Muhammad Ali

Muhammad Ali
Ħajja
Isem propju	Cassius Marcellus Clay, Jr.
Twelid	Louisville, 17 Jannar 1942
Nazzjonalità	Stati Uniti tal-Amerka
Residenza	Scottsdale (en) ; Cherry Hill (en)
Grupp etniku	Afro-Amerikani
L-ewwel lingwa	Ingliż Amerikan
Mewt	Scottsdale (en) , 3 Ġunju 2016
Post tad-dfin	Cave Hill Cemetery (en)
Kawża tal-mewt	kawżi naturali (mard respiratorju)
Familja
Missier	Cassius Marcellus Clay Sr.
Omm	Odessa Grady Clay
Konjuga/i	Sonji Roi (en) (14 Awwissu 1964 - 10 Jannar 1966); Khalilah Ali (en) (17 Awwissu 1967 - 1977); Veronica Porche Ali (mul) (1977 - 1986); Yolanda Williams (en) (19 Novembru 1986 - 3 Ġunju 2016)
Ulied	uri Maryum Ali (en) ; Muhammad Ali Jr. (en) ; Hana Ali (en) ; Laila Ali (en) ; Rasheda Ali (en) ;
Aħwa	uri Rahman Ali (en) ;
Edukazzjoni
Alma mater	Santa Monica College (en) ; Central High School (en)
Lingwi	Ingliż
Għalliema	Jhoon Rhee (en) ; George Dillman (en)
Okkupazzjoni
Okkupazzjoni	bokser; awtobijografu; attivist; awtur
	Parteċipant Logħob Olimpiku tas-Sajf tal-1960 ;
Tul	191 cm
Premjijiet	List Presidential Citizens Medal (2001) ; Presidential Medal of Freedom (2005) ; Philadelphia Liberty Medal ; Arthur Ashe Courage Award ; Otto Hahn Peace Medal (2005) ; Library of Congress Living Legend ; Associated Press Athlete of the Year (1974) ; star on Hollywood Walk of Fame (11 Jannar 2002) ;
Nominat għal	uri [[Grammy Award for Best Comedy Album (en) ]] : [[I Am the Greatest (en) ]]; [[Grammy Award for Best Recording for Children (en) ]] : [[The Adventures of Ali and His Gang vs. Mr. Tooth Decay (en) ]];
Tikketta tar-reġistrazzjoni	Columbia Records

Muhammad Ali (imwieled bħala Cassius Marcellus Clay Jr.; twieled fis-17 ta' Jannar 1942 – miet fit-3 ta' Ġunju 2016) kien bokser Amerikan, u fost wieħed mill-iktar sportivi popolari u ta' suċċess ta' kull żmien.

Tfulija

Cassius Clay flimkien mal-kowċ tiegħu Joe E. Martin (1960)

Cassius Marcellus Clay Jr. twieled nhar is-17 ta' Jannar 1942, f'Louisville, Kentucky, ġewwa l-Istati Uniti.^[1] Fil-familja tiegħu kienu ħamest aħwa subien u oħtu.^[2] Semmewh bħal missieru li min-naħa tiegħu kien imsemmi għall-politiku Amerikan tas-seklu dsatax li ħadem għall-abolizzjoni tal-jasar. Il-familja Clay kienet ġejja mill-ilsiera tal-pjantaġġuni tan-Nofsinhar, dixxindenti mill-Afrika. Missier Cassius kien ipinġi l-billboards u s-sinjali,^[1] filwaqt li ommu, Odessa, kienet tmur tnaddaf id-djar tan-nies. Cassius ħa l-edukazzjoni tiegħu f'Central High School f'Louisville, u trabba bħala Nisrani Battista.

Cassius tela' f'ambjent ta' segregazzjoni razzjali. Ommu tiftakar meta ma ħallewhx jixrob tazza ilma "minħabba l-kulur tiegħu, dik il-ħaġa affetwatu wisq."^[3] Intlaqat ukoll mill-qtil ta' Emmett Till fl-1955, li wassal lil Cassius u lil ħabibu li joħorġu l-frustrazzjoni tagħhom billi jivvandalizzaw stazzjon tal-ferrovija.^[4]^[5]

Boksing

L-ewwel suċċess kbir fil-karriera tiegħu u li sparah għall-fama internazzjonali kien dak miksub fl-Olimpjadi ta' Ruma tal-1960, meta kien rebaħ il-midalja tad-deheb fil-kategorija light-heavyweight tal-boksing.^[6]

Imlaqqam bħala "L-Ikbar Wieħed" (The Greatest), erba' snin wara, huwa kien għeleb lil Sonny Liston biex rebaħ l-ewwel titlu mondjali tiegħu u sar l-ewwel bosker li rebaħ titlu heavyweight tal-boksing fi tliet darbiet separati. Eventwalment, huwa rtira fl-1981, fejn kien rebaħ ammont inkredibbli ta' 56 ġlieda mill-61 li kkompeta fihom, fejn rebaħ 37 ġlieda minnhom permezz ta' knock-out. Iżda, barra miċ-ċirku tal-boksing, Clay kien jikkampanja favur drittijiet ċivili, irrispettivament mill-isport, ir-razza u n-nazzjonalità, filwaqt li kien ukoll poeta.

