Molière

Minn Wikipedija, l-enċiklopedija l-ħielsa
Molière
Ħajja
Isem propju Jean-Baptiste Poquelin
Twelid Pariġi, 15 Jannar 1622, Jannar 1622
Nazzjonalità Renju ta' Franza
L-ewwel lingwa Franċiż
Mewt Pariġi, 17 Frar 1673
Post tad-dfin Iċ-Ċimiterju Père Lachaise
Cimetière Saint-Joseph de Paris (en) Translate
Mużew tal-Monumenti Franċiżi
Molière's tomb (en) Translate
Kawża tal-mewt kawżi naturali (tuberkulożi)
Familja
Missier Jean Poquelin
Konjuga/i Armande Béjart (en) Translate  (20 Frar 1662 -  17 Frar 1673)
Koppja/i Madeleine Béjart (en) Translate
Ulied
Edukazzjoni
Alma mater Lycée Louis-le-Grand
Università Antika ta' Orléans
Università ta' Orléans
Lingwi Franċiż
Okkupazzjoni
Okkupazzjoni drammaturgu
attur tal-palk
poeta
satirista
reġista teatrali
konsulent drammaturgu
kittieb
direttur tat-teatru
Xogħlijiet importanti Scapin the Schemer (en) Translate
Le Bourgeois gentilhomme (en) Translate
The Imaginary Invalid (en) Translate
The Misanthrope (en) Translate
Tartuffe (en) Translate
Dom Juan (en) Translate
The School for Wives (en) Translate
The Imaginary Cuckold (en) Translate
Psyché (en) Translate
Pastorale comique (en) Translate
Mélicerte (en) Translate
Monsieur de Pourceaugnac (en) Translate
The Blunderer, or the Counterplots (en) Translate
The School for Husbands (en) Translate
L'Impromptu de Versailles (en) Translate
The Miser (en) Translate
L'Amour médecin (en) Translate
Les Précieuses ridicules (en) Translate
Les Fâcheux (en) Translate
Les Femmes Savantes (en) Translate
Les amants magnifiques (en) Translate
Le Sicilien ou l'Amour peintre (en) Translate
Le Médecin volant (en) Translate
Le Médecin malgré lui (en) Translate
Marriage by Compulsion (en) Translate
Lovers' quarrels (en) Translate
Princess of Elis (en) Translate
La jalousie du barbouillé (en) Translate
Influwenzat minn Plautus (en) Translate
Commedia dell’arte
Moviment klassiċiżmu
Psewdonomu Molière
Moviment artistiku kummiedja
farsa

Jean-Baptiste Poquelin, aħjar magħruf bħala Molière (twieled fil-15 ta' Jannar 1622 – miet fis-17 ta' Frar 1673), kien kittieb tat-teatru Franċiż, direttur u attur kif ukoll wieħed mill-pijunieri tal-Kummiedja Satirika.

Ħajtu[immodifika | immodifika s-sors]

Bin artist, Jean-Baptiste Poquelin, tilef lil ommu ta' età zgħira u sabiex ikompli l-istudji tiegħu huwa daħal fis-Soċjetà tal-Giżwiti, hekk meqjusa prestiġġjuża f'dawk iż-żminijiet, fil-Kulleġġ ta' Clermont.

Fl-età ta' tmintax-il sena, Poquelin irċieva t-titlu ta' Tapissier du Roi. Din il-pożizzjoni tatu lok għall-kuntatti iktar frekwenti mar-Re Lwiġi XIV. Huwa laħaq avukat fl-1642 ġewwa Orléans.

