Aqbeż għall-kontentut

Pitagora

Immodifika l-ħoloq
Minn Wikipedija, l-enċiklopedija l-ħielsa
Pitagora

Bust ta' Pitagora. Kopja Rumana ta' oriġinal Grieg. Musei Capitolini, Ruma.
Twelid Samos, madwar 580 QK
Mewt madwar 495 QK
Skola/tradizzjoni Skola Pitagorika
Interessi prinċipali Etika, Loġika,Matematika, Mużika, Filosofija, Politika
Ideat Skala Pitagorika, Armonija tal-Isferi, Numru tad-deheb, Teorema ta' Pitagora
Influwenzat minn Skola ta' Miletu
Influwenza lil Platon, Archytas de Tarente, Cicéron, Porphyre, Jamblique, Pic de la Mirandole

Pitagora (bil-Grieg antik Πυθαγόρας, Pythagóras) kien riformatur reliġjuż u filosfu presokratiku li twieled madwar il-580 QK. f'Samos, gżira fil-Baħar Eġew fil-Lbiċ tal-belt ta’ Ateni; ġie stabbilit li miet madwar l-495 QK, fl-età ta’ 85 sena. Kien ukoll matematiku u xjenzat skont it-tradizzjoni tardiva. L-isem ta' Pitagora (etimoloġikament, Pyth-agoras: "dak li kien imħabbar minn Pizja"), ġej mit-tħabbira tat-twelidu li għamlet lil missieru waqt vjaġġ lejn Delfi.

Il-ħajja enigmatika ta' Pitagora tagħmilha diffiċli li nkunu ċerti dwar l-istorja ta' dan ir-riformatur reliġjuż, matematiku, filosfu u tawmaturgu. Qatt ma kiteb xejn, u l-wieħed u sebgħin vers tal-Versi tad-Deheb attribwiti lilu huma apokrifi u juru l-iżvilupp immens tal-leġġenda minsuġa madwar ismu [1].

Madankollu n-Neopitagoriżmu mimli mistika tan-numri [2], li diġà kienet preżenti fil-ħsieb ta' Pitagora. Erodotu meta jsemmih, jgħid wieħed mill-ikbar spirti tal-Greċja, l-għaref Pitagora [3]. Dejjem kellu prestiġju kbir; Hegel qal li kien l-ewwel għaref universali. [4].

Skont Eraklide Pontiku, Pitagora kien l-ewwel ħassieb Grieg li beda jsejjah lilu nnifsu "filosfu" [5]. Ċiċerun jirrakkonta l-ġrajja famuża dwar il-ħolqien tal-kelma φιλόσοφος ( philosophos , "wieħed li jħobb l-għerf") minn Pitagora:

Għall-istess raġuni, mingħajr dubju, dawk kollha li sa dak iż-żmien kienu ntefgħu fuq ix-xjenzi kontemplattivi, kienu jitqisu bħala Għorrief, u kienu jissejħu hekk saż-żmien ta' Pitagora, li kien l-ewwel wieħed li għamel popolari l-isem ta' "filosfu". Eraklide Pontiku, dixxiplu ta’ Platun, u raġel intelliġenti ħafna hu wkoll, jirrakkonta l-istorja hekk. Jum minnhom, Leon, sultan tal-Filażjani, sema. lil Pitagora jitkellem fuq ċerti punti b’tant għerf u elokwenza, li dan il-prinċep, mitluf bl-ammirazzjoni, staqsieh x’kienet l-arti tal-professjoni li kien jipprattika. Għal dil-mistoqsija Pitagora wieġeb, li hu kien filosfu. U wara dit-tweġiba, ir-re, skantat bin-novità tagħha, talbu jgħidlu min kienu l-filosfi u kif kienu differenti minn nies oħra.

—Ċiċerun, Tusculanae disputationes, V, 3, § 8

Bijografija ta' Pitagora

[immodifika | immodifika s-sors]

Hemm ħafna dokumenti dwar il-ħajja ta' Pitagora, peró dawn inkitbu aktar 800 sena wara mewtu.[6] · [7] · [8]

Bust ta' Pitagora fil-Pincio, Ruma

Twelid

[immodifika | immodifika s-sors]

Pitagora twieled Samos fil-569 QK jew fis-606 QK skont Eratostene u Dijoġene Laerzju, fil-590 skont Ġambliku, u fl-580 skont Porfirju.