Muhammad Ali kien beda jipprattika l-boksing fuq livell professjonali immedjatament wara l-Olimpjadi ta' Ruma, u baqa' tiela' fil-klassifika tal-heavyweight sa ma laħaq il-quċċata fejn kien impessjona lil eluf kbar ta' persuni li kienu jsegwuh permezz tal-movimenti u r-riflessi inkredibbli tiegħu fiċ-ċirku.

Kontra Cooper

Ġlieda partikolari li tibqa' mfakkra kienet dik meta ċ-ċampjin Ingliż tal-boksing, Henry Cooper, kien resaq ferm viċin li jegħleb lil Muhammad Ali, meta huma kienu ltaqgħu f'Londra, lura fl-1963. Dan hekk kif l-Ingliż kien waqqa' lill-bokser leġġendarju Amerikan, iżda Muhammad Ali kien wettaq reazzjoni mill-aqwa u fir-rawnd ta' wara sforza lill-Ingliż biex jirtira minħabba qatgħa fonda li kellu f'għajnu x-xellugija.

Kontra Liston

Fi Frar tas-sena ta' wara, Cassius Clay kompla jisraq ix-xena meta rebaħ l-ewwel titlu mondjali tal-heavyweight meta kien għad kellu biss 22 sena. Huwa kien qal minn qabel li kien se jirnexxielu jegħleb lill-bokser Sonny Liston, li qabel dik il-ġlieda qatt ma kien tilef, iżda ftit kienu emmnuh. Iżda wara s-sitt rawnd kien Ali li ħareġ rebbieħ kontra dan l-avversarju li kien ikbar minnu fl-età, u għalhekk ta' iktar esperjenza, li madanakollu ma setax ilaħħaq mal-ħeffa tiegħu.

Kontra Frazier

Fit-8 ta' Marzu 1971, huwa sofra l-ewwel telfa professjonali tiegħu kontra Joe Frazier f'dik li ġiet imlaqqma bħala "Il-Ġlieda tas-Seklu" fi New York, biex fit-30 ta' Ottubru 1974, reġa' kiseb lura t-titlu permezz ta' knock-out fuq tmien rawnds kontra l-bokser George Foreman fil-kompetizzjoni "Rumble in the Jungle", f'Kinshasa, fis-Zaire.^[7]^[8]

Muhammad Ali ġġieled kontra Joe Frazier għat-tielet u l-aħħar darba fil-Filippini fl-1 ta' Ottubru 1975,^[1] fejn ħareġ rebbieħ f'kompetizzjoni magħrufa bħala "Thrilla in Manila", meta l-avversarju tiegħu rema x-xugaman fil-ħmistax u l-aħħar rawnd.

L-aħħar ġlidiet

Wara din il-ġlieda huwa rebaħ sitt titli konsekuttivi qabel ma tilef bil-punti kontra l-bokser, Leon Spinks, fi Frar tal-1978, għalkemm reġa' rebaħ it-titlu mondjali sat-tmiem dik l-istess sena.

Il-karriera ta' Muhammad Ali intemmet b'telfiet kontra Larry Holmes, fl-1980, u Trevor Berbick fl-1981,^[9] fejn ħafna kienu tal-opinjoni li huwa kellu jirtira mix-xena tal-boksing ħafna qabel.

Isir Musulman u jbiddel ismu

Fiż-żmien li Muhammad Ali kellu l-ewwel ġlieda tiegħu ma' Sonny Liston, huwa kien diġà involut f'dak li kien magħruf bħala n-Nation of Islam li l-għanijiet ewlenin tiegħu kienu dawk li jitjiebu l-kundizzjonijiet spiritwali, mentali, soċjali u ekonomiċi tal-Afro-Amerikani fl-Istati Uniti. Iżda b'kuntrast għall-metodu inklussiv li kien qed jiġi mbuttat minn mexxejja favur drittijiet ċivili bħal Dr Martin Luther King, in-Nation of Islam kien moviment favur nies ta' ġilda skura biss u għalhekk bdew iqumu s-suspetti fuq dan il-moviment mill-poplu Amerikan.

