William Shakespeare

William Shakespeare
Ħajja
Twelid	Straford-upon-Avon, April 1564
Nazzjonalità	Renju tal-Ingilterra
Residenza	Straford-upon-Avon
L-ewwel lingwa	Ingliż modern bikri; Ingliż Brittaniku
Mewt	Straford-upon-Avon, 23 April 1616 (Julian)
Post tad-dfin	Knisja tat-Trinità Mqaddsa
Kawża tal-mewt	kawżi naturali (unknown value; mard)
Familja
Missier	John Shakespeare
Omm	Mary Shakespeare
Konjuga/i	Anne Hathaway (7 Diċembru 1582 (Julian) - 23 April 1616 (Julian))
Ulied	uri Susanna Hall (en) ; Hamnet Shakespeare (en) ; Judith Quiney (en) ;
Aħwa	uri Joan Shakespeare (en) ; Edmund Shakespeare (en) ; Gilbert Shakespeare (mul) ; Richard Shakespeare (en) ; Anne Shakespeare (en) ; Margaret Shakespeare (en) ; Joan Shakespeare (en) ;
Edukazzjoni
Alma mater	King Edward VI School, Stratford-upon-Avon (en)
Lingwi	Ingliż modern bikri; Ingliż Brittaniku; Ingliż
Okkupazzjoni
Okkupazzjoni	drammaturgu; poeta; attur tal-palk; kittieb; attur; konsulent drammaturgu
Xogħlijiet importanti	Hamlet (en) ; Romeo u Ġuljetta; As You Like It (en) ; Macbeth; Ħolma ta’ Lejla f’Nofs is-Sajf; Shakespeare's sonnets (en) ; The Taming of the Shrew (en) ; The Two Gentlemen of Verona (en) ; King John (en) ; Richard II (en) ; Henry IV, Part 1 (en) ; Henry IV, Part 2 (en) ; Henry V (en) ; Henry VI, Part 1 (en) ; Henry VI, Part 2 (en) ; Henry VI, Part 3 (en) ; Richard III (en) ; Henry VIII (en) ; Love's Labour's Lost (en) ; Il-Merkant ta’ Venezja; Much Ado About Nothing (en) ; The Merry Wives of Windsor (en) ; It-Tnax-il Lejl; All's Well That Ends Well (en) ; Measure for Measure (en) ; Titus Andronicus (en) ; Ġulju Ċesri; Othello (en) ; King Lear (en) ; Antony and Cleopatra (en) ; Coriolanus (en) ; Timon of Athens (en) ; Troilus and Cressida (en) ; Cymbeline (en) ; The Winter's Tale (en) ; Pericles, Prince of Tyre (en) ; It-Tempesta; The Two Noble Kinsmen (en) ; The Comedy of Errors (en)
Influwenzat minn	Plautus (en) ; Plutarch (en) ; Christopher Marlowe; Thomas Kyd (en) ; Ovidju; Seneca (en)
Moviment artistiku	reċta; poeżija

William Shakespeare (Stratford-upon-Avon, 26 ta' April 1564 - Stratford-upon-Avon, 23 ta' April 1616) kien poeta u drammaturgu Ingliż, meqjus bħala l-aqwa kittieb fl-ilsien Ingliż u l-aqwa drammaturgu tad-dinja. Ħafna jsejħulu wkoll il-poeta nazzjonali tal-Ingilterra u l-"Bard of Avon". Ix-xogħlijiet li wasslulna tiegħu jinkludu 38 dramm, 154 sunett, żewġ poeżiji narrattivi twal, u ħafna poeżiji. Id-drammi tiegħu nqalbu fl-ilsna ewlenin kollha tad-dinja u jsiru rappreżentazzjonijiet tagħhom iktar minn ta' kull drammaturgu ieħor fid-dinja.

Ta' 18-il sena, iżżewweġ lil Anne Hathaway, li minnha kellu tliet ulied: Susanna, u t-tewmin Hamnet u Judith. Bejn l-1585 u l-1592, beda karriera mimlija suċċessi f'Londra bħala attur, kittieb u propjetarju bi sħab ta' kumpanija drammatika bl-isem The Lord Chamberlain's Men, iktar tard imsejħa the King's Men. Irtira fi Stratford xi tliet snin qabel ma miet. Billi ftit li xejn jeżisti tagħrif storiku fuq il-ħajja privata tiegħu, tul iż-żmien ħafna spekulaw fuq id-dehra fiżika tiegħu, is-sesswalità tiegħu, it-twemmin reliġjuż tiegħu, u jekk hux tassew il-kitbiet tiegħu kitibhomx hu jew oħrajn.