Missieru, Mneżarku[9], ċiżillatur taċ-ċrieket u ommu, Parteni, li skont il-mita kienet l-isbaħ fost in-nisa ta' Samos, kienu t-tnejn imnisslin mill-eroj Anċeju, iben Posejdone, li kien waqqaf il-belt ta' Samos. Dan Mneżarku ta' Samos ikkonsulta l-Pizja ta' Delfi u kiseb din risposta li skontha:

... martu kienet tqila u welldet tifel li għaġġibhom bis-sbuħija u l-għaqal tiegħu. Minn dak iż-żmien biddel l-isem ta' martu minn "Parteni" għal "Pythaïs", il-Pizjana, u semma 'l ibnu "Pitagora", (Πυθαγόρας, "imbassar minn Pizja" jew "imħabbar minn Pizja" jew "imħabbar mill-alla Pizjan", minħabba li kien imħabbar mill-alla Pizjan).

—Ġambliku, Ħajja ta' Pitagora, § 7[10].

Aktar tard Pitagora stqar li kien ir-reinkarnazzjoni ta' Etalide (iben Ermes), ta' Ewforbu (eroj tal-gwerra ta' Troja), ta' Ermotimu ta' Clazomenae (xaman Apollinjan), u ta' Pirru (sajjied minn Delos), u li kien jiftakar dawn ir-reinkarnazzjonijiet ta' qabel[11] · [12].

Adolexxenza u maturitá

[immodifika | immodifika s-sors]

Pitagora kien atleta[13]. Hemm tradizzjoni li tgħid li Pitagora ħa sehem fil-Logħob Olimpiku meta kellu 17-il sena. Dawn kienu is-57 olimpjadi (552 QK) jew it-48 olimpjadi (588 QK) skont Eratostene. Rebaħ il-kompetizzjonijiet tal-puġilat [14] kollha.

Fis-sorsi m'hemmx qbil dwar in-numru ta' wlied li kellu mill-filosfa Teano: tnejn jew erbgħa. L-ismijiet li jidhru huma: Telawġe (li skont xi wħud issuċċeda l-missieru u kien jgħallem fl-Empedokle), Mneżarku, Myïa (li żżewġet 'il Milone ta' Crotone) u Arignotè[15].

Edukazzjoni

[immodifika | immodifika s-sors]
Pitagora, detall ta' L-Iskola ta' Ateni ta' Raffaello, 1509.

L-ewwel inizjazzjonii: Meta kellu 18-il sena, fil-551 QK, telaq minn Samos biex imur Lesbos jistudja taħt l-għaref Fereċide ta' Siru (madwar l-585/499 QK)[16] · [17], Dan kien l-ewwel wieħed li qal li "l-erwieħ tal-bnedmin huma eterni,"[18] u kien l-ewwel wieħed li għallem li l-bniedem għandu żewġt erwieħ, waħda ta' nisel dinji u l-oħra ta' nisel divin. Barra minn hekk kien saħħar li kien ibassar il-ġejjieni.[19]. M'hemmx dubju li l-filosofiji tagħhom jixxibhu, imma mhuwiex ċert li ż-żewġ irġiel iltaqgħu. Però t-teorija tar-ruħ immortali u individuali ta' Fereċide tat ċertu awtorità lit-teorija Pitagorizzjana tat-trasmigrazzjoni (bil-Grieg Antik παλιγγενεσία) tal-erwieħ.

Imbagħad il-bijografi jgħidu li kellu kull tip ta' inizzjazzjoni li kienet possibbli dak iż-żmien ma' kull għaref u f'kull misteru. Iltaqa' mad-"dixxendenti tal-profeta u naturalista Moksos" u il-ġerofanti ta' Feniċja, il-ġerogrammati tal-Eġittu, il-Maġi tal-Kaldea, l-għorrief tal-muntanjs Ida, l-orfiċi ta' Traċi, il-qassisin nisa ta' Delfi.