Eventwalment, Muhammad Ali, ikkonverta għar-reliġjon Iżlamika, fejn neħħa ismu proprju ta' Cassius Marcellus Clay, li skont hu kien isem ta' skjav biex l-ewwel sar Cassius X, qabel reġa' bidel ismu għal Muhammad Ali.

Kontra l-Gwerra tal-Vjetnam

Fl-1967, huwa kien ħa deċiżjoni li ħolqot kontroversja kbira u li għadu magħruf għaliha sal-ġurnata tal-lum. Dan hekk kif huwa kien oppona l-gwerra Amerikana fil-Vjetnam, xi ħaġa li għaliha kien ġie kkritikat ferm mill-poplu Amerikan.^[3]

Huwa kien ħa din id-deċiżjoni għax irrifjuta li jingħaqad mal-militar Amerikan, xi ħaġa li għaliha patta qares hekk kif kien itteħidlu l-ewwel titlu mondjali tal-boksing li kien rebaħ u anke saħansitra l-liċenzja tiegħu tal-boksing.^[1] Wara dan kollu huwa ma kienx ħa sehem fi ġlieda oħra għal kważi erba' snin sħaħ.^[10]

Wara li d-deċiżjoni fil-konfront tiegħu talli ma kienx appoġġja l-gwerra Amerikana fil-Vjetnam ġiet irtirata, huwa reġa' rritorna fiċ-ċirku fejn iġġieled fi tlieta mill-iktar ġlidiet ikoniċi fl-istorja tal-boksing, u li permezz tagħhom irnexxielu jirbaħ lura r-relazzjoni tiegħu mal-pubbliku sportiv.

Wara l-irtirar

Wara li rtira mill-boksing, bdew iqumu diversi spekulazzjonijiet rigward il-kundizzjoni ta' saħħa ta' Muhammad Ali.

Dan hekk kif huwa kien qed jidher bosta drabi jirtogħod waqt li wieħed beda jsibha diffiċli biex jifhmu jitkellem. Dan kien kollu kawża tal-marda qerrieda tal-Parkinsons.^[11]^[12] Minkejja din il-marda, Muhammad Ali xorta deher diversi drabi fuq programmi televiżivi jagħti messaġġ ta' kuraġġ lil kull min kien qed isegwih fejn dejjem ġie milqugħ bħala eroj.

Barra minn hekk lura fl-1996 huwa xegħel it-Torċa Olimpika fl-Olimpjadi tal-1996,^[13] li kienu saru f'Atlanta, fl-Istati Uniti, waqt li fiċ-ċerimonja inawgurali tal-Logħob Olimpiku tas-sajf tal-2012 f'Londra, kien ġarr il-bandiera Olimpika.^[14]

Mewt

Ali iddaħħal l-isptar fit-2 ta' Ġunju 2016 b'kawża ta' marda respiratorja. Il-kundizzjoni minkejja li kienet stabbli, iddeterjorat u miet il-jum ta' wara fl-età ta' 74 sena.^[15]^[16]

Referenzi

^ ^a ^b ^ċ ^d Johnson, Rafer (2002). Great Athletes (bl-Ingliż). 1 (reviżjonata ed.). Salem Press. pp. 38–41. ISBN 978-1-58765-008-6.
^ "Cassius Marcellus Clay Sr., Former Champion's Father, 77". The New York Times (bl-Ingliż). Associated Press. 1990-02-10. Miġbur 2009-09-04.
^ ^a ^b Hauser, Thomas. "The Importance of Muhammad Ali". Gilder Lehrman Institute (bl-Ingliż).
^ Hampton, Henry; Fayer, Steve; Flynn, Sarah (1990). Voices of Freedom: An Oral History of the Civil Rights Movement from the 1950s through the 1980s (bl-Ingliż). Bantam Books. p. 321. ISBN 978-0-553-05734-8.
^ Gorn, Elliott (1998). Muhammad Ali: The People's Champ (bl-Ingliż). University of Illinois Press. pp. 76–77. ISBN 978-0-252-06721-1.
^ Ward, Nathan (Ottubru 2006). "A Total Eclipse of the Sonny". American Heritage (bl-Ingliż). Arkivjat minn l-oriġinal fl-2007-01-11.
^ Kang, Jay Caspian (2013-04-04). "The End and Don King". Grantland (bl-Ingliż). ESPN. Miġbur 2013-04-04.
^ McDougall, Christopher (2014). The Best American Sports Writing 2014 (bl-Ingliż). Houghton Mifflin Harcourt. p. 149. ISBN 9780544147003.
^ "It's all over for Ali after loss". Lawrence Journal-World (bl-Ingliż). Associated Press. 1981-12-12. Miġbur 2016-06-04.
^ "Muhammad Ali refuses Army induction". History.com (bl-Ingliż). Miġbur 2020-11-05.
^ Thomas, Robert McG. Jr. (1984-09-20). "Change In Drug Helps Ali Improve". The New York Times (bl-Ingliż). pp. D–29. Miġbur 2009-03-09.
^ "Ali Leaves Hospital Vowing to take better care of himself and get more sleep". The New York Times (bl-Ingliż). 1984-09-22. Miġbur 2009-03-09.
^ Hajeski, Nancy J. (2013). Ali: The Official Portrait of "The Greatest" of All Time (bl-Ingliż). Simon and Schuster. p. 293. ISBN 9781607109839.
^ Wilson, Stan (2012-07-28). "Muhammad Ali returns to the Olympic stage, once again, in London" (bl-Ingliż). CNN. Miġbur 2012-07-29.
^ Martin, Jill (2016-06-02). "Muhammad Ali hospitalized with respiratory issue" (bl-Ingliż). CNN. Miġbur 2016-06-03.
^ Schuppe, Jon (2016-06-04). "Muhammad Ali Died of Septic Shock, Will Be Honored at Public Funeral: Spokesman" (bl-Ingliż). NBC News. Miġbur 2016-06-06.

