Bieb tal-Fawwara
| Data meta nħoloq | 1796  |
|---|---|
| Pajjiż | Malta |
| Entità amministrattiva territorjali fejn tinstab | Gżira |
| Koordinati | 35°54′4″N 14°29′26″E |
| Materjal użat | ġebla tal-ġir |
| Stil arkitettoniku | Neoclassical architecture |
Bieb tal-Fawwara ( Maltese : Bieb il-Fawwara - fawwara literally means spring of water, or a fountain), [1] [2] also known as Gzira Gate ( Bieb Il-Gzira ), Sliema Gate, Testaferrata Gate u Tower Gate ( Bieb it-Torri ), huwa tard. Arkata tas-seklu 18 mibni fi żmien il-ħakma tal- Ordni ta’ San Ġwann fil- Gżira, Malta . L-arkata nbniet bħala kommemorazzjoni ta' triq prinċipali ġdida li tinsab fuq medda twila ta' art mill -Imsida sa Tas-Sliema ; illum qed żewġ toroq jiġifieri Triq l-Imsida u Rue d'Argens.
L-arkata tinsab ħdejn Rue d'Argens fit-triq mill-Imsida għal Tas-Sliema. Intqal li l-arkata ġiet żarmata minn membri tas-Soċjetà Storika tas-Sliema (SHS), iżda dan ġie miċħud kategorikament minn Salvino Testaferrata Moroni Viani billi pprovda sorsi primarji bħala evidenza. Illum l-arkata tinsab f’post inqas notevoli peress li ż-żona nbniet, u ġeneralment tiġi injorata talli wieqfa fuq triq fil-ġenb tal-Gżira ħdejn Muscat Motors, showroom tal-karozzi. Huwa ftit metri bogħod mill-Empire Stadium, l-eks grawnd nazzjonali tal-futbol Malti.
Storja
[immodifika | immodifika s-sors]L-arkata nbniet mill-familja aristokratika Testaferrata fl-1796 meta Fra Nicolaus Butius ra l-ħtieġa li tiġi żviluppata triq prinċipali fiż-żona biex tiffaċilita l-moviment mill-Imsida għal Tas-Sliema, b’din il-ġrajja mfakkar mal-istruttura stess. Il-bieb oriġinarjament kien fil-lokalità ta’ Birkirkara iżda maż-żmien iż-żona fejn tinsab saret lokalità separata bħala l-Gżira. Arkata oħra simili b'arkitettura simili nbniet f'Ta' Xbiex, il-Bieb Ta' Xbiex mill-istess familja Testaferrata. Dan kien imwaqqa’ fl-1989 u l-post eżatt li kien jinsab mhux magħruf iżda kien fil-parametri ta’ Triq Brockdorff. Il-Bieb tal-Fawwara kien sors ta’ ispirazzjoni għall-pitturi tas-seklu 19. Kien hemm torri fortifikat fejn kien il-bini, bil-bieb possibbilment iservi bħala portal għat-torri. It-triq fejn jinstab il-kanċell hija msemmija għat-torri bħala Triq it-Torri.
L-arkata tħalla fi stat dilapidat għal xi snin mhux ħażin, wara li kellha restawr mhux professjonali fl-1908 bl-użu tas-siment ikkawżalha aktar ħsara. Mill-1933 l-arkata ngħatat għar-responsabbiltà ta’ negozju bħala parti mill-kirja kuntrattwali ta’ sit fil-viċinanza. Madankollu qatt ma ġiet irreġistrata l-ebda manutenzjoni li saret sakemm waslet għal kritika pubblika usa’ dwar in-negliġenza tagħha. F'ħin minnhom, is-sidien attwali li kienu l-familja Sant Fournier dak iż-żmien biegħu n-negozju minħabba restrizzjonijiet finanzjarji kkawżati It-Tieni Gwerra Dinjija.
Fil-bidu tas-seklu 21 il-bieb inqabad mill-attenzjoni tas-Soċjetà Storika Tas-Sliema (SHS), li ġibdet l-attenzjoni tal-midja lokali, wassal u kixef għajb għall-istat tagħha. Fl-2011-2012 l-arkata kienet fil-periklu li tikkrolla u għal din ir-raġuni kienet imniżżla taħt l-Ordni ta’ Konservazzjoni ta’ Emerġenza bl-użu tal-Att dwar l-Ippjanar tal-Ambjent u l-Iżvilupp tal-2010 bl-użu tal-artikolu 82. Il-gvern ta’ Malta kien sensittiv li ma jiksirx. liġi kif l-arkata tinsab fuq proprjetà privata. Sid in-negozju ħa r-responsabbiltà li jirrestawra l-arkata u saru xogħlijiet ta’ restawr fl-2013. Illum l-arkata tinsab fi stat tajjeb ta’ preservazzjoni u miftuħa għall-pubbliku f’kull ħin tal-ġurnata.
Inizjalment ġie ssuġġerit li l-bieb jiġi kklassifikat bħala monument nazzjonali grad 2 iżda aktar tard ġie kklassifikat bħala monument nazzjonali grad 1 fid-deċiżjoni finali tal-Awtorità Maltija għall-Ambjent u l-Ippjanar (MEPA)[3][4].
Deskrizzjoni
[immodifika | immodifika s-sors]F'pubblikazzjoni tal-1930 ta' Sir Temi Zammit l-arkata hija mfaħħra għall-arkitettura tagħha b'Zammit jirreferi għaliha bħala "portal tal-ġebel sabiħ. Fuq l-arkata wieħed isib l-arma tal-familja Testaferrata u skrizzjoni[5].
Reġistrazzjoni
L-iskrizzjoni fuq il-bieb hija miktuba kif ġej:
"D. O. M. / Publicae Privatæque Commoditat Viam ex Praedis Baronis Testaferrata Amplificatam Fr. Nicolaus Butius Ex Rudi f'Meliorem Formam Sterni curavit Anno MDCCXCVI"
Referenzi
[immodifika | immodifika s-sors]- ^ Aquilina, Joseph (1981). Papers in Maltese Linguistics. University of Malta. pp. 200, 210.
- ^ Gu, Sharon (2013). A Cultural History of the Arabic Language. McFarmland. p. 161. ISBN 9781476602943.
- ^ https://web.archive.org/web/20160315082350/https://www.mepa.org.mt/file.aspx?f=10240.
|title=nieqes jew vojt (għajnuna) - ^ Malta, Times of (2012-06-16). "Conservation order for ancient arch". Times of Malta (bl-Ingliż). Miġbur 2024-12-03.
- ^ "Testaferrata Gate, Gzira, Malta | Sharing Old Photos". web.archive.org. 2015-05-31. Miġbur 2024-12-03.