It-tieni inizjazoni, fis-Sirja jew Feniċja: Iltaqa' mad-dixxendenti tal-profeta u naturalista Moksos. Żar il-ġerofanti ta' Feniċja. Mar jitgħallem f'Tiru f'Binlo u f'postijiet oħra[20]. Reġa' mar Samos fejn segwa t-tagħlim ta' Hermodamas ta' Samos, studjuż tax-xogħlijiet ta' Omeru[21] · [22].

It-tielet inizjazzoni: Minn Ekatew ta' Abdera 'l hemm l-istoriċi jsostnu li Pitagora telaq għall-Eġittu lejn il-547 QK, u mar Memphis u Diospolis (Tebe) għal xi snin.[23] · [24]. F'din il-belt kien jinsab is-santwarju ta' Zeus Ammon[25]. Ġie milqugħ mill-qassisin, taħt Amasi, faragħun mill-568 sal-526 QK u magħruf minn Polikrate ta' Samos[26]. Tgħallem il-lingwa f'Memphis f'ċentru tal-interpretazzjoni mwaqqaf minn Psammetiku I (Faragħun fl-663 QK). Studja l-ġometrija u l-astronomija tal-Eġizzjani. Ġie introdott għall-Misteri ta' Diospolis u għad-dutrina tar-reżurezzjoni ta' Osiris. Skont Plutarku, il-qassisin waħħlulu fuq koxxtu id-disk bil-ġwienaħ ta' Atum-Ra bil-folja tad-deheb. Minn hemm ġie l-laqam ta' Pitagora "tal-koxxa tad-deheb".

Ir-raba' inizzjazzjoni: Ċerti tradizzjonijiet jgħidu li tkeċċa mill-Eġittu minn Kambiże II, re tal-Persja li kkonkwista l-Eġittu fil-525 QK, u mar il-Babilonja bħala lsir jew priġunier.[27]. Dan l-episjodju hemm ħafna inqas xhieda għalih, u d-dati jqajmu problema, fuq kollox għax Antifonu jsostni li Pitagora dam 22 sena l-Eġittu (mill-547 sal-525 QK) u 12-il sena l-Babilonja (mill-525 sal-513 QK)[28]. Jista' jkun li ltaqa' ma' Zoroastru. Plutarka fl-ispjegazzjoni tiegħu Dwar il-ħolqien tad-dinja skont "Timeu" ta' Platun jsemmi wkoll l-għaref Zaratas tal-Assirja, li ċerti awturi jaħsbu li hi deformazzjoni tal-isem Zoroastru.

Il-ħames inizjazzoni: Pitagora mar Kreta, fl-għar tal-muntanja Ida, post eżoteriku li jgħidu li kien immexxi minn Epimenide.[29] · [30]. Mar ukoll Traċja biex jiltaqa' mal-orfiċi.

Is-sitt inizjazzjoni : Iltaqa' ma' Temistoklea, il-qassisa ta' Delfi.[31] · [32].

Vjaġġi u mewt

[immodifika | immodifika s-sors]
Magna Graecia fil-280 QK
Magna Graecia fil-280 QK

Mar lura Samos għat-tieni darba. Beda jgħallem fl-anfiteatru miftuħ, l-Emiċiklu, mingħajr wisq suċċess. Imkeċċi minn Polikratu, tiran ta' Samos mill-535 sal-522 QK, jew ħarab kif jgħid Aristossenu, mit-"tiranija ta' Polikratu"[33], ħalla Samos lejn il-535 QK mal-għalliem xiħ tiegħu, il-qassis Hermodamas. Mar Magna Graecia u żbarka Sibari, belt għanja u lussuża fuq il-golf ta' Taranto.