Shakespeare kiteb ħafna mix-xogħlijiet tiegħu bejn l-1589 u l-1613. Id-drammi tiegħu tal-bidu kienu kummiedji u drammi storiċi, ġeneri li hu għolla għal livell artistiku għoli lejn l-aħħar tas-seklu sittax. Imbagħad sal-1608 kiteb l-aktar traġedji, fosthom Hamlet, King Lear, Othello, u Macbeth, meqjusin fost l-aqwa xogħlijiet fil-letteratura Ingliża. Fl-aħħar fażi tiegħu, kiteb l-aktar traġikummiedji, magħrufin l-aktar bħala romanzi, u ħadem ma' drammaturgi oħra.

Ħafna mid-drammi tiegħu ġew ippubblikati f'ħajtu. Fl-1623, tnejn milli kienu jaħdmu miegħu ippubblikaw il-First Folio, antoloġija tad-drammi kollha tiegħu ħlief tnejn.

Shakespeare kien poeta u drammaturgu stmat f'ħajtu, imma l-fama kbira li għandu llum ma bediex igawdiha qabel is-seklu 19. Ir-Romantiċi faħħru l-ġenjalità tiegħu u l-Vittorjani tant kienu jadurawh li George Bernard Shaw sejħilha bardolatry. Fis-seklu 20, xogħlijiet ġew riskoperti minn movimenti ġodda. Id-drammi tiegħu għadhom popolari ħafna fi żmienna u kontinwament jiġu studjati, esegwiti, u ri-interpretati f'kuntesti kulturali u politiċi diversi madwar id-dinja.

Drammi ta' Shakespeare

Kummiedji

Kollox tajjeb li jispiċċa tajjeb (All's Well That Ends Well)
Hekk Kif Jogħġbok (As You Like It)
Il-Kummiedja tal-Iżbalji (The Comedy of Errors)
Mitlufa l-Piena tal-Imħabba (Love's Labour's Lost)
Qies għal Qies (Measure for Measure)
Il-Merkant ta’ Venezja (The Merchant of Venice)
In-Nisa Ferħanin ta' Windsor (The Merry Wives of Windsor)
Ħolma ta’ Lejla Sajfija (A Midsummer Night's Dream)
Ħafna Storbju fuq Xejn (Much Ado About Nothing)
Perikle, Prinċep ta' Tiru
L-Imqarba Mmansata (The Taming of the Shrew)
It-Tempesta (The Tempest)
It-Tnax-il Lejl (Twelfth Night)
Iż-Żewġ Ġentlomi ta' Verona (The Two Gentlemen of Verona)
Iż-Żewġ Qraba Nobbli (The Two Noble Kinsmen)
Ħrafa tax-Xitwa (The Winter's Tale)

Drammi Storiċi

Ir-Re Ġwanni
Rikardu II
Enriku IV, Parti 1
Enriku IV, Parti 2
Enriku V
Enriku VI, Parti 1
Enriku VI, Parti 2
Enriku VI, Parti 3
Rikardu III
Enriku VIII

Traġedji

Romeo u Ġuljetta (Romeo and Juliet)
Korjolanu (Coriolanus)
Titu Androniku (Titus Andronicus)
Timon ta' Ateni (Timon of Athens)
Ġulju Ċesri (Julius Caesar)
Macbeth
Hamlet
Trojlu u Kressida (Troilus and Cressida)
Ir-Re Lear (King Lear)
Otello (Othello)
Antonju u Kleopatra (Antony and Cleopatra)
Ċimbelinu (Cymbeline)

Traduzzjonijiet għall-Malti

Alfred Palma qaleb għall-Malti ħafna drammi ta' Shakespeare: 1994: Romeo u Ġuljetta; 1995: Il-Merkant ta’ Venezja; 1996: L-Imqarba Mmansata; 1996: Ħolma ta’ Lejla Sajfija; 1996: It-Tempesta; 1996: Il-Kummiedja tal-Iżbalji; 1996: It-Tnax-il Lejl; 1996: Macbeth; 1997: Hekk Kif Jogħġbok; 1997: Hamlet; 1997: Ġulju Ċesri.