Il-wasla tiegħu f'Pariġi[immodifika | immodifika s-sors]

F'Ġunju ta' l-1643, flimkien mal-maħbuba tiegħu Madeleine Béjart, ħuha u oħta, huwa waqqaf il-kumpanija tejatrali bl-isem ta' L'Illustre Théâtre, li spiċċat bla fondi fl-1645. Kien hawnhekk li huwa addotta l-isem fittizju ta' Molière, x'aktarx insipirat minn villaġġ żgħir fin-Nofsinhar ta' Franza, fil-viċinanzi ta' Le Vigan,li kien ta' l-istess isem. Jista' jagħti l-każ, li huwa għamel dan it-tibdil sabiex ma jġibx mistħija fuq missieru talli għandu attur fil-familja tiegħu. Minħabba l-falliment tal-kumpanija tiegħu kellu jqatta' xi ġimgħat il-ħabs biex ipatti għal xi dejn li kellu. Ġie meħlus mill-ħabs bil-għajnuna ta' missieru, u minn hemmhekk telaq ma' Madeleine idur mal-villaġġi ta' Franza u jagħmilha ta' kummidjant. Dam jgħix f'dan it-tip ta' ħajja għal 14-il sena sħaħ. Fil-bidu kien daħal bħala attur mal-kumpaniji ta' Charles Dufresne iżda mbagħad waqqaf kumpanija tiegħu. Matul il-vjaġġi tiegħu, Molière iltaqa' mal-Prinċep ta' Conti, gvernatur ta' Languedoc. Dan minn naħa tiegħu sar il-benefattur tiegħu u għalhekk Molière semma l-kumpanija tiegħu għalih. Din il-ħbiberija spiċċat ħesrem hekk kif Conti ssieħeb mal-għedewwa ta' Molière fil-Parti des Dévots.

Ġewwa Lyon, Mlle Duparc, magħrufa bħala Marquise, issieħbet fil-kumpanija. Pierre Corneille ipprova kemm -il darba jirbaħ l-imħabba ta' Marquise imma l-persekuzzjoni tiegħu ma sarfitx fi frott għax Marquise saret il-maħbuba ta' Jean Racine. Dan ta' l-aħħar offra lil Molière it-traġedja tiegħu Théagène et Chariclée (waħda mill-ewwel xogħolijeit tiegħu wara li abbanduna l-istudji tat-Teolgija). Imma Molière ma ried bl-ebda mod li jaċċetta dan għalkemm inkoraġġixxa lil Racine sabiex ikompli bil-karriera artistika tiegħu. Din il-ħbiberija intemmet bħal dik ta' qabilha meta Molière sar jaf li Racine kien ipprezenta l-istess traġedja bil-moħbi lill-kumpanija bl-isem ta' Hôtel de Bourgogne ukoll.

Il-qabar ta' Molière, fiċ-ċimiterju ta' Père Lachaise, Paríġi

Molière wasal lura Pariġi fl-1658 u ħa sehem fit-traġedja ta' Corneille Nicomède u fil-farsa Le docteur amoureux ġewwa l-Louvre li dak iż-żmien kien jiġi mikri bħala teatru. Ta' min jgħid li dawn iż-żewġ wirjiet kienu ta' suċċess. Ġie ppremjat it-titlu ta' Troupe de Monsieur (Monsieur kien ħu r-Re)u bil-għajnuna ta' dan, il-kumpanija ta' Molière ingħaqdet mal-kumpanija famuża Taljana Commedia dell'Arte. Huwa stabillixxa ruħu sewwa fit-teatru tagħhom, Petit-Bourbon, fejn fit-18 ta' Novembru 1659, ġiet murija għall-ewwel darba fuq il-palk waħda mix-xogħolijiet il-kbar tiegħu, Les Précieuses Ridicules.

Dan kien l-ewwel attentat minn ħafna oħra li ġew warajh fejn Molière iwaqqa' ghaċ-ċajt ċerti manjieri u mġiba li kienu kommuni fi Franza ta' dak iż-żmien. Hawnhekk huwa ħareġ bil -frażi castigat ridendo mores (tikkritika lis-soċjetà permezz ta' l-umoriżmu). L-istil u l-kontenut ta' dan l-ewwel suċċess tiegħu mal-ewwel kienu l-mira ta' kritika qalila.