Ipprefera li jmur joqgħod Crotone, ukoll fuq il-golf ta' Taranto f'Calabria, għax kien hemm kult kbir ta' Apollo u skola tal-mediċina famuża. L-atleta famuż Milone ta' Crotone li kien rebbieħ tal-logħob Olimpiku għal sitt darbiet[34], u qassis ta' Hera Lacinia, iżżewweġ lil bintu, Myïa. Bil-laqgħat li kien jagħmel għat-tfal, l-adolexxenti u n-nisa, li kollha kienu jiġu jisimgħuh kellu influwenza kbira f'Crotone. It-taħdidiet pubbliċi tiegħu kienu jattiraw xi 600 ruħ. Kien favur sistema politika ta' tip oligarkiku, jiġifieri infatti, aristokratiku, riżervat għal élite. Kien kontra d-demokrazija, kien jaħseb li "hi ħaġa bla sens li tagħti kas tal-opinjoni ta' numru kbir ta' nies." [35]. It-300 dixxiplu tiegħu kienu jamministraw il-belt u l-Crotoniżi kienu jidentifikawh ma' Apollo Iperborean. [36]. Porfirju[37] jiddeskrivi l-nfluwenza tiegħu fuq Crotone hekk:

Iċ-ċittadini ta' Crotone fehmu li kellhom x'jaqsmu ma' bniedem li kien ivvjaġġa ħafna, raġel eċċezzjonali, li kien mgħni mill-Fortuna b'ħafna vantaġġi fiżiċi: kien infatti, nobbli u grazzjuż, u minn leħnu, mill-karattru tiegħu, u mill-bqija tal-persuna tiegħu kienu joħorġu grazzja u sbuħija infinita.

Waqqaf skola f'Crotone fil-532 QK[38]. Kienet komunità, kważi setta. fl-istess ħin filosofika, xjentifika, politika, reliġjuża, inizjatika. Waqqaf komunitajiet oħra fl-Italja u l-Greċja: Taranto, Metaponto, Sibari, Caulonia, Locri, u, f'Sqallija, Rhegium, Tauromenium, Catania, Siracusa. Ma jidhirx li ried iwaqqaf federazzjoni politika tal-bliet tal-golf ta' Taranto (Taranto, Metaponto, Sibari, Crotone, fit-takkuna tal-Italja). F'Crotone iltaqa' ma' Abaris l-Iperborean, saħħar u "xaman" kbir.

Fil-510 QK, revoluzzjoni popolari f'Sibari, immexxija mill-oratur demokratiku, Télys, immassakrat għad ta' Pitagoranjani, u 500 aristokrat kienu rrefuġjati f'Crotone. Bir-rakkomandazzjoni ta' Pitagora bdiet gwerra bejn Sibari u Crotone. L-aristokrazija ta' Crotone, immexxija minn Milone ta' Crotone, li issa huma mmassakraw il-populazzjoni ta' Sibari u qerdu l-belt[39].

Kien inkwetat bil-progress tal-partit demokratiku u ħabbar lid-dixxipli tiegħu li kien ħa jkun hemm irvell.[40], u stidinhom biex jitilqu — skont Aristossenu — u jmorru Metaponto, port tal-Lucania, ukoll fuq il-golf ta' Taranto. Hemm żgur sab komunità Pitagoranjana diġà mwaqqfa. Kien hemm xi dixxipli li saru famużi, fosthom it-tabib Alcmeone ta' Crotone u l-matematiku Ippażu ta' Metaponto[41] · [42]. L-abitanti ta' Metaponto kienu jsejħu d-dar tiegħu "it-tempju ta' Demetra", u t-trejqa tiegħu "it-tempju tal-mużi".

Jista' jkun li fl-499 Qk mar Delos, ċentru kbir reliġuż, biex jidfen l-għalliem tiegħu Fereċide ta' Siro li miet b'marda tal-ġilda[43].

Pitagora miet f'Metaponto fl-497 QK. Ċiċerun jixhed hekk: “Mort miegħek f’Métaponto. Ma aċċettajtx li mmur għand l-ospiti tagħna qabel ma nara l-post fejn miet Pitagora u fejn kellu s-sede [44]. "

