.
- ^ Lockemann, G. (1949). Robert Wilhelm Bunsen. Stuttgart: Wissenschaftliche Verlagsgesellschaft. pp. 214–223.
- ^ Jensen, William B. (2013) Chapter 2, pp. 7–31 in "Characters in Chemistry: A Celebration of the Humanity of Chemistry", American Chemical Society Symposium Series, Vol. 1136. ISBN 9780841228016.
- ^ Lockemann, Georg (1957), "Bunsen, Robert", Neue Deutsche Biographie (bil-Ġermaniż), 3, Berlin: Duncker & Humblot, pp. 18-20.
- ^ Roscoe, Henry (1900). "Bunsen Memorial Lecture". Journal of the Chemical Society, Transactions. 77: 513.