Fihrin
| |
| Familja ġenitur | Qurejx |
| Pajjiż | Ifriqija (745–757)
L-Andalus (747–756) |
| Post ta' oriġini | Mekka, Peniżola Għarbija |
| Stabbilit | 745 |
| Fundatur | Għabd ir-Raħman bin Ħabib |
| Ħakkiem tal-aħħar | Ħabib bin Għabd ir-Raħman |
| Sedil | Il-Qajrawan, Ifriqija |
| Titli | Amir (Emir) |
| Xoljiment | 757 |
Il-Fihrin (Għarbi: الفهريون, b'ittri Maltin: al-Fihrijūn), magħrufa wkoll bħala Bni Fihr (Għarbi: بنو فهر, b'ittri Maltin: Banū Fihr), kienu familja u klann Għarbi, prominenti fl-Afrika ta' Fuq, l-Andalus u l-Magreb fis-seklu 8.
Il-Fihrin kienu mill-klann Għarbi ta' Bni Fihr, parti mill-Qurejx,[1] il-klann tal-Profeta Muħammed. L-aktar illustri tal-Fihrin probabbilment kien Għuqba bin Nafigħ l-Fihri, ir-rebħet Għarbi Mislem tal-Afrika ta' Fuq fis-snin 670–680, u fundatur tal-Qajrawan. Bosta minn uliedu u neputijiet ipparteċipaw fil-konkwista sussegwenti ta' Hispania fl-712.
Storja
[immodifika | immodifika s-sors]Bħala mexxejja tal-konkwista tal-punent, il-Fihrin kienu probabbilment il-familja Għarbija aristokratika ewlenija tal-Ifriqija u l-Andalus fl-ewwel nofs tas-seklu 8. Huma pproduċew diversi gvernaturi u mexxejja militari ta' dawk il-provinċji. Wara r-Rivolta Berbera ta' 740-41, il-punent waqa' f'perjodu ta' anarkija u diżordni. Il-kalif Umawi f'Damasku, li qed jiffaċċja rewwixti fil-Persja, ma kellhomx ir-riżorsi biex jerġgħu jimponu l-awtorità tagħhom fil-punent. Fil-vakwu, il-Fihrin, il-familja Għarbija lokali preeminenti, ħatfu l-poter fil-punent. Għabd ir-Raħman bin Ħabib il-Fihri fl-Ifriqija (745–755) u Jusuf bin Għabd ir-Raħman il-Fihri fl-Andalus (747–756) iddeċidew id-dominji tagħhom prattikament indipendentement mill-Kalifat.
Għal waqt, deher bħallikieku l-Fihrin setgħu jirnexxielhom jibdlu n-nofs tal-punent tad-dinja Iżlamika f'imperu tal-familja privata. Il-Fihrin laqgħu l-waqgħa tal-Umawin fl-749–50 bi ferħ, u fittxew li jilħqu akkomodazzjoni mal-kalifi Għabbasin ġodda tal-Lvant biex jippermettulhom ikomplu. Iżda meta l-Għabbasin ċaħdu l-offerta tagħhom ta’ vassalljat nominali u talbu sottomissjoni sħiħa, il-Fihrin qatgħet ir-rabtiet mal-Għabbasin u ddikjaraw l-indipendenza.
F’deċiżjoni li kienet se tkun fatali, Għabd ir-Raħman bin Ħabib stieden lill-fdalijiet tal-klann Umawi maħrub biex jieħdu kenn fid-dominji tiegħu. Malajr iddispjaċieh għad-deċiżjoni tiegħu. Il-prinċpijiet Umawin li waslu, bħala wlied u neputijiet tal-kalifi, kienu ta' demm aktar nobbli mill-Fihrin infushom, u saru punt fokali ta' konfoffa fost in-nobbli Għarab tal-Qajrawan, mimlijin mal-awtokrazija ta' Iben Ħabib. Iben Ħabib beda jippersegwita lill-eżiljati. Wieħed minnhom, iż-żagħżugħ Għabd ir-Raħman, kien se jaħrab lejn l-Andalus, iwarrab lill-Fihrin hemmhekk u jwaqqaf l-Emirat Umawi ta' Qurtuba fl-756.
Filwaqt li l-fergħa Andalusi kienet sebaq mill-Umawin, il-fergħa Ifriqija tal-Fihrin niżlet fi tilwima mdemmija tal-familja fl-755, li tefgħet lil Ifriqija fil-gerfix, u spiċċat magħquda u mitfija f'rewwixta Berbera Ħiereġija fl-757–758.