Bejn l-440 u l-454 QK, madwar l-450 QK, qamet rewwixta kontra l-Pitagorjani, amalgamata minn xi storiċi mal-gwerra favur il-Pitagorjani tal-510 QK. Nobbli minn Crotone, Ċilone ta' Crotone, il-gvernatur ta' Sibaris, organizza komplott. Ried jivvendika ruħu minn Pitagora li ma kienx qisu adattat biex isegwi t-tagħlim tal-iskola tiegħu. Qajjem il-popolazzjoni kontra l-pitagorjani li kienu jappoġġjaw gverb aristokratiku u konservattiv. Id-dar ta’ Milone ta' Crotone fejn kienu miġburin 40 Pitagorjan ingħatat in-nar u tlieta biss irnexxielhom isalvaw ħajjin: Filolau ta' Crotone, Liside ta' Taranto u Arkippu ta' Taranto [45]  · [46]  · [47]. Dawn il-persekuzzjonijiet wasslu għat-tixrid tal-membri tal-iskola Pitagorjana, li waqqfu ċentri f'postijiet oħra, l-aktar importanti f'Rhegium, Fliunte u Tebe ta' Lucania[48]. It-tnaqqis fl-influwenza Pitagorjana fl-Italja kien beda. L-aħħar bastjun kien Taranto, bis-saħħa ta' Arkita ta’ Taranto, strateġiku, filosfu, matematiku, inventur, imma wkoll ħabib u salvatur ta’ Platun fit-388 u fit-361 QK. Il-verżjonijiet l-oħra tal-mewt ta' Pitagora jidhru dubjużi: Dijoġene Laerzju u Porfirju jsostnu li Pitagora miet fin-nar tad-dar ta' Milone, Ermippu ta' Smirne jiddikjara li Pitagora qatluh is-Sirakużani, waqt li ħarab, quddiem għalqa fażola li huwa rrifjuta li jaqsamha minħabba tabù kontra l-fażola [49].

Il-leġġenda (l-aktar skont Porfirju u Ġambliku) tattribwixxi 'l Pitagora qawwiet tal-għaġeb: immansa ors, f'Olimpja ġiegħel ajkla tinżel mis-sema, kien jaf l-eżistenzi tiegħu ta' qabel; bassar ir-revuluzzjonita' Crotone, bassar l-ammont ta' ħut li kienu ħa jaqbdu xi sajjieda, kien ifejjaq bis-seħer u l-mużika, kien jisma' l-armonija tal-isferi ċelesti, kien jikkmanda s-silġ u l-irjieħat, eċċ. Naturalment kien espert fl-aritmoloġija (arti okkulta tan-numri). aritmosofija (għarfien esoteriku tan-numri), aritmomanzija (tbassir permezz tan-numri): "Bis-saħħa tan-numri kellu metodu ta' tbassir ammirabbli, u kien iqim l-allat skont in-numri għax għalihom in-antura tan-numri hi ċara"[50]. Fl-epoka Ellenistika l-aġġettiv "Pitagorjan" (πυθαγόρειος) sar iffisser "okkultist, esoterist, saħħar"[51]. Anki is-sobriju Aristotlu stqar:" Pitagora qabel kollox ħadem ħafna fix-xjenxi matematiċi u madwar in-numri, imma aktar tard ġaralu li ma kienx jaf kif jirrinunnzja il-prattika mirakuluża ta' Fereċide ta' Siro"[52].

Il-komunità Pitagorjana

[immodifika | immodifika s-sors]

L-iskola Pitagorjana ta' Crotone maż-żmien saret każin aristokratiċi (bil-Grieg antik ἑταιρεία, konftraternità)[53]. Kienet konfraternià filosofika, reliġjuża u xjentifika, qrib l-orfiżmu.

Il-komunità kellha erba' gradi inizjatiċi u ġerarkiċi[54], bħal ħafna organizazzjonijiet inizjatiċi. In-nisa u t-tfal kienu jistgħu jidħlu.

L-ewwel grad: il-postulanti

[immodifika | immodifika s-sors]

Pitagora kien jeżamina f'dawk li jippreżentaw ruħhom bħala kanditati il-fatizzi ta' wiċċhom (fiżjonomija) u l-ġesti tagħhom (ċineżika)[55], kif ukoll ir-relazzjoni mal-ġenituri tagħhom, id-daħqa, ix-xewqat tagħom, fejn jiffrekwentaw. Kien imbagħad jiddeċiedi jidħlux jew le.[56].

