Jum Internazzjonali tal-Lingwa Materna

Immodifika l-ħoloq
Minn Wikipedija, l-enċiklopedija l-ħielsa
Shaheed Minar f'Dhaka, l-Bangladesh. Il-monument li jikkommemora lil dawk maqtula waqt id-dimostrazzjoni tal-Moviment tal-Lingwa Bengala fl-1952.

Il-Jum Internazzjonali tal-Lingwa Materna huwa osservanza annwali dinjija li ssir fil-21 ta' Frar biex tippromwovi l-għarfien tad-diversità lingwistika u kulturali u tippromwovi l-multilingwiżmu. Imħabbra għall-ewwel darba mill-UNESCO fis-17 ta' Novembru 1999, [1] din il-ġurnata ġiet rikonoxxuta formalment mill-Assemblea Ġenerali tan-Nazzjonijiet Uniti bl-adozzjoni tar-riżoluzzjoni 56/262 tan-NU[2] fl-2002. Jum il-Lingwa Materna huwa parti minn inizjattiva usa' "biex tippromwovi l-preservazzjoni u l-protezzjoni tal-lingwi kollha użati mill-popli tad-dinja" kif adottat mill-Assemblea Ġenerali tan-NU fis-16 ta' Mejju 2007 fir-riżoluzzjoni 61/266 tan-NU,[3] li stabbiliet ukoll l-2008 bħala s-Sena Internazzjonali tal-Lingwi.[4][5][6][7] L-idea li jiġi ċċelebrat il-Jum Internazzjonali tal-Lingwa Materna kienet l-inizjattiva tal-Bangladesh. Fil-Bangladesh, il-21 ta' Frar (1952) huwa l-anniversarju tal-ġurnata meta l-Bengali jiġifieri l-poplu Bengali tal-Pakistan tal-Lvant (issa l-poplu Bengali tal-Bangladesh) tal-provinċja Pakistana tal-Benglade tal-Lvant (issa l-istat indipendenti tal-Bangladesh) iġġieldu għar-rikonoxximent tal-lingwa Bengala tagħhom.[8] Huwa osservat ukoll mill-Bengali Indjani tal-istati Indjani tal-Bengal tal-Punent, Assam, Jharkhand, Tripura u t-Territorju tal-Unjoni tal-Gżejjer Andaman u Nicobar.

Storja[immodifika | immodifika s-sors]

Marċ li sar fil-21 ta' Frar 1952 f'Dhaka.

Il-21 ta' Frar ġie ddikjarat bħala l-Jum Internazzjonali tal-Lingwa Materna mill-UNESCO fis-17 ta' Novembru 1999. Beda jiġi osservat madwar id-dinja mill-21 ta' Frar 2000. Id-dikjarazzjoni ħarġet bħala ġieħ lill-Moviment Lingwistiku magħmul mill-Bangladesh meta kien għadu magħruf bħala l-Pakistani tal-Lvant.

Meta l-Pakistan inħoloq fl-1947, kellu żewġ partijiet ġeografikament separati: il-Pakistan tal-Lvant (issa magħrufa bħala Bangladesh) u l-Pakistan tal-Punent (issa magħrufa bħala l-Pakistan). Iż-żewġ partijiet kienu differenti ħafna minn xulxin fis-sens tal-kultura u l-lingwa, u kienu wkoll separati fiżikament bl-Indja bejniethom.

Fl-1948, il-Gvern tal-Pakistan iddikjara l-Urdu bħala l-unika lingwa nazzjonali tal-Pakistan, minkejja li l-Bengali jew il-Bangla kienet mitkellma mill-maġġoranza tan-nies bejn l-Pakistan tal-Lvant u l-Pakistan tal-Punent. Il-poplu tal-Pakistan tal-Lvant ipprotesta peress li l-maġġoranza tal-popolazzjoni kienet mill-Pakistan tal-Lvant u l-lingwa materna tagħhom kienet il-Bangla. Huma talbu li l-Bangla tkun mill-inqas waħda mil-lingwi nazzjonali, flimkien mal-Urdu. It-talba saret formalment minn Dhirendranath Datta mill-Pakistan tal-Lvant fit-23 ta' Frar 1948, fl-Assemblea kostitwenti tal-Pakistan.

