Nicolas-Joseph Cugnot
| Nicolas-Joseph Cugnot | |
|---|---|
| Ħajja | |
| Twelid | Void-Vacon, 25 Settembru 1725 |
| Nazzjonalità |
Franza L-Ewwel Imperu Franċiż |
| Mewt | Pariġi, 2 Ottubru 1804 |
| Edukazzjoni | |
| Lingwi | Franċiż |
| Okkupazzjoni | |
| Okkupazzjoni |
inġinier militari inġinier thermophysicist (en)  |
Nicolas-Joseph Cugnot (twieled fis-26 ta' Frar 1725 – miet fit-2 ta' Ottubru 1804) kien inventur Franċiż li bena l-ewwel vettura tal-art sħiħa, mekkanika u awtopropulsiva fid-dinja, imsejħa l-"Fardier à vapeur" — li effettivament kienet l-ewwel karozza fid-dinja.
Sfond
[immodifika | immodifika s-sors]Huwa twieled f'Void-Vacon, Lorraine, (li issa hija dipartiment ta' Meuse), Franza. Huwa tħarreġ bħala inġinier militari. Fl-1765, huwa beda jesperimenta b'mudelli operattivi ta' vetturi li jaħdmu bl-istim għall-Armata Franċiża, li kienu maħsuba għat-trasport tal-kanuni.
L-ewwel vettura awtopropulsiva
[immodifika | immodifika s-sors]
Il-kaptan tal-Armata Franċiża Cugnot kien wieħed minn tal-bidu nett li rnexxielu joħloq apparat għall-konverżjoni taċ-ċaqliq reċiproku ta' pistun li jaħdem bl-istim f'ċaqliq rotatorju permezz ta' arranġament ta' krikk. Verżjoni żgħira tal-fardier à vapeur ("karru li jiċċaqlaq bl-istim") bi tliet roti ġiet magħmula u ntużat fl-1769 (fardier kien karru kbir u b'saħħtu b'żewġ roti li kien jinġibed minn żwiemel għat-trasport ta' tagħmir tqil ħafna, bħal kanuni).
Fl-1770 inbniet verżjoni ta' daqs reali tal-fardier à vapeur, speċifikament biex tkun tiflaħ iġġorr erba' tunnellati u tkopri distanza ta' żewġ lieue (7.8 kilometri f'siegħa), prestazzjoni li qatt ma kisbet fil-prattika. Il-vettura kienet tiżen madwar 2.5 tunnellati mhux mgħobbija, u kellha żewġ roti fuq wara u waħda fejn normalment kien ikun hemm iż-żwiemel. Ir-rota ta' quddiem kienet tirfed bojler tal-istim u mekkaniżmu tas-sewqan. L-unità tal-potenza kienet artikolata mat-"trejler", u kienet tiġi diretta jew ikkwartjata minn hemm permezz ta' arranġament b'manku doppju. Sors partikolari jsostni li kienet tesa' erba' passiġġieri u kienet tiċċaqlaq b'veloċità ta' 3.6 kilometri fis-siegħa.[1]
Ġie rrapportat li l-vettura kienet instabbli ħafna minħabba d-distribuzzjoni batuta tal-piż. Dan kien żvantaġġ serju għal vettura maħsuba biex tkun tista' tgħaddi minn art imħarbta u titla' minn għoljiet weqfin. Barra minn hekk, il-prestazzjoni tal-bojler kienet partikolarment batuta wkoll, anke bl-istandards ta' dak iż-żmien. In-nar tal-vettura kien jeħtieġ li jinxtegħel, u l-istim jerġa' jiġi ġġenerat, qisu kull kwarta jew kważi, li b'hekk naqqsu l-veloċità u d-distanza kumplessivi b'mod konsiderevoli.