Wirt
[immodifika | immodifika s-sors]Il-kunjom u l-laqam il-Fihri baqa’ jkollu effett maġiku fl-Andalus, u pretendenti miġbuda minn dik il-familja baqgħu jisfidaw il-ħakma l-Umawi sal-aħħar tas-seklu. Id-dixxendenti ta’ din il-familja jinsabu f'Fes, il-Marokk taħt il-kunjom ta' al-Fassi l-Fihri, u xi wħud jinsabu fit-Tuneżija.[2]
Ġenealoġija
[immodifika | immodifika s-sors]Il-ġenealoġija tal-emirati tad-dinastija Fihrija:[3]
- Nafigħ l-Fihri
- Għuqba bin Nafigħ l-Fihri, fundatur tal-Qajrawan, rebaħ tal-Magreb, amir ta' Ifriqija (666–674, 681–683)
- Abu Għubajda bin Għuqba l-Fihri, ipparteċipa fil-konkwista ta' Hispania, 712.
- Ħabib bin Abi Għubajda l-Fihri, rebbieħ ta' Sous, kmandant militari tal-armata Ifriqiyan, waqa' f'Bagdoura fl-741.
- Għabd ir-Raħman bin Ħabib il-Fihri, amir ta' Ifriqija (745–755)
- Ħabib bin Għabd ir-Raħman, wali ta' Cyrenaica, qatel liz-zijiet tiegħu Muħammad u Iljas fil-ġlieda, amir ta' Ifriqija (755–57)
- Għabd ir-Raħman bin Ħabib, "is-Siqlabi", magħqud mar-ribelli Berberu Abu Ħatim, mexxa rewwixta Iberika fl-778–779.
- Għabd ir-Raħman bin Jusuf il-Fihri, gvernatur ta’ Saragossa fis-snin 740.
- Muħammad bin Jusuf il-Fihri, mexxa rewwixta Iberika fl–785.
- Għabd ir-Raħman bin Ħabib, "is-Siqlabi", magħqud mar-ribelli Berberu Abu Ħatim, mexxa rewwixta Iberika fl-778–779.
- Jusuf bin Għabd ir-Raħman il-Fihri, amir tal-Andalus (747–756), wali ta' Toledo (756–759)
- Muħammad bin Jusuf
- Il-Qasim bin Jusuf
- Ħabib bin Għabd ir-Raħman, wali ta' Cyrenaica, qatel liz-zijiet tiegħu Muħammad u Iljas fil-ġlieda, amir ta' Ifriqija (755–57)
- Iljas bin Ħabib, qatel lil ħuh Għabd ir-Raħman, wali ta' Tripolitana, amir ta' Ifriqija (755–56)
- Għabd il-Wieret bin Ħabib, kompliċi fil-qtil ta’ Għabd ir-Raħman
- Għimran bin Ħabib, kontra l-qtil ta' Għabd ir-Raħman, ingħaqad ma' Ħabib bin Għabd ir-Raħman.
- Għabd ir-Raħman bin Ħabib il-Fihri, amir ta' Ifriqija (745–755)
- Ħalid bin Abi Ħabib, waqa' fil-Battalja tan-Nobbli fl-740.
- Muħammad bin Abi Għubajda, seta’ kien kompliċi fil-qtil ta’ Għabd ir-Raħman, maqtul f’kunflitt ma’ Ħabib bin Għabd ir-Raħman.
- Ħabib bin Abi Għubajda l-Fihri, rebbieħ ta' Sous, kmandant militari tal-armata Ifriqiyan, waqa' f'Bagdoura fl-741.
- Abu Għubajda bin Għuqba l-Fihri, ipparteċipa fil-konkwista ta' Hispania, 712.
- Għuqba bin Nafigħ l-Fihri, fundatur tal-Qajrawan, rebaħ tal-Magreb, amir ta' Ifriqija (666–674, 681–683)
Ara ukoll
[immodifika | immodifika s-sors]- Fatima l-Fihrija (Fundatur ta' Università l-Qarawijin)
- Università ta' Al-Qarawijin
- Moskea l-Andalusin
Referenzi
[immodifika | immodifika s-sors]- ^ Kennedy, Hugh (2010-12-09). The Great Arab Conquests: How the Spread of Islam Changed the World We Live In (bl-Ingliż). Orion. p. 448. ISBN 978-0-297-86559-9.
- ^ Mouna Hachim, Dictionnaire des noms de famille marocains, Casablanca, Le Fennec, 2012, p. 584.
- ^ H. Fournel, 1857, Étude sur la conquête de l'Afrique par les Arabes, Paris, Impermerie Imperiale, p.95