It-tieni grad : in-neofiti

[immodifika | immodifika s-sors]

Il-perjodu ta' prova kien idum tliet snin. Matulu Pitagora kien jeżamina l-perseveranza u x-xewqat tan-neofiti u wara kien jaċċetthom jew jirrifjuthom. Meta jiġu aċċettati kienu jieħdu l-vot tas-silenzju.[57] :

Le, b'dak Pitagora li sab it-tetraktys tal-għerf tagħna,
Għajn li fih l-għeruq tan-natura eterna.

It-tielet grad : l-akumastiċi

[immodifika | immodifika s-sors]

L-akumastiċi - (Grieg antik, άκουσματικοί : "semmiegħa"). Kienu jirċievu t-tagħlim għal ħames snin, mogħti f'għamla ta' preċetti orali (Grieg antik, κούσματα), li riedu jitgħallmu bl-amment; pereżempju: M'għandikx ikollok xi opinjonijiet jew xi kliem bla ħsieb fuq l-allat." Dawn il-ħames snin kienu jgħadduhom fis-skiet. Is-semmiegħa kienu joqgħodu quddiem il-purtiera li warajha kien jinħeba Pitagora. Kienu jaqsmu l-ġid tagħhom bejniethom.[58].

Il-postulanti, in-neofiti u s-semmiegħa kienu jiffurmaw il-grad tal- "eksoteriċi" (έξωτερικοί) jew novizzi.

Ir-raba' u l-aħħar grad : Il-matematiċi

[immodifika | immodifika s-sors]

Ir-raba' grad kien tal-matematiċi (Grieg antik: μαθηματικοί, "għorrief") jew "esoteriċi" jew sindoniti (libsin l-għażel). "Kienu jilħqu esoteriċi (Grieg antik: έσωτερικοί)"[59], fis-sens li kellhom aċċess għall-għarfien interjuri, moħbi. Kienu jistgħu jidħlu jaraw lil Pitagora wara l-purtira. Hu stess kien jgħallimhom taħt forma ta' "simboli" (Grieg antik: σύμβολα), fis-sens ta' formoli kodifikati, kienu li kienu ppruvati, pereżempju : "La tmissx serduq abjad." Skont Fotju[60] l-"esoteriċi" kienu maqsumin f'"venerabbli" (Grieg antik: σεβαστικοί, sebastikoi), "politiċi" (Grieg antik: πολιτικοί}}, politikoi) u "komtemplattivi". Il-venerabbli jew devoti kienu jinteressaw ruħhom fir-reliġjon, il-politiċi fil-liġi, il-ħajja umana, kemm fil-komunità tal Pitagorjani kif ukoll fil-belt u l-kontemplattivi kienu jistudjaw l-aritmetika, il-mużika, il-ġometrija u l-astronomija, l-erba' xjenzi skont Archytas, li kienu wkoll jiffurmaw il-quadrivium tal-Medjuevu. Irridu nżidu wkoll il-fiżiċi u n-naturalisti (φυσικοί), li kienu jikkonċentraw fuq ix-xjenzi konkreti: ġografija, meteorolġija, mediċina,mekkanika... imma wkoll grammatika, poeżija.... Hu aktar probabbli li l-"akużmstiċi" kienu "politiċi, amministraturi jew leġiżlaturi" u l-matematiċi" kienu "devoti" jew" kontemplattivi"[61].

Kien hemm bosta regoli, biex ma ngħidux tabujiet, għal dwak li kienu jadottaw "il-ħajja Pitagorjana" (βίος πυθαγορικός)[62].

