Martin Luther King Jr.: Differenza bejn il-verżjonijiet
No edit summary |
|||
Linja 31: | Linja 31: | ||
{{Link FA|fr}} |
{{Link FA|fr}} |
||
[[Kategorija:Politika tal-Istati Uniti tal-Amerika]] |
[[Kategorija:Politika tal-Istati Uniti tal-Amerika]] |
||
[[af:Martin Luther King Jr.]] |
|||
[[an:Martin Luther King, Jr.]] |
|||
[[ar:مارتن لوثر كنج]] |
|||
[[arz:مارتين لوثر كينج]] |
|||
[[as:মাৰ্টিন লুথাৰ কিং, অনুজ]] |
|||
[[ast:Martin Luther King]] |
|||
[[az:Martin Lüter Kinq]] |
|||
[[bat-smg:Martins Lioterės Kėngs]] |
|||
[[be:Марцін Лютэр Кінг]] |
|||
[[be-x-old:Мартын Лютэр Кінг]] |
|||
[[bg:Мартин Лутър Кинг]] |
|||
[[bn:মার্টিন লুথার কিং, জুনিয়র]] |
|||
[[bo:མར་ཏིན་ལུ་ཏར་ཁིན།]] |
|||
[[br:Martin Luther King, Jr.]] |
|||
[[bs:Martin Luther King, Jr.]] |
|||
[[ca:Martin Luther King]] |
|||
[[ckb:مارتین لووتەر کینگ]] |
|||
[[cs:Martin Luther King]] |
|||
[[cy:Martin Luther King]] |
|||
[[da:Martin Luther King]] |
|||
[[de:Martin Luther King]] |
|||
[[diq:Martin Luther King, Jr.]] |
|||
[[el:Μάρτιν Λούθερ Κινγκ]] |
|||
[[en:Martin Luther King, Jr.]] |
|||
[[eo:Martin Luther King]] |
|||
[[es:Martin Luther King]] |
|||
[[et:Martin Luther King]] |
|||
[[eu:Martin Luther King]] |
|||
[[fa:مارتین لوتر کینگ جونیور]] |
|||
[[fi:Martin Luther King, Jr.]] |
|||
[[fiu-vro:Kingi Martin Luther]] |
|||
[[fo:Martin Luther King]] |
|||
[[fr:Martin Luther King]] |
|||
[[fy:Martin Luther King]] |
|||
[[ga:Martin Luther King]] |
|||
[[gan:馬丁·路德·金]] |
|||
[[gd:Martin Luther King, Jr.]] |
|||
[[gl:Martin Luther King]] |
|||
[[gn:Martin Luther King]] |
|||
[[he:מרטין לותר קינג]] |
|||
[[hi:मार्टिन लूथर किंग]] |
|||
[[hif:Martin Luther King, Jr.]] |
|||
[[hr:Martin Luther King, Jr.]] |
|||
[[hu:Martin Luther King]] |
|||
[[hy:Մարտին Լյութեր Քինգ]] |
|||
[[ia:Martin Luther King, Jr.]] |
|||
[[id:Martin Luther King, Jr.]] |
|||
[[ig:Martin Luther King, Jr.]] |
|||
[[ilo:Martin Luther King, Jr.]] |
|||
[[io:Martin Luther King]] |
|||
[[is:Martin Luther King, Jr.]] |
|||
[[it:Martin Luther King]] |
|||
[[ja:マーティン・ルーサー・キング・ジュニア]] |
|||
[[jv:Martin Luther King, Jr.]] |
|||
[[ka:მარტინ ლუთერ კინგი]] |
|||
[[kk:Мартин Лютер Кинг]] |
|||
[[km:ម៉ាទីន ឡូតធឺរ ឃីង]] |
|||
[[kn:ಮಾರ್ಟಿನ್ ಲೂಥರ್ ಕಿಂಗ್]] |
|||
[[ko:마틴 루터 킹 2세]] |
|||
[[ku:Martin Luther King]] |
|||
[[la:Martinus Lutherus King Jr.]] |
|||
