Eliza Orzeszkowa

Minn Wikipedija, l-enċiklopedija l-ħielsa
Eliza Orzeszkowa
Ħajja
Isem propju Elżbieta Pawłowska
Twelid Miĺkaŭščyna (en) Translate, 6 Ġunju 1841
Nazzjonalità Imperu Russu
L-ewwel lingwa Pollak
Mewt Hrodna, 18 Mejju 1910
Post tad-dfin Parish Cemetery (en) Translate
Kawża tal-mewt  (mard kardjovaskulari)
Familja
Missier Benedykt Pawłowski
Omm Franciszka Kamieńska
Konjuga/i Stanisław Nahorski (en) Translate
Tribù Pawłowscy herbu Korwin (en) Translate
Edukazzjoni
Lingwi Pollak
Okkupazzjoni
Okkupazzjoni kittieb
saġġist
traduttur
Xogħlijiet importanti Nad Niemnem (en) Translate
Nominat għal
uri
  • [[Premju Nobel għal-Letteratura]]
    (1905)
Psewdonomu E. O., Bąk (z Wa-Lit-No), Li…ka, Gabriela Litwinkau Eliza Orzeszkowa
Moviment artistiku novella
povest
rumanz
Servizz militari
Iġġieldu January Uprising (en) Translate

Eliza Orzeszkowa (6 ta' Ġunju 1841 - 18 ta' Mejju 1910) kienet rumanziera Pollakka u kittieba ewliena[1] tal-moviment Pożittiviżmu waqt it-Taqsimiet tal-Polonja. Fl-1905, flimkien ma' Henryk Sienkiewicz, ġiet nominata għall-Premju Nobel fil-Letteratura .

Bijografija[immodifika | immodifika s-sors]

Dar Eliza Orzeszkowa fi Grodno, bħalissa hi mużew

Hi twieldet f'Milkowszczyzna (dakinhar fl-Imperu Russu, issa fil-Belarus ) minn familja nobbli Pawłowski, u mietet fi Grodno (issa fil-Belarus).[2] Mill-1852 sal-1857, hija għexet f'Varsavja, fejn attendiet l-iskola. Hemmhekk iltaqgħet ma’ kittieba Pollakka oħra, Maria Konopnicka. Wara li rritornat Milkowszczyzna, fl-età ta' sittax-il sena, Eliza żżewġet lil Piotr Orzeszko, nobbli Pollakk, darbtejn l-età tagħha stess, li kien eżiljat fis- Siberja wara l-Irvell ta' Jannar tal-1863. [3] Huma sseparaw legalment fl-1869.[4] Hija reġgħet iżżewġet fl-1894, wara relazzjoni ta' mħabba ta' 30 sena ma' Stanisław Nahorski, li miet ftit snin wara. [5] Fl-1866, marret tgħix fi Grodno u saret novellista.

Orzeszkowa kitbet sensiela ta’ 30 novella u 120 abbozz qawwi, drammi u novelli, li jittrattaw il-kundizzjonijiet soċjali tal-pajjiż okkupat tagħha. Ir-rumanz tagħha Eli Makower (1875) jiddeskrivi r-relazzjonijiet bejn il-Lhud u n-nobbli Pollakka; u Meir Ezofowicz (1878), il-kunflitt bejn l-Ortodossija Lhudija u l-Liberaliżmu modern.[3] Fl-1888 Orzeszkowa kiteb żewġ novelli dwar ix-Xmara Niemen (issa parti mill-Belarus): Cham (The Boor) jiffoka fuq il-ħajja tas-sajjieda; u l-iktar rumanz famuż tagħha, Nad Niemnem (Fuq in-Niemen) - ħafna drabi mqabbel ma' Pan Tadeusz - li jittrattaw il-kwistjonijiet tal-aristokrazija Pollakka fl-isfond tal-ordni politiku u soċjali. L-istudju tagħha dwar il-patrijottiżmu u l-kożmopolitiżmu deher fl-1880.[4] Edizzjoni uniformi tax-xogħlijiet tagħha ġiet ippubblikata f'Varsavja bejn l-1884 u l-1888.[3] Ħafna mill-produzzjoni tagħha huma disponibbli wkoll fit-traduzzjoni Ġermaniża.

Tombstone of Eliza Orzeszkowa in Grodno

Fl-1905, flimkien ma' Henryk Sienkiewicz u Leo Tolstoy, Orzeszkowa ġew nnominati għall-Premju Nobel fil-Letteratura. Il-premju ngħata lil Sienkiewicz. Skont ir-rekords uffiċjali tal-kumitat tal-Premju Nobel, il-ħsieb li l-premju jiġi diviż ġie miċħud għax ġie kunsidrat bħala att ta' disprezz u għalhekk, dan tal-aħħar biss spiċċa bħala r-rebbieħ.[6]

Xogħlijiet magħżula[immodifika | immodifika s-sors]

Manuskritt tar-rumanz Nad Niemnem
Xogħol ta 'Orzeszkowa tradott bl- Esperanto .
  • Obrazek z lat głodowych 1866
  • Ostatnia miłość, 1868
  • Z życia realisty, 1868
  • Na prowincji, 1870
  • W klatce, 1870
  • Cnotliwi, 1871
  • Pamiętnik Wacławy, 1871
  • Pan Graba, 1872
  • Na dnie sumienia, 1873
  • Marta, 1873
  • Eli Makower, 1875
  • Rodzina Brochwiczów, 1876
  • Pompalińscy, 1876
  • Maria, 1877
  • Meir Ezofowicz, 1878
  • Z różnych sfer, 1879–1882
  • Widma, 1881
  • Sylwek Cmentarnik, 1881
  • Zygmunt Ławicz i jego koledzy, 1881
  • Bańka mydlana, 1882–1883
  • Pierwotni, 1883
  • Niziny, 1885
  • Dziurdziowie, 1885
  • Mirtala, 1886
  • Nad Niemnem (Fuq in-Niemen), 1888
  • Cham (The Boor), 1888
  • Panna Antonina (ġabra ta' novelli), 1888
  • W zimowy wieczór (ġabra ta' novelli), 1888
  • Czciciel potęgi, 1891
  • Jędza, 1891
  • Bene nati, 1891
  • Westalka, 1891
  • Dwa bieguny, 1893
  • Melancholicy, 1896
  • Australczyk, 1896
  • Iskry (ġabra ta' novelli), 1898
  • Argonauci (L-Argonawti), 1900
  • Ad astra. Dwugłos, 1904
  • I pieśń niech zapłacze, 1904
  • Gloria victis (ġabra ta' novelli), 1910

Ġurnaliżmu għall-ġustizzja soċjali

  • Kilka słów o kobietach (dwar in-nisa), 1870
  • Patriotyzm i kosmopolityzm, 1880
  • O Żydach i kwestii żydowskiej, 1882

Referenzi [immodifika | immodifika s-sors]

  1. ^ Eliza Orzeszkowa, Britannica, Retrieved 5 June 2016.
  2. ^ "Eliza Orzeszkowa" from the Encyclopædia Britannica. Retrieved 22 September 2011.
  3. ^ a b ċ Chisholm 1911.
  4. ^ a b Prof. dr hab. Józef Bachórz, Eliza Orzeszkowa. Virtual Library of Polish Literature. Retrieved 22 September 2011.
  5. ^ Eliza Orzeszkowa. Słownik pisarzy polskich. Brykowisko. Retrieved 22 September 2011.
  6. ^ The Nobel Prize in Literature: Nominations and Reports 1901–1950