  • regoli djetetiċi, minn veġeterjaniżmu pur sa veġeterjaniżmu selettif[63] : projbizzjoni li jieklu it-trill (ħut), il-qalb, il-moħħ u il-mudullun tal-annimali, il-ful, il-bajd ... fil-qosor kollox li jissimbolizza l-ħajja. L-ikel tal-laħam tal-annimali sagrifikati jidher li kien awtorizzat minn ċerti Pitagorjani, bla dubju bħala konċessjoni għar-reliġjon uffiċjali.
  • riti reliġjużi: sagrifiċċji bla demm u bla nar, qimu l-allat, evitar tal il-biċċiera u l-kaċċaturi, kult lill-allat, dqiq, għasel, ftott, fjuri u prodotti oħra tl-art[64], purifikazzjonijiet, ħasil u traxxix u dlik purifikanti...
  • eżerċizzi spiritwali: rispett tagħhom infushom, eżami tal-kuxjenza kull filgħaxija[65], kontinenza sesswali, taħriġ tal-memorja, kant akkumpanjat mill-lira, qari flimkien ta' kotba edifikanti…
  • eżerċizzi fiżiċi[66] · [67] : ġinnastika, atletiċiżmu, passeġġatti fi tnejn jew tlieta, żfin…
  • oġġettti sagri : "ilbies abjad" tal-għażel (mhux tas-suf għax dak mill-annimali), signali biex jintgħarfu (il-pentagramma), simboli (it-tetraktys)…


