Aqbeż għall-kontentut

Kajr Koptu

Minn Wikipedija, l-enċiklopedija l-ħielsa
Il-Knisja Mdendlin hija waħda mill-Knejjes Ortodossi Kopti l-aktar famużi fil-Kajr.

Il-Kajr il-Koptu huwa parti mill-Kajr il-Qadim li jinkludi l-Fortizza ta’ Babilonja, il-Mużew Koptu, il-Knisja Mdendlin, il-Knisja Griega ta’ San Ġorġ u ħafna knejjes u siti storiċi Kopti oħra. Huwa maħsub fit-tradizzjoni Nisranija li l-Familja Mqaddsa żaret din iż-żona u qagħdet fis-sit tal-Knisja tal-Qaddisin Serġju u Bakkju (Abu Serga). Il-Kajr il-Koptu kien fortizza għall-Kristjaneżmu fl-Eġittu kemm qabel kif ukoll matul l-era Iżlamika, peress li ħafna mill-knejjes tiegħu nbnew wara l-konkwista Misilma tal-Eġittu fis-seklu 7.

Storja

[immodifika | immodifika s-sors]

Hemm evidenza ta' insedjament fiż-żona sa mis-6 seklu QK, meta l-Persjani bnew fort fuq in-Nil, fit-tramuntana ta' Memphis. Il-Persjani bnew ukoll kanal min-Nil (f'Fustat) sal- Baħar l-Aħmar. L-insedjament Persjan kien jissejjaħ Babilonja, li tfakkar fil-belt tal-qedem tul l-Ewfrat, u kisbet importanza filwaqt li l-belt fil-qrib ta' Memphis naqset, kif għamlet Heliopolis.[1] Matul il-perjodu Ptolemajk, Babilonja u n-nies tagħha kienu l-aktar minsija.[2]

Tradizzjonalment huwa meqjus li l-Familja Mqaddsa żaret l-inħawi waqt it-Titjira lejn l-Eġittu, u fittxet kenn minn Erodi.[3] Barra minn hekk huwa meqjus li l-Kristjaneżmu beda jinfirex fl-Eġittu meta San Mark wasal fil-Lixandra, u sar l-ewwel Patrijarka, għalkemm ir-reliġjon baqgħet taħt l-art matul il-ħakma tar-Rumani.[4] Hekk kif il-popolazzjoni lokali bdiet torganizza lejn rewwixta, ir-Rumani, billi għarfu l-importanza strateġika tar-reġjun, ħadu f'idejhom il-forti u rrilokawha fil-viċin bħala l-Fortizza ta' Babilonja. Trajan reġa fetaħ il-kanal lejn il-Baħar l-Aħmar, u wassal għal żieda fil-kummerċ, għalkemm l-Eġittu baqa’ backwater safejn kienu kkonċernati r-Rumani.[4]

Taħt ir-Rumani, San Mark u s-suċċessuri tiegħu setgħu jikkonvertu porzjon sostanzjali tal-popolazzjoni mit-twemmin pagan għall-Kristjaneżmu. Hekk kif il-komunitajiet Insara fl-Eġittu kibru, kienu soġġetti għal persekuzzjoni mir-Rumani, taħt l-Imperatur Djoklezjanu madwar is-sena 300 AD, u l-persekuzzjoni kompliet wara l- Editt ta’ Milan li ddikjara t-tolleranza reliġjuża. Il-Knisja Kopta aktar tard isseparat mill-knisja tar-Rumani u l-Biżantini. Matul ir-renju ta’ Arcadius (395-408), inbnew numru ta’ knejjes fil-Kajr il-Qadim.[5]

Intern tal-Knisja ta' Santa Barbara, waħda mill-eqdem knejjes ippreservati fil-Kajr.

Meta l-Għarab Misilmin rebħu l-Eġittu fis-seklu 7, huma stabbilixxew belt ġdida, Fustat, barra l-ħitan tal-Fortezza Babilonja. Il-Fustat saret il-kapitali amministrattiva tal-Eġittu u ħa post Lixandra bħala l-iktar belt importanti tagħha.[6][7] Fl-ewwel snin tal-ħakma Għarbija, il-Kotti tħallew jibnu diversi knejjes fiż-żona tal-fortizza l-antika.[8] Uħud mill-eqdem knejjes fil-Kajr, il-Knisja ta’ Santa Barbara u l-Knisja tal-Qaddisin Serġju u Bakkju huma datati għal madwar dan iż-żmien, mill-aħħar tas-seklu 7 jew il-bidu tat-8 seklu.[9]

Seta’ kien hemm ukoll preżenza Lhudija fiż-żona fil-perjodu bikri tal-ħakma Misilma. Kont tradizzjonali jsostni li s-Sinagoga Ben Ezra ġiet ikkonvertita minn knisja mibjugħa lil-Lhud mill-komunità Kopta fl-882 sabiex tħallas ġieħ mitlub mill-gvernatur tal-Eġittu, Aħmad bin Tulun.[9] Din l-istorja, madankollu, ġeneralment mhix aċċettata fil-valur nominali mill-istudjużi moderni.[9][10] Dokumenti fil-Kajr Geniza jipprovdu evidenza ta’ preżenza Lhudija possibbli sa minn kmieni fis-seklu 6,[9] għalkemm il-bini attwali huwa r-riżultat ta’ rikostruzzjoni fl-1890.[11]