[[lb:Martin Luther King, Jr.]] |
|||
[[lt:Martin Luther King]] |
|||
[[lv:Martins Luters Kings]] |
|||
[[mk:Мартин Лутер Кинг]] |
|||
[[ml:മാർട്ടിൻ ലൂഥർ കിംഗ് ജൂനിയർ]] |
|||
[[mn:Мартин Лютер Кинг]] |
|||
[[mr:मार्टिन ल्यूथर किंग, जुनियर]] |
|||
[[ms:Martin Luther King, Jr.]] |
|||
[[my:မာတင်လူသာကင်း ဂျူနီယာ]] |
|||
[[mzn:مارتین لوتر کینگ]] |
|||
[[ne:मार्टिन लूथर किंग(जुनियर)]] |
|||
[[nl:Martin Luther King]] |
|||
[[nn:Martin Luther King jr.]] |
|||
[[no:Martin Luther King jr.]] |
|||
[[oc:Martin Luther King]] |
|||
[[pl:Martin Luther King]] |
|||
[[pms:Martin Luther King]] |
|||
[[pnb:مارٹن لوتھر کنگ]] |
|||
[[pt:Martin Luther King Jr.]] |
|||
[[qu:Martin Luther King]] |
|||
[[rm:Martin Luther King]] |
|||
[[ro:Martin Luther King]] |
|||
[[ru:Кинг, Мартин Лютер]] |
|||
[[rue:Мартін Лутер Кінґ]] |
|||
[[sc:Martin Luther King]] |
|||
[[scn:Martin Luther King]] |
|||
[[sco:Martin Luther King, Jr.]] |
|||
[[sh:Martin Luther King, Jr.]] |
|||
[[si:මාර්ටින් ලූතර් කිං]] |
|||
[[simple:Martin Luther King, Jr.]] |
|||
[[sk:Martin Luther King, Jr.]] |
|||
[[sl:Martin Luther King mlajši]] |
|||
[[so:Martin Luther King,]] |
|||
[[sq:Martin Luther King]] |
|||
[[sr:Мартин Лутер Кинг]] |
|||
[[sv:Martin Luther King]] |
|||
[[sw:Martin Luther King, Jr.]] |
|||
[[ta:மார்ட்டின் லூதர் கிங்]] |
|||
[[te:మార్టిన్ లూథర్ కింగ్]] |
|||
[[th:มาร์ติน ลูเทอร์ คิง จูเนียร์]] |
|||
[[tl:Martin Luther King, Jr.]] |
|||
[[tr:Martin Luther King]] |
|||
[[ug:مارتىن لوتىر كىڭ]] |
|||
[[uk:Мартін Лютер Кінг]] |
|||
[[ur:مارٹن لوتھر کنگ جونیئر]] |
|||
[[uz:Martin Luther King]] |
|||
[[vi:Martin Luther King]] |
|||
[[wa:Martin Luther King]] |
|||
[[war:Martin Luther King, Jr.]] |
|||
[[wuu:马丁·路德·金]] |
|||
[[yi:מארטין לוטער קינג]] |
|||
[[yo:Martin Luther King, Jr.]] |
|||
[[zh:马丁·路德·金]] |
|||
[[zh-min-nan:Martin Luther King]] |
|||
[[zh-yue:馬丁路德金]] |
Reviżjoni ta' 20:56, 2 April 2013
Martin Luther King (15 ta' Jannar 1929 – 4 ta' April 1968) kien qassis Amerikan, mexxej Afro-Amerikan fil-moviment għad-drittijiet ċivili, l-iktar vuċi importanti għas-suwed tal-Istati Uniti tal-Amerika. King kien mexxej kariżmatiku, li jiġbed il-folol warajh bil-kelma mqanqla tiegħu. L-isforzi tiegħu għenu biex jitfassal is-"Civil Rights Acts" fl-1964 u l-"Voting Rights Act" sena wara. Fl-1964 ġie unurat bil-Premju Nobel għall-Paċi.