Biex iwaqqaf l-protesta, il-gvern tal-Pakistan ipprojbixxa l-laqgħat u l-manifestazzjonijiet pubbliċi. L-istudenti tal-Università ta' Dhaka, bl-appoġġ tal-pubbliku ġenerali, organizzaw manifestazzjonijiet u laqgħat kbar. Fil-21 ta' Frar 1952, il-pulizija fetħu n-nar fuq il-manifestazzjonijiet. Abdus Salam, Abul Barkat, Rafiq Uddin Ahmed, Abdul Jabbar u Shafiur Rahman mietu, u mijiet oħra sfaw midruba. Dan kien inċident rari fl-istorja tad-dinja, fejn in-nies sagrifikaw ħajjithom għal-lingwa materna tagħhom.[9][10]

Minn dakinhar, il-Bangladesh beda jfakkar dak li llum huwa l-Jum Internazzjonali tal-Lingwa Materna bħala waħda mill-ġranet traġiċi tan-nazzjon. Huma jżuru s-Shaheed Minar, monument mibni biex ifakkar il-martri u r-repliki tiegħu biex jesprimu s-sogħba profonda, ir-rispett u l-gratitudni tagħhom lejhom.[11][12]

Il-Jum Internazzjonali tal-Lingwa Materna hija festa nazzjonali fil-Bangladesh. Ir-riżoluzzjoni ġiet issuġġerita minn Rafiqul Islam u Abdus Salam, żewġ attivisti Bengali li jgħixu f'Vancouver, il-Kanada. Huma kitbu ittra lil Kofi Annan fid-9 ta' Jannar 1998 fejn talbu biex jieħu azzjoni li tgħin biex isalva l-lingwi tad-dinja mill-estinzjoni billi jiddikjara Jum Internazzjonali tal-Lingwa Materna. Rafiq ippropona d-data bħala l-21 ta' Frar biex jikkommemora l-qtil tal-1952 f'Dhaka waqt il-Moviment tal-Lingwa.

Il-proposta ta' Rafiqul Islam ġiet introdotta fil-parlament tal-Bangladesh u eventwalment (fuq ordni tal-Prim Ministru Sheikh Hasina) ġiet sottomessa proposta formali lill-UNESCO mill-Gvern tal-Bangladesh. Il-proċess tat-twassil tal-proposta permezz tas-sistema regolatorja tal-UNESCO sar minn Syed Muazzem Ali, li kien ambaxxatur tal-Bangladesh għal Franza u Rappreżentant Permanenti għall-UNESCO, u Tozammel Tony Huq, il-predeċessur tiegħu, li dak iż-żmien kien Konsulent Speċjali tas-Segretarju Ġenerali tal-UNESCO Federico Mayor.

Fl-17 ta' Novembru 1999, it-30 Assemblea Ġenerali tal-UNESCO ddeċidiet unanimament li "il-21 ta' Frar jiġi pproklamat il-Jum Internazzjonali tal-Lingwa Materna fid-dinja kollha biex jitfakkru l-martri li sagrifikaw ħajjithom f'dan il-jum stess fl-1952".[13]

Kronoloġija[immodifika | immodifika s-sors]

