Park Nazzjonali ta' Salonga

Minn Wikipedija, l-enċiklopedija l-ħielsa
Veduta ta' xmara fil-Park Nazzjonali ta' Salonga fl-2005.

Il-Park Nazzjonali ta' Salonga (bil-Franċiż: Parc National de la Salonga) huwa park nazzjonali fir-Repubblika Demokratika tal-Kongo li jinsab fil-baċir tax-xmara Kongo. Hija l-ikbar riżerva ta' foresta tropikali fl-Afrika u tkopri madwar 36,000 km2 jew 3,600,000 ettaru (8,900,000 akru). Il-park huwa estiż fil-provinċji ta' Mai Ndombe, Equateur, Kasaï u Sankuru. Fl-1984 il-park nazzjonali tniżżel fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO għall-protezzjoni ta' żona kbira ta' foresta tropikali relattivament intatta u għall-ħabitat importanti tiegħu għal bosta speċijiet rari.[1] Fl-1999 is-sit tniżżel fil-lista tas-siti fil-periklu minħabba l-insib u l-kostruzzjoni tal-abitazzjonijiet umani.[2] Wara t-titjib li sar fl-istat ta' konservazzjoni tas-sit, il-park nazzjonali tneħħa mil-lista tas-siti fil-periklu fl-2021.

Ġeografija[immodifika | immodifika s-sors]

Il-park jinsab f'żona ta' foresta tropikali f'madwar nofs triq bejn Kinshasa, il-belt kapitali, u Kisangani. Ma hemmx toroq u l-biċċa l-kbira tal-park huwa aċċessibbli biss mix-xmara. Sezzjonijiet tal-park nazzjonali huma kważi inaċċessibbli għalkollox u qatt ma ġew esplorati b'mod sistematiku. Ir-reġjun tan-Nofsinhar huwa abitat mill-poplu Iyaelima u huwa aċċessibbli permezz tax-xmara Lokoro, li tnixxi miċ-ċentru u t-Tramuntana tal-park, u permezz tax-xmara Lula fin-Nofsinhar. Ix-xmara Salonga sserrep ġeneralment lejn il-Majjistral fi ħdan il-Park Nazzjonali ta' Salonga sal-konfluwenza tagħha max-xmara Busira.[3]

Storja[immodifika | immodifika s-sors]

Il-Park Nazzjonali ta' Salonga ġie stabbilit fil-Park Nazzjonali ta' Tshuapa fl-1956, u kiseb il-konfini attwali tiegħu permezz ta' digriet presidenzjali tal-1970 mill-President Mobutu Sese Seko. Tniżżel bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1984.[1] Minħabba l-gwerra ċivili fin-naħa tal-Lvant tal-pajjiż, is-sit tniżżel fil-lista tas-siti fil-periklu fl-1999.[2]

Il-park huwa ġestit b'mod konġunt mill-Istitut tal-Kongo għall-Konservazzjoni tan-Natura u mill-Fond Dinji għan-Natura mill-2015. Qed issir konsultazzjoni estensiva[4] maż-żewġ popli prinċipali li jgħixu fi ħdan il-park: il-poplu Iyaelima, l-aħħar residenti li għad fadal fil-park u l-Kitawalisti, setta reliġjuża li stabbiliet ruħha fil-park eżatt wara li nħolqot. Teżisti kollaborazzjoni sfiqa bejn il-gwardji tal-park u l-poplu Iyaelima, peress li l-villaġġ tal-poplu Iyaelima jintużaw bħala postijiet tal-għassa. Huwa magħruf li d-densitajiet tax-xadini bonobo huma l-ogħla madwar il-villaġġi tal-poplu Iyaelima u dan juri li ma jikkawżaw l-ebda theddida lill-ispeċi emblematika tal-park.[5]

Sit ta' Wirt Dinji[immodifika | immodifika s-sors]

Il-Park Nazzjonali ta' Salonga ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1984.[1]

Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' żewġ kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-kriterju (vii) "Post fejn iseħħu fenomeni naturali tal-għaġeb jew fejn hemm żoni ta' ġmiel naturali u ta' importanza estetika eċċezzjonali"; u l-kriterju (ix) "Eżempju straordinarju li jirrappreżenta proċessi ekoloġiċi u bijoloġiċi kontinwi sinifikanti fl-evoluzzjoni u fl-iżvilupp ta' ekosistemi u ta' komunitajiet ta' pjanti u ta' annimali terrestri, tal-ilma ħelu, kostali u tal-baħar".[1]

Ekoloġija[immodifika | immodifika s-sors]

Il-Park Nazzjonali ta' Salonga jinsab fiċ-ċentru tal-baċir tax-xmara Kongo u jipproteġi l-ikbar foresta tropikali fl-Afrika u t-tieni l-ikbar fid-dinja. Id-daqs kbir u l-kumplessità ekoloġika ta' din il-foresta tropikali ppermettew l-ispeċijiet u l-komunitajiet jevolvu relattivament bla tfixkil. B'hekk, il-park nazzjonali jipproteġi ekosistema unika b'bijodiversità kbira. Mis-735 speċi ta' pjanta identifikati fil-Lbiċ tal-park, 85 % jiddependu fuq l-annimali biex ixerrdu ż-żrieragħ tagħhom, proċess imsejjaħ żookorija.[6]

