Ċentru Storiku ta' Macao

Iċ-Ċentru Storiku ta' Macao (bil-Portugiż: Centro Histórico de Macau, biċ-Ċiniż: 澳門歷史城區) huwa ġabra ta' iktar minn għoxrin post li huma xhieda ta' assimilazzjoni unika u ta' koeżistenza tal-kultura Ċiniża u tal-kultura Portugiża f'Macao, li hija eks kolonja Portugiża. Jirrappreżenta l-legati arkitettoniċi tal-wirt kulturali tal-belt, u jinkludi monumenti bħal pjazez urbani, toroq, knejjes u tempji.

Sit ta' Wirt Dinji[immodifika | immodifika s-sors]

Fl-2005, iċ-Ċentru Storiku ta' Macao ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO, u b'hekk dak iż-żmien sar il-31 Sit ta' Wirt Dinji taċ-Ċina.^[1]

Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' erba' kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-kriterju (ii) "Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ"; il-kriterju (iii) "Xhieda unika jew minn tal-inqas eċċezzjonali ta' tradizzjoni kulturali jew ta' ċivilizzazzjoni li għadha ħajja jew li għebet"; il-kriterju (iv) "Eżempju straordinarju ta' tip ta' bini, ta' grupp ta' siti jew ta' pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid-dieher stadju/i sinifikanti fl-istorja tal-bniedem"; u l-kriterju (vi) "Assoċjazzjoni diretta jew tanġibbli ma' avvenimenti jew ma' tradizzjonijiet ħajjin, ma' ideat jew ma' twemmin, jew ma' xogħlijiet artistiċi jew letterarji ta' valur universali straordinarju".^[1]

Lista ta' siti[immodifika | immodifika s-sors]

Iċ-Ċentru Storiku ta' Macao huwa magħmul minn żewġ żoni separati fiċ-ċentru tal-belt ta' Macao fil-peniżola ta' Macao.^[2] Dawn iż-żewġ żoni huma protetti kull waħda permezz ta' żona ta' lqugħ madwarhom.^[3]

Żona 1[immodifika | immodifika s-sors]

Iż-żona 1 hija l-medda dejqa bejn l-Għolja tal-Muntanja u l-Għolja ta' Barra.

Binjiet[immodifika | immodifika s-sors]

Isem	Pożizzjoni	Noti
Tempju ta' A-Ma	Pjazza ta' Barra 22°11′10″N 113°31′52″E / 22.186111°N 113.531139°E / 22.186111; 113.531139 (A-Ma Temple)	Built in 1488, the temple is dedicated to Matsu, the goddess of seafarers and fishermen. The name Macau is thought to be derived from the name of the temple.
Barrakki Għarab
Villa Ċiniża
Knisja ta' San Lawrenz
Seminarju u Knisja ta' San Ġużepp
Teatru ta' Dom Pedro V	Pjazza Santu Wistin
Librerija ta' Sir Robert Ho Tung	Pjazza Santu Wistin
Knisja ta' Santu Wistin	3, Pjazza Santu Wistin
Binja ta' Leal Senado	Pjazza Senado
Sam Kai Vui Kun (Tempju ta' Kuan Tai)	10 Rua Sul do Mercado de São Domingos
Dar Imqaddsa tal-Ħniena	Pjazza Senado
Katidral tan-Natività tal-Madonna
Villa ta' Lou Kau
Knisja ta' San Duminku	Pjazza San Duminku
Fdalijiet tal-Knisja ta' San Pawl
Tempju ta' Na Tcha
Sezzjoni tas-Swar Antiki tal-Belt
Monte Forte
Knisja ta' Sant'Antnin
Casa Garden
Ċimiterju Protestant Antik u l-kwartieri ġenerali antiki tal-Kumpanija tal-Indji tal-Lvant Brittaniċi

Pjazez[immodifika | immodifika s-sors]

Isem	Pożizzjoni	Photo
Pjazza ta' Barra 媽閣廟前地 Largo do Pagode da Barra
Pjazza ta' Lilau 亞婆井前地 Largo do Lilau
Pjazza Santu Wistin 崗頂前地 Largo de Santo Agostinho
Pjazza Senado 議事亭前地 Largo do Senado
Pjazza San Duminku 板樟堂前地 Largo do São Domingos
Pjazza tal-Katidral 大堂前地 Largo da Sé
Pjazza tal-Kumpanija ta' Ġesù 耶穌會紀念廣場 Largo da Companhia de Jesus	The square in front of the Ruins of St. Paul's.
Pjazza Camoes 白鴿巢前地 Praça de Luís de Camões

Żona 2[immodifika | immodifika s-sors]

Iż-żona hija protetta b'żona ta' lqugħ madwarha li tkopri park u żona urbana fil-qrib.^[3]

Fortizza ta' Guia li tinkorpora l-Kappella ta' Guia u l-Fanal ta' Guia

Ġestjoni[immodifika | immodifika s-sors]

Is-sjieda tal-biċċa l-kbira tal-binjiet hija f'idejn ir-Reġjun Amministrattiv Speċjali ta' Macao (SAR) u huma ġestiti minn diversi dipartimenti jew awtoritajiet. L-Uffiċċju tal-Affarijiet Kulturali tal-Gvern tar-Reġjun Amministrattiv Speċjali ta' Macao jiġġestixxi d-Dar taċ-Ċiniżi, il-Fdalijiet tal-Knisja ta' San Pawl, is-Sezzjoni tas-Swar l-Antiki, il-Fortizza tal-Għolja u l-Fortizza ta' Guia (inkluż il-Fanal u l-Kappella).