Referenzi u noti

[immodifika | immodifika s-sors]
  1. ^ Carl Huffman, "'Pythagorisme"', f' "Le savoir grec", Jacques Brunschwig u Geoffrey Lloyd, Flammarion, 1996, p. 983.
  2. ^ Il-pentagramma mistika jew pentalfa hi stilla b'ħames fergħat. Din kienet l-emblema tal-Pitagorjani.
  3. ^ Erodotu, L-Inkjesta
  4. ^ Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Lezzjonijiet dwar l-istorja tal-filosofija, Vol I
  5. ^ Eraklide Pontiku, framment 88.
  6. ^ Dijoġene Laerzju, Ħajjiet, dottrini u sentenzi tal-filosfi famużi, miktub madwar is-sena 200, ktieb VIII.
  7. ^ Porfirju, Il-Ħajja ta' Pitagora miktub madwar is-sena 270.
  8. ^ Ġambliku, Il-Ħajja ta' Pitagora, miktub madwar is-sena 310.
  9. ^ Erodotu, IV, 95.
  10. ^ Gambliku, Ħajja ta' Pitagora, § 7.
  11. ^ Dijoġene Laerzju, VIII, 4-5.
  12. ^ Porfirju, Ħajja ta' Porfirju, § 45.
  13. ^ Wistin ta' Ippona, Ittri, III, 137, 3. Luċjanu ta' Samosata, Il-Ħolma u s-Serduq, 8.
  14. ^ Sport tal-Antikità li jixbah il-boksing.
  15. ^ Porfirju, Ħajja ta' Pitagora, § 3.
  16. ^ Dioġene Laerzju, VIII, 2, .
  17. ^ Porfirju, Ħajja ta' Pitagora, § 55.
  18. ^ Ċiċerun, Tusculanae disputationes, I, 16, 3.
  19. ^ Dioġene Laerzju, I, 116-119.
  20. ^ Ġambliku, Ħajja ta' Pitagora, § 14.
  21. ^ Dioġene Laerzju, VIII, 2, Mudell:P..
  22. ^ Porfirju, Ħajja ta' Pitagora, § 1.
  23. ^ Pitagora fl-Eġittu: Plutarka, Taħdit ta' fuq il-Mejda, VIII, 8, 2.
  24. ^ Porfirju, Il-Ħajja ta' Pitagora, § 7-8 et 11-12. Dioġene Laerzju, VIII, 3. Isokrate, Busiris, 28.
  25. ^ Zeus Ammon (Bil-Grieg antik : Άμμωνα Δία / Ámmôna Día)1, kien alla Greko-Eġizzjana li jħallat il-karatteristiċi tal-alla Eġizzjan Ammon ma' dawk tal-alla Grieg grec Zeus.
  26. ^ Isokrate, Busiris, § 28.
  27. ^ J. Bidez et F. Cumont, Les mages hellénisés, Les Belles Lettres, 1938, vol. 2 p.35-40.
  28. ^ Antifonu, ikkwotat minn Porfirju, Ħajja ta' Pitagora, § 7.
  29. ^ Dioġene Laerzju, VIII, 3, Mudell:P..
  30. ^ Porfirju, Il-Ħajja ta' Pitagora, § 16-17.
  31. ^ Dioġene Laerzju, VIII, 8 u 21.
  32. ^ Porfirju, Il-Ħajja ta' Pitagora, § 41.
  33. ^ Psewdo-Ġambliku, Théologoumènes arithmétiques IV S.), 6.
  34. ^ Dijodoru ta' Sqallija, XII, 9.
  35. ^ Ġambliku, Il-Ħajja ta' Pitagora, § 200.
  36. ^ Aristote, framment 191
  37. ^ Porfirju, Il-Ħajja ta' Pitagora, § 18.
  38. ^ Ġambliku, Il-Ħajja ta' Pitagora, § 35.
  39. ^ Dijodoru ta' Sqallija, Bibbljoteka Storika, XI, 9-10.
  40. ^ Apollonju, Stejjer maravilljużi, 6
  41. ^ Dioġene Laerzju, VIII, 83.
  42. ^ Ġambliku, Il-Ħajja ta' Pitagora, § 104.
  43. ^ Dijodoru ta' Sqallija X, 3, 4. Dioġene Laerzju, I, 118.
  44. ^ Ċiċerun, De finibus bonorum et malorum (-45), V, 2.
  45. ^ Polibju, Stejjer (lejn il-150 QK), II, 39. Dijodoru ta' Sqallija , Bibblijoteka storika I, X, 11. Dijoġene Laerzju (madwar il-200), VIII, 39, p. 971.
  46. ^ Porfiriju, "Il-Ħajja ta' Pitagora, § 54-56.
  47. ^ Ġambliku, Il-Ħajja ta' Pitagora, § 248-251.
  48. ^ (EN) Mudell:Lien, A History of Greek Philosophy, Cambridge, 1962-1981, t. I, p.173-181.
  49. ^ Dijoġene Laerzju, VIII, 40, 45.
  50. ^ Ġambliku, Il-Ħajja ta' Pitagora, § 147.
  51. ^ Walter Burkert, Hellenistische Pseudopythagorica, Philologus, 10 (1961), Mudell:P..
  52. ^ Aristotlu, Dwar il-Pitagorjani, framment 1
  53. ^ Ġambliku, “Il-Ħajja ta’ Pitagora”, § 30.
  54. ^ Ġambliku, “Il-Ħajja ta’ Pitagora”, § 72.
  55. ^ Porfirju, “Il-Ħajja ta’ Pitagora”, § 54 ; "Il-Ħajja ta' Plotinu", § 11. Ara E. Evans, Physiognomonics in the Ancient World, f' Transactions of the American Philosophical Society, Philadelphie, vol. 59, faxx. 5, 1969, p.26-28.
  56. ^ Ġambliku, “Il-Ħajja ta’ Pitagora”, § 71.
  57. ^ Versi tad-deheb. Χρυσά Έπη, 47-48. Porfirju, “Il-Ħajja ta’ Pitagora”, § 20. Ġambliku, “Il-Ħajja ta’ Pitagora”, § 150 et 162.
  58. ^ Dijodoru ta' Sqallija, X, 3, 5. Ġambliku, “Il-Ħajja ta’ Pitagora”, § 32, 72, 74, 81, 92, 168, 257.
  59. ^ Ġambliku, “Il-Ħajja ta’ Pitagora”, § 72.
  60. ^ Photius, Bibbljoteka, codex 249
  61. ^ Ġambliku, “Il-Ħajja ta’ Pitagora”, § 89.
  62. ^ Ġambliku, “Il-Ħajja ta’ Pitagora., § 248
  63. ^ Veġeterjaniżmu: Dioġene Laerzju, VIII, 19-20, 34. Ġambliku, “Il-Ħajja ta’ Pitagora”, § 106-109, 150. J. Haussleiter, Der Vegetarismus in der Antike, Berlin, 1935, p.97-157 : Pythagoras und die Pitagorar.
  64. ^ Porfirju, Dwar l-astinenza, II, 36.
  65. ^ Il-versi tad-deheb.
  66. ^ Porfirju, “Il-Ħajja ta’ Pitagora”, § 31.
  67. ^ Ġambliku, “Il-Ħajja ta’ Pitagora”, § 96.
Miksub minn "https://mt.wikipedia.org/w/index.php?title=Pitagora&oldid=308411"