Tfulija
King twieled fil-15 ta' Jannar - mill-1983, dan il-jum sar Jum Nazzjonali fl-USA - tal-1929, f'Atlanta fl-Istati Uniti tal-Amerika. Missieru kien pastor Battista. Sa minn ċkunitu Martin beda jara l-inġustizzji kbar li kienu jeżistu kontra s-suwed. Qabel ma beda jmur l-iskola hu u oħtu kienu jilagħbu ma' żewġt itfal bojod. Meta marru l-iskola għall-ewwel darba, iż-żewġt itfal bojod marru fi skola għall-bojod waqt li Martin u oħtu marru fi skola għas-suwed. Minn dakinhar omm it-tfal bojod ma ħallithomx jilagħbu iżjed magħhom għax suwed. Fi tmiem l-ewwel sena tal-iskola, is-surmast ħadhom ħarġa. Dak iż-żmien is-suwed kien ikollhom iċedu posthom fuq il-karozza tal-linja. King jgħid li qatt ma ħass qalbu sewda daqs dakinhar. Fi tfulitu kien iħobb jisma' l-mużika sewda, l-iktar dik tal-kantanta Bessie Smith. Din il-kantanta sewda mietet wara inċident tat-traffiku għax ma ridux jagħtuha kura fi sptar tal-bojod. Dak li King kien qed jara madwaru kien l-iskjavitu tas-suwed. Il-faqar kien mifrux ħafna fosthom. Kienu jiġu mċaħħda minn impjiegi mħallsa tajjeb, edukazzjoni xierqa u djar tajbin. Ma kinux jitħallew jidħlu f'ġonna pubbliċi, ħotels jew ristoranti.
Pastor Battista
Gradwa mill-MoreHouse College u ta' 26 sena ħa d-Dottorat fit-Teoloġija mill-Università ta' Boston. Ta' 18-il sena kien diġà ġie ordnat ministru Battista u sar assistant pastor fil-knisja ta' missieru f'Atlanta. F'waħda mill-ewwel priedki tiegħu qal hekk:
"Alla huwa l-Missier ħanin tal-popli kollha, fosthom is-Suwed. Għalhekk, aħna lkoll, Bojod u Suwed, aħna aħwa. La l-kulur tal-ġilda tiegħek, lanqas ir-reliġjon tiegħek mhuma qatt ħa jkissru din il-fraternita. Għax is-Suwed għandhom ġilda skura, m'għandhomx jiġu mċaħħda mid-drittijiet fundamentali tagħhom, l-aspirazzjonijiet ġusti tagħhom, l-opportunitajiet. Dan la jagħmel ġieħ lil nazzjon kbir bħal tagħna u lanqas lil Fidi Nisranija tal-Amerikani."
Mill-1954 sa l-1960 serva bħala pastor tal-Knisja Battista ta' Montgomery. Fl-1960 reġa' mar ma' missieru bħala co-pastor, servizz li baqa' jagħti sakemm miet.
Il-Moviment għad-Drittijiet Ċivili
King kien beda jinvolvi ruħu fil-moviment għad-drittijiet ċivili fl-1955 meta mexxa l-bojkott tal-karozzi tal-linja ta' Montgomery. B'dan il-bojkott spiċċat is-segregazzjoni fuq il-karozzi tal-linja ta' dak il-post, jiġifieri spiċċaw is-seats għall-bojod u seats għas-suwed. Wara dan, King ħeġġeġ lill-Amerikani suwed biex jimxu fuq l-eżempju ta' Montgomery u jirbħu d-drittijiet tagħhom mingħajr vjolenza. Bħala mexxej tas-Southern Christian Leadership Conference li għen biex titwaqqaf fl-1957, King mexxa dimostrazzjonijiet, marċijiet, sit-ins, u bojkotts f'ħafna bliet kemm fis-sud kif ukoll fin-nord tal-Amerika, fejn ħafna drabi kien jiltaqa' ma' tgħajjar u xi drabi vjolenza. Tefgħuh il-ħabs bosta drabi għall-attivitajiet tiegħu fis-sud. Fl-1967 sar ukoll mexxej tal-moviment paċifista li ħadem biex iġib fi tmiem il-Gwerra twila tal-Vjetnam.
"I Have a Dream"
King organizza l-Marċ kbir ta’ l-1963 f'Washington, għax-xogħol u għad-drittijiet ċivili. Fit-28 t'Awissu 1963, King għamel id-diskors famuż "I Have a Dream", quddiem 200,000 ruħ:
"I have a dream that one day this nation will rise up and live out the true meaning of its creed: 'We hold these truths to be self-evident, that all men are created equal.' ... I have a dream that my four little children will one day live in a nation where they will not be judged by the colour of their skin but by the content of their character."
Maqtul
Fl-4 t'April 1968, meta kien qiegħed Memphis, Tennessee, fejn mar biex jappoġġja lill-kenniesa li kienu qed jistrajkjaw, James Earl Ray, ħabsi maħrub, sparalu tir meta King kien f'gallarija u qatlu. King kien għad kellu biss 39 sena.