Bosta mammiferi kbar jinsabu fi ħdan il-park b'densitajiet relattivament kbar, inkluż l-għażżiela ta' Bongo, il-mangabeys tal-għalla sewda, il-leopardi, u l-bonobo. Fir-reġjun tan-Nofsinhar qed jiġu studjati l-bonobo fin-natura selvaġġa. Hemm popolazzjonijiet ferm ikbar ta' bonobo qrib l-insedjamenti tal-poplu Iyaelima milli f'inħawi oħra tal-park,[7] milli jidher minħabba li l-poplu Iyaelima ma jagħtihomx fastidju u qed jaqdi rwol b'saħħtu fil-konservazzjoni tagħhom. Minkejja l-pressjoni tal-kaċċa, għadha tgħix popolazzjoni vijabbli ta' iljunfanti tal-foresti fil-park.[8]

Apparti l-bonobo, fil-park jgħixu diversi speċijiet ta' primati bħax-xadini ta' Dryas, il-colobus aħmar ta' Thollon, ix-xadini tal-imraġ ta' Allen, il-mangabey ta' żaqqhom dehbija, ix-xadini ta' denbhom aħmar, il-potto u l-bushbaby pigmej.[9]

Mammiferi oħra fil-park jinkludu l-pangolin ta' denbhom twil, il-pangolin ġganteski, il-pangolin tas-siġar, il-lontri ta' bla dwiefer tal-Kongo, il-lontri tat-tikek ma' għonqhom, il-kusimanse tal-Angola, il-genet akkwatiċi, l-ippopotami, il-qattus selvaġġ Afrikan, il-ħanżir selvaġġ ħamrani tax-xmara, id-duiker blu, id-duiker ta' daharhom safrani, is-sitatunga, il-bushbuck, ix-chevrotain tal-ilma u l-bufli tal-foresti.

Hemm bosta speċijiet ta' għasafar preżenti fi ħdan il-park, inkluż l-agrett tal-bhejjem, iċ-ċikonja sewda u ċ-ċikonja tal-munqar isfar. Il-pagun tal-Kongo, speċi mhedda ta' għasfur endemiku għall-baċir tax-xmara Kongo u l-għasfur nazzjonali tar-Repubblika Demokratika tal-Kongo, jgħix fil-foresti primarji u sekondarji fi ħdan il-park.[10]

56 speċi ta' ħut ġew identifikati fil-park, inkluż il-pixxigatt Clarias buthupogon u Synodontis nigriventris. Il-kukkudrilli Afrikani ta' rashom irqiqa jinsabu fil-park ukoll.

Referenzi[immodifika | immodifika s-sors]

  1. ^ a b ċ d Centre, UNESCO World Heritage. "Salonga National Park". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2024-02-22.
  2. ^ a b Centre, UNESCO World Heritage. "World Heritage Committee Adds Four Sites to the List of World Heritage in Danger". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2024-02-22.
  3. ^ "Relation: ‪Salonga‬ (‪380844‬)". OpenStreetMap (bl-Ingliż). 2022-08-09. Miġbur 2024-02-22.
  4. ^ CERDI-BAS (2016), Etude Stratégique des populations résidentes dans le parc national de la Salonga.
  5. ^ Furuichi, Takeshi; Thompson, Jo Myers (2008). The bonobos: behavior, ecology, and conservation. Springer. p. 239. ISBN 978-0-387-74785-9.
  6. ^ Beaune, David; Bretagnolle, François; Bollache, Loïc; Hohmann, Gottfried; Surbeck, Martin; Fruth, Barbara (2012). "Seed dispersal strategies and the threat of defaunation in a Congo forest". Biodiversity and Conservation. 22 (1): 225–238.
  7. ^ "Adventure Expedition: Bonobos - National Geographic Adventure Magazine". web.archive.org. 2012-04-03. Arkivjat mill-oriġinal fl-2012-04-03. Miġbur 2024-02-22.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
  8. ^ Van Krunkelsven, Ellen; lsia, Inogwabini Bila; Draulans, Dirk (2009). "A survey of bonobos and other large mammals in the Salonga National Park, Democratic Republic of Congo". Oryx. 34 (3): 180–187.
  9. ^ UNEP-WCMC (2017-05-22). "SALONGA NATIONAL PARK". World Heritage Datasheet (bl-Ingliż). Miġbur 2024-02-22.
  10. ^ Mulotwa, M.; Louette, M.; Dudu, A.; Upoki, A.; Fuller, R. A. (2010). "Congo Peafowl use both primary and old regenerating forest in Salonga National Park, Democratic Republic of The Congo". Ostrich. 81: 1–6.
Miksub minn "https://mt.wikipedia.org/w/index.php?title=Park_Nazzjonali_ta%27_Salonga&oldid=303959"