Outdoor ceremony, with girls in red-and-white costumes dancing
Żvelar tal-Monument tal-Jum Internazzjonali tal-Lingwa Materna f'Ashfield Park, Sydney, l-Awstralja, id-19 ta' Frar 2006.
People laying flowers at a simple indoor shrine
Mafkar fil-Jum Dinji tal-Lingwa Materna fil-Kanada.
  • 1952: il-Moviment tal-Lingwa Bengali;
  • 1955: Jum il-Moviment Lingwistiku osservat għall-ewwel darba fil-Bangladesh;[14]
  • 1999: il-UNESCO tipproklama l-21 ta' Frar bħala l-Jum Internazzjonali tal-Lingwa Materna;
  • 2000: iċ-ċelebrazzjoni inawgurali tal-Jum Internazzjonali tal-Lingwa Materna;
  • 2002: it-tema tad-diversità lingwistika, li fiha 3,000 lingwa fil-periklu (motto: Fil-galassja tal-lingwi, kull kelma hija stilla);
  • 2004: it-tema tat-tagħlim għat-tfal; l-osservanza tal-UNESCO inkludiet "wirja unika ta' kotba tat-tfal minn madwar id-dinja li turi l-proċess li bih it-tfal jitgħallmu u jgħallmu l-użu tal-ħiliet tal-litteriżmu bil-miktub fil-klassi";[15]
  • 2005: il-Braille u l-lingwi tas-sinjali;[16]
  • 2006: it-tema annwali: "Il-lingwi u l-ispazju ċibernetiku";[17]
  • 2007: it-tema annwali: "Edukazzjoni multilingwi";[18]
  • 2008: is-Sena Internazzjonali tal-Lingwi;
  • 2010: is-Sena Internazzjonali għat-Tqarrib tal-Kulturi;
  • 2012: it-tagħlim bil-lingwa materna u l-edukazzjoni inklużiva;
  • 2013: it-tema annwali: "Kotba għall-edukazzjoni tal-lingwa materna";[19]
  • 2014: it-ema annwali: "Lingwi lokali għaċ-ċittadinanza globali: fokus fuq ix-xjenza";[20]
  • 2015: it-tema annwali: "Inklużjoni fl-edukazzjoni u permezz tagħha: ir-rwol tal-lingwa";[21] [22]
  • 2016: it-tema annwali: "Edukazzjoni ta' kwalità, lingwa/i tat-tagħlim u r-riżultati tat-tagħlim";[23]
  • 2017: it-tema annwali: "Lejn futuri sostenibbli permezz ta' edukazzjoni multilingwi";[24]
  • 2018: Il-lingwi tagħna, l-assi tagħna;
  • 2019: is-Sena Internazzjonali tal-Lingwi Indiġeni;[25]
  • 2020: it-tema annwali: "Is-salvagwardja tad-diversità lingwistika" [26]
  • 2021: it-tema annwali: "It-trawwim tal-multilingwiżmu għall-inklużjoni fl-edukazzjoni u s-soċjetà";[27]
  • 2022: it-tema annwali: "L-użu tat-teknoloġija għal tagħlim multilingwi: Sfidi u opportunitajiet";[28]
  • 2023: it-tema annwali: "Edukazzjoni multilingwi: Meħtieġa biex tittrasforma l-edukazzjoni".

Osservanzi[immodifika | immodifika s-sors]

L-UNESCO tagħżel tema għal kull Jum Internazzjonali tal-Lingwa Materna, u tisponsorja avvenimenti relatati fil-kwartieri ġenerali tagħha f'Pariġi. Fl-2008, is-Sena Internazzjonali tal-Lingwi bdiet fil-Jum Internazzjonali tal-Lingwa Materna. Dan il-jum huwa ċċelebrat fiċ-Ċilì, fir-Russja, fil-Filippini, fl-Eġittu u fil-Kanada.[29]

Bangladesh[immodifika | immodifika s-sors]

Purċissjoni lejn Shaheed Minar fil-Jum Internazzjonali tal-Lingwa Materna tal-2023.