Wara li saru għadd żgħir ta' provi, deskritti b'mod varju li saru bejn Pariġi u Vincennes u f'Meudon, il-proġett ġie abbandunat. Dan temm l-ewwel esperiment tal-Armata Franċiża b'vetturi mekkaniċi. Minkejja dan, fl-1772, ir-Re Lwiġi XV ta lil Cugnot pensjoni ta' 600 livres fis-sena għax-xogħol innovattiv tiegħu, u l-esperiment ġie ġġudikat interessanti biżżejjed biex il-fardier jinżamm fl-arsenal. Fis-sena 1800 il-vettura ġiet ittrasferita lejn il-Conservatoire National des Arts et Métiers, fejn għadha sa llum il-ġurnata.
241 sena wara, fl-2010, kopja tal-"fardier de Cugnot" inbniet minn studenti fl-Arts et Métiers ParisTech, skola postsekondarja Franċiża fil-belt ta' Void-Vacon. Din ir-replika ħadmet perfettament u kienet affidabbli biex jiġu vverifikati l-verità u r-riżultati tat-testijiet li kienu saru fl-1769.
Din ir-replika ntweriet fil-Fiera tal-Karozzi ta' Pariġi tal-2010. Issa tintwera fil-villaġġ nattiv ta' Cugnot, f'Void-Vacon, Meuse.[2]
L-ewwel inċident b'vettura
[immodifika | immodifika s-sors]
Hemm rapporti li kien seħħ inċident minuri fl-1771, meta t-tieni vettura prototip jingħad li ħabtet ġo ħajt tal-brikks jew tal-ġebel, li kien dak ta' ġnien f'Pariġi jew parti mill-ħitan tal-Arsenal ta' Pariġi. X'aktarx li dan kien l-ewwel inċident magħruf b'vettura.[3] L-inċident ma ġiex irreġistrat fl-istorja kontemporanja, iżda ssemma għall-ewwel darba fl-1804, tlieta u tletin sena wara l-allegat inċident. Madankollu, l-istorja ssostni li Cugnot ġie arrestat u mħarrek minħabba sewqan perikoluż, li jekk huwa minnu jfisser li kienet l-ewwel ċitazzjoni fid-dinja.[4]
Ħajja iktar 'il quddiem
[immodifika | immodifika s-sors]Wara r-Rivoluzzjoni Franċiża, il-pensjoni ta' Cugnot ġiet revokata fl-1789 u hu ġie eżiljat fi Brussell, il-Belġju, fejn għex fil-faqar. Ftit qabel mewtu, Napuljun Bonaparte reġa' ta l-pensjoni lil Cugnot, li eventwalment reġa' lura Pariġi fejn miet fit-2 ta' Ottubru 1804.
Iktar qari
[immodifika | immodifika s-sors]- Max J. B. Rauck, Cugnot, 1769-1969: der Urahn unseres Autos fuhr vor 200 Jahren, München: Münchener Zeitungsverlag, 196.
- Bruno Jacomy, Annie-Claude Martin: Le Chariot à feu de M. Cugnot, Paris, 1992, Nathan/Musée national des techniques, ISBN 2-09-204538-5.
- Louis Andre: Le Premier accident automobile de l'histoire, in La Revue du Musée des arts et métiers, 1993, Numéro 2, p. 44-46.
Referenzi
[immodifika | immodifika s-sors]- ^ L. A. Manwaring, The Observer's Book of Automobiles (12th ed.) 1966, Library of Congress catalog card # 62-9807. p. 7.
- ^ "Le Fardier de Cugnot de Void Vacon en Meuse". www.lefardierdecugnot.fr. Miġbur 2021-10-03.
- ^ Mastinu, Gianpiero; Ploechl, Manfred, eds. (2014). Road and Off-Road Vehicle System Dynamics Handbook. CRC Press. ISBN 978-1-4200-0490-8. p. 1584.
- ^ "The Motor Museum in Miniature". www.themotormuseuminminiature.co.uk. Miġbur 2021-10-03.