Ħoloq esterni

Wikimedia Commons għandha fajls multimedjali li għandhom x'jaqsmu ma': Muhammad Ali (Muhammad Ali)

(EN) Muhammad Ali fuq BoxRec.com
(EN) Muhammad Ali fuq il-Kumitat Olimpiku Internazzjonali

[greatath-1] ċ ^d Johnson, Rafer (2002). Great Athletes (bl-Ingliż). 1 (reviżjonata ed.). Salem Press. pp. 38–41. ISBN 978-1-58765-008-6.

[2] "Cassius Marcellus Clay Sr., Former Champion's Father, 77". The New York Times (bl-Ingliż). Associated Press. 1990-02-10. Miġbur 2009-09-04.

[HauserThomas-3] Hauser, Thomas. "The Importance of Muhammad Ali". Gilder Lehrman Institute (bl-Ingliż).

[4] Hampton, Henry; Fayer, Steve; Flynn, Sarah (1990). Voices of Freedom: An Oral History of the Civil Rights Movement from the 1950s through the 1980s (bl-Ingliż). Bantam Books. p. 321. ISBN 978-0-553-05734-8.

[5] Gorn, Elliott (1998). Muhammad Ali: The People's Champ (bl-Ingliż). University of Illinois Press. pp. 76–77. ISBN 978-0-252-06721-1.

[Ward-6] Ward, Nathan (Ottubru 2006). "A Total Eclipse of the Sonny". American Heritage (bl-Ingliż). Arkivjat minn l-oriġinal fl-2007-01-11.

[7] Kang, Jay Caspian (2013-04-04). "The End and Don King". Grantland (bl-Ingliż). ESPN. Miġbur 2013-04-04.

[8] McDougall, Christopher (2014). The Best American Sports Writing 2014 (bl-Ingliż). Houghton Mifflin Harcourt. p. 149. ISBN 9780544147003.

[9] "It's all over for Ali after loss". Lawrence Journal-World (bl-Ingliż). Associated Press. 1981-12-12. Miġbur 2016-06-04.

[10] "Muhammad Ali refuses Army induction". History.com (bl-Ingliż). Miġbur 2020-11-05.

[nytimes-11] Thomas, Robert McG. Jr. (1984-09-20). "Change In Drug Helps Ali Improve". The New York Times (bl-Ingliż). pp. D–29. Miġbur 2009-03-09.

[12] "Ali Leaves Hospital Vowing to take better care of himself and get more sleep". The New York Times (bl-Ingliż). 1984-09-22. Miġbur 2009-03-09.

[Hajeski-13] Hajeski, Nancy J. (2013). Ali: The Official Portrait of "The Greatest" of All Time (bl-Ingliż). Simon and Schuster. p. 293. ISBN 9781607109839.

[14] Wilson, Stan (2012-07-28). "Muhammad Ali returns to the Olympic stage, once again, in London" (bl-Ingliż). CNN. Miġbur 2012-07-29.

[15] Martin, Jill (2016-06-02). "Muhammad Ali hospitalized with respiratory issue" (bl-Ingliż). CNN. Miġbur 2016-06-03.

[16] Schuppe, Jon (2016-06-04). "Muhammad Ali Died of Septic Shock, Will Be Honored at Public Funeral: Spokesman" (bl-Ingliż). NBC News. Miġbur 2016-06-06.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]