Fil-perjodu Fatimi, il-Patrijarkat Koptu ġie mċaqlaq mill-Lixandra għall-Fustat matul il-patrijarkat ta’ Ċirillu II (1078–1092), minħabba t-talbiet tal-gran ważir Fatimi, Badr il-Ġamali, li xtaq li l-Papa Koptu jibqa’ qrib lejn il-kapital.[12][13] Is-sede l-ġdida tal-Patrijarkat saret il-Knisja tal-Verġni, issa magħrufa bħala l-Knisja Mdendla, u l-Knisja ta’ San Merkurju (li tinsab ftit distanza fit-tramuntana tal-fortizza l-antika). Dawn iż-żewġ knejjes servew bħala r-residenzi tal-Papa Koptu u bħala postijiet għall-konsagrazzjonijiet ta’ Papiet ġodda u avvenimenti reliġjużi importanti oħra. Fis-seklu 14, is-sede tmexxa għall-Knisja tal-Verġni Marija f'Harat Żuwajla, f'dak li daż-żmien kien iċ-ċentru tal-Kajr.[13][9]

Il-Kunvent ta’ San Ġorġ

Bil-waqgħa tal-Fatimi u ż-żieda tad-dinastija Ajjubija fis-seklu 12, l-awtoritajiet Misilmin saru inqas tolleranti u moħħhom miftuħ lejn l-Insara u l-bini ta 'kwalunkwe knejjes ġodda kienet strettament ipprojbita.[9] Minkejja dan, l-arti u l-letteratura Kopta għadhom ifjorixxu. Għadd ta’ vjaġġaturi tal-Punent tal-Ewropa żaru wkoll il-Kajr il-Qadim matul dan il-perjodu u kitbu deskrizzjonijiet tal-fortizza tal-qedem u l-knejjes tagħha. L-interjuri tal-knejjes kienu msebbħa b’għamara u xogħlijiet tal-arti ġodda, inklużi l-paratri tal-artal tal-injam elaborati li dehru f’uħud mill-knejjes hawn illum.[9]

Matul is-seklu 17, hekk kif il-klima reliġjuża taħt l-Ottomani reġgħet saret aktar miftuħa, ir-restawr u r-rikostruzzjoni tal-knejjes reġgħu bdew fuq skala aktar sinifikanti. Minbarra l-attività tal-bini, il-patroċinju tal-arti kiber u għadd kbir ta' ikoni tal-knisja preservati llum ġew ikkummissjonati fis-sekli 18 u 19.[9]

Sa l-​aħħar tas-​seklu 19, madankollu, ħafna knejjes kienu qed isofru minn negliġenza. Is-sitwazzjoni tjiebet parzjalment grazzi għall-Comité de Conservation des Monuments de l'Art Arabe, aġenzija stabbilita fl-1881 biex tirrestawra u tikkonserva l-monumenti storiċi tal-Kajr. Mill-1897, il-Comité ingħata baġit biex jissalvagwardja l-monumenti Kopti b'mod partikolari, megħjun minn finanzjament mill-patrijarkat Koptu.[9] Aspett ieħor ta’ dan l-isforz ta’ konservazzjoni kien il-ftuħ tal-Mużew Koptu fl-1910 sabiex jinżammu u jiġu protetti xogħlijiet storiċi tal-arti Kopta, artefatti rilevanti minn skavi arkeoloġiċi, u elementi arkitettoniċi dekorattivi miġbuda minn knejjes u djar madwar il-pajjiż. Issa fiha l-aktar kollezzjoni importanti tad-dinja ta’ arti Kopta.[14][15]

Knejjes

[immodifika | immodifika s-sors]

Il-Kajr Koptiku huwa, sal-lum, żona predominantement Kristjana,[16] li tospita ħafna knejjes storikament importanti:

Referenzi

[immodifika | immodifika s-sors]
  1. ^ Script error: The function "ċita harvard" does not exist.
  2. ^ Script error: The function "ċita harvard" does not exist.
  3. ^ Script error: The function "ċita harvard" does not exist.
  4. ^ a b Script error: The function "ċita harvard" does not exist.
  5. ^ Script error: The function "ċita harvard" does not exist.
  6. ^ Raymond, André. 1993. Le Caire. Fayard.
  7. ^ Kennedy, Hugh (2007). The Great Arab Conquests: How the Spread of Islam Changed the World We Live In. Weidenfeld & Nicolson.
  8. ^ Script error: The function "ċita harvard" does not exist.
  9. ^ a b ċ d e f ġ g għ Gabra et al. 2013.
  10. ^ Hoffman, Adina; Cole, Peter (2011). Sacred Trash: The Lost and Found World of the Cairo Geniza. Knopf Doubleday Publishing Group. p. 281. ISBN 9780805242904.
  11. ^ Stiefel, Barry L. (2015). Jews and the Renaissance of Synagogue Architecture, 1450–1730. Routledge. p. 28. ISBN 9781317320326.
  12. ^ Angold, Michael (2006). The Cambridge History of Christianity: Volume 5, Eastern Christianity (bl-Ingliż). 5. Cambridge University Press. p. 375. ISBN 978-0-521-81113-2.
  13. ^ a b Den Heijer, Johannes; Immerzeel, Mat; Boutros, Naglaa Hamdi D.; Makhoul, Manhal; Pilette, Perrine (2018). "Christian Art and Culture". The World of the Fatimids. Toronto; Munich: Aga Khan Museum; The Institute of Ismaili Studies; Hirmer. p. 202. ISBN 978-1926473123.
  14. ^ Gabra, Gawdat; Eaton-Krauss, Marianne (2007). Coptic Museum (bl-Ingliż). American Univ. in Cairo Press. pp. 16–20. ISBN 978-977-416-007-3.
  15. ^ Script error: The function "ċita harvard" does not exist.
  16. ^ "Cairo travel". Arkivjat minn l-oriġinal fl-2008-07-09. Miġbur 2008-02-26.
Miksub minn "https://mt.wikipedia.org/w/index.php?title=Kajr_Koptu&oldid=303508"