Il-Binja ta' Leal Senado huma ġestiti mill-Uffiċċju tal-Affarijiet Muniċipali filwaqt li ż-żewġ tempji b'sjieda tal-gvern, it-Tempju ta' A-Ma u t-Tempju ta' Na Tcha, huma ġestiti mill-Bord ta' Assoċjazzjoni tal-Karità tat-Tempju ta' A-Ma u mill-Bord ta' Ġestjoni tat-Tempju ta' Na Tcha rispettivament. Il-Barrakki Għarab huma ġestiti mill-Uffiċċju tal-Affarijiet tal-Baħar u tal-Ilma.

Il-kumplament tal-binjiet u tas-siti huma ġestiti mill-istituzzjonijiet rispettivi li għandhom s-sjieda tagħhom. Is-Seminarju u l-Knisja ta' San Ġużepp huma ġestiti mid-Djoċesi Kattolika ta' Macao li għandha s-sjieda tagħhom. Id-Dar Imqaddsa tal-Ħniena hija ġestita mill-Fondazzjoni tal-Karità tad-Dar Imqaddsa tal-Ħniena li għandha s-sjieda tagħha wkoll. It-Teatru ta' Dom Pedro V huwa ġestit mill-Bord ta' Ġestjoni tat-Teatru ta' Dom Pedro V li għandu s-sjieda tiegħu.

Il-binjiet iddeżinjati taċ-Ċentru Storiku huma protetti minn diversi liġijiet, inkluż il-Liġi Bażika tar-Reġjun Amministrattiv Speċjali ta' Macao.

Kontroversja[immodifika | immodifika s-sors]

Fl-2007, ir-residenti lokali ta' Macao kitbu ittra lill-UNESCO biex jilmentaw dwar il-proġetti tal-kostruzzjoni madwar il-Fanal ta' Guia (għoli fokali ta' 108 metri), inkluż il-kwartieri ġenerali tal-Uffiċċju tal-Komunikazzjoni ta' Macao (91 metru). L-UNESCO mbagħad ħarġet twissija lill-gvern ta' Macao, li wasslet biex l-eks Kap Eżekuttiv Edmund Ho jiffirma avviż li jirregola r-restrizzjonijiet fuq l-għoli tal-binjiet madwar is-sit.^[4]

Fl-2015, l-Assoċjazzjoni l-Ġdida ta' Macao ressqet rapport lill-UNESCO fejn sostniet li l-gvern kien naqas milli jipproteġi l-wirt kulturali ta' Macao mit-theddidiet tal-proġetti tal-iżvilupp urban. Wieħed mill-eżempji prinċipali tar-rapport hu l-kwartieri ġenerali tal-Uffiċċju tal-Komunikazzjoni tal-Gvern Popolari Ċentrali fir-Reġjun Amministrattiv Speċjali ta' Macao, li jinsabu taħt l-għolja ta' Guia u jimblokka l-veduta tal-Fortizza ta' Guia (waħda mis-simboli ta' Macao). Sena wara, Roni Amelan, kelliem mis-servizz tal-istampa tal-UNESCO, sostna li l-UNESCO kienet talbet liċ-Ċina għall-informazzjoni u kienet għadha qed tistenna tweġiba.^[5]

Fl-2016, il-gvern ta' Macao approva limitu ta' kostruzzjoni ta' 81 metru għall-proġett residenzjali, li jingħad li jmur kontra r-regolamenti tal-belt dwar l-għoli tal-binjiet madwar il-Fanal ta' Guia li hu parti mis-Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO.

Il-Professur Ming K.Chan (biċ-Ċiniż: 陳明銶) tal-Università ta' Stanford u l-Professur Eilo Yu (biċ-Ċiniż: 余永逸) tal-Università ta' Macao kkummentaw li l-każ tal-Fanal ta' Guia wera li l-gvern ta' Macao kien injora l-konservazzjoni tal-wirt fl-ippjanar urban.^[6]

Referenzi[immodifika | immodifika s-sors]

^ ^a ^b Centre, UNESCO World Heritage. "Historic Centre of Macao". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-01-15.
^ "MACAO WORLD HERITAGE". www.wh.mo. Miġbur 2023-01-15.
^ ^a ^b "Evalwazzjoni tal-Korp ta' Konsulenza tal-UNESCO" (PDF).
^ "New Macau alerts UN to construction project near lighthouse" (bl-Ingliż). 2016-11-08. Miġbur 2023-01-15.
^ Meneses, J. (2016). The Victory of Heritage. Macau Business, July 2016, pp. 72-73.
^ YU, Eilo W.Y.; CHAN, Ming K. (2014). China's Macao Transformed: Challenge and Development in the 21st Century. City University of HK Press. p. 316. ISBN 978-9629372071.

[:0-1] Centre, UNESCO World Heritage. "Historic Centre of Macao". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-01-15.

[2] "MACAO WORLD HERITAGE". www.wh.mo. Miġbur 2023-01-15.

[:1-3] "Evalwazzjoni tal-Korp ta' Konsulenza tal-UNESCO" (PDF).

[4] "New Macau alerts UN to construction project near lighthouse" (bl-Ingliż). 2016-11-08. Miġbur 2023-01-15.

[5] Meneses, J. (2016). The Victory of Heritage. Macau Business, July 2016, pp. 72-73.

[6] YU, Eilo W.Y.; CHAN, Ming K. (2014). China's Macao Transformed: Challenge and Development in the 21st Century. City University of HK Press. p. 316. ISBN 978-9629372071.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]