In-nies tal-Bangladesh jiċċelebraw il-Jum Internazzjonali tal-Lingwa Materna billi jpoġġu fjuri quddiem il-Monument tal-Martri u r-repliki tiegħu.[30] Ilha festa pubblika fil-pajjiż mill-1953 u hija magħrufa wkoll bħala Shohid Dibôsh (Jum il-Martri). Fis-17 ta' Novembru 1999, il-Konferenza Ġenerali tal-UNESCO għarfet il-21 ta' Frar bħala l-Jum Internazzjonali tal-Lingwa Materna.[31] Il-Bangladesh jorganizza laqgħat soċjali li jonoraw il-lingwa u l-kultura tagħhom, jagħmlu kompetizzjonijiet letterarji, ipinġu l-alpana fit-toroq, jieklu ikliet festivi u jisimgħu l-kanzunetti.[30][32] Bangla Academy torganizza l-Fiera tal-Kotba Ekushey f'Dhaka matul ix-xahar kollu ta' Frar.[33]

Kanada[immodifika | immodifika s-sors]

Proklamazzjoni tal-IMLD mill-British Columbia.

Il-Jum Internazzjonali tal-Lingwa Materna tressaq fil-Parlament tal-Kanada minn Matthew Kellway fil-5 ta' Frar 2014 bħala abbozz ta' liġi privat, C-573, madankollu qatt ma ġie diskuss u lanqas ma saret liġi dwaru.[34][35]

Fl-2015, il-British Columbia u l-Manitoba ħarġu proklamazzjonijiet biex jibdew josservaw il-Jum Internazzjonali tal-Lingwa Materna fil-21 ta' Frar.[36] Edmonton osserva il-Jum Internazzjonali tal-Lingwa Materna fil-21 ta' Frar 2017.[37] Edmonton Ekushey ġie osservat mill-Bangladesh Heritage & Ethnic Society u Diverse Edmonton bir-rispett dovut f'Edmonton fit-23 ta' Frar 2020.[38]

F'Diċembru 2021, il-membru tal-Grupp tas-Senaturi Indipendenti, Mobina Jaffer, introduċiet u sponsorjat l-Abbozz ta' Liġi S-214, Att biex jistabbilixxi l-Jum Internazzjonali tal-Lingwa Materna, fis-Senat.[39] F'Marzu 2022, l-Abbozz ta' Liġi S-214 ġie appoġġat minn Ken Hardie fil-House of Commons, u għadda bħala liġi fil-15 ta' Ġunju 2022.[39][40]

Indja[immodifika | immodifika s-sors]

Bħala parti mill-inizjattiva Diġital India, kontenut diġitalizzat se jkun disponibbli fit-22 lingwa skedata tal-pajjiż u estiż għall-234 lingwa rikonoxxuta oħra tal-Indja. Id-diġitalizzazzjoni bdiet f'Ġunju 2016 permezz tal-Proġett Bharatavani fl-Istitut Ċentrali tal-Lingwi Indjani f'Mysore, u sa Frar 2017 kontenut f'60 lingwa Indjana kien sar disponibbli mingħajr ħlas.[41][42][43]

Stati Uniti[immodifika | immodifika s-sors]

Il-Mother Tongue Film Festival f'Washington, DC, ilu jsir mill-2017 biex jikkoinċidi mal-Jum Internazzjonali tal-Lingwa Materna.

Ir-Renju Unit[immodifika | immodifika s-sors]

Replika ta' Shaheed Minar ta' Dhaka nbniet f'Londra fl-1999 f'Altab Ali Park, Whitechapel. Membri tal-komunità jmorru hemm biex jiċċelebraw il-Jum Internazzjonali tal-Lingwa Materna billi jpoġġu kuruni u jkantaw kanzunetti rivoluzzjonarji.[44][45]

Hemm ukoll replika ta' Shaheed Minar f'Westwood, Greater Manchester. Membri tal-komunità jiġu min-naħa ta' fuq tal-Ingilterra biex jiċċelebraw il-Jum Internazzjonali tal-Lingwa Materna ħdejn dan il-monument.[46]

Ħoloq esterni[immodifika | immodifika s-sors]

Wikimedia Commons għandha fajls multimedjali li għandhom x'jaqsmu ma': Jum Internazzjonali tal-Lingwa Materna (International Mother Language Day)

Referenzi[immodifika | immodifika s-sors]

  1. ^ "The General Conference proclaim"International Mother Language Day" to be observed on 21 February". unesdoc.unesco.org. 1999-11-16. Miġbur 2019-04-21.
  2. ^ "A/RES/56/262 - e - A/RES/56/262 -Desktop".
  3. ^ "A/RES/61/266 - e - A/RES/61/266 -Desktop".
  4. ^ "International Mother Language Day, 21 February". www.un.org (bl-Ingliż). Miġbur 2019-11-09.
  5. ^ "Links to documents". Un.org. 2002-09-09. Arkivjat mill-orġinal fl-2016-03-04. Miġbur 2016-07-02.
  6. ^ Ingles. Cuerpo de Maestros. Temario Para la Preparacion de Oposiciones .e-book,. MAD-Eduforma. 25 September 2006. pp. 97–. ISBN 978-84-665-6253-9.
  7. ^ Rahim, Abdur (19 September 2014). Canadian Immigration and South Asian Immigrants. Xlibris Corporation. pp. 102–. ISBN 978-1-4990-5874-1.
  8. ^ "International Mother Language Day Celebration". 4 October 2018. Arkivjat mill-orġinal fl-2019-02-13. Miġbur 12 February 2019.
  9. ^ UNB, Dhaka (2021-02-21). "Nation paying tributes to language heroes". The Daily Star (bl-Ingliż). Miġbur 2021-08-14.
  10. ^ "People Sacrificed Their Lives So You Can Speak Your Language Today: The Story behind International Mother Language Day 21st February - Vocabridge - Language Translation Services Company - London, UK". Vocabridge - Translation and Localisation Solutions (bl-Ingliż). Arkivjat minn l-oriġinal fl-2023-03-21. Miġbur 2021-08-14.
  11. ^ "International Mother Language Day at Wellesley". Wellesley College (bl-Ingliż). Arkivjat minn l-oriġinal fl-2021-08-14. Miġbur 2021-08-14.
  12. ^ "Language Martyrs Day today". Language Martyrs Day today | theindependentbd.com. Arkivjat minn l-oriġinal fl-14 August 2021. Miġbur 2021-08-14.
  13. ^ Roger Gwynn, Tony: the Life of Tozammel Huq MBE, Acre Press, 2019
  14. ^ Mamud, Hayat (1994). "This History of the Observance of Ekushey". Essays on Ekushey: The Language Movement 1952. Dhaka: Bangla Academy. pp. 78–79. ISBN 984-07-2968-3.
  15. ^ "Languages in Education | Education | United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization". Portal.unesco.org. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2016-11-09. Miġbur 2016-07-02.
  16. ^ "International Mother Language Day". British Council (bl-Ingliż). 2020-02-06. Arkivjat minn l-oriġinal fl-13 February 2021. Miġbur 2021-02-02.
  17. ^ "UNESCO-designated International Mother Language Day 2006 Theme: Languages and Cyberspace". SIL International (bl-Ingliż). 2006-02-21. Miġbur 2021-02-02.
  18. ^ "SIL celebrates International Mother Language Day 2007". SIL International (bl-Ingliż). 2007-02-24. Miġbur 2021-02-02.
  19. ^ "International Mother Language Day, 21 February 2013". UNESCO Bangkok (bl-Ingliż). Arkivjat minn l-oriġinal fl-2020-12-09. Miġbur 2021-02-02.
  20. ^ "International Mother Language Day 2014". SIL International (bl-Ingliż). 2014-02-13. Miġbur 2021-02-02.
  21. ^ "International Mother Language Day Celebration 2015". 24 December 2014. Arkivjat mill-orġinal fl-2015-02-13. Miġbur 21 February 2015.
  22. ^ "International Mother Language Day 2015: Inclusion through education". SIL International (bl-Ingliż). 2015-02-20. Miġbur 2021-02-02.
  23. ^ "2016 International Mother Language Day: Quality education, language(s) of instruction and learning outcomes". SIL International (bl-Ingliż). 2016-02-17. Miġbur 2021-02-02.
  24. ^ "International Mother Language Day 2017 | United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization". www.unesco.org. Miġbur 2021-02-02.
  25. ^ 2019 - International Year of Indigenous Languages UNESCO
  26. ^ "2020 International Mother Language Day". tribuneonlineng.com. 25 February 2020. Miġbur 2021-02-02.
  27. ^ "Celebration of International Mother Language Day at UNESCO 19/02/2021 10:00 - 19/02/2021 12:30". events.unesco.org (bl-Ingliż). Miġbur 2021-02-02.
  28. ^ "International Mother Language Day, 21 February 2022". UNESCO (bl-Ingliż). 4 October 2018.
  29. ^ City TV, Diverse-City 02.25.14, YouTube, 25 February 2014, Retrieved 2015-05-07.
  30. ^ a b Karin, Riya; Islam, Shoha (20 February 2015). "Journey to Inclusion in & through Education: Language Counts" (PDF). Mother Language Magazine. Bangladesh PressClub Centre of Alberta (BPCA). p. 31. Arkivjat minn l-oriġinal (PDF) fl-2015-04-02. Miġbur 2015-05-06.
  31. ^ "International Mother Language Day". Un.org. 2007-05-16. Arkivjat mill-orġinal fl-2016-07-07. Miġbur 2016-07-02.
  32. ^ Jonathan and Prithwi Raj, Ekushe February (instrumental), YouTube, 21 February 2012, Retrieved 2015-05-06.
  33. ^ The Daily Star, 20 January 2019
  34. ^ "International Mother Language Day Act". Arkivjat mill-orġinal fl-2017-01-07. Miġbur 21 November 2017.
  35. ^ "Bill C-573 (Historical)". Openparliament.ca. 2014-02-05. Arkivjat mill-orġinal fl-2016-04-03. Miġbur 2016-07-02.
  36. ^ "iPage". Motherlanguageday.ca. Arkivjat minn l-oriġinal fl-16 August 2016. Miġbur 2016-07-02.
  37. ^ "Int'l Mother Language Day observed at Edmonton". Arkivjat mill-orġinal fl-2017-08-07. Miġbur 21 November 2017.
  38. ^ "Ekushey observed with due respect in Edmonton". samajkanthanews.com. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2020-02-25. Miġbur 2020-02-01.
  39. ^ a b "S-214 (44-1) - LEGISinfo - Parliament of Canada". www.parl.ca. Miġbur 2024-02-15.
  40. ^ "Bill S-214 | openparliament.ca". openparliament.ca. Miġbur 2024-02-15.
  41. ^ "भारतवाणी". भारतवाणी (bl-Ingliż). Miġbur 2017-02-20.
  42. ^ "International Mother Language Day: India to protect and promote 22 scheduled Indian languages through digitization of content". Merinews.com. 2016-02-21. Arkivjat minn l-oriġinal fl-4 March 2016. Miġbur 2016-07-02.
  43. ^ "22 Indian scheduled languages to go digital on International Mother Language Day on Feb 21 | Latest News & Updates at Daily News & Analysis". Dnaindia.com. 2016-02-01. Arkivjat mill-orġinal fl-2016-03-10. Miġbur 2016-07-02.
  44. ^ "Survey of London | Shaheed Minar". surveyoflondon.org. Miġbur 2021-03-14.
  45. ^ "Marking Martyrs' Day at home and online". www.towerhamlets.gov.uk. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2023-02-21. Miġbur 2021-03-14.
  46. ^ "Bangla Stories - Oldham". www.banglastories.org. Miġbur 2021-03-14.
Miksub minn "https://mt.wikipedia.org/w/index.php?title=Jum_Internazzjonali_tal-Lingwa